Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Tomasz Skowron (spr.)

Sędziowie SO Barbara Żukowska

SO Andrzej Tekieli

Protokolant Anna Potaczek

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2013 r.

sprawy M. M. (1)

oskarżonego z art. 216 § 1 kk i art. 157 § 2 kk

z powodu apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Lubaniu

z dnia 14 lutego 2013 r. sygn. akt IIK 292/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego M. M. (1) w ten sposób, że w miejsce orzeczonej kary pozbawienia wolności wymierza mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin miesięcznie, uchylając jednocześnie rozstrzygnięcia z pkt III, IV i V części dyspozytywnej,

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. R. kwotę 516, 60 zł w tym 96, 60 zł podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym,

IV.  zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 175/13

UZASADNIENIE

M. M. (1) został oskarżony o to, że:

1.  w dniu 16.05.2012r. ok. godziny 18 w L. woj. (...), na klatce schodowej w budynku mieszkalnym przy ulicy (...), będąc pod wpływem alkoholu znieważył słowami powszechnie uznanymi za obelżywe Z. M., tj. o czyn z art. 216 § 1 kk,

2.  w tym samym miejscu i czasie uderzył Z. M. pięścią w okolice prawego oka powodują i niej obrażenia ciała w postaci obrzęku, krwiaka podskórnego oraz ranki dolnej powieki oka prawego, skutkujące rozstrojem zdrowia na okres poniżej dni 7, tj. o czyn z ar. 157 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Lubaniu wyrokiem z dnia 14 lutego 2013r. w sprawie sygn. akt II K 292/12:

I. uznał oskarżonego M. M. (1) winnym popełniania zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 1 części wstępnej wyroku stanowiącego występek z art. 216 § 1 kk i za to na podstawie art. 216 § 1 kk wymierzył mu karę grzywny w wysokości 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych przy przyjęciu, iż jedna stawka dzienna równoważna jest kwocie 20 (dwudziestu) złotych,

II. uznał oskarżonego M. M. (1) winnym popełniania zarzucanego mu czynu opisanego w pkt 2 części wstępnej wyroku stanowiącego występek z art. 157 § 2 kk i za to na podstawie art. 157 § 2 kk wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

III. na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk zawiesił wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego na okres próby wynoszący 3 (trzy) lata,

IV. na podstawie art. 72 § 1 pkt 5 kk zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu,

V. na podstawie art. 73 § 1 kk w okresie próby oddał oskarżonego pod dozór kuratora sądowego,

VI. na podstawie art. 46 § 2 kk zasądził od oskarżonego M. M. (1) na rzecz pokrzywdzonej Z. M. kwotę 3000 (trzech tysięcy) złotych tytułem nawiązki, płatne po uprawomocnieniu się wyroku,

VII. na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 628 pkt 1 kpk zasądził od oskarżonego M. M. (1) na rzecz Z. M. kwotę 300 (trzystu) złotych tytułem zwrotu poniesionych przez nią kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego zaskarżając orzeczenie Sądu I instancji w całości.

Na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt 3 kpk wyrokowi temu zarzucił:

1) obrazę przepisów postępowania – art. 170 § 1 pkt 4 kpk – gdyż zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na dokonanie jednoznacznych ustaleń co do winy albowiem nie został przesłuchany świadek obrony – M. M. (2), jedyny bezpośredni świadek zdarzenia, co w efekcie skutkowało przyjęciem winy oskarżonego i skazanie go bez uwzględniania obrony koniecznej,

2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, który miał wpływ na jego treść, polegający na nieprawidłowym przyjęciu, iż oskarżony zaatakował pokrzywdzona podczas gdy w rzeczywistości to on został przez nią zaatakowany wulgarnymi słowami oraz laską, wobec czego, działając w obronie koniecznej, po otrzymaniu kolejnego uderzenia laską, odepchnął ją, w wyniku czego upadł i doznał obrażeń ciała.

Powołując się na powyższe, na podstawie art. 427 § 1 kpk i art. 437 § 1 i 2 kpk skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego M. M. (1) od stawianych mu zarzutów lub uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego choć doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku na jego korzyść nie zasługuje na uwzględnienie. Nie są zasadne obydwa wymienione w apelacji zarzuty. Chybiony jest całkowicie zarzut obrazy art. 170§1pkt4k.p.k. Przepis ten stanowi podstawę oddalenia wniosku dowodowego w sytuacji, gdy dowodu nie da się przeprowadzić. Tymczasem w niniejszej sprawie sąd I instancji na rozprawie w dniu 06.09.2012r. dopuścił dowód z zeznań świadka M. M. (2). Później jednak dowodu tego nie przeprowadził, a na rozprawie w dniu 17.01.2013r. podjął decyzję o oddaleniu tego wniosku dowodowego ( na podstawie art.170§1pkt4k.p.k. ), gdyż świadek ten według uzyskanych informacji przebywał za granicą i nie był znany termin jego powrotu do kraju. W tej sytuacji wydanie postanowienia w oparciu o cytowany przepis art.170§1pkt4k.p.k. było zasadne.

Niezasadny jest również zarzut obrazy art.7k.p.k. Przepis ten ( określający zasadę swobodnej oceny dowodów ) stanowi, że organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego

Przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną wskazanego przepisu tylko wtedy, gdy: a) jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.), i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.), b) stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.), c) jest wyczerpujące i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - umotywowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.). Pogląd taki, który Sąd Okręgowy w całości podziela, wyraził Sąd Najwyższy w nadal aktualnym wyroku z dnia 22 lutego 1996 r., sygn. akt II KRN 199/95 (OSN PiPr 1996/10/10; por. także - wyrok SN z dnia 16 grudnia 1974 r., sygn. akt Rw 618/74, OSNKW 1975/3-4/47; wyrok SN z dnia 9 listopada 1990 r. , sygn. akt WRN 149/90, OSNKW 1991/7-9/41).

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego, bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów ( art. 7 kpk ), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. W orzecznictwie trafnie podnosi się, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas „gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania”, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu ( wyrok Sądu Najwyższego z 24.03.1975r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995 poz. 84 ), przy czym jest to aktualne jedynie przy zarzucie błędu o charakterze dowolności. Tego typu zarzut co do błędu w ustaleniach faktycznych to bowiem, jak zasadnie się wskazuje, nie sama odmienna ocena materiału dowodowego przez skarżącego lecz wykazanie , jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego ( wyrok Sądu Najwyższego z 22.01.1975r., I KR 197/74, OSNKW 5/1975 poz. 58 ).

Zdaniem Sądu Okręgowego analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwala na przyjecie, że sąd meriti w sposób wystarczający i pełny zebrał dowody w niniejszej sprawie i należycie je ocenił w ramach zasady wynikającej z art. 7 k.p.k. Ocena ta poprzedzona była ujawnieniem całokształtu okoliczności w sposób podyktowany zasadą prawdy materialnej, stanowiła rezultat rozważenia okoliczności przemawiających na korzyść i niekorzyść oskarżonego, a okoliczności rozważono z uwzględnieniem reguł prawidłowego rozumowania.

W szczególności wskazać należy, iż skarżący nie wskazał jakim zasadom oceny dowodów wskazanych w art.7k.p.k. uchybił sąd I instancji ferując zaskarżony wyrok. Apelacja obrońcy oskarżonego jest w zasadzie polemiką ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a zwłaszcza z oceną dowodu z zeznań pokrzywdzonej Z. M.. Zeznała ona ( k.20 ), iż dwukrotnie została uderzona w głowę przez oskarżonego. Wskazała też, że była wyzywana przez oskarżonego słowami wulgarnymi. Fakt doznania obrażeń przez pokrzywdzoną potwierdzają również świadkowie B. B.– sąsiadka Z. M.( k.57v. ), jak i J. B.i T. O.( k.49v. ) – funkcjonariusze policji, którzy przybyli na miejsce zdarzenia. Funkcjonariusze policji zeznali, że oskarżony przyznał się do tego, iż uderzył pokrzywdzoną. Odnosząc się do kwestionowania w apelacji oceny zeznań tych świadków ( funkcjonariuszy policji ) poprzez ewolucje ich zeznań, gdyż zdaniem skarżącego takowa miała miejsce wskazać należy, ze podobna ewolucja miała miejsce w relacji oskarżonego, który przybyłym na miejsce policjantom wskazał, że cały dzień przebywał poza domem ( notatka urzędowa k.4 ), podczas, gdy w swoich wyjaśnieniach ( k.19v. ) nie kwestionował już faktu, ze miało miejsce zajście pomiędzy nim a pokrzywdzoną. Nadto zeznania pokrzywdzonej korespondują z kartą Porady Ambulatoryjnej z Izby Przyjęć Ł. Centrum Medycznego w L.(k.2), oraz fotografiami ukazującymi dokonane przez nią obrażenia ( k.18 ).

Odnosząc się zaś do podnoszonego w apelacji braku dowodowego wyrażającego się w nieprzeprowadzeniu dowodu z zeznań M. M. (2)( mylnie ujętego jako obrazę art.170§1pkt4k.p.k., o czym wyżej była już mowa ) stwierdzić należy, iż pominięcie tego dowodu nie miało w ocenie sądu odwoławczego jakiegokolwiek wpływu na zapadłe rozstrzygnięcie. Zarówno z zeznań pokrzywdzonej , jak i wyjaśnień oskarżonego nie wynika bowiem aby świadek ten był bezpośrednim obserwatorem zajścia. Oskarżony twierdził „Mój kolega M.wyminął nas, stał kilka stopni niżej na schodach” Z. M.zaś zeznała „Ja wchodząc po schodach mijałam jakiegoś chłopaka, ale go nie znam. Ja mijałam jego na ostatnich schodach przed mieszkaniem, on palił papierosa zrobił mi miejsce. M.zamknął drzwi i przebiegł obok mnie po schodach…. Gdy zaczynałam otwierać drzwi podbiegł do mnie nagle M.”. Nie sposób zatem z tych dwóch relacji osób bezpośrednio biorących udział w zdarzeniu wnioskować, ze M. M. (2)był na miejscu zdarzenia i widział jego przebieg. Biorąc pod uwagę zeznania pokrzywdzonej należy przypuszczać, ze w chwili zajścia nie było go na klatce schodowej budynku.

W tej sytuacji stwierdzić należy, ze zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do poczynienia kategorycznych ustaleń. Poczynione na jego kanwie ustalenia co do sprawstwa i winy oskarżonego A. M. odnośnie obydwóch zarzucanych mu czynów są zdaniem Sądu Odwoławczego prawidłowe.

Pomimo braku zarzutu dotyczącego rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy dostrzegł rażącą dysproporcję pomiędzy karą, którą należałoby wymierzyć oskarżonemu za przypisany mu czyn z art.157§2k.k., a karą którą nalazłoby mu wymierzyć stosując w sposób prawidłowy wszystkie dyrektywy wymiaru kary z art.53k.k. Przepis art.157§2k.k. przewiduje kary alternatywne grzywnę , ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do lat 2. Wymierzając zatem najsurowszą z kar przewidzianych w kodeksie karnym sąd orzekający zobligowany był do wskazania dlaczego pominął dwie łagodniejsze formy kary. Tymczasem pisemne uzasadnienie wyroku takiego wymogu nie spełnia. Sąd Rejonowy powołał się tylko ogólnie na przesłanki prewencji szczególnej twierdząc, iż „wymierzenie innej kary ( grzywny bądź ograniczenia wolności ) nie byłoby adekwatne do stopnia zawinienia oskarżonego i nie uzmysłowiłoby mu konieczności przestrzegania ustalonego porządku prawnego”. Tymczasem stracił ten sąd z pola widzenia, że oskarżony nie był do tej pory karany sądownie, że zdarzenie pomiędzy nim, a pokrzywdzoną było rezultatem istniejącego pomiędzy nimi konfliktu sąsiedzkiego. Kara ograniczenia wolności niesie za sobą konieczność świadczenia pracy na cele społeczne to zaś ma decydujący wpływ na uświadamianie w sposób jak najbardziej realny zwłaszcza młodym ludziom konieczność ponoszenia rzeczywistych konsekwencji swoich występków. Z tego punktu widzenia jawi się jako kara dająca większy efekt wychowawczy. Nie można też dostrzec, że sięganie przy pierwszym konflikcie z prawem po najsurowszą z kar przewidzianych za przestępstwa powoduje, że w przyszłości w przypadku ewentualnego ponownego wejścia w konflikt z prawem oskarżonego wymierzone mu kary w żaden sposób nie odstraszą do popełniania kolejnych przestępstw.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, ze adekwatną karą dla oskarżonego ( za przypisany mu w pkt. II części dyspozytywnej czyn z art157§2k.k. ) będzie kara 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze po 30 godzin miesięcznie. W taki tez sposób został zmieniony zaskarżony. Z uwagi na zastąpienie kary pozbawienia wolności karą ograniczenia wolności należało uchylić rozstrzygnięcia związane z poddaniem sprawcy próbie z punktów III, IV i V części dyspozytywnej.

W pozostałej części zaskarżony wyrok jako słuszny należało utrzymać w mocy .

W związku z udziałem obrońcy oskarżonego ustanowionego z urzędu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy na podstawie art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26.05.1982r. prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. R. kwotę 516,60zł. w tym 96,60zł. tytułem podatku od towarów i usług albowiem koszty tej obrony nie zostały opłacone.

Względy słuszności przemawiały za zwolnieniem oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze ( art.624§1k.p.k. w zw. z art.634k.p.k. ).