Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział IX Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek

Sędziowie: SSO Maria Konieczna /spr/

SSO Mariola Łącka

Protokolant: st. sekretarz sądowy Dagmara Mazurkiewicz

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2015r. w Rybniku

sprawy D. D. (1) /D./

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o zasiłek chorobowy

na skutek apelacji ubezpieczonego D. D. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 października 2014 r. sygn. akt V U 501/13

uchyla zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego z dnia 06 listopada 2013r. oraz przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Sędzia: Przewodniczący: Sędzia:

SSO Maria Konieczna SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek SSO Mariola Łącka

Sygn. akt IX Ua 2/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6.11.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu D. D. (1) ( D.) prawa do zasiłku chorobowego za okres od 3.09.2013r. do 5.11.2013r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z posiadanej dokumentacji wynika, że ubezpieczony podlega ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1.11.2011r. do 31.07.2013r. i ponownie od dnia 1.09.2013r. Przed powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie miał ubezpieczony dziewięćdziesięciodniowego okresu ubezpieczenia chorobowego i nie zachodzą okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia ( bez okresu wyczekiwania).

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony wniósł o zmianę powołanej decyzji przez przyznanie mu prawa do zasiłku za sporny okres.

W uzasadnieniu podniósł, że w dniu 1.08.2013r. zawarł umowę ze słowacką spółką (...) s.r.o z siedzibą na Słowacji, był zatrudniony na podstawie umowy do dnia 31.08.2013r. , w okresie trwania umowy należne składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne były opłacane przez słowackiego pracodawcę.

Ubezpieczony podniósł , że od 1.05.2004r. osoba będąca równocześnie pracownikiem najemnym na terytorium jednego z państw członkowskich oraz prowadząca działalność na własny rachunek w Polsce, nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia w Polsce pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie art. 6 ust 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, że zastosowanie winien mieć art. 13 ust 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) nr 883/2004, zgodnie z którym osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną.

Od momentu zawarcia umowy ze słowackim pracodawcą ubezpieczony pozostawał poza jurysdykcją polskiego organu rentowego w zakresie ustawodawstwa ubezpieczeniowego i na podstawie rozporządzeń wspólnotowych o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego podlega ustawodawstwu słowackiemu. Podleganie przez ubezpieczonego ustawodawstwu słowackiemu w zakresie ubezpieczeń powoduje, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski nie powstaje dla ubezpieczonego obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne , składki powinny być opłacane wyłącznie na Słowacji przez zatrudniającą ubezpieczonego spółkę.

Obowiązuje zasada sumowania okresów ubezpieczenia , właściwa instytucja krajowa jest zobowiązana uwzględnić okresy ubezpieczenia uznawane przez ustawodawstwo innego państwa członkowskiego tak, jakby miały one miejsce w ramach ustawodawstwa krajowego.

Ubezpieczony został zarejestrowany dla potrzeb ubezpieczeń społecznych na Słowacji, w postępowaniu przed słowacką instytucją ubezpieczeń nadano mu nr ubezpieczenia będący odpowiednikiem polskiego (...), a polska instytucja ubezpieczeniowa nie mogła tej okoliczności zignorować, istnienie bowiem tytułu ubezpieczenia społecznego za granicą wyklucza dokonywanie ustaleń przeciwko dowodowi ubezpieczenia społecznego w innym państwie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podając jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podniósł także , że wdrożył dodatkowe postępowanie wyjaśniające.

Wyrokiem z dnia 23.10.2014r. Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

W uzasadnieniu wyroku Sąd podał, iż ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony D. D. (1) podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1.11.2013r. do dnia 31.07.2013r. oraz ponownie od dnia 01.09.2013r.

Ubezpieczony w okresie ubezpieczenia był niezdolny do pracy w okresie od 3.09.2013r. do 5.11.2013r.

Przed powstaniem niezdolności ubezpieczony nie miał 90 dniowego okresu ubezpieczenia chorobowego.

Decyzją z dnia 6.11.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu prawa do zasiłku chorobowego za okres od 3.09.2013r. do 5.11.2013r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że z posiadanej dokumentacji wynika, że ubezpieczony podlega ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1.11.2011r. do 31.07. 2013r. i ponownie od dnia 1.09.2013r.

Przed powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie miał ubezpieczony dziewięćdziesięciodniowego okresu ubezpieczenia chorobowego i nie zachodzą okoliczności uprawniające do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia ( bez okresu wyczekiwania).

Ubezpieczony zawarł w dniu 1.08.2013r. umowę o pracę na czas nieokreślony ze słowacką spółką (...) s.r.o. , miejscem pracy miała być Słowacja. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa nadała ubezpieczonemu numer ubezpieczenia.

Organ rentowy pismem z dnia 12.02.2014r. zwrócił się do Słowackiej Instytucji Ubezpieczeniowej o potwierdzenie okresu ubezpieczenia ubezpieczonego na formularzu E 104. - formularz ten to zaświadczenie dotyczące sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania. Pismo pozostało bez odpowiedzi.

Decyzją z dnia 30.12.2013r. organ rentowy podtrzymał decyzję dotycząca braku prawa do zasiłku za okres od dnia 6.11.2013r. do dnia 29.11.2013r., natomiast przyznał prawo do zasiłku chorobowego ubezpieczonemu za okres od dnia 30.11.2013r. uznając, że upłynął okres 90 dni wyczekiwania.

Zgodnie z ust.1 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,

2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Ust. 2 stanowi, że do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa w ust. 1, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni , zaś ust 3. że , od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:

1) absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

2) jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

3) ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,

4) posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Ubezpieczony podniósł, że świadczył pracę na podstawie umowy o pracę ze słowacką

spółką , że nadano mu numer ubezpieczenia, dołączył do odwołania zawartą umowę o pracę oraz

jak wynika z zeznań świadka list registracyjny tj. dokument stanowiący zgłoszenie do ubezpieczenia.

Rozporządzenie Rady (EWG) NR 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie stanowi, że :

1. aby korzystać z przepisów art. 64 Rozporządzenia wnioskodawca przedstawia instytucji właściwej zaświadczenie wymieniające okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, ukończone przez pracownika najemnego lub osobę prowadzącą działalność na własny rachunek, zgodnie z ustawodawstwem, którym ostatnio podlegał,

2. to zaświadczenie wydawane jest na wniosek wnioskodawcy przez instytucję ubezpieczeń na wypadek choroby lub instytucję właściwą w sprawach ubezpieczeń emerytalnych, w zależności od przypadku, w której pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek była ostatnio ubezpieczona. Jeżeli wnioskodawca nie przedstawi wyżej wymienionego zaświadczenia, właściwa instytucja zwraca się z wnioskiem o nie do jednej z instytucji wcześniej wymienionych,

3. przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli należy uwzględnić okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ukończone uprzednio zgodnie z ustawodawstwem innego Państwa Członkowskiego, aby spełnione zostały warunki wymagane przez ustawodawstwo państwa właściwego.

Artykuł 64 mówiący o sumowaniu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, że Instytucja

właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie, zachowanie lub

odzyskanie prawa do świadczeń z tytułu śmierci od ukończenia okresów ubezpieczenia lub

zamieszkania, uwzględnia, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zamieszkania

ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa innego Państwa Członkowskiego, tak jak gdyby

chodziło o okresy ukończone z uwzględnieniem ustawodawstwa stosowanego przez tę

instytucję.

Organ rentowy zwracał się do Słowackiej Instytucji Ubezpieczeniowej o nadesłanie

wypełnionego formularza E 104. - formularz ten to zaświadczenie dotyczące sumowania

okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania. W oparciu o ten formularz można by

było ustalić czy osoba żądająca zasiłku ma do niego prawo. Słowacka Instytucja

Ubezpieczeniowa nie potwierdziła ubezpieczenia, nie nadesłała wypełnionego formularza

E 104.

Formularza tego nie dostarczyła , ani ta instytucja, ani też ubezpieczony nie przedłożył

dokumentu ze Słowackiej Instytucji Ubezpieczeniowej, któryby usprawiedliwił zaliczenie okresu

ubezpieczenia na poczet okresu wyczekiwania o którym mowa w wyżej podanym art. 4 .

Słusznie ubezpieczony zauważył, że istnienie tytułu ubezpieczenia społecznego za granicą

wyklucza dokonywanie ustaleń przeciwko dowodowi ubezpieczenia społecznego w innym

państwie. Sąd jednak najpierw dowód ów w postaci prawidłowo wypełnionego formularza E 104

bądź potwierdzenia ze Słowackiej Instytucji Ubezpieczenia winien mieć przedłożony. Powód

jako wywodzący skutki prawne z faktu wykazania ubezpieczenia winie dowód ten przedłożyć ,

czego nie zrobił.

Skoro zatem ubezpieczony nie wykazał, że podlegał ubezpieczeniu oraz , że opłacano składki w należytej wysokości, nie można zaliczyć tego okresu do okresu wyczekiwania i uznać, że ubezpieczony ma prawo od zasiłku już za okres od 3.09.2013r. do 5.11.2013r.

Z tych przyczyn na podstawie art.477 ¹⁴ . § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

W apelacji od wyroku ubezpieczony zaskarżając go w całości zarzucił:

1.  rażące naruszenie art.379 pkt 5 kpc w zw. z art.477 ¹¹ par.2 kpc poprzez prowadzenie postępowania dotkniętego nieważnością poprzez niewezwanie pracodawcy odwołującego się, spółki (...) s.r.o. jako zainteresowanego , podczas gdy w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stronami postępowania są ubezpieczony, inna osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżona decyzja, organ rentowy i zainteresowany, a zainteresowanym jest zgodnie z par.2 art.477 ¹¹kpc ten czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy , zatem pracodawca odwołującego się jako zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne do słowackich instytucji właściwych z uwagi na zatrudnienie odwołującego się na podstawie umowy o pracę winien brać bezwzględnie udział w postępowaniu przed Sądem I instancji,

2.  wydanie zaskarżonego wyroku, podczas gdy nie zostało odwołującemu się ustalone ustawodawstwo właściwe z zakresu ubezpieczeń społecznych od dnia 1.08.2013r. do dnia 31.08.2013r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w spółce (...) s.r.o. z siedzibą na Słowacji, słowacka instytucja właściwa nie mogła wydać formularza E 104 SK, nie zakończyło się jeszcze prawomocnie postępowanie w tej kwestii.

Wskazując te zarzuty ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości

poprzez jego uchylenie bądź zmianę w całości poprzez uznanie, iż odwołujący ma prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 3.09.2013r do dnia 5.11.2013r.

względnie

uchylenie zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi ubezpieczeniowemu ze wskazaniem na stwierdzone uchybienia, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego, zasądzenie od organu ubezpieczeniowego na rzecz odwołującego kosztów procesu , w tym kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony dokonał rozbudowania zarzutów petitum apelacji, podniósł, iż:

- z zaskarżanym rozstrzygnięciem się nie zgadza, bo zostało wydane z naruszeniem unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i wskazał okoliczności faktyczne oraz uregulowania prawne jak w odwołaniu, w sytuacji powoływanej umowy o pracę z pracodawcą słowackim powodujące, że nie powstaje dla ubezpieczonego obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne,

- w myśl przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ,w krajach członkowskich Wspólnoty obowiązuje zasada sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia i zamieszkania, a w celu nabycia lub odzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych właściwa instytucja krajowa jest zobowiązana uwzględnić okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania uznawane przez ustawodawstwo innego państwa członkowskiego tak, jakby miały one miejsce w ramach ustawodawstwa krajowego,

- na podstawie umowy o pracę odwołujący się został zarejestrowany dla potrzeb ubezpieczeń społecznych na Słowacji, nadano odwołującemu się numer ubezpieczenia ( rodne cislo) w registracnym liście FO będącym odpowiednikiem polskiego (...), a polska instytucja ubezpieczeniowa nie mogła tej okoliczności zignorować, istnienie bowiem tytułu ubezpieczenia społecznego za granicą wyklucza dokonywanie ustaleń przeciwko dowodowi ubezpieczenia społecznego w innym państwie,

- Sąd nie wzywając pracodawcy i prowadząc postępowanie bez jego udziału prowadził postępowanie dotknięte nieważnością na podstawie art.379 pkt.5 kpc, bo decyzja mimo, że dotyczyła przysługujących odwołującemu się praw wpływała swą treścią na prawa i obowiązki jego pracodawcy, który jest zainteresowany i powinien zostać wezwany do udziału w postępowaniu jako strona,

- dokumenty żądane przez ZUS i czynności dokonywane przez Oddział nosiły znamiona kontroli wykonywanej u płatnika składek, gdy w związku z zawartą umową o pracę odwołujący się jest wyłącznie pracownikiem, a płatnikiem pozostaje jego pracodawca,

- odwołał się od decyzji z dnia 23.04.2014r., którą ustalone zostało odwołującemu się ustawodawstwo polskie nieprawomocnie, a sprawa jest prowadzona przez Sąd Okręgowy w Gliwicach-Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku pod sygn. akt IX U 1021/14.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacji ubezpieczonego nie można odmówić słuszności.

Prawo do zasiłku chorobowego uzależnione jest od spełnienia warunków podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z powołanych przez Sąd I instancji uregulowań ustawy z dnia 25.06.1999r. o świadczeniach pieniężnych w razie choroby…

Ustalenie podlegania takiemu ubezpieczeniu przez okres wymagany dla celów prawa do zasiłku chorobowego pozwala na przyznanie prawa do świadczenia, a brak takiego ustalenia możliwość taką wyklucza.

W sprawie dla celów dochodzonego roszczenia niezbędnym było ustalenie czy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu sierpniu 2013r. z tytułu pracy najemnej na Słowacji, a tym samym czy posiada wymagany okres wyczekiwania ( łączny okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu).

Ustalenie dokonane w tym zakresie przez Sąd I instancji polegające na przyjęciu, że w powoływanych przez ten Sąd okolicznościach , ubezpieczony nie wykazał, że podlegał w powołanym miesiącu ubezpieczeniu z powołanego tytułu jest przedwczesne, w sytuacji nieprawomocnego wyroku tut. Sądu z dnia 04.11.2014r. w sprawie o sygn. akt IX U 1021/14 w wyroku, którym oddalone zostało odwołanie ubezpieczonego od decyzji organu rentowego z dnia 23.04.2014r stwierdzającej, iż w stosunku do ubezpieczonego w okresie od dnia 01.08.2013r. do dnia 31.08.2013r. z tytułu prowadzonej działalności ma zastosowanie ustawodawstwo polskie, gdy ubezpieczony domagał się w odwołaniu ustalenia, że w tym okresie podlegał ustawodawstwu słowackiemu z tytułu powoływanej pracy najemnej, co wynika z ujawnionej notatki k.90 akt i ujawnionego wyroku i jego uzasadnienia k.96 -98 akt.

Ustalenie takie jest przedwczesne wobec braku wyczerpania przez organ rentowy postępowania wyjaśniającego, wyjaśnienia wątpliwości w zakresie potwierdzenia okresu podlegania ubezpieczeniu przez ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia u słowackiego pracodawcy.

Przedwczesne w sytuacji zwrócenia się przez organ rentowy w dniu 30.12.2013r. do Słowackiej Instytucji Ubezpieczeniowej o nadesłanie potwierdzenia okresu ubezpieczenia na formularzu E 104, wobec braku odpowiedzi, zwrócenia się celem podjęcia interwencji do instytucji łącznikowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Departamentu Zasiłków w W. pismem z dnia 12.05.2014r., które również pozostało bez odpowiedzi, co wynika z pism j.w załączonych kolejno na k.21 do 23 akt i k.44 akt.

W ostatnio powołanych okolicznościach przedwczesna była zaskarżona decyzja organu rentowego, bez wyczerpania procedury przewidzianej w art.16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonania Rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ( Dz. U.UE.L 2009, Nr.284, poz.1), gdy organ rentowy powinien dążyć do wyjaśnienia wątpliwości z instytucją właściwą państwa członkowskiego lub za pośrednictwem instytucji łącznikowej, co nie nastąpiło w sprawie.

W konsekwencji takiego stanowiska Sąd Okręgowy z mocy art.477 ^14a kpc uchylił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, ponownego podjęcia czynności dla wyjaśnienia wątpliwości z instytucją właściwą na terenie Słowacji lub wyczerpania rozpoczętego trybu wyjaśnienia za pośrednictwem instytucji łącznikowej.

Sędzia Przewodniczący Sędzia

SSO Maria Konieczna SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek SSO Mariola Łącka