Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Taberska ( spr.)

Sędziowie SSO Hanna Bartkowiak

SSO Dariusz Śliwiński

Protokolant asyst. sędz. M. J.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Arkadiusza Dzikowskiego

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 r.

sprawy P. S. (1)

oskarżonego o przestępstwo z art. 244 kk

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w P. z dnia
5 marca 2015 r. - sygn. akt VIII K 1102/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla orzeczenie zawarte w punkcie 2 dotyczące warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

3.  zwalnia oskarżonego od zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

D. Ś. E. H. B.

UZASADNIENIE

P. S. (1) został oskarżony o to, że:

w dniu 10 października 2014 roku w P. na ulicy (...) prowadził pojazd marki H. (...) o numerze rejestracyjnym (...) nie stosując się do prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Poznaniu sygnatura akt VIII K 743/13, gdzie orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 2 lat od dnia 6 września 2013 roku do dnia 6 września 2015 roku, tj. o czyn z art. 244 k.k.

Wyrokiem z dnia 5 marca 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. (sygn. akt VIII 1102/14):

-

oskarżonego P. S. (1) uznał za winnego przestępstwa z art. 244 k.k., popełnionego w sposób wyżej opisany z tą zmianą, iż ustalił, że oskarżony nie zastosował się do prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w P. z dnia 29 sierpnia 2013 r. i za przestępstwo to na podstawie art. 244 k.k. wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

-

na podstawie art. 69 § 1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres lat 4,

-

na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego w całości od zapłaty Skarbowi Państwa kosztów sądowych.

Powyższy wyrok został zaskarżony w części dotyczącej orzeczenia o karze przez oskarżyciela publicznego, który zarzucił rozstrzygnięciu rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu za przypisane mu przestępstwo, wyrażającą się w warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności pomimo, że stopień społecznej szkodliwości przypisanego sprawcy czynu a w szczególności właściwości i warunki osobiste P. S. (2) i jego sposób życia przed popełnieniem przedmiotowego występku, wskazują na brak pozytywnej prognozy co do jego postępowania w przyszłości, a tym samym przemawiają przeciwko skorzystaniu z pozostawionej do uznania organowi orzekającemu możliwości zastosowania dobrodziejstwa tej instytucji zwłaszcza, że w żaden sposób nie spełnia ona w przedmiotowym przypadku celów zapobiegawczych i wychowawczych w zakresie prewencji zarówno szczególnej jak i ogólnej .

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie punktu 2 dotyczącego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja prokuratora zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy podnosi, iż skarżący nie kwestionował poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych i zastosowanej do przypisanego oskarżonemu czynu kwalifikacji prawnej.

Także Sąd Okręgowy nie dostrzegł podstaw do ingerencji w powyższym zakresie w zaskarżony wyrok (brak przesłanek z art. 439 k.p.k.) i dlatego też rozważania swoje ograniczył tylko do zarzutu apelacji, to jest rażącej niewspółmierności kary.

Przechodząc zatem do szczegółów Sąd Odwoławczy stwierdza, iż podniesiony przez oskarżyciela publicznego zarzut rażącej niewspółmierności kary 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby orzeczonej przez Sąd Rejonowy w stosunku do P. S. (1), okazał się być trafny.

Na wstępie należy wyjaśnić, iż o rażącej niewspółmierności kary można mówić wtedy, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy jest w odczuciu społecznym karą niesprawiedliwą ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 1985 roku, V KRN 178/85, OSNKW 1985/7-8/60). Z sytuacją rażącej niewspółmierności kary mamy do czynienia także wtedy, gdy rozmiar represji w rozpoznawanej sprawie jest w sposób oczywisty nieproporcjonalny w stosunku do dolegliwości wymierzanych podobnym sprawcom w podobnych sprawach. Przy czym nie chodzi o każdą ewentualną różnicę co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco” niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 1995 r., II KRN 198/94, OSPriP 1995/6/18).

W ocenie Sądu Okręgowego, czego dowodzi lektura zaskarżonego wyroku, wymierzona oskarżonemu P. S. (1) kara 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby spełnia opisane wyżej przesłanki wystąpienia owej rażącej niewspółmierności kary.

W ocenie Sądu Okręgowego nie zachodziły podstawy do warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary. Zgodnie z treścią art. 69 § 1 k.k. wiodącą przesłanką decydującą o tym czy kara pozbawienia wolności ma być orzeczona w postaci bezwzględnej czy też z warunkowym zawieszeniem jej wykonania jest ocena, w jakiej postaci kara ta osiągnie cele wobec sprawcy przestępstwa, a więc rozstrzygnięcie to musi znajdować uzasadnienie w pozytywnej lub negatywnej prognozie kryminologicznej. Istotne znaczenie przy rozstrzyganiu o możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary ma ocena psychicznego stosunku sprawcy do czynu - w myśl reguły, że im działanie bardziej przemyślane i im więcej miał sprawca swobody wyboru, tym potrzeba orzeczenia kary w bezwzględnej postaci jest bardziej oczywista. By możliwe było warunkowe zawieszenie wykonania kary Sąd musi nabrać przekonania, że sprawca nie powróci do przestępstwa i wykonanie wymierzonej kary nie będzie konieczne dla wdrożenia go do przestrzeganego porządku prawnego. Tego rodzaju przekonanie bazować zaś musi na ocenie postawy sprawcy, jego właściwości i warunków osobistych, dotychczasowego sposobu życia oraz zachowania się po popełnieniu przestępstwa.

Tymczasem analiza akt niniejszej sprawy dowodzi, że Sąd Rejonowy błędnie uznał, że w stosunku do oskarżonego P. S. (1) można wysnuć ową pozytywną prognozę kryminologiczną, a w konsekwencji zastosować instytucję warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej mu kary pozbawienia wolności. W ocenie Sądu II instancji, Sąd Rejonowy, na co wskazuje lektura pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, nietrafnie ustalił katalog okoliczności łagodzących, przeceniając ich wartość, a w konsekwencji zbyt pochopnie uznając, że trudna sytuacja życiowa i prawdopodobne zarządzenie przez sąd wykonawczy kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie VII K 490/11 z uwagi na naruszenie warunków okresu próby, stanowią wystarczającą podstawę do uznania, że mimo niewykonania kary w pozbawienia wolności niniejszej sprawie, oskarżony ten nie powróci na drogę przestępczego działania.

Przede wszystkim raz jeszcze, w ślad za skarżącym, podkreślić należy, że dotychczasowy sposób życia oskarżonego nie daje powodów do twierdzenia, że oskarżony ten w przyszłości nie dopuści się ponownie sprzecznych z obowiązującym prawem zachowań. Z danych o karalności P. S. (1) jednoznacznie wynika, że osoba ta w przeszłości dwukrotnie dopuszczała się naruszania porządku prawnego (k. 15 akt). Za każdym przy tym razem oskarżonemu temu wymierzane były kary wolnościowe. Pomimo tego, że P. S. (1) została dana, i to dwukrotnie, szansa na zmianę swojego postępowania, oskarżony ten nie docenił powyższego i w dniu 10 października 2014 roku, w okresie próby, ponownie dopuścił się naruszenia porządku prawnego.

Naruszenie zatem przez tego oskarżonego po raz kolejny normy prawnej i to w okresie obowiązywania okresu próby, tym bardziej powinno skutkować orzeczeniem wobec oskarżonego kary surowszej, aniżeli ta, która wymierzona została przez Sąd I instancji w zaskarżonym wyroku.

Powyższe zachowanie P. S. (1) niewątpliwie świadczy o braku poszanowania przezeń nie tylko ustalonych kanonów zachowania, ale przede wszystkim o lekceważeniu wydawanych wobec niego orzeczeń sądowych. Jeżeli więc orzeczone uprzednio wobec oskarżonego kary wolnościowe nie spełniły swoich celów, to trudno podzielić stanowisko Sądu I instancji co do tego, że kara wolnościowa orzeczona w niniejszej sprawie tym razem cele te osiągnie.

Zdaniem Sądu Okręgowego, wymierzenie kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania dla sprawcy, który po raz kolejny popełnia przestępstwo umyślne będzie sygnałem dla ogółu społeczeństwa, że taka osoba spotyka się z surowszą reakcją wymiaru sprawiedliwości niż ten, kto popełnia czyn zabroniony po raz pierwszy.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu I instancji co do tego, aby wymierzenie oskarżonemu kary 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat tytułem próby, było dolegliwością adekwatną do stopnia jego zawinienia. Wręcz przeciwnie, w odczuciu Sądu Odwoławczego, stopień winy oskarżonego, stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez P. S. (1) czynu, a także wzgląd na informację o osobie oskarżonego uzyskaną z Krajowego Rejestru Karnego, w sposób oczywisty uzasadniają stwierdzenie, iż wymierzenie wyżej wymienionemu po raz kolejny kary wolnościowej nie spełni swojego celu w zakresie prewencji indywidualnej, a w szczególności nie zrodzi w oskarżonym świadomości konieczności przestrzegania porządku prawnego.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, podzielając podniesiony przez prokuratora w złożonej apelacji, zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej P. S. (1) kary pozbawienia wolności, uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy karą adekwatną do stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu oraz karą adekwatną do stopnia winy oskarżonego będzie wymierzenie P. S. (1) bezwzględnej kary 4 miesięcy pozbawienia wolności.

W przekonaniu Sądu Odwoławczego, tak ukształtowany wymiar kary w stopniu dostatecznym unaoczni oskarżonemu obowiązek respektowania ustalonych norm prawnych, przestrzegania orzeczeń sądowych, a także ugruntuje przekonanie o nieopłacalności popełniania przestępstw.

Nadto, orzeczenie przez Sąd Odwoławczy kary pozbawienia wolności bez dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia jej wykonania, zrealizuje także cele kary w zakresie jej społecznego oddziaływania. W szczególności zaś spełni swoje zadanie w zakresie pogłębienia wśród społeczeństwa przekonania o nieuchronności poniesienia kary za naruszenie porządku prawnego i to kary adekwatnej do stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego czynu.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił zawarte w punkcie 2 tegoż orzeczenia Sądu I instancji rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, o czym orzekł, jak w punkcie 1 wydanego w dniu 27 maja 2015 roku wyroku.

W pozostałym natomiast zakresie, Sąd II instancji, nie widząc potrzeby dalszej ingerencji w zaskarżone orzeczenie, wyrok Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w P. z dnia 5 marca 2015 roku utrzymał w mocy, o czym orzekł, jak w punkcie 2 wydanego swego orzeczenia.

Kształtując natomiast swe orzeczenie o kosztach, Sąd Okręgowy, mając na uwadze sytuację materialną oskarżonego (oskarżony otrzymuje jedynie zasiłek z MOPS), na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych, zwolnił oskarżonego od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych, w tym od uiszczenia jednej opłaty za obie instancje.

D. Ś. E. H. B.