Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2015 r. w Olsztynie,

sprawy z powództwa (...) SA z siedzibą w P. Oddział w Polsce,

przeciwko Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w O.,

o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej,

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 13 listopada 2014 r., sygn. akt X C 1752/14,

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt IX Ca 72/15

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W. wniósł o wyłączenie udziału wynoszącego 51 % w samochodzie C. (...) o numerze rejestracyjnym (...), rok produkcji 2008 stanowiącego własność powódki, zajętego przez poborcę skarbowego Urzędu Skarbowego w O. w toku postępowania egzekucyjnego.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 14 listopada 2013 r. dowiedział się, iż samochód stanowiący jego własność został zajęty przez Urząd Skarbowy w O. na poczet postępowania egzekucyjnego prowadzonego do majątku (...) sp. z o.o. Wierzyciel odmówił zwolnienia zajętego przedmiotu spod egzekucji. W toku postępowania administracyjnego decyzja została utrzymana. Powód powołał się na prawo własności wynikające z przewłaszczenia na zabezpieczenie udziału 51% własności w pojeździe C. (...). Oświadczenie o przejęciu udziału zostało przesłane na wskazany przez dłużnika adres, tym samym skutecznie doręczone. Dodatkowo powód wskazał, że już samo zawarcie umowy kredytu zabezpieczonej klauzulą przewłaszczenia na zabezpieczenie stanowi samoistną podstawę do żądania zwolnienia samochodu spod egzekucji.

Pozwany Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że wytoczenia powództwa ekscydencyjnego w przypadku przewłaszczenia na zabezpieczenie, jest dopuszczalne tylko wobec tych rzeczy i praw, które skutecznie przewłaszczono.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił powództwo. Zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że (...) sp. z o.o. w O. w dniu 17 kwietnia 2009 r. zawarła z (...) SA w P. Oddział w Polsce umowę przewłaszczenia samochodu marki C. (...) nr nadwozia (...) na zabezpieczenie umowy kredytu nr (...). Zgodnie z § 3 tej umowy Bank stał się współwłaścicielem tego samochodu w 49/100 części, zaś zgodnie z § 4 przewłaszczający przeniósł na Bank udział wynoszący 51/100 części w prawie własności pojazdu pod warunkiem złożenia przez Bank pisemnego oświadczenia o przyjęciu przeniesienia tego udziału. W pkt 2 tego paragrafu opisano warunki jakie muszą być spełnione aby Bank mógł to prawo zrealizować m.in. w przypadku przez przewłaszczającego postanowień umowy kredytu. Zgodnie z pkt 4 tego paragrafu złożenie oświadczenia o przyjęciu przeniesienia udziału wynoszącego 51/100 części prawa własności pojazdu jest skuteczne z chwilą doręczenia przewłaszczającemu na adres do korespondencji wskazany w umowie kredytu. W umowie wskazano adres przewłaszczającego jako O. ul. (...).

W dniu 24 czerwca 2013 r. (...) SA w P. Oddział w Polsce sporządził oświadczenie o przejęciu pozostałego udziału w prawie własności pojazdu C. (...) wynoszący 51% na podstawie umowy kredytu na zakup samochodu wraz z umową przewłaszczenia na zabezpieczenie w związku ze ziszczeniem się warunku zawieszającego przewłaszczenia na zabezpieczenie ze względu na naruszenie przez kredytobiorcę § 4 ust. 2 umowy kredytu w związku z § 4 ust. 2 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, to jest niezapłacenie raty kredytu w terminie oraz ze względu na zagrożenie terminowej spłaty kredytu. Oświadczenie to zostało wysłane listem poleconym na adres spółki (...)-(...) O. ul. (...).

W dniu 13 listopada 2013 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. dokonał zajęcia udziału wynoszącego 51% w pojeździe marki C. (...) o nr rej. (...).

(...) SA w P. Oddział w Polsce złożył wniosek o wyłączenie spod egzekucji powyższego pojazdu, wskazując, że pojazd stanowi wyłączną własność Banku.

Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2013 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w O. odmówił wyłączenia spod egzekucji udziału wynoszącego 51% we własności tego samochodu.

Na powyższe postanowienie Bank złożył zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w O., który postanowieniem z dnia 24 marca 2014 r., doręczonym skarżącemu w dniu 26 marca 2014 r. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w O..

W ocenie Sądu Rejonowego powód nie wykazał zasadności zwolnienia spod egzekucji pojazdu marki C. (...). Z umowy z dnia 17 kwietnia 2009 r. o przewłaszczenie wynika uprawnienie powoda do przeniesienia prawa do zajętej części prawa własności pojazdu (51/100), jednak powód nie wykazał by spełnione do tego zostały umowne przesłanki. Zgodnie z umową oświadczenie powoda o przejęciu pojazdu na własność jest skuteczne z chwilą doręczenia oświadczenia kredytobiorcy Spółce (...). Powód nie wykazał tej okoliczności. Sąd Rejonowy uznał, że samo wysłanie oświadczenia na inny adres niż wskazany w umowy nie jest wystarczającym dowodem, doręczenia oświadczenia kredytobiorcy. Tym samym Sąd Rejonowy uznał, że zajęcie 541/100 części własności pojazdu nie naruszało praw powoda.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód. Zarzucił w apelacji naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 841 § 1 k.p.c. poprzez jego naruszenie i przyjęcie, że w niniejszej sprawie powód nie posiadał legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa, gdyż nie przysługiwało mu prawo własności do pojazdu podczas, gdy z treści rzeczonego przepisu wynika, iż osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa, zatem nie tylko jej prawo własności. Wskazując na powyższy zarzut powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że na mocy § 4 ust. 2 umowy kredytu między powodem a kredytobiorcą ziścił się warunek zawieszający przewłaszczenia i w związku z art. 101 ust. 1 prawa bankowego powód złożył oświadczenie, że przyjmuje pozostały udział w prawie własności pojazdu wynoszący 51%. Oświadczenie o przejęciu udziału zostało wysłane na adres ostatni adres wskazany przez odbiorcę, co zgodne było z umową stron. Skarżący wskazał nadto, że już samym naruszeniem jego praw w rozumieniu art. 841 § 1 k.p.c. było skierowanie egzekucji do przedmiotu, co do którego została zawarta umowa kredytu zabezpieczonego klauzulą przewłaszczenia na zabezpieczenie.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie powództwa wskazując w uzasadnieniu na trafność orzeczenia Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną tych ustaleń dokonaną przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 841 § 1 k.p.c. Podstawą powództwa przewidzianego w art. 841 k.p.c. może być naruszenie prawa osoby trzeciej, będące następstwem skierowania egzekucji do określonego przedmiotu. Przepis ten odnosi się również do administracyjnego postępowania egzekucyjnego (art. 842 k.p.c.). Kodeks postępowania cywilnego, nie określa, naruszenie jakich praw może stanowić podstawę powództwa osoby trzeciej o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji. Wskazuje na to orzecznictwo i doktryna.

Powód domagał się zwolnienia udziału 51% we własności pojazdu marki C. (...). Twierdził, że co do tego udziału została zawarta umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie stanowiąca zabezpieczenie należytego wykonania umowy kredytu zawartej z dłużnikiem. Ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywał na powodzie zgodnie z art. 6 k.c.

Z przedstawionej przez powoda umowy z dnia 17 kwietnia 2009 r. przewłaszczenia na zabezpieczenie wynika, że umowa ta stanowiła zabezpieczenie umowy kredytu zawartej między powodem a dłużnikiem. Przedmiotowy pojazd stanowił już współwłasność powoda w 49/100. Dalsze 51% własności pojazdu miało być przeniesione na powoda po ziszczeniu się określonych w umowie warunków, które można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich należą warunki związane z należytym wykonaniem umowy kredytu, tj. naruszenie przez przewłaszczającego postanowień umowy kredytu, zagrożenia terminowej spłaty kredytu, wypowiedzenia umowy kredytu, a także w przypadku stwierdzenia, że dane przedstawione przez przewłaszczającego służące do podjęcia decyzji kredytowej były nieprawdziwe, mylące lub niepełne (§ 4 ust. 2 umowy). Drugim warunkiem przeniesienia udziału na powoda było doręczenie oświadczenia powoda przewłaszczającemu na: adres do korespondencji wskazany w umowie kredytu lub w przypadku gdy przewłaszczającym są współkredytobiorcy, z chwilą doręczenia jednemu ze współkredytobiorców, a w przypadku gdy przewłaszczającemu nie można doręczyć oświadczenia z jego winy, z chwilą złożenia tego oświadczenia w taki sposób, że mógł się on zapoznać z jego treścią (§ 4 ust. 4 umowy).

Z dokumentu z dnia 24 czerwca 2013 r. zawierającego oświadczenie o przyjęciu udziałów powoda wynika, że dłużnik – spółka (...) nie zapłaciła raty kredytu w terminie oraz że istnieje zagrożenie terminowej spłaty kredytu. Można zatem uznać, iż zostały spełnione przesłanki do złożenia oświadczenia o przyjęciu 51% własności w rzeczonym pojeździe. Skuteczność tego oświadczenia, a tym samym przejęcia udziałów, została porozumieniem stron uzależniona od doręczenia oświadczenia dłużnikowi w sposób przewidziany w umowie.

Prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy, że powód nie wykazał, iż przedmiotowe oświadczenie zostało doręczone dłużnikowi, a tym samym, że doszło do przeniesienia 51% udziału we własności na powoda. W umowie kredytu został wskazany adres dłużnika: O., ul. (...), natomiast przedmiotowe oświadczenie zostało skierowane na adres: O., ul. (...). Ze zwrotnego poświadczenia odbioru wynika, że adresat wyprowadził się. W tej sytuacji nie można było uznać, że oświadczenie o przejęciu udziału dotarło lub mogło dotrzeć do adresata.

Nie są przy tym zasadne zarzuty skarżącego, że przedmiotowe oświadczenie zostało skierowane na prawidłowy adres z uwagi na treść § 22 ust. 8 regulaminu udzielania kredytów (…). Z zapisu tego wynika, że będzie uznana za doręczoną przesłana przez bank korespondencja na ostatni adres wskazany przez klienta. Powód nie wykazał, że adresem tym był adres, na który została skierowana korespondencja. W związku z tym aktualnym adresem, na który powinna być kierowana korespondencja do pozwanego, był adres wskazany w umowie.

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów, że już tylko sam zapis w umowie o możliwości skorzystania przez uprawnionego z zabezpieczenia umowy kredytu przez przewłaszczenie na zabezpieczenia stanowi prawo chronione przez art. 841 § 1 k.p.c. W istocie wprowadzenie warunku zawieszającego, od spełniania, którego uzależnione jest powstanie określonego prawa, wprowadza do obrotu stan niepewności. Prawo takie może bowiem w ogóle nie powstać skoro nie ziszczą się warunki przyjęte przez strony. Jeżeli zatem takie prawo nie istnieje w chwili skierowania do niego egzekucji i może ono w ogóle nie powstać, to stan niepewności z tym związany nie może prowadzić do przeciwdziałania egzekucji.

Dodać należy, iż powołane w apelacji orzecznictwo i poglądy doktryny odnoszą się do istniejącego, a nie dopiero mającego powstać prawa własności wynikającego z przewłaszczenia na zabezpieczenie. Nie mogą zatem odnosić się do stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na postawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 5 i § 12 ust 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 poz.490). Powód jest stroną przegrywającą sprawę w postępowaniu apelacyjnym i dlatego powinien ponieść koszty procesu, które stanowiła opłata za czynności radcy prawnego przed Sądem II instancji w wysokości 1.200 zł, poniesione przez pozwanego.