Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Iwona Podwójniak

Sędziowie SSO Joanna Składowska

SSR Magdalena Kościarz (delegowana)

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2015 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku D. B. i K. B.

z udziałem (...) SA z siedzibą w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 12 lutego 2015 r. sygn. akt I Ns 419/13

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawców D. B. i K. B. na rzecz uczestnika postępowania (...) SA z siedzibą w L. 120 (sto dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji.

Sygn. akt I Ca 128/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 12 lutego 2015r. wydanym w sprawie z wniosku D. B. i K. B., z udziałem (...) S.A. z siedzibą w L. o ustanowienie służebności przesyłu, sygn. akt I Ns 419/13, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli:

- w pkt 1 ustanowił na rzecz (...) S.A.z siedzibą w L.oraz każdoczesnego przedsiębiorcy, którego własność stanowić będą urządzenia służące do przesyłu energii elektrycznej w postaci linii napowietrznej wysokiego napięcia 110 kV, znajdującej się na działce oznaczonej w rejestrze gruntów Starostwa Powiatowego w Z.numerem (...) o powierzchni 0,7838 Ha położnej w O., stanowiącej małżeńską współwłasność ustawową D. B.i K. B., dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...)służebność przesyłu, polegającą na: prawie wejścia na działkę numer (...)oraz wprowadzenia tam niezbędnego sprzętu specjalistycznego w celu utrzymania linii napowietrznej wysokiego napięcia 110 kV w należytym stanie technicznym w szczególności poprzez wykonywanie oględzin, przeglądów, remontów, pomiarów i prób eksploatacyjnych w pasie służebności o powierzchni 1 507mkw (po 8,55 metra w obie strony od osi linii 110kV) oznaczonym kolorem żółtym, na mapie stanowiącej załącznik do opinii biegłego sądowego W. K.z dnia 9 marca 2014r. stanowiącej integralną część postanowienia,

- w pkt 2 i 3 zasądził od (...) S.A. z siedzibą w L. solidarnie na rzecz D. B. i K. B. jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności w kwocie 19 310 złotych oraz kwotę 1 580 tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach o wnioskach:

W dniu 16 czerwca 2009r. D.i K.małżonkowie B.nabyli za kwotę 20 000 złotych od K. K. (2)nieruchomość położną w O., składającą się z działki gruntu oznaczonej w rejestrze gruntów Starostwa Powiatowego w Z.numerem (...), dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli Wydział Ksiąg Wieczystych powadzi księgę wieczystą nr (...).

W dacie zakupu przez działkę nr (...) przebiegała linia energetyczna wysokiego napięcia 110kV służąca do przesyłu energii elektrycznej. Istnieje ona do dziś. Na działce wnioskodawców nie ma słupów podtrzymujących przewody w/w linii. Wskazane urządzenie stanowi własność (...) S.A. w L. i obecnie jest przez nią użytkowane. Przedmiotem działalności uczestnika jest dystrybucja energii elektrycznej.

W piśmie z dnia 30 listopada 2012r. D. i K. małżonkowie B. reprezentowani przez radcę prawnego P. F. wystąpili do (...) S.A. w L. z żądaniem zawarcia umowy o ustanowienie na działce nr (...) położonej O. służebności przesyłu oraz wypłatę jednorazowego wynagrodzenia z tego tytułu w kwocie

139 392 złotych. Wezwanie to okazało się nieskuteczne.

Szerokość pasa gruntu niezbędnego do ustanowienia służebności przesyłu wynikająca z zabiegów eksploatacyjnych dla napowietrznej linii przebiegającej przez działkę wnioskodawców wynosi 17,10m, tj. po 8,55m w obie strony od osi linii 110kV. Łączna powierzchnia pasa służebności wynosi 1 507mkw. Korzystanie z służebności wymaga dostępu do linii realizowanego poprzez możliwość wejścia oraz wjazdu sprzętem ciężkim na teren działki nr (...).

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Rejonowy uznał opinie biegłych, w szczególności biegłego z zakresu sieci elektroenergetycznych oraz biegłego z zakresu szacowania nieruchomości za spójne i logiczne. Wskazał, że biegli zarówno w opiniach podstawowych, jak i w ich uzupełnieniach szczegółowo uzasadnili swoje stanowisko, ustosunkowując się do stawianych im zarzutów. Sąd pierwszej instancji nie znalazł podstaw do zakwestionowania końcowych wniosków sformułowanych przez biegłych, a zarzuty do ich opinii ocenił jako nieuzasadnioną polemikę. W szczególności zaś za chybiony potraktował zarzut pełnomocnika wnioskodawców, zgodnie z którym pas służebności przesyłu powinien pokrywać się z tzw. pasem strefy niebezpiecznej (ochronnej) o szerokości 36 m wynikającym ze Studium (...). Po pierwsze należy zauważyć, że studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego w przeciwieństwie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa miejscowego (art. 9 ust. 5 i art. 14 ust. 8 ustawy z dnia 27 marca 2013 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Nie jest zatem aktem powszechnie wiążącym na terenie gminy i ma charakter wewnętrzny, określa politykę przestrzenną gminy i wiąże organy gminy wyłącznie przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W efekcie, jakiekolwiek ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości zapisane w studium, o ile dla w/w nieruchomości brak jest miejscowego planu zagospodarowanie przestrzennego, nie wywierają żadnych skutków prawnych dla właściciela tej nieruchomości. Po drugie, zakres przestrzenny służebności przesyłu rozciąga się jedynie na ten obszar nieruchomości obciążonej, jaki jest niezbędny właścicielowi urządzeń przesyłowych do właściwego korzystania z tych urządzeń (zgodnie z ich przeznaczeniem – art. 305 ¹ kc). Brak jest zatem podstaw prawnych do „rozciągania” strefy służebności dodatkowo również na tę część nieruchomości, która z mocy decyzji właściwych organów (np. podyktowanych względami bezpieczeństwa) doznaje ograniczeń w sposobie zagospodarowania z uwagi na posadowione urządzenia przesyłowe, jeżeli wskazana część jest dla właściciela urządzeń zbędna do właściwego z nich korzystania. Skoro zatem biegły z zakresu sieci energetycznych ustalił, że do właściwego korzystania z linii 110kV wystarczy pas techniczny o szerokości 17,10 m, a uczestniczące w sprawie przedsiębiorstwo przesyłowe nie żądało wyznaczenia pasa szerszego, należy uznać, że jest on wystarczający do tego aby uprawniony mógł przeprowadzać w nim wszelkie zabiegi związane z eksploatacją i utrzymaniem sieci.

W oparciu o wskazane ustalenia, Sąd Rejonowy uznał wniosek o ustanowienie służebności przesyłu za zasadny w świetle unormowania art. 305 ¹ kc.

Jednorazowe wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu wynosi

36 100 złotych, a dla osób, które nabyły działkę z istniejącą infrastrukturą przesyłową – 17 100 złotych. Przy czym, z uwagi na fakt, że współkorzystającym z działki nr (...) jest przedsiębiorstwo przesyłowe, powinno ono proporcjonalnie do wykorzystywanej części partycypować w kosztach jej utrzymania tj. w zakresie opłaty podatku od nieruchomości.

Z tego tytułu jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu podlegało zwiększeniu o kwotę 2 210 złotych

O kosztach Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 520 § 2 kpc.

Apelację od wskazanego orzeczenia wnieśli wnioskodawcy, zaskarżając postanowienie w pkt 2 i podnosząc zarzut naruszenia przepisów postępowania, a mianowicie:

1.  art. 233 kpc w zw. z art. 6 kc poprzez określenie wysokości wynagrodzenia należnego za ustanowienie służebności przesyłu, które nie uwzględnia zmniejszenia wartości nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych, podczas gdy nieruchomość przedstawia wartość mniejszą w porównaniu do wartości jaką by przedstawiała gdyby nie było przedmiotowych urządzeń,

2.  art. 233 kpc poprzez błędną ocenę materiału dowodowego w postaci opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości, podczas gdy przy wydawaniu tej opinii biegły w znaczący sposób zaniżył wartość współczynnika K, co wpłynęło na zaniżenie wartości odszkodowania.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący domagali się zmiany zaskarżonego postanowienia i przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wysokości należnego wynagrodzenia za ustanowioną służebność przesyłu przy uwzględnieniu współczynnika K jako 0,8 oraz zmniejszenia wartości całej nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W uzasadnieniu wskazano, że współczynnik K wyraża stopień ingerencji właściciela sieci przesyłowej w prawo własności właściciela nieruchomości oraz uwzględnia współkorzystanie z pasa gruntu przez właściciela nieruchomości i przedsiębiorstwo przesyłowe, a jego wielkość może przybierać wartość od 0,1 do 1, zatem stanem środkowym w tej skali jest wartość 0,5, czyli stan równowagi. Stąd najbardziej podobnym do tego stanu jest występowanie urządzenia przesyłowego na nieruchomości, dla której w studium określona jest funkcja terenów predysponowanych do rozwoju funkcji agroturystycznych. W takim przypadku można określić współczynnik K w wysokości 0,50, ponieważ jest to przykład równowagi, stanu współużytkowania i współistnienia na działce gruntowej, ponad którą przebiegają przewody linii energetycznej lub pod jej powierzchnią przebiega gazociąg, a właściciel gruntu użytkuje go zgodnie z przeznaczeniem w prawie miejscowym. Jeżeli wartość współczynnika K przesuwa się w górę oznacza to, że na działce położonej w strefie ochronnej urządzenia przesyłowego obowiązują ograniczenia w jej użytkowaniu, poprzez zakaz lokalizowania obiektów budowlanych, w tym obiektów małej architektury oraz zakaz sadzenia drzew i krzewów. Z tej przyczyny, zdaniem skarżących, nie do przyjęcia jest określenie współczynnika K na poziomie 0,20 w sytuacji, gdy na nieruchomości o przeznaczeniu rolnym współczynnik współkorzystania ustala się na poziomie co najmniej 0,5, gdyż z nieruchomości korzysta zarówno wnioskodawca, jak i uczestnik.

Uczestnik wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuję:

Apelacja jest oczywiście bezzasadna.

Na wstępie należy podkreślić, że na wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu ma wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela gruntu. Należy wziąć zatem pod uwagę zarówno rodzaj, rozmiar, położenie, właściwość i sposób eksploatacji urządzeń przesyłowych, jak i rodzaj, powierzchnię i przeznaczenie nieruchomości obciążonej (E. Gniewek (w:) E. Gniewek (red.), Komentarz, 2008, s. 475), a zakres służebności i wysokość wynagrodzenia nie mogą być oderwane od wszelkich cech konkretnej nieruchomości.

Odnosząc się w pierwszym rzędzie do zarzutów w zakresie przyjęcia przy ustalaniu wysokości należnego wnioskodawcom wynagrodzenia zaniżonego współczynnika K, stwierdzić należy, iż twierdzenia tym zakresie nie odpowiadają realiom niniejszej sprawy. Sąd Rejonowy oparł się bowiem na opinii biegłego z zakresu (...) z dnia 16 października 2014r., w której biegły określił współczynnik K, czyli uwzględniający stopień korzystania z nieruchomości w pasie służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo przesyłowe na 0,6, nie zaś 0,2, jak podnosili skarżący, uwzględniając przy tym rodzaj nieruchomości (grunt po zabudowę mieszkaniową), rodzaj urządzenia przesyłowego i sposób jego lokalizacji (brak słupów), powierzchnię pasa służebności oraz sposób i częstotliwość korzystania z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe.

Również drugi z zarzutów, a mianowicie, że wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu nie uwzględnia zmniejszenia wartości całej nieruchomości na skutek lokalizacji urządzeń przesyłowych, nie zasługuje na uwzględnienie.

Oczywiście zgodzić należy się z autorem apelacji, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności (art. 305 ² kc) powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości, a zatem także wynikający ze zmniejszenia jej wartości. Tym niemniej warunkiem niezbędnym jest stwierdzenie, że taki uszczerbek po stronie podmiotu dochodzącego należności z tytułu wynagrodzenia rzeczywiście nastąpił. Tymczasem, jak słusznie podkreślił Sąd pierwszej instancji, D. i K. małżonkowie B. nabyli nieruchomość w dacie, kiedy urządzenia przesyłowe były na niej posadowione, a zatem za cenę uwzględniającą zmniejszenie wartości wynikające z tego faktu. Ewentualną szkodę zaś poniosły osoby, które były właścicielami gruntu w okresie wznoszenia urządzeń. Wskazał na to również biegły B. K. w swojej opinii, podkreślając, że dla służebności tzw. „nowonabywcy” wartość wynagrodzenia za ustanowienie służebności nie uwzględnia odszkodowania za szkodę dotyczącą obniżenia wartości nieruchomości, bo nabywca zakupił ją z już istniejącą infrastrukturą przesyłową.

Wobec tego należało, na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 kpc, orzec o oddaleniu apelacji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 § 2 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc oraz § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 7 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych...” z dnia 28 września 2002r. (Dz.U. z 2013r., poz. 490), zasądzając od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania kwotę 120 złotych, na którą złożyło wynagrodzenie pełnomocnika - 120 złotych.