Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Borzestowska

Protokolant: sekretarz sądowy Jolanta Fiedorowicz

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2013r. w Elblągu

sprawy z odwołań (...) Spółki z o.o. w E.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

z dnia 20 lipca 2011r. nr (...), znak: (...)

z dnia 28 sierpnia 2012r. nr (...) , znak: (...)

z dnia 26 września 2012r. nr (...) , znak:(...)

z udziałem zainteresowanych (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E.

o podstawę wymiaru składek

I.  zmienia zaskarżone decyzje z dnia 20 lipca 2011r. nr (...), znak: (...)i z dnia 26 września 2012r. nr(...), znak: (...)w punkcie 1, w ten sposób, że ustala, iż do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zainteresowanej M. K. (1) jako pracownika (...) Spółki z o.o. w E. za miesiące od lipca 2008r do października 2008r nie wchodzi wynagrodzenie uzyskane z tytułu umowy zlecenia łączącej tą zainteresowaną z (...) Spółką z o.o. w E.;

II.  odrzuca odwołanie (...) Spółki z o.o. w E. od decyzji z dnia 28 sierpnia 2012r. nr (...), znak: (...);

III.  zasądza od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na rzecz (...) Spółki z o.o. w E. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 114/13

UZASADNIENIE

Skarżąca (...) Sp. z o.o. w E. zakwestionowała decyzje ZUS O/E.: z dnia 20.07.2011r. nr (...), znak (...)- (...); z dnia 28.08.2012r., nr (...), znak (...)- (...) oraz z dnia 26.09.2012r., nr (...), znak (...)- (...), którymi to decyzjami pozwany stwierdził wysokość podstawy wymiaru składek za pracownika płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E. M. K. (1) za miesiące od lipca 2008 do października 2008r.

W odwołaniach od powyższych decyzji skarżąca zwróciła uwagę na szereg naruszeń przepisów postępowania administracyjnego, których dopuścił się pozwany przed wydaniem zaskarżonych decyzji, jak również zarzuciła dokonanie przez pozwanego dowolnej interpretacji niepełnego materiału dowodowego. Skarżąca podniosła, że powoływane przez pozwanego okoliczności nie są na tyle wystarczające, by uznać, iż ubezpieczona w ramach umowy cywilno-prawnej zawartej z (...) Sp. z o.o., świadczyła pracę de facto na rzecz skarżącej. W sprzeczności z ustaleniami pozwanego stoją chociażby zeznania innych pracowników, również zatrudnionych na umowy zlecenia, którzy wskazali, że z własnej inicjatywy zawierali umowy z (...) Sp. z o.o. w E., wykonywali pracę na rzecz zleceniodawcy i była to praca wykonywana na innych obiektach niż obiekty obsługiwane przez skarżącą. Nadto wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia było wypłacane przez (...) sp. z o.o. Zdaniem skarżącej, na podstawie powyższych okoliczności nie można przyjąć, że skarżąca spółka była faktycznym pracodawcą i to na jej rzecz była świadczona praca w ramach umów zlecenia.

W odpowiedzi na odwołania pozwany ZUS O/E. wniósł o: oddalenie odwołań od decyzji z dnia 20.07.2011r. oraz z dnia 26.09.2012r., umorzenie postępowania od decyzji z dnia 28.08.2012r. a w przypadku nie uwzględnienia wniosku o umorzenie postępowania - o oddalenie odwołania. Pozwany powołując się na przepisy ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 27.08.2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.Nr 164, poz. 1207 z późn. zm.) wskazał, że w toku przeprowadzonego postępowania kontrolnego ustalono, że w spornym okresie została zawarta umowa zlecenia pomiędzy ubezpieczoną a (...) Sp. z o.o. w E. i w ramach tej umowy ubezpieczona wykonywała pracę na rzecz płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E., z którym pozostawała jednocześnie w stosunku pracy.

Postanowieniem z dnia 7 lutego 2013r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanej M. K. (1) oraz zarządził połączenie w/w spraw z odwołań skarżącej od wszystkich decyzji do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Nadto postanowieniem z dnia 12 lutego 2013r. Sąd wezwał do udziału w w/w sprawach w charakterze zainteresowanego (...) Sp. z o.o. w E..

Sąd ustalił, co następuje:

Skarżąca (...)Sp. z o.o. w E. prowadzi działalność w zakresie ochrony osób i mienia. Pracownicy zatrudnieni przez skarżącą zawierali z pracodawcą umowy o zakazie konkurencji w trakcie obowiązywania umowy o pracę. (...) Sp. z o.o. w E. prowadzi działalność w zakresie ochrony osób i mienia oraz prac porządkowych. W dniu 31.03.2003r. skarżąca zawarła z zainteresowaną Spółką umowę o współpracy gospodarczej obejmującą wzajemną promocję, nawiązywanie kontaktów gospodarczych, wspólne szkolenia pracowników ochrony, wzajemne informowanie się o ewentualnych zagrożeniach chronionych obiektów, współpracę w zakresie analizy stanu zagrożenia chronionych obiektów, wzajemnego badania rynku usług ochrony osób i mienia oraz wzajemnego podzlecania prac na świadczone usługi. Główną przesłanką tego porozumienia był fakt, że spółka (...) posiadała wielu pracowników zatrudnionych na umowę o pracę . Przy pełnym etacie pracownicy wypracowywali 14 służb 12-godzinnych w miesiącu i mieli dużo czasu . Dlatego też, zwracali się do pracodawcy – spółki (...) o możliwość dodatkowego zarobkowania . Spółka nie miała możliwości dać im pracy w nadgodzinach , co wiązało się z ustalonymi z klientami stawkami za ochronę , które nie przewidywały tzw. 50 –tek i 100-tek za wykonaną usługę . Spółki były dodatkowo powiązane kapitałowo . Obecny Prezes spółki (...)- J. Z. miał tam 1/3 udziałów . Jednocześnie zarówno P. O.- obecny prezes spółki (...) , jak i J. Z. byli wspólnikami w obu spółkach .

Obaj prezesi byli nadto zainteresowani (...) spółki (...) , która wchodziła dopiero na rynek usług ochrony . W wyniku zawartego porozumienia pracownicy zatrudnieni u skarżącej na podstawie umów o pracę, chcący uzyskać dodatkowe źródło dochodu, mogli być zatrudniani na umowy zlecenia przez zainteresowaną spółkę (...). Z inicjatywą zawarcia umów zlecenia z zainteresowaną spółką występowała bądź skarżąca spółka, bądź też sami pracownicy skarżącej. W ramach tych umów zleceniobiorcy wykonywali te same czynności, które wykonywali w ramach umów o pracę, tj. czynności związane z ochroną fizyczną oraz pracami biurowymi. Z założenia czynności związane z ochroną fizyczną miały być wykonywane na innych obiektach niż obiekty obsługiwane przez skarżącą, choć mogło zdarzyć się tak, że pracownik pracował na tych samych obiektach . Z tytułu zawartych umów zlecenia zleceniobiorcy zostali zgłoszeni przez zainteresowaną spółkę do ubezpieczenia zdrowotnego.

Spółka (...) zakupywała również usługę obcą w spółce (...) , która dotyczyła wykonywania usług przez (...) na rzecz (...), przez pracowników zatrudnionych w innych firmach , a którzy posiadali zawartą umowę zlecenia ze spółką (...) . Za zakup tej usługi firma (...) wystawiała fakturę spółce (...) .

W okresie od 02.12.2008r. do 28.12.2008r. pozwany organ przeprowadził postępowanie kontrolne płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartych umów o pracę i umów zlecenia. Wyrokiem z dnia 27.04.2011r., wydanym w sprawie IV U 1317/10, Sąd Okręgowy w Elblągu zmienił zaskarżone przez spółkę (...) decyzje wydane w wyniku przeprowadzonej kontroli i orzekł o braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym jako pracowników z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. poszczególnych osób.

Pozwany organ przeprowadził następnie kontrolę płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E., w wyniku której ustalił, że płatnik nie obliczył i nie rozliczył składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe i wypadkowe od przychodów pracowników zatrudnionych jednocześnie na umowy zlecania u płatnika (...) Sp. z o.o. w E..

Decyzją z dnia 20.07.2011r. pozwany ZUS O/E. ustalił podstawę wymiaru składek za M. K. (1) podlegającą ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w E. za okres od lipca 2008r. do października 2008r. Powyższą decyzję pozwany wydał stwierdzając, iż zainteresowana M. K. (1) , będąc zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o., w okresie wskazanym w decyzji zawartą miała z (...) Sp. z o.o. w E. umowę zlecenia, w ramach której wykonywała pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostawała w stosunku pracy.

Powyższa decyzja została zakwestionowana przez spółkę (...), która zwróciła uwagę między innymi na szereg naruszeń przepisów postępowania administracyjnego, których dopuścił się pozwany przed wydaniem zaskarżonych decyzji, między innymi brak zawiadomienia płatnika składek o wszczęciu postępowania w przedmiocie określenia wymiaru składek; uniemożliwienie płatnikowi składek wypowiedzenia się co do zebranych dowodów oraz przyjęcie za udowodnione okoliczności faktycznych, co do których płatnik składek nie miał możliwości wypowiedzenia się; oparcie rozstrzygnięcia jedynie na treści protokołu z kontroli przeprowadzonej w sprawie, w której płatnik nie był stroną; dokonanie dowolnej oceny niepełnego materiału dowodowego oraz brak przedstawienia uzasadnienia faktycznego wydanych decyzji.

Podzielając argumentację skarżącej w tym zakresie, zarządzeniem z dnia 14 grudnia 2011r. Sąd zwrócił pozwanemu akta sprawy z uwagi na istotne braki w materiale, które wymagały uzupełnienia na etapie postępowania przed pozwanym.

Decyzją z dnia 28.08.2012r. pozwany ponownie ustalił podstawę wymiaru składek za M. K. (1) za okres i w wysokości jak w decyzji z dnia 20.07.2011r. Wobec zarzutów skarżącej zawartych w odwołaniu od powyższej decyzji, pozwany wznowił czynności wyjaśniające w celu wysłuchania końcowego stron i po ich zakończeniu w dniu 26.09.2012r. wydał kolejną decyzję ustalającą wysokość podstawy wymiaru składek za zainteresowaną (jak w decyzji z dnia 20.07.2011r.), uchylając jednocześnie decyzję z dnia 28.08.2012r.

Zainteresowana M. K. (1) zatrudniona była u skarżącej na podstawie umowy pracę w okresie od 20.04.2000r.do 31.10.2010r. na samodzielnym stanowisku d/s sprzedaży. W trakcie trwania umowy o pracę zainteresowaną M. K. (1) łączyły z zainteresowanym (...) Sp. z o.o. umowy zlecenia, tj. umowa zlecenia dnia 26 lutego 2004r. – prace biurowo-marketingowe i umowa zlecenia z dnia 1 marca 2008r. – przygotowywanie oferty i dokumentacji do przetargu. W ramach umowy zlecenia zawartej z firmą (...) zainteresowana M. K. wykonywała czynności na rzecz firmy (...). Wynagrodzenie za wykonaną pracę w ramach umowy zlecenia otrzymywała na konto z firmy (...).

(dowód: umowa o współpracy gospodarczej k. 1615 plik VIII, protokół kontroli ZUS k. 1553-1563 plik VIII, umowa o zakazie konkurencji k.211-212 plik IX , świadectwo pracy k. 209, zakres obowiązków k.213, 215 plik IX , decyzje: z dnia 20.07.2011r., 28.08.2012r., 26.09.2012r. – akta ZUS, umowy zlecenia k.98-100, zeznania świadka B. Z. e -protokół z dnia 18.04.2013r. 00:23:49 do 00:29:40 k. 104, zeznania zainteresowanej M. K. e-protokół z dnia 18.04.2013r. 00:10:22 do 00:22:21 i 00: 00:37:25 do 00:41:00 k.104 , zeznania prezesa skarżącej e-protokół z dnia 18.04.2013r. 00: 04:30 do 00:10:22 i 00:32:08 do 00:37:25 k.104).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania skarżącej od decyzji z dnia 20 lipca 2011r. Nr 560 i z dnia 26 września 2012r. Nr 799 zasługiwały na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 8 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz.U. z 2009r. Nr 205, poz. 1585 z późn.zm.) za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust.2 i 2a.

Stosownie do ust. 2a za pracownika , w rozumieniu ustawy , uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej , umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Przepis ten rozszerza zatem pojęcie pracownika dla celów ubezpieczenia społecznego poza sferę stosunku pracy.

Podkreślić należy , że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2010r. I UK 259/09 wskazał, iż:

„Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust.2a ustawy o s.u.s z 1998r. za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi, rentowymi, chorobowymi i wypadkowymi tak, jak pracownika ( art.6 ust.1 pkt 1, art. 11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ). W związku z tym osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń . Obowiązek ten obciąża płatnika składek ( art. 36 ust.1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.)”.

Zważywszy , że w stosunku do pracownika płatnikiem składek jest pracodawca ( art. 4 pkt 2 lit.a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a art. 8 ust.2a rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej, jeżeli w jej ramach świadczy on pracę na rzecz swojego pracodawcy, naturalne i zgodne z wykładnią literalną tego przepisu jest uznanie, że także w zakresie tej sfery aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy ( patrz. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009r. II UZP 6/09)”.

W myśl art. 17 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych cyt. wyżej składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z art. 18ust. 1 tej ustawy :

1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

1a. W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.

Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników ,w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych , na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 205, , poz. 1585 z 2008 ze zm. ) stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób .

Stosownie do art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W niniejszej sprawie, to na stronie pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia, że zainteresowana M. K. (1) w ramach zwartej umowy zlecenia ze spółką (...), w spornym okresie , wykonywała czynności na rzecz swojego pracodawcy, tj. spółki (...).

W ocenie Sąd strona pozwana nie sprostała temu obowiązkowi.

Podkreślić należy, że od 1 lipca 1996r. postępowanie cywilne ma zdecydowanie kontradyktoryjny charakter, czego wyrazem jest przede wszystkim dyspozycja art. 232 kpc, która określa obowiązek stron do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły art. 6 kc, wskazującej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Podkreślić należy, że zasady art. 6 kc i 232 kpc nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale muszą być odczytywane przez pryzmat skutków zaniechań stron w tej mierze. Strona , która nie przytoczyła w odpowiednim czasie wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, musi liczyć się z ryzykiem niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia .

W ocenie Sądu , ani materiał dowody zebrany przez pozwanego w trakcie postępowania administracyjnego przed organem rentowym, ani materiał dowody zebrany w trakcie postępowania sądowego nie dawał podstaw do przyjęcia, że ubezpieczona w ramach umowy zlecenia zawartej ze spółką (...) wykonywała czynności na rzecz swojego pracodawcy (...) a nie na rzecz zleceniodawcy spółki (...).

Mając powyższe na uwadze Sąd na mocy cyt. wyżej przepisów a contrario, w związku z art. 477 ¹⁴§ 2 kpc orzekł jak w I wyroku.

Odwołanie natomiast od decyzji pozwanego z dnia 22.08.2012r. podlegało odrzuceniu jako niedopuszczalne, skoro w dniu złożenia odwołania przez skarżącą zaskarżona decyzja nie istniała w obrocie prawnym, z uwagi na jej uchylenie przez pozwanego ( brak substratu zaskarżenia- art.370 kpc per analogiam).

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 ust.1 i 3, 99 i 108 ust.1 kpc , § 11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.Nr 163, poz.1349 ze zm.). Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku pełnomocnika pozwanego o odstąpienie od obciążania strony pozwanej kosztami postępowania sądowego. W ocenie Sądu okoliczności, na które powołuje się strona pozwana nie stanowią wypadku szczególnie uzasadnionego, o którym stanowi art. 102 kpc dającego podstawę do nie obciążania strony przegrywającej sprawę kosztami. W tym zakresie Sąd podziela w całości stanowisko zaprezentowane przez pełnomocnika wnioskodawcy.