Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2015 r. w Gliwicach

sprawy G. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania G. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 16 stycznia 2014 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 502/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 stycznia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie przepisów ustawy dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r, poz. 1440 ze zm.) przyznał ubezpieczonemu G. S. prawo do emerytury górniczej od dnia 1 grudnia 2013r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku.

W odwołaniu od tej decyzji G. S. zakwestionował ilość dniówek liczonych z przelicznikiem 1,8, ponieważ w jego ocenie ZUS nie uwzględnił mu jego pracy szybowej, a w konsekwencji faktycznej ilości przepracowanych dniówek. W toku postępowania podnosił, że w latach 1988-2008 codziennie pracował w wymiarze półtorakrotnym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko. Dodatkowo wskazał, że uwzględnił wszystkie dniówki przodkowe odwołującego z lat 1988 – 2013 zgodnie z zaświadczeniem wystawionym przez pracodawcę ubezpieczonego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 16 stycznia 2014r. organ rentowy na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r, poz. 1440 ze zm.) przyznał ubezpieczonemu G. S. prawo do emerytury górniczej od dnia 1 grudnia 2013r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął 35 lat i 2 miesiące okresów składkowych. Do 28 miesięcy pracy górniczej zastosował przelicznik 1,8 zaś do 274 miesięcy pracy górniczej przelicznik 1,5.

Do pracy w wymiarze półtorakrotnym ZUS zaliczył ubezpieczonemu 28 miesięcy, tj. zgodnie z zaświadczeniem z dnia 16 grudnia 2013r. wystawionym przez (...) S.A. Oddział KWK (...) w Z., w myśl którego odwołujący w okresie od września 1988r. do maja 1996r. przepracował 80 dniówek przodkowych, a w okresie od września 1996r. do listopada 2013r. 554 dniówki zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym, łącznie 634 dniówki.

Ubezpieczony jest pracownikiem KWK (...) w Z. od 6 września 1988r. do nadal. W tym okresie był zatrudniony:

- od 6 września 1988. do 30 czerwca 1990r. na stanowisku ślusarza stale pod ziemią,

- od 1 lipca 1990r. do 16 lutego 1993r. na stanowisku sygnalisty stale pod ziemią, / w tym od 3 listopada 1992r. do 14 listopada 1992r. w ramach urlopu bezpłatnego ubezpieczony odbywał ćwiczenia wojskowe/,

- od 17 lutego 1993r. do 16 marca 1993r. na stanowisku górnika stale pod ziemią,

- od 17 marca 1993r. do 31 maja 1996r. na stanowisku sygnalisty szybów głównych i skipów stale pod ziemią,

- od 1 czerwca 1996r. do 2 września 1996r. na stanowisku robotnika transportowego na powierzchni,

- od 3 września 1996r. do 31 maja 2000r. na stanowisku sygnalisty szybów głównych i skipów stale pod ziemią,

- od 1 czerwca 2000r. do 31 stycznia 2009r. na stanowisku cieśli szybowego stale pod ziemią;

- od 1 lutego 2009r. do nadal na stanowisku starszego ślusarza stale pod ziemią.

Ubezpieczony w spornym okresie pracował na oddziale szybowym i wykonywał podobne prace bez względu na nazwę powierzonego mu stanowiska pracy.

Początkowo jako członek brygady materiałowej zajmował się otwieraniem i zamykaniem klatek, załadunkiem i wyładunkiem różnego rodzaju materiałów, urządzeń i elementów maszyn; a od czasu uzyskanie uprawnień sygnalisty obsługiwał szyb, prowadził jazdę ludzi i transport materiałów. Ubezpieczony wchodził w skład stałej grupy sygnalistów. Praca była świadczona w brygadach 4-osobowych i w jej skład wchodził sygnalista. Jeżeli dany pracownik został wyznaczony do pracy sygnalisty to wykonywał ją całą dniówkę czyli zajmował się prowadzeniem jazd ludzi, która odbywa się 2 razy dziennie i trwa około godziny, a w pozostałym czasie transportem materiałów. Sygnalista obsługuje szyb prowadząc transport materiałów: sprawdza poprawność załadunku, zabezpiecza go, pomaga w jego ładowaniu i nadaje sygnały. Ubezpieczony pracował w takich brygadach głównie jako sygnalista, ale też jako członek brygady i wtedy ładował materiały na wozy i drewiarki.

Ubezpieczony brał również udział w rewizjach szybu, która polega na zjeździe sygnalisty wraz z brygadą oraz przeglądzie i kontroli urządzeń szybowych. Kiedyś rewizja była przeprowadzana na każdej zmianie i trwała około pół godziny, od kilku lat rewizja wykonywana jest na jednej zmianie i trwa około godziny. Ubezpieczony brał w nich udział czasami jako sygnalista, czasami jako członek brygady.

W zależności od wyników rewizji kierownik oddziału ustalał zakres i termin remontów i przydzielał prace poszczególnym osobom. Drobne awarie były usuwane w normalnym tygodniu pracy pomiędzy jazdami ludzi i transportem materiałów i trwały od pół godziny do czterech godzin. W czasie usuwania poważnych awarii i planowanych remontów, szyb jest nieczynny dla załogi, dlatego prace te odbywają się tylko w soboty i niedziele w ramach godzin nadliczbowych. W remontowanym szybie, członkowie brygad remontowych pracują przez całą zmianę. Ubezpieczony brał udział w tych remontach jako członek brygady lub sygnalista.

W spornym okresie ubezpieczony nie wykonywał codziennie pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym.

Do prac szybowych zaliczane prace związane z remontami, konserwacją, naprawami i likwidacją urządzeń w szybie. Dniówka szybowa/półtorakrotna/ to dniówka podczas której pracownik przez co najmniej 6 godzin pracuje w szybie lub przy czyszczeniu rząpi. W normalnym tygodniu pracy z przyczyn ruchowych nie ma możliwości aby pracownik pracował przez 6 godzin w szybie, natomiast może się zdarzyć 6 godzinna praca w rząpiach.

Ewidencję dniówek szybowych prowadził sztygar zmianowy, wpisując ich liczbę do szychtownicy. Ilość dniówek była uzależniona od rodzaju wykonywanych prac i miejsca ich wykonywania Pracownicy mieli możliwość wglądu do szychtownic i ewentualnego reklamowania prawidłowości zaliczania tych dniówek. Zdarzały się sytuacje, że pracownicy sprawdzali zapisy w szychtownicy i wyjaśniali wątpliwości z kierownikiem oddziału i sztygarem zmianowym.

Na podstawie zapisów w szychtownicach, dział płac naliczał wynagrodzenie pracownikom, przy czym za dniówki szybowe pracownicy otrzymywali wyższe wynagrodzenie. Ubezpieczony otrzymywał comiesięczny indywidualny wyciąg z listy płac, tzw. paski wynagrodzeń wraz z odnotowanymi dniówkami szybowymi. Ubezpieczony nigdy nie kwestionował zapisów dotyczących jego dniówek szybowych i otrzymywanego wynagrodzenia.

Wykaz dniówek półtorakrotnych za sporny okres przedstawiony organowi rentowemu przez pracodawcę jest zgodny z dokumentacją zarobkową ubezpieczonego.

Od 2009 roku, dozór oddziału szybowego ustalił wpisywanie pracownikom średnio 2 dniówek szybowych tygodniowo, ponieważ nie zawsze pracownik przebywał 6 godzin w szybie lub rząpiu, a częściej 2, 3 godziny na dniówkę, wobec czego przyjęto średnią - 2 dniówki tygodniowo.

Od marca 2009r. liczba dniówek szybowych w ewidencji ubezpieczonego zaczęła wzrastać i do listopada 2013r. średnio w każdym miesiącu było ich 10-11.

(...) uznała za niezasadny wniosek ubezpieczonego o powołanie Komisji Weryfikacyjnej, bowiem ewidencja dniówek półtorakrotnych była prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nadto wskazano, że ubezpieczony nie pracował codziennie w wymiarze półtorakrotnym, a jego praca była kontowana przez dozór oddziałowy w każdym dniu, co zostało udokumentowane w załączniku do karty ewidencyjnej pracownika.

W latach 2004-2008 K. K. pracował z ubezpieczonym na tym samym oddziale szybowym jako sztygar zmianowy, ale nie miał z nim bezpośredniej styczności. Z ubezpieczonym współpracowali również: P. S. w latach 1988-2013r. zatrudniony na stanowisku sygnalisty; J. M. w latach 1990-2013 zatrudniony na stanowisku ślusarza, I. K. w latach 1992-2008 zatrudniony na stanowisku konserwatora maszyn wyciągowych, a od kwietnia 2007r. jako dozorca.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o następujące dowody: zeznania świadków: K. K., J. M., P. S. (zapis rozprawy z dnia 1 października 2014r. 14 min. 26 sek. i n.), I. K. (zapis rozprawy z dnia 21 listopada 2014r. 1 min. 51 sek. i n.), wyjaśnienia ubezpieczonego (zapis rozprawy z dnia 15 kwietnia 2015r. 4 min. 36 sek. i n.), akta emerytalne i osobowe ubezpieczonego, odpowiedź (...) na wniosek ubezpieczonego o powołanie Komisji Weryfikacyjnej.

Sąd nie dał wiary zeznaniom ubezpieczonego i świadków P. S., J. M., I. K., że w spornym okresie ewidencja dniówek półtorakrotnych była prowadzona nierzetelnie. Przede wszystkim oprócz ogólnego stwierdzenia, że nie były im wpisywane wszystkie dniówki szybowe, nie potrafili wskazać w jakim zakresie, w jakich konkretnie okresach, dniach wystąpiły zarzucane uchybienia. Zeznania w tym zakresie są nielogiczne i wzajemnie sprzeczne, bowiem z jednej strony podali, że na bieżąco z pasków wypłat wiedzieli, że nie wszystkie dniówki są zaliczane, a z drugiej strony, że nie wiedzą które prace są liczone w wymiarze półtorakrotnym. Zeznający przyznali jednocześnie, że nie pracują codziennie w dniówkach szybowych. Jak ustalono, pracownicy mieli możliwość sprawdzenia liczby zapisanych dniówek w szychtownicach, jak i paskach wypłat. Mając na uwadze zasady doświadczenia życiowego, brak podstaw do przyjęcia, że pracownicy ci przez prawie 20 lat zgadzali się na to, by pracodawca zaniżając liczbę dniówek szybowych wypłacał im niższe wynagrodzenie za pracę. Nie są przekonywujące argumenty zeznających, że bali się zgłaszać swe zastrzeżenia do liczby dniówek szybowych z uwagi na ewentualne problemy w pracy, szczególnie, że żaden z nich nie wskazał, by taka sytuacja dotknęła jakiegoś pracownika oddziału.

W ocenie Sądu, z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika jednoznacznie, że ubezpieczony był zatrudniony przede wszystkim przy pracach, które nie są zaliczane do pracy w wymiarze półtorakrotnym, co również zaprzecza twierdzeniom o nierzetelności ewidencji. W spornym okresie ubezpieczony był głównie zatrudniany przy pracach związanych z transportem ludzi, środków załadowczych, obsługą urządzeń sygnałowych, rewizji, co oznacza, że sporadycznie pracował przy remontach szybu. Sąd nie dał wiary zeznaniom I. K., że w początkowym okresie zatrudnienia ubezpieczony był wysyłany do czyszczenia rząpi. Ani pozostali świadkowie ani ubezpieczony nie wskazali bowiem, że ubezpieczony takie prace wykonywał.

Za wiarygodne zatem należało uznać zeznania świadka K. K. o rzetelności prowadzonej ewidencji dniówek szybowych, bowiem nie zostały one skutecznie podważone przez ubezpieczonego, a nadto znajdują one potwierdzenie w pozostałych zeznaniach dotyczących charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie. Należy wskazać również, że argumenty ubezpieczonego, że od 2009r. ewidencja jest prowadzona rzetelnie, nie dowodzi okoliczności, że wcześniej nie była prowadzona prawidłowo. Z ustalonego stanu faktycznego wynika bowiem, że wzrost liczby dniówek szybowych od marca 2009r. spowodowany jest wpisywaniem uśrednionej liczby dniówek, a nie następstwem wykonywania robót szybowych w pełnym wymiarze dniówki roboczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.), przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1)1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3)1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4)1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Z kolei art. 50d ust. 1 ustawy stanowi, że przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2)w drużynach ratowniczych.

Z uwagi na wskazane wyżej szczególne przywileje emerytalne związane z pracą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym i jej wpływem na wysokość emerytury [przelicznik 1,8] ustawodawca zobowiązał pracodawców do prowadzenia dokładnej ewidencji takiej pracy i określił stanowiska pracy górniczej zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym.

W rozporządzeniu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21stycznia 1984r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. [Dz.U.1984.10.44 z późn.zm] w § 4 wskazano, że „Zakłady pracy są zobowiązane prowadzić dokładną ewidencję okresów zatrudnienia na stanowiskach objętych rozporządzeniem, według szczegółowych zasad ustalonych przez właściwych ministrów w uzgodnieniu z Prezesem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych”. Natomiast w załączniku nr 2 tegoż rozporządzenia wśród stanowisk zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym wymieniono stanowiska „ górnik ładowacz, wiertacz, murarz, betoniarz, zbrojarz i cieśla zatrudnieni przy głębieniu i przebudowie szybów i szybików oraz - za czas pracy w szybach i szybikach - inni pracownicy zatrudnieni przy robotach szybowych”.

Uszczegółowienie obowiązku ewidencyjnego nastąpiło w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 lutego 2004r. w sprawie ewidencjonowania przez pracodawców okresów zatrudnienia na stanowiskach, na których okresy pracy górniczej zalicza się w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury oraz na niektórych innych stanowiskach pracy górniczej [Dz.U. 2004. 40.358], które zostało zastąpione aktualnie obowiązującym rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 31 marca 2008 o takim samym tytule. [Dz.U.2008.72.423].

W rozporządzeniach wskazano, że bieżącą ewidencję okresów pracy pracodawca prowadzi oddzielnie dla każdego pracownika w oparciu o wydruki sporządzone na podstawie dowodów zarobkowych. Na podstawie miesięcznych wydruków pracodawca w załączniku do karty ewidencyjnej pracownika dokonuje zapisów liczby przepracowanych dniówek w poszczególnych miesiącach w danym roku kalendarzowym zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym. Wykazane okresy pracy w załączniku do karty ewidencyjnej pracownika, oraz liczby przepracowanych dniówek zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym na stanowiskach stanowią podstawę do wpisania w zaświadczeniu pracy wystawianym na potrzeby Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W rozpoznawanej sprawie pracodawca, zgodnie z powyższymi przepisami prowadził ewidencję pracy ubezpieczonego i ustalił liczbę dniówek zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym, co było podstawą wydania organowi rentowemu stosownego zaświadczenia. Jak ustalono, liczba dniówek półtora krotnych jest zgodna z dokumentacja zarobkową ubezpieczonego za sporny okres. Słusznie zatem organ rentowy w skarżonej decyzji podniósł brak podstaw do ustalenia innej liczby dniówek półtorakrotnych.

.

Ubezpieczony kwestionując liczbę tych dniówek, zgodnie z art. 6 kc zobowiązany był okoliczność tę udowodnić. W tym miejscu należy podkreślić, że przepisy emerytalno – rentowe muszą być wykładane ściśle tzn. muszą istnieć wiarygodne dowody, które wskazują, w przypadku odwołującego, faktyczną liczbę przepracowanych dniówek szybowych, ponieważ ma to wpływ wysokość świadczenia. Ubezpieczony nie wskazał w jakich dniach i okresach pracę taką wykonywał, a równocześnie niespornym jest, że nie pracował codziennie w dniówkach szybowych

Zdaniem Sądu, ubezpieczony w toku postępowania nie podważył wiarygodności ewidencji dniówek półtorakrotnych prowadzonej przez pracodawcę, co uzasadniono wyżej przy ocenie dowodów. Nie przedłożył na tę okoliczność żadnych dokumentów, a zeznania świadków P. S., J. M., I. K. o nierzetelności ewidencji zostały uznane za niewiarygodne.

Jak to już wyżej wskazano, również charakter prac wykonywanych przez ubezpieczonego w spornym okresie, wskazuje na bezpodstawność jego żądania.

W oparciu o delegację zawartą w art. 50 d ust 3 ustawy o FUS zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2 poz.8), który w Załączniku nr 3 zawiera wykaz stanowisk pracy pod ziemią, na których praca zalicza się w wymiarze półtorakrotnym.

Jeśli chodzi o roboty szybowe to w Załączniku nr 3 poz. 4 ww. rozporządzenia wymieniono następujące stanowiska: : górnik ładowacz, wiertacz, murarz, betoniarz, zbrojarz i cieśla zatrudnieni przy głębieniu i przebudowie szybów i szybików oraz inni pracownicy zatrudnieni przy robotach szybowych - za czas pracy w szybach i szybikach.

Nadmienić należy, że stanowiska te wymieniane były również w poprzednio obowiązujących rozporządzeniach regulujących tę materię poczynając od przywołanego już wyżej rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21 stycznia 1984r.

Powyższe przepisy nie wymieniają stanowiska sygnalisty, a zatem rozważenia wymaga czy ubezpieczony wykonywał i w jakim rozmiarze roboty szybowe. Ustawa nie definiuje tego pojęcia ale jak ustalono należą do nich prace związane z remontami, konserwacją, naprawami i likwidacją urządzeń w szybie. Dniówka szybowa/półtorakrotna/ to dniówka podczas której pracownik przez co najmniej 6 godzin wykonuje roboty szybowe. W świetle powyższego, nie można uznać za roboty szybowe: prowadzenia jazd ludzi, transportu materiałów, wyładunku i załadunku materiałów, nadawania sygnałów, a przecież takie prace ubezpieczony głównie wykonywał w spornym okresie. Do robót szybowych nie można zaliczyć również udziału ubezpieczonego w rewizjach szybu odbywających się w normalnym tygodniu pracy czy usuwania drobnych awarii urządzeń szybowych w takim tygodniu, bowiem prace te nie były wykonywane najmniej 6 godzin w czasie dniówki.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, ubezpieczony nie wykazał, że pracodawca nierzetelnie prowadził ewidencję dniówek półtorakrotnych stanowiącą podstawę do wystawienia zaświadczenia z dnia 16 grudnia 2013r., na podstawie którego organ rentowy zastosował przelicznik 1,8 do 28 mcy [634 dniówek]. Skoro zatem, organ rentowy prawidłowo obliczył wysokość emerytury skarżącego w zakresie zastosowania przelicznika 1,8, to odwołanie jako nieuzasadnione podlega oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.

SSO Grażyna Łazowska