Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Bogumił Goraj (spr.)

Sędziowie: SO Wojciech Borodziuk

SO Janusz Kasnowski

Protokolant: sekr. sąd. Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2015 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z wniosku M. F. (1) i A. F.

o ustalenie treści aktu urodzenia

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Świeciu z dnia 4 grudnia 2013 r.

sygn. akt I Ns 222/13

postanawia:

1/ oddalić apelację;

2/ nakazać pobrać od wnioskodawców M. F. (1) i A. F. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy kwotę 277,36 (dwieście siedemdziesiąt siedem 36/100) zł tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłego.

Na oryginale właściwe podpisy

II Ca 63/14

UZASADNIENIE

A. i M. małżonkowie F. wnieśli o ustalenie treści aktu urodzenia M. F. (2) w brzmieniu następującym: F. M.; płci męskiej, urodził się martwy w Ś. w dniu (...) o godzinie 12.00; rodzice - ojciec M. F. (1), urodzony w L. (...), matka A. F. z domu C., urodzona w Ś. (...), oboje zamieszkali w K.. W uzasadnieniu wnioskodawcy podali, że A. F. w dniu 25 października 2012 r. była hospitalizowana na Oddziale (...) N.Z.O.Z. (...) w Ś. z rozpoznaniem poronienia zatrzymanego w 8 tygodniu ciąży. Z badania USG przeprowadzonego podczas hospitalizacji wnioskodawczyni wynikało, że echo płodu było widoczne, a (...) tj. długość ciemieniowo-siedzeniowa, czyli od czubka głowy do końca tułowia dziecka, wynosiła 17,4 mm. W związku z poronieniem, wnioskodawczyni zwróciła się do ordynatora oddziału dr L. W. o wystawienie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka. Ordynator odmówił wydania przedmiotowego zaświadczenia powołując się na badanie histopatologiczne wyskrobin z jamy macicy, z którego wynikało, iż poddany badaniom materiał biologiczny nie wykazuje cech płodu. Podobne stanowisko zajął Prezes Zarządu (...) Szpital sp. z o.o. w odpowiedzi na pismo wnioskodawczyni z dnia 14 listopada 2012 r., w którym wyjaśnił, że na podstawie wykonanego badania histopatologicznego nie można ustalić jakiej płci był zarodek. Pismem z dnia 3 stycznia 2013 r. wnioskodawczyni ponowiła wniosek o wystawienie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka na podstawie art. 38 ust. 2 w zw. z art. 39 ust. 2 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego i wskazała, że problem płci dziecka jest problemem rozwiązywalnym, gdyż w takiej sytuacji dopuszczalne jest stosowanie „uprawdopodobnienia płci", które może opierać się również na odczuciach matki. Wnioskodawczyni czuła, że urodzi chłopca. Wnioskodawcy chcieli, aby chłopczyk po urodzeniu nosił imię M.. W odpowiedzi na to pismo szpital odmówił wydania wnioskowanego dokumentu stwierdzając, iż w przeprowadzonym badaniu histopatologicznym nie stwierdzono obecności tkanek płodu.

Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Świeciu oddalił wniosek, a kosztami postępowania obciążył wnioskodawców. Sąd I instancji ustalił, iż 22 września 2012 r. specjalista ginekolog położnik J. D. po przeprowadzonym badaniu ginekologicznym i badaniu USG stwierdził, że wnioskodawczyni A. F. jest w 6-tym tygodniu ciąży, założył kartę ciąży i wyznaczył pacjentce następny termin wizyty. Przed kolejną wizytą pacjenta poinformowała lekarza, że zaczyna się plamienie z dróg rodnych. Lekarz nie mógł jej natychmiast przyjąć i zalecił, aby udała się do najbliższego szpitala. W dniu 25 października 2012 r. przyjęto wnioskodawczynię na oddział (...) Szpital sp. z o.o. w Ś. z powodu plamienia z pochwy od kilku dni. Rozpoznano poronienie zatrzymane i wykonano zabieg opróżnienia jamy macicy z powodu koncepcji. W dniu przyjęcia do szpitala była ona w ciąży, co wykazało widoczne echo płodu w badaniu USG wykonanym w tym dniu. Zabieg oczyszczania macicy wnioskodawczyni po poronieniu dokonywał dr n. med. L. W.. Po przeprowadzeniu zabiegu wszystkie tkanki pobrane od wnioskodawczyni przekazano do badania patomorfologicznego, które wykonywał Szpital (...) w B.. Po badaniu histopatologicznym materiału uzyskanego od wnioskodawczyni nie stwierdzono tkanek płodu. Szpital odmówił wnioskodawczyni wydania zaświadczenia do zgłoszenia w USC faktu urodzenia dziecka martwego wyjaśniając, że podstawą dokonania czynności zgłoszenia jest oprócz urodzenia żywego, jedynie urodzenie martwe płodu, bez względu na czas trwania ciąży oraz że każdorazowo należy stwierdzić uprzednie istnienie płodu, a w przypadku wnioskodawczyni badanie histopatologiczne wykluczyło istnienie płodu. Zdaniem Szpitala -w przypadku wnioskodawczyni- nie doszło do poronienia płodu, lecz do poronienia zatrzymanego jaja w stanie zapalnym i nie istniała podstawa do zgłoszenia faktu urodzenia dziecka martwego we właściwym Urzędzie Stanu Cywilnego. Sąd Rejonowy zważył, iż w myśl przepisu art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 36, poz. 180 ze zm.) akt urodzenia sporządza się na podstawie zaświadczenia wystawionego przez lekarza lub zakład służby zdrowia. Zaświadczenie lekarskie wystawione na specjalnie w tym celu opracowanym druku, zwanym "zgłoszenie urodzenia" jest podstawowym dokumentem uprawniającym kierownika u.s.c. do sporządzenia aktu urodzenia dziecka. Brak tego dokumentu uniemożliwia kierownikowi u.s.c. sporządzenie aktu urodzenia w zwykłym trybie na zasadach ogólnych, przewidzianych w prawie o aktach stanu cywilnego. Jeżeli osoba zgłaszająca urodzenie dziecka w urzędzie stanu cywilnego po upływie znacznego okresu nie jest w stanie przedstawić zaświadczenia lekarskiego na druku w formie zgłoszenia urodzenia dziecka, to nie jest dopuszczalne sporządzenie aktu urodzenia dziecka w zwykłym trybie postępowania, przewidzianym w przepisach prawa o aktach stanu cywilnego, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego. W takiej sytuacji jest uzasadnione ustalenie treści aktu urodzenia dziecka, zgodnie z art. 32 pkt 2 i art. 33 prawa o aktach stanu cywilnego, wyłącznie przez sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek osoby zainteresowanej lub prokuratora, gdyż przepis art. 32 ustawy o aktach stanu cywilnego stanowi, że ustala się treść aktu stanu cywilnego jeżeli ( pkt 2) akt urodzenia nie został sporządzony i nie można go sporządzić w trybie przewidzianym w przepisach ustawy. Sąd wskazał, iż w przedmiotowej sprawie problem zasadzał się na dowodzie istnienia ciąży u wnioskodawczyni oraz że przestawiony powyżej stan faktyczny wskazuje na istnienie dowodu ciąży w postaci badania USG. Z punktu widzenia medycznego samo badanie USG nie stanowi zupełnego i wystarczającego dowodu istnienia ciąży. Obraz USG we wczesnej fazie ciąży może zostać pomylony ze zmianą patologiczną (polip, a nawet zmiana nowotworowa). Badanie USG, chociaż podstawowe w działalności medycznej, jest tylko badaniem dodatkowym i nie można diagnozować pacjenta tylko i wyłącznie na podstawie wyniku tego badania. Zawsze przy stawianiu rozpoznania ostatecznego, jeżeli jest taka możliwość, należy posłużyć się badaniem mikroskopowym. Uzupełnieniem takiej diagnostyki winno być oznaczenie z krwi parametru B. (...) Sąd wskazał, że i ten hormon tzw. ciążowy może mieć wartość charakterystyczną dla ciąży przy ciąży z tzw. pustym jajem zarodowym. Taka ciąża nigdy nie będzie efektywna i nie pozostawia śladów płodu. Sytuacja, kiedy mamy do czynienia z poronieniem ciąży, gdzie następuje wytworzenie pustego jaja płodowego, to poronienie chybione. Do powyższych wniosków Sąd Rejonowy doszedł na podstawie zeznań świadków L. W. i J. D.. Dlatego uznał, że sam obraz USG nie jest wystarczającym dowodem istnienia ciąży, gdyż nawet po badaniu histopatologicznym mimo poronienia będą widoczne komórki płodu. Zdaniem Sądu badanie powinno także ujawnić obecność komórek doczesnowych w strukturach endometrium. Sąd powołał się także na wykładnię Ministerstwa Zdrowia (odpowiedź Podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia Aleksandra Soplińskiego z dnia 21 czerwca 2012 r. na interpelację posła Tadeusza Woźniaka, dostępne na stronie www.sejm.gov.pl -Sprawozdanie stenograficzne z 17. posiedzenia Sejmu RP w dniach 26, 27 i 28 czerwca 2012r.), że brak obecności tkanek płodu w badaniu histopatologicznym uniemożliwia wystawienie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka. Dlatego uznał, że wnioskodawcy nie wykazali, że z ciąży wnioskodawczyni, w której niewątpliwie była, wykształcił się płód i wniosek o ustalenie treści aktu stanu cywilnego oddalił.

Apelację od tego postanowienia wnieśli wnioskodawcy, którzy zaskarżyli je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucili mający istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia błąd w ustaleniach faktycznych polegający na nietrafnym przyjęciu, iż z ciąży wnioskodawczyni nie wykształcił się płód, co w rezultacie skutkowało oddaleniem wniosku. Dlatego wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia przez wydanie postanowienia zgodnego z treścią wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna. Sąd Rejonowy, mimo uchybień proceduralnych, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy przyjmuje jako własne. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że Sąd I instancji dokonał ustaleń faktycznych wymagających wiadomości specjalnych na podstawie zeznań świadków. Tymczasem w myśl przepisu art. 278 § 1 k.p.c. w takich sytuacjach ustaleń faktycznych powinno się dokonać przy pomocy dowodu z opinii biegłego lub biegłych. Wprawdzie świadkowie W. i D. posiadają wiadomości specjalne niezbędne dla dokonania ustaleń faktycznych z dziedziny ginekologii, gdyż są lekarzami o tej specjalności, lecz skoro byli świadkami, to w myśl przepisów art. 281 k.p.c. w zw. z art. 49 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. podlegali wyłączeniu od opiniowania. Dlatego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego J. S. na okoliczność, czy z ciąży wnioskodawczyni wykształcił się płód, który został poroniony. Zarówno z opinii pisemnej (k. 92-93), jak i wyjaśnień złożonych na rozprawie wynika (92-93), że ciąża wnioskodawczyni zaczęła przekształcać się w płód, który został poroniony. Biegły ponadto wyjaśnił, że na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie nie można ustalić płci zarodka. Opinia ta nie została zakwestionowana, a Sąd Okręgowy nie dostrzegł, aby zawierała jakiekolwiek uchybienia. Dlatego dał jej wiarę w całości.

W tej sytuacji bezzasadny okazał się jedyny zarzut podniesiony w apelacji.

Ponadto Sąd Okręgowy stwierdza, że w toku postępowania nastąpiła zmiana stanu prawnego, gdyż w dniu 1 marca 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego. Ponieważ przed wejściem w życie tej ustawy nie nastąpiło zgłoszenie urodzenia martwego dziecka w urzędzie stanu cywilnego, to zgodnie przepisem art., 135 ust. 1 ustawy w sprawie zastosowanie mają przepisy obecnie obowiązującej ustawy. Z przepisu art. 54 ust. 2 ustawy wynika, że sporządzenie aktu urodzenia dziecka, które urodziło się martwe następuje na podstawie karty martwego urodzenia, lecz takiej karty nie sporządza się, jeżeli nie można ustalić płci dziecka. W przedmiotowej sprawie płci dziecka nie można ustalić. Dlatego nie jest możliwe sporządzenie aktu urodzenia przez kierownika urzędu stanu cywilnego. W takiej sytuacji sporządzenie aktu urodzenia martwego dziecka może nastąpić jedynie w trybie przepisu art. 40 pkt 2 ustawy w drodze orzeczenia sądu. Z kolei z przepisu art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że akt urodzenia dziecka powinien zawierać płeć dziecka. Płeć można ustalić także w toku postępowania przed sądem, lecz w przedmiotowej sprawie dowodów pozwalających na ustalenie płci dziecka nie przeprowadzono. Takim dowodem nie może być przekonanie, bądź pragnienie rodziców dziecka w zakresie jego płci. Gdyby ustawodawca uznał, że płeć dziecka, które urodziło się martwe nie ma znaczenia przy ustalaniu aktu urodzenia, to w nowej ustawie zamieściłby odpowiedni przepis, gdyż ta kwestia była przedmiotem dyskusji pod rządami poprzedniej ustawy o aktach stanu cywilnego.

Dlatego Sąd Okręgowy uznał apelację za bezzasadną i na podstawie przepisów art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. ją oddalił. Kosztami postępowania Sąd na podstawie przepisu art. 520 § 1 k.p.c. obciążył wnioskodawców i dlatego przy zastosowaniu przepisu art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od wnioskodawców na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy nieuiszczone koszty opinii biegłego oraz jego stawiennictwa na rozprawie w łącznej wysokości 277,36 zł.

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność z oryginałem