Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2015r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Jankowska - Kocon

Sędziowie: SO Janusz Kasnowski (spr.)

SO Aurelia Pietrzak

Protokolant: sekr. sądowy Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2015r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G. (1), M. S. (1), M. G. (2) i D. G.

przeciwko M. S. (2), D. C. (1), I. C., D. C. (2), E. S., W. P., T. P., J. P. (1), A. P. i M. P. (1)

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji pozwanych W. P., T. P., A. P. i M. P. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 13 marca 2014r. sygn. akt. I C 1243/13

oddala apelację.

II Ca 503/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 marca 2014r. w sprawie z powództwa M. G. (2), M. G. (1), M. S. (1) i D. G. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy:

-

nakazał pozwanym W. P., E. P., T. P., J. P. (1), A. P. i M. P. (1), aby opróżnili, opuścili i wydali powodom lokal mieszkalny położony w Ł. (...) (w punkcie 1);

-

oddalił powództwo w pozostałej części (w punkcie 2);

-

przyznał pozwanym wymienionym w punkcie pierwszym uprawnienie do lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie eksmisji pozwanych z lokalu do czasu przedłożenia pozwanym przez Gminę (...) oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego (w punkcie 3);

- nie obciążył pozwanych kosztami postępowania w sprawie (w punkcie 4).
Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie M. G. (2), M. G. (1), M.

S. i D. G. są współwłaścicielami nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym o nr (...), w którym znajduje się lokal mieszkalny zajmowany przez pozwanych, położonej w Ł. i ujętej w księdze wieczystej prowadzonej w tym Sądzie o nr (...). W dniu 15.11.2000r. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna (...) w likwidacji reprezentowana przez likwidatora zawarła z pozwanąJ. P. (1)umowę najmu lokalu mieszkalnego znajdującego się w budynku nr (...). W 2001r. nieruchomość zabudowana wydana została powodom przez RSP w likwidacji. Pozwani wezwani zostali do opuszczenia lokalu mieszkalnego przez powodów pismem z dnia 25.02.2013r., czego nie uczynili. Inny lokal mieszkalny w tym samym budynku powodów opuścili natomiast inni pozwani: M. S. (2), I. C., D. C. (1), D. C. (2) i E. S.. Z końcowych ustaleń Sądu rejonowego wynika, że pozwana J. P. (1) jest obłożnie chora, pozwani W. i E. P. są opiekunami prawnymi małoletnich M. i A. P., a pozwany T. P. jest bezrobotny.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta w dniu 15.11.2000r. przez likwidatora Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w likwidacji z pozwaną J. P. (1) nie jest ważna, jako sprzeczna z prawem. Przepis art.119 § 2 ustawy z dnia 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze (j.t. w Dz.U. z 2013 poz.1443), w brzmieniu obowiązującym w 2000r. stanowił bowiem, że likwidator nie może zawierać nowych umów, chyba że jest to konieczne do przeprowadzenia likwidacji spółdzielni. Zawarcie umowy najmu lokalu z pozwaną J. P. (1) nie było konieczne do przeprowadzenia likwidacji spółdzielni rolniczej, a zatem czynność taka dokonana przez likwidatora, jako sprzeczna z ustawą, była nieważna (w ujęciu art.58 § 1 kc). Nadto Sąd uznał, ze gdyby nawet pozwanych i RSP (...) łączyła ważna umowa najmu lokalu, to wygasłaby z chwilą likwidacji tej Spółdzielni. Z tych przyczyn uznał roszczenie powodów w zakresie eksmisji pozwanych P. z lokalu mieszkalnego za uzasadnione. Jako, że należą oni do kręgu osób opisanych w art.14 ustawy z dnia 21.06.2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (j.t- w Dz.U. z 2014r. poz.150), to Sąd ustalił, że przysługuje im uprawnienie do lokalu socjalnego, który winna im zaoferować Gmina (...) Z tej przyczyny wstrzymał też wykonanie eksmisji wobec pozwanych. Oddalił powództwo wobec pozostałych pozwanych, którzy w trakcie postępowania opuścili i wydali powodom uprzednio zajmowany lokal mieszkalny, a pozew wobec nich nie został przez powodów cofnięty. O kosztach postępowania w sprawie Sąd Rejonowy orzekł po myśli art.102 kpc (zaskarżony wyrok wraz z uzasadnieniem - k.301 oraz 309 -310).

W apelacji od wyroku pozwani T. P., E. P. oraz W. P. działający w imieniu własnym i małoletnich pozwanych A. P. i M. P. (2) domagali się jego zmiany w całości poprzez oddalenie powództwa.

Apelujący podnieśli dwa zrzuty, a mianowicie:

- naruszenie przepisów prawa procesowego, a dokładniej art.217 § 2 kpc poprzez nie przeprowadzenie dowodu z wszystkich zawnioskowanych dokumentów;

- sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranych sprawie dowodów, a w konsekwencji niezasadne przyjęcie, że dają one podstawę do wydania orzeczenia eksmisji pozwanych z lokalu mieszkalnego, gdy zebrane w sprawie dokumenty takiej podstawy nie dawały.

W uzasadnieniu zarzutów w istocie powtórzyli treść zarzutów i wyjaśnili ich aktualną - trudną sytuację materialną. Wskazali też, że gdyby Sąd odwoławczy nie podzielił ich apelacji, to zgadzają się z wyrokiem Sądu I instancji w tej części, w jakiej wstrzymał on eksmisję do czasu zaoferowania przez gminę lokalu socjalnego (apelacja -k.315 1316).

Na rozprawie odwoławczej powodowie D. G., M. G. (2) i M. S. (1) domagali się oddalenia apelacji (k.387).

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych nie znajduje uzasadnienia. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie, w zakresie niezbędnym do jej rozstrzygnięcia, przez co Sąd odwoławczy przyjął te ustalenia także za podstawę swego orzeczenia. Dokonał też właściwej oceny prawnej tych ustaleń z wnioskiem końcowym, że zachodziły uzasadnione przyczyny do orzeczenia wobec pozwanych eksmisji z lokalu mieszkalnego położonego w nieruchomości powodów, przyznania im prawa do lokalu socjalnego i wstrzymania wykonania eksmisji do czasu złożenia przez Gminę (...) oferty zawarcia najmu lokalu socjalnego. Tę ocenę prawną Sąd Okręgowy także w zupełności podziela.

Oba zarzuty podniesione w apelacji są bardzo ogólne. Co się tyczy pierwszego z nich, to apelujący nie wskazują, z których konkretnie dokumentów złożonych do sprawy Sąd Rejonowy nie przeprowadził dowodu i tym samym nie dokonał ich oceny oraz jakie to miało lub mogło mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Odnośnie zaś drugiego z zarzutów zwrócić należy wagę, że pozwani nie wskazali, które z dowodów zebranych w sprawie (dokumenty) stały na przeszkodzie orzeczenia wobec nich eksmisji z lokalu mieszkalnego. Zatem tak sformułowane zarzuty nie mogły odnieść skutku oczekiwanego przez pozwanych.

Apelujący nie zakwestionowali skutecznie prawa powodów do nieruchomości położonej w Ł. zbudowanej, w której znajduje się lokal mieszkalny zajmowany przez pozwanych. Nieruchomość ujęta jest w księdze wieczystej prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy o nr KW (...), w której powodowie ujawnieni są jako jej współwłaściciele. Budynek na działce powodów postawiony został przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną (...) w Ł. w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, jako tzw. agronomówka. Wynika to z niekwestionowanych zeznań świadka T. H. (likwidatora), który dodatkowo wyjaśnił, że w tym okresie RSP wybudowała cztery takie budynki, przy czym niektóre na działkach nie będących jej własnością, a stanowiących jedynie wkład do Spółdzielni (k.240 i 241). Z chwilą likwidacji Spółdzielni własność lokali mieszkalnych w budynkach będących jej własnością została przeniesiona na rzecz lokatorów, ale nie dotyczyło to lokali położonych w budynku postawionym na działce nie będącej własnością Spółdzielni, a należącej do powodów, która została im zwrócona (zeznania w/w świadka - k.241; uchwała Walnego Zgromadzenia członków RSP nr (...) z dnia 03.03.2001r. o zwrocie działki - k.195; protokół opisu nieruchomości objętych uchwałą- k.224 i 225).

Skoro powodowie są współwłaścicielami nieruchomości zabudowanej położonej w Ł.po nr(...), w której mieści się lokal mieszkalny zajmowany przez pozwanych, to w ramach ochrony prawnej przewidzianej w art.222§l kc każdy ze współwłaścicieli miał prawo domagać się jego wydania, chyba że pozwani wykazaliby, iż przysługuje im uprawnienie do zajmowania lokalu mieszkalnego. Sam fakt, że od wielu lat zamieszkują w tym lokalu nie oznacza jeszcze, że posiadają oni takie prawo. Zgodzić się należy z oceną Sądu Rejonowego, że umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta w dniu 15.11.2000r. przez likwidatora Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w likwidacji z pozwaną J. P. (1) była nieważna (w ujęciu art.58 J 1 kc), bowiem została zawarta przez likwidatora z naruszeniem wymogów art.119 § 2 ustawy z dnia 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze (j.t. w Dz.U. z 2013 poz.1443), w treści obowiązującej w 2000r. Przepis ten zabraniał likwidatorowi zawierania nowych umów, jeżeli nie było to konieczne do przeprowadzenia likwidacji spółdzielni rolniczej, a umowa najmu to tej kategorii umów koniecznych nie należała.

Miał tego świadomość także likwidator RSP T. H. bowiem w pismach z dnia 09.04.2001r, a więc sporządzonych już po podjęciu uchwały przez Walne Zgromadzenie członków RSP o zwrocie powodom nieruchomości wraz z budynkiem, poinformował pozwaną J. P. (1) i T. C., że umowy najmu mogą nie zostać uznane przez właścicieli nieruchomości, że straciła moc uchwała zwalniająca J. P. (1) od ponoszenia opłat czynszowych i że czynsz należy przekazywać właścicielom - powodom w sprawie (k. 185 i 184). Odpis tego pisma pozwana J. P. (1) otrzymała w dniu 10.04.2001r., co potwierdziła własnoręcznym podpisem (k.185). Zeznając jako świadek T. H. przyznał, że zawierał umowy świadomie, aby zabezpieczyć lokatorów (k.241). Zatem z racji nieważności umowy najmu z dnia 15.11.2000 r. pozwana J. P. (1) i jej domownicy (pozostali pozwani, którzy złożyli apelację) zamieszkiwali w spornym lokalu bez tytułu prawnego.

Gdyby nawet założyć hipotetycznie, abstrahując od wyżej przyjętej oceny, że umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta przez likwidatora RSP z pozwaną J. P. (1) w dniu 15.11.2000r. był ważna i wiążąca, to jedynie do czasu zwrotu nieruchomości powodom (właścicielom), o czym pozwana J. P. (1) została zawiadomiona przez likwidatora pismem z dnia 09.02.2001r. (dowód jw.). Chcąc dalej korzystać z lokalu mieszkalnego w ramach najmu winna była zadbać o zawarcie takiej umowy z powodami, czego nie uczyniła. Poza tym ani ona, ani zamieszkujący z nią domownicy (pozostali pozwani) przez cały okres zamieszkiwania nie ponosili na rzecz powodów żadnych opłat (okoliczność niesporna).W tych okolicznościach faktycznych, przy braku żądania ze strony powodów wydania lokalu mieszkalnego i zapłaty za korzystanie z niego przez tyle lat można przyjąć, że powodowie godzili się na jego zajmowanie i użytkowanie przez pozwaną J. P. (1) i jej domowników w ramach stosunku prawnego zbliżonego do użyczenia (art.710 kc). Jeżeli tak, to pismem z dnia 22.10.2013r. powodowie ten stosunek prawny użyczenia wypowiedzieli (k.267). Nie zmienia tej oceny użycie w piśmie określenia, że wypowiadają umowę najmu, bo jak zastrzegli, czynią to wypowiedzenie jedynie z ostrożności i w związku z twierdzeniami pozwanej dotyczącymi rzekomo łączącej strony umowy najmu (k. jw.).

W świetle tego co dotychczas zostało powiedziane stwierdzić należy, że ani pozwanaJ. P. (1)ani pozostali pozwani (apelujący) nie posiadali uprawnienia, które mogliby przeciwstawić powodom (współwłaścicielom), a w konsekwencji oprzeć się ich żądaniu wydania lokalu mieszkalnego (na podstawie art.222§l kc).

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że apelacja pozwanej J. P. (1) od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 13 marca 2014r. została prawomocnie odrzucona (por. postanowienie tego Sądu z dnia 29 kwietnia 2014r. - k.325 i 326). To oznacza, że pozostali pozwani (jej dzieci, synowa i wnuki), którzy wnieśli apelację i którzy swoje uprawnienie do zamieszkiwania w spornym lokalu wywodzili jedynie z jej prawa, nie mogą bronić się zarzutami, że oni swoje uprawnienia zachowali i żądanie ich eksmisji ze spornego lokalu mieszkalnego nie znajduje uzasadnienia. Innymi słowy, jeżeli Sąd Rejonowy przesądził, że umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta z pozwaną J. P. (1) była nieważna lub szerzej, że utraciła ona prawo do zajmowania lokalu mieszkalnego, a w konsekwencji orzekł jej eksmisję z lokalu, to i jej domownicy utracili prawo do jego zajmowania i korzystania. Zatem także z tych przyczyn apelacja pozwanych nie mogła odnieść skutku.

Sąd odwoławczy w zupełności podziela argumenty Sądu Rejonowego, jakie legły u podstaw przyznania pozwanym uprawnienia do lokalu socjalnego i wstrzymania wykonania eksmisji pozwanych do czasu przedstawienia pozwanym przez właściwą gminę oferty zawarcia umowy najmu takiego lokalu.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanych, jako nieuzasadnioną (na podstawie art.385 kpc).