Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Beata Waś

Sędzia SA– Irena Piotrowska (spr.)

Sędzia SO (del.) – Marcin Łochowski

Protokolant: – sekr. sąd. Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i nałożenie kary pieniężnej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 26 lutego 2014 r.

sygn. akt XVII AmA 40/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od R. W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI ACa 969/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2011 roku, nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów(dalej Prezes Urzędu) po przeprowadzeniu postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko R. W. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą (...) w O., uznał za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę stosowaną przez przedsiębiorcę polegającą na zamieszczeniu we wzorcu umownym „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), stosowanym w obrocie z konsumentami postanowienia o treści: „Zmianę cen uzasadniają w szczególności: wzrost kursów walut mających wpływ na kalkulację ceny, wzrost cen paliwa, podatków, opłat urzędowych oraz opłat należnych za usługi lotniskowe i klimatyczne” co jest niezgodne z art. 17 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., o usługach turystycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 ze zm.) i stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji konsumentów i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 grudnia 2011 r.

W punkcie II decyzji, na podstawie art. 105 §1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w zakresie zarzutu zamieszczenia we wzorcu „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), stosowanym obrocie z konsumentami, postanowień o następującej treści: „ORGANIZATOR zastrzega sobie prawo zmiany programu i świadczeń imprezy przez jej rozpoczęciem, gdy zmiana ta jest powodowana czynnikami od niego niezależnymi. ORGANIZATOR zobowiązany jest powiadomić pisemnie KLIENTA o tej zmianie niezwłocznie po otrzymaniu informacji na ten temat (...) Jeżeli KLIENT w terminie 7 dni od dnia powiadomienia, na piśmie nie sprzeciwi się zmianie, ORGANIZATOR uzna, że wyraził on na nią zgodę."

W punkcie III decyzji, na podstawie art. 105 §1 k.p.a. w zw. z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w zakresie zarzutu zamieszczenia we wzorcu „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...)", stosowanym w obrocie z konsumentami, postanowień o następującej treści: „KLIENT zobowiązany jest do pokrycia szkód wynikłych w związku ze zniszczeniem mienia oraz szkód wyrządzonych osobom trzecim, w trakcie imprezy, przez KLIENTA lub osoby niepełnoletnie, pozostające pod jego opieką”

W pkt IV decyzji, na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu nałożył na R. W. prowadzącego działalność gospodarczą jako (...) w O. karę pieniężną w wysokości 8774 zł., płatną do budżetu państwa, z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. l i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punkcie I sentencji niniejszej decyzji.

W pkt V decyzji, podstawie art. 77 ust. l ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz na podstawie art. 264 §l k.p.a. w związku z art. 83 i art. 80 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu obciążył R. W. prowadzącego działalność gospodarczą jako (...) w O. kosztami przeprowadzonego postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Od powyższego rozstrzygnięcia, powód – R. W. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) w O., wniósł odwołanie zaskarżając sporną decyzję w zakresie pkt I, IV i V. i zarzucił:

1.  naruszenie art. 24 ust 1 i 2 ustawy z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, póz. 331 z póz zm.), poprzez przyjęcie, że powód podejmując bezprawne działania dopuścił się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,

2.  z ostrożności procesowej powód podniósł zarzut naruszenia przepisu art. 19 ustawy z dnia 29.08.1997 r. o usługach turystycznych poprzez jego pominięcie przy rozpatrywaniu zarzutu postawionego powodowi.

3.  naruszenie art. 106 ust. l poprzez obligatoryjne nałożenie na przedsiębiorę kary pieniężnej w kwocie 8.774,00 zł.,

4.  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów - poprzez brak odniesienia się do istotnych w niniejszej sprawie oświadczeń powoda, jak również przyjęcie, że cały przychód za rok 2010 r. osiągnięty z tytułu organizacji (sprzedaży) imprez turystycznych odnosi się do imprez organizowanych dla konsumentów.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że praktyka opisana w pkt I decyzji nie narusza zbiorowych interesów konsumentów oraz zmianę zaskarżonej decyzji w pkt IV poprzez uchylenie nałożonej na powoda kary pieniężnej w kwocie 8.774,00 zł. i zmianę zaskarżonej decyzji w pkt V poprzez nieobciążanie powoda kosztami postępowania , ewentualnie z daleko posuniętej ostrożności procesowej powód wniósł o uchylenie decyzji w części zaskarżonej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Prezesowi Urzędu - Delegatura w K. i o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu.

Ponadto powód wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka B. K. -pełniącego funkcję Dyrektora Zarządzającego (...) na okoliczność braku w przeciągu ostatnich 10 lat podwyższania cen imprez turystycznych z przyczyn określonych w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity: Dz.U. 2004 r., Nr 223, póz. 2268), zwanej dalej ustawą o usługach turystycznych oraz z jakikolwiek innych przyczyn, przyjętej przez powoda interpretacji zakwestionowanego zapisu ogólnych warunków oraz o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentu - wydruku z systemu księgowego powoda - obrót kont aktywnych za rok 2010 r. na okoliczność przychodów netto z tytułu sprzedaży (organizacji) imprez turystycznych dla konsumentów oraz pozostałych kontrahentów, a nadto o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z akt sprawy (...).

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji Konsumentów oddalił odwołanie i orzekł w przedmiocie kosztów procesu.

W motywach tego rozstrzygnięcia wskazano na następujące ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną.

Powód – R. W. prowadzi działalność gospodarczą pod nawą prywatne (...) w O.. Przedmiotem wykonywanej przez powoda działalności jest m.in. działalność organizatorów turystyki i działalność pośredników turystycznych .W ramach prowadzonej działalności przedsiębiorca posługuje się następującymi wzorcami umowy:

1.  „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r.,

2.  „Zgłoszenie rezygnacji z udziału w imprezie organizowanej przez (...) obowiązującym od dnia 1 stycznia 2010 r.,

3.  „Umowa o świadczenie usług turystycznych”, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2010 r.,

4.  Umowa o świadczenie usług turystycznych krajowych”, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2010 r.,

5.  „Zgłoszenie uczestnictwa w imprezie turystycznej”, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2010 r.

We wzorcu umownym o nazwie „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), w pkt III ppkt 4 zdanie 2 zawarte zostało postanowienie o treści: „Zmianę cen uzasadniają w szczególności: wzrost kursów walut mających wpływ na kalkulację ceny, wzrost cen paliwa, podatków, opłat urzędowych oraz opłat należnych za usługi lotniskowe i klimatyczne”.

Przed dniem 1 stycznia 2011 r., przedsiębiorca posługiwał się wzorcem umowy o nazwie „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), obowiązującym od dnia 1 stycznia 2008 r., który w pkt III ppkt 4 zdanie 2 zawierał postanowienie o takiej samej treści.

W piśmie z dnia 2 sierpnia 2011 r., przedsiębiorca oświadczył, że w latach 2010-2011 ani w ciągu ostatnich 10 lat nie było przypadku aby miał miejsce wzrost cen imprezy turystycznej z przyczyn określonych w art. 17 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., o usługach turystycznych jak również z jakichkolwiek innych przyczyn .

Z dniem 1 grudnia 2011 r., weszły w życie nowe „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), w których pkt III ppkt 4 otrzymał brzmienie: „Organizator zastrzega sobie prawo do zmiany ceny imprezy z zastrzeżeniem, że może ono nastąpić nie później niż 21 dni przed datą rozpoczęcia imprezy. Zmianę ceny uzasadniają wzrost kursów walut mających wpływ na kalkulację ceny, wzrost cen paliw, podatków, opłat urzędowych oraz opłat należnych za usługi lotniskowe i klimatyczne”.

Umowy podpisane przed dniem wejścia w życie nowych warunków uczestnictwa, zostały przez przedsiębiorcę aneksowane .

Przychód powoda w 2010 r., z tytułu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej wyniósł 125.338.541 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaskarżona decyzja jest prawidłowa i znajduje uzasadnienie w przepisach prawa.

Podniesiono , że ustalenia poczynione przez Prezesa Urzędu odnośnie do spełnienia przesłanek naruszenia interesu publicznego oraz posiadania przez powoda statusu przedsiębiorcy nie były kwestionowane, zatem uznano je za bezsporne. Odnosząc się do spornej kwestii naruszenia przez powoda art. 24 ust 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz zasadności nałożenia kary pieniężnej wskazano , że zgodnie z tym przepisem zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy. W dalszej części tego przepisu, posługując się w jego konstrukcji terminem „w szczególności” ustawodawca wskazał przykładowe rodzaje praktyk naruszających zbiorowe interesów konsumentów. Oprócz przykładowych, wskazanych bezpośrednio przez ustawodawcę w art. 24 ust 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów mogą zostać uznane zachowania naruszające przepisy innych ustaw, nakładające na przedsiębiorcę określone obowiązki względem konsumenta.

Zaznaczono , że o bezprawności w rozumieniu przepisu art. 24 ust 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów mówi się, gdy działanie przedsiębiorcy jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym, a więc zarówno z normami prawnymi, jak również z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Tak rozumiana bezprawność jest czynnikiem obiektywnym, a więc jest niezależna od winy i jej stopnia, jak również nie zależy od istnienia świadomości naruszeń po stronie przedsiębiorcy a także jest niezależna od wystąpienia szkody.

Zważono , że w niniejszej sprawie przedmiotem oceny z punktu widzenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest postępowanie przedsiębiorcy polegające na zamieszczeniu we wzorcu umownym stosowanym w obrocie z konsumentami postanowienia niezgodnego z przepisami ustawy o usługach turystycznych.

Uznano , że poczynione ustalenia jednoznacznie wskazują, iż powód w treści stosowanego wzorca umownego o nazwie „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), zamieścił zapis o treści: „Zmianę cen uzasadniają w szczególności: wzrost kursów walut mających wpływ na kalkulację ceny, wzrost cen paliwa, podatków, opłat urzędowych oraz opłat należnych za usługi lotniskowe i klimatyczne” , który jest niezgodny z art. 17 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., o usługach turystycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 ze zm.). Przepis ten stanowi bowiem , że cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności: 1) wzrost kosztów transportu; 2) wzrost opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi jak lotniskowe, załadunkowe klub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych; 3) wzrostu kursów walut.

Podkreślono, że ustalony przez ustawodawcę katalog przyczyn uzasadniających podwyższenie ceny imprezy turystycznej ma charakter zamknięty. Natomiast redakcja zakwestionowanego zapisu wzorca umownego stosowanego przez przedsiębiorcę, poprzez zamieszczenie w nim zwrotu „w szczególności” wskazuje, że przedsiębiorca może podnieść cenę imprezy turystycznej także z innych, niż przewidziane w art. 17 ust 1 ustawy o usługach turystycznych, przyczyn.

Podano , że podnoszona przez powoda okoliczność, iż umieszczenie w spornym postanowieniu wyrazu „w szczególności” jest wynikiem błędnego jego zredagowania, oraz okoliczność, że na przestrzeni ostatnich 10 lat powód nie dokonał zmiany ceny imprezy turystycznej pierwotnie określonej w ofercie ani z przyczyn określonych w powołanym przepisie ani z jakichkolwiek innych przyczyn – pozostaje bez znaczenia , bowiem oceny bezprawność działania przedsiębiorcy dokonuje się niezależnie od winy, świadomości istnienia naruszeń czy intencji. Wskazano , że postanowienia umowy zawartej z konsumentem winny być sformułowane w sposób jednoznaczny i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. To przedsiębiorca ponosi konsekwencje błędnego zredagowania wzorca i posługiwania się nim w obrocie z konsumentami.

Stosowanie zakwestionowanego postanowienia , sprzecznego z art. 17 ust 1 ustawy o usługach turystycznych zostało uznane jako działanie bezprawne i godzące w zbiorowe interesy konsumentów. Podano , że Prezes Urzędu słusznie podnosił, że art. 19 ust 1 ustawy o usługach turystycznych gwarantuje ochronę konsumentów ale nie daje upoważnienia do stosowania przez przedsiębiorców organizujących usługi turystyczne niedozwolonych postanowień.

Nałożenie na powoda kary pieniężnej na podstawie art. 106 ust 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznano za zasadne.

Podniesiono , że w sprawie nie zachodzą przesłanki do nienakładania na powódkę kary pieniężnej z uwagi na znaczny czas trwania praktyki (od dnia 1 stycznia 2008 r.) oraz fakt, że przypisana powodowi praktyka miała charakter powszechny. Okoliczność, iż przedsiębiorca ponosi winę nieumyślną nie wpływa zaś na możliwość oraz zasadność nałożenia na niego kary pieniężnej.

Nie podzielono zarzutu powoda co do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów – poprzez brak odniesienia się do istotnych oświadczeń powoda, jak również przyjęcia, że cały przychód za rok 2010 osiągnięty z tytułu organizacji imprez turystycznych odnosi się do imprez organizowanych dla konsumentów. Wskazano, że pozwany Prezes Urzędu w sposób prawidłowy uwzględnił szereg okoliczności zarówno obciążających jak i łagodzących, co znalazło swoje odzwierciedlenie w wysokości wymierzonej kary pieniężnej. Dodano , iż zgodnie z treścią art. 106 ust 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu był uprawniony do nałożenia kary pieniężnej w wysokości 10% przychodu przedsiębiorcy. Wysokość kary pieniężnej ustalana jest w stosunku do ogólnej kwoty przychodów przedsiębiorcy osiągniętych w roku poprzedzającym wydanie decyzji o jej nałożeniu. Prawidłowo zatem przyjęto za podstawę wymiaru kary kwotę przychodu z działalności gospodarczej ogółem wskazaną przez powoda w piśmie z dnia 3 października 2011r. Zważono, że wysokość wymierzonej kary została ustalona w granicach dolnego zagrożenia ustawowego i stanowi zaledwie 0,007% przychodu przedsiębiorcy oraz 0,07% maksymalnego wymiaru kary.

W ocenie Sądu pierwszej instancji kara w wysokości określonej w decyzji nie jest niesprawiedliwa ani rażąco wygórowana i spełnia zarówno role represyjną jak i prewencyjną.

Jako podstawę rozstrzygnięcia powołano art. 479 ^31a §1 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i podniósł następujące zarzuty:

1.naruszenia przepisów postepowania, a to: - art.233 k.p.c. poprzez wskazanie, że zgromadzony materiał wskazuje na bezprawne działanie powoda, uznanie za bez znaczenia oświadczeń powoda złożonych w postepowaniu administracyjnym oraz błędne przyjęcie kwoty przychodu pochodzącego z tytułu organizacji imprez turystycznych; - art.328§2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych oraz do zarzutu naruszenia art.106 ust.1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów; 2.naruszenia art.24 ust.1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art.17 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych (t.j. Dz. U z 2004r. ,Nr 223, poz.2268) poprzez przyjęcie, że podejmując bezprawne działania powód dopuścił się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów; 3.naruszenia art.19 ustawy o usługach turystycznych poprzez przyjęcie , że przepis ten jest bez znaczenia dla niniejszej sprawy; 4.naruszenia art.106 ust.1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na powoda kary pieniężnej w kwocie 8 774,00zł.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania i uchylenie nałożonej na powoda kary pieniężnej e w e n t u a l n i e o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów postepowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył , co następuje.

Apelacja powoda nie jest zasadna i dlatego nie mogła odnieść skutku.

Ustalenia faktyczne poczynione w sprawie Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za podstaw e dla własnych rozważań.

Podniesione w apelacji zarzuty naruszenia przepisów postepowania, a to: art.233 k.p.c. poprzez uznanie, że zgromadzony materiał wskazuje na bezprawne działanie powoda, uznanie za bez znaczenia oświadczeń powoda złożonych w postepowaniu administracyjnym oraz błędne przyjęcie kwoty przychodu pochodzącego z tytułu organizacji imprez turystycznych oraz art.328§2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych oraz do zarzutu naruszenia art.106 ust.1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów - nie są zasadne.

Trafnie nie podzielono zarzutu powoda co do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów – poprzez brak odniesienia się do istotnych oświadczeń powoda składanych w toku postepowania administracyjnego, jak również przyjęcia, że cały przychód za rok 2010 osiągnięty z tytułu organizacji imprez turystycznych odnosi się do imprez organizowanych dla konsumentów. Prawidłowo wskazane, że w sprawie istotne jest postepowanie przedsiębiorcy polegające na zamie4szczeniu we wzorcu umownym stosowanym w obrocie z konsumentami postanowienia niezgodnego z przepisami ustawy o usługach turystycznych , a nie sposób wykonywania zawartych umów w praktyce. Podkreślana przez powoda okoliczność , że ceny imprez nie były podwyższane w okresie stosowania wzorca nie wpływała na uniemożliwienie uznania stosowania zakwestionowanego postanowienia za praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów. Kontrola wzorca umownego ma charakter abstrakcyjny. Z tej przyczyny przeprowadzanie dowodów na okoliczność , czy powód na podstawie tego postanowienia zmieniał ceny realizowanych usług czy tez nie w ciągu ostatnich 10 lat nie było celowe .Ustalenia takie nie miały by żadnego wpływu na rozstrzygnięcie. Podnoszone w apelacji argumenty stanowią w istocie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Wbrew zarzutom strony skarżącej w uzasadnieniu wyroku odniesiono się do art.106 ust.1 ustawy antymonopolowej.

Także zarzut naruszenia art.24 ust.1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art.17 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych (t.j. Dz. U z 2004r. ,Nr 223, poz.2268) poprzez przyjęcie, że podejmując bezprawne działania powód dopuścił się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie zasługuje na uwzględnienie. Prawidłowo uznano , że poczynione ustalenia jednoznacznie wskazują, iż powód w treści stosowanego wzorca umownego o nazwie „Warunki uczestnictwa w imprezach organizowanych przez (...), zamieścił zapis o treści: „Zmianę cen uzasadniają w szczególności: wzrost kursów walut mających wpływ na kalkulację ceny, wzrost cen paliwa, podatków, opłat urzędowych oraz opłat należnych za usługi lotniskowe i klimatyczne” , który jest niezgodny z art. 17 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., o usługach turystycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r., Nr 223, poz. 2268 ze zm.). Przepis ten stanowi bowiem , że cena ustalona w umowie nie może być podwyższona, chyba że umowa wyraźnie przewiduje możliwość podwyższenia ceny, a organizator turystyki udokumentuje wpływ na podwyższenie ceny jednej z następujących okoliczności: 1) wzrost kosztów transportu; 2) wzrost opłat urzędowych, podatków lub opłat należnych za takie usługi jak lotniskowe, załadunkowe klub przeładunkowe w portach morskich i lotniczych; 3) wzrostu kursów walut.

Istotnym jest, że ustalony przez ustawodawcę katalog przyczyn uzasadniających podwyższenie ceny imprezy turystycznej ma charakter zamknięty. Natomiast redakcja zakwestionowanego zapisu wzorca umownego stosowanego przez przedsiębiorcę, poprzez zamieszczenie w nim zwrotu „w szczególności” wskazuje, że przedsiębiorca może podnieść cenę imprezy turystycznej także z innych, niż przewidziane w art. 17 ust 1 ustawy o usługach turystycznych, przyczyn.

Trafnie wskazano , że bezprawność w rozumieniu przepisu art. 24 ust 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ma miejsce, gdy działanie przedsiębiorcy jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym, a więc zarówno z normami prawnymi, jak również z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Tak rozumiana bezprawność jest czynnikiem obiektywnym, a więc jest niezależna od winy i jej stopnia, jak również nie zależy od istnienia świadomości naruszeń po stronie przedsiębiorcy a także jest niezależna od wystąpienia szkody.

Odmiennie niż to podnosi strona skarżąca art.19 ustawy o usługach turystycznych nie może być traktowany jako przyzwolenie ustawodawcy na zamieszczanie w umowach o organizacje imprez turystycznych postanowień niezgodnych z prawem. Powyższy przepis gwarantuje ochronę konsumentów ale nie daje upoważnienia do stosowania przez przedsiębiorców niedozwolonych postanowień umownych

Zarzut naruszenia art.106 ust.1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na powoda kary pieniężnej w kwocie 8 774,00zł również nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie art. 106 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu może nałożyć karę pieniężną. Wydając decyzję o nałożeniu kary pieniężnej, Prezes Urzędu działa w ramach uznania administracyjnego, co oczywiście nie jest równoznaczne z dowolnością. W tym zakresie powinien on kierować się zasadą równości i proporcjonalności, jak również kryteriami określonymi w art. 111 tej ustawy. Kara (za stosowanie praktyk antykonkurencyjnych) powinna pozostawać we właściwej proporcji do potencjału ekonomicznego sprawcy oraz korzyści, jakie osiągnął lub zamierzał osiągnąć. W niektórych przypadkach zasada proporcjonalności może uzasadniać także odstąpienie od nakładania kary pieniężnej na przedsiębiorcę - mimo dopuszczenia się przezeń zachowań wymienionych w art. 106 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów - zwłaszcza jeśli okoliczności sprawy (np. niewielki zakres naruszenia, krótki okres jego trwania, brak istotnego naruszenia konkurencji wskutek naruszenia przepisów ustawy, brak winy naruszyciela) przemawiać będą za obniżeniem bądź nawet nienakładaniem kary pieniężnej. Uznanie administracyjne nie oznacza dowolności w wymierzaniu kar - uzasadnienie każdej decyzji nakładającej karę powinno zawierać wskazanie, dlaczego kara została nałożona i co zdecydowało o jej wysokości, wraz z dokładnym wskazaniem okoliczności obciążających i łagodzących . Przy określaniu wysokości kary pieniężnej Prezes Urzędu powinien kierować się wytycznymi zawartymi w art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Przepis ten zawiera cztery kryteria wymiaru kary, a mianowicie: - okres naruszenia przepisów ustawy,

- stopień naruszenia przepisów ustawy, - uprzednie naruszenie przepisów ustawy oraz - okoliczności naruszenia przepisów ustawy.

Kryterium okoliczności naruszenia przepisów ustawy jest dość ogólne, pozwalając na objęcie jego zakresem większej ilości zdarzeń i czynników, które miały miejsce w związku z naruszeniem przez przedsiębiorcę regulacji ustawy antymonopolowej. Poszczególne okoliczności mogą przemawiać albo za zaostrzeniem kary, albo też mogą mieć charakter okoliczności łagodzących.

Kierując się poglądami wyrażonymi w orzecznictwie, za "okoliczności naruszenia przepisów ustawy" uznać można w szczególności: - stopień zawinienia; pamiętać jednak należy, iż przepisy ustawy antymonopolowej nie uzależniają wymierzenia kary od istnienia winy subiektywnej, polegającej na świadomości wykonywania praktyk antykonkurencyjnych , jakkolwiek fakt, czy dopuszczenie się tych praktyk nastąpiło w sposób zawiniony czy też "nieumyślnie", stanowi okoliczność, która jest uwzględniana w zakresie wymiaru kary (w tym ustalaniu jej wysokości); - brak kierowania się przez podmiot stosujący praktykę antykonkurencyjną niskimi pobudkami (np. chęcią maksymalizacji swych zysków kosztem innych uczestników rynku); - korzyści finansowe, jakie naruszyciel uzyskał wskutek stosowania praktyki antykonkurencyjnej; - stopień naruszenia interesu publicznego; - skutki naruszenia przepisów ustawy.

Za łagodzące okoliczności naruszenia prawa konkurencji uznaje się: - dostarczenie przez dane przedsiębiorstwo dowodu, że położyło ono kres naruszaniu przepisów po pierwszej interwencji; - dostarczenie przez dane przedsiębiorstwo dowodu, że naruszenie przepisów spowodowane było zaniedbaniem ; - dostarczenie przez dane przedsiębiorstwo dowodu, że jego udział w naruszeniu przepisów jest zasadniczo ograniczony ; - aktywną współpracę danego przedsiębiorstwa z Prezesem Urzędu, wskazana współpraca powinna wykraczać poza zakres określony art.50 ustawy.

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej nie może uzasadniać także fakt podejmowania przez powoda toku postępowania administracyjnego działań polegających na udzielaniu Prezesowi Urzędu niezbędnych informacji i dokumentów. Wykonywanie tych obowiązków stanowi regułę tego postępowania obowiązująca przedsiębiorców na podstawie art.50 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Kary pieniężne nakładane na podstawie przepisów ustawy antymonopolowej pełnią funkcję represyjną , prewencyjną oraz funkcję wychowawczą. Słusznie uznano , że w sprawie nie zachodzą przesłanki do nienakładania na powoda kary pieniężnej z uwagi na znaczny czas trwania praktyki (od dnia 1 stycznia 2008 r.) oraz fakt, że przypisana powodowi praktyka miała charakter powszechny. Okoliczność, iż przedsiębiorca ponosi winę nieumyślną nie wpływa zaś na możliwość oraz zasadność nałożenia na niego kary pieniężnej. W prawidłowy sposób uwzględniono szereg okoliczności zarówno obciążających jak i łagodzących, co znalazło swoje odzwierciedlenie w wysokości wymierzonej kary pieniężnej. Zgodnie z treścią art. 106 ust 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu jest uprawniony do nałożenia kary pieniężnej w wysokości 10% przychodu przedsiębiorcy. Wysokość kary pieniężnej ustalana jest w stosunku do ogólnej kwoty przychodów przedsiębiorcy osiągniętych w roku poprzedzającym wydanie decyzji o jej nałożeniu. Prawidłowo zatem przyjęto za podstawę wymiaru kary kwotę przychodu z działalności gospodarczej ogółem wskazaną przez powoda w piśmie z dnia 3 października 2011r. Wysokość wymierzonej kary została ustalona w granicach dolnego zagrożenia ustawowego i stanowi zaledwie 0,007% przychodu przedsiębiorcy oraz 0,07% maksymalnego wymiaru kary. Kara pieniężna w wysokości 8 774 zł nie jest niesprawiedliwa ani rażąco wygórowana i spełnia zarówno role represyjną jak i prewencyjną. Podkreślenia wymaga, że kara pieniężna aby spełniała swoją funkcję nie może być karą symboliczną.

Z tych wszystkich przyczyn apelacja powoda nie mogła odnieść skutku i dlatego została oddalona.

W tym stanie rzeczy , na podstawie art.385 k.p.c. orzeczono , jak na wstępie. O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono zgodnie z treścią art.98 k.p.c. w związku z art.108§1 k.p.c. , stosownie do zasady finansowej odpowiedzialności stron za wynik procesu.