Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędziowie: SO Anna Hajda (spr.)

SR (del.) Łukasz Malinowski

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2015 r. na rozprawie sprawy

z wniosku Ł. O. (1)

z udziałem J. K.

o stwierdzenie nabycia spadku po E. K. i K. K. (2)

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I Ns 271/14

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  oddalić wniosek wnioskodawcy o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Łukasz Malinowski SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Anna Hajda

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Ł. O. (2) domagał się stwierdzenia że spadek po spadkodawczyni E. K. nabyli na mocy ustawy jej mąż K. K. (2) oraz syn J. K. po ½ części każdy z nich oraz o stwierdzenia, że spadek po K. K. (2) nabył w całości jego syn J. K..

Uczestnik postępowania J. K. wniósł na rozprawie w dniu 20 maja 2014 roku o zatwierdzenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po E. K. wskazując, że spadek po E. K. odrzuca, a następnie cofnął powyższy wniosek.

W dniu 20 maja 2014 roku Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w punkcie pierwszym postanowienia stwierdził, że spadek po E. M. K. z domu O., córce M. i M. z domu P., zmarłej w dniu 16 stycznia 1992 roku w R. i tam ostatnio stale zamieszkałej nabyli na podstawie ustawy jej mąż K. K. (2), syn R. i Z. oraz jej syn J. K., syn K. i E. po 1/2 (jednej drugiej) części każdy.

W punkcie drugim stwierdził Sąd Rejonowy, że spadek po K. K. (2), synu R. i Z. z domu W., zmarłym w dniu 27 kwietnia 1994 roku w R. i tam ostatnio stale zamieszkałym nabył na podstawie ustawy jego syn J. K., syn K. i E. w całości.

Podstawą tej treści rozstrzygnięcia było ustalenie, że spadkodawczyni E. K. zmarła w dniu 16 stycznia 1992 roku w R., gdzie ostatnio stale zamieszkiwała. W chwili śmieci była zamężna z K. K. (2), miała jedno dziecko J. K.. Innych dzieci własnych ani przysposobionych nie miała. Nie sporządziła testamentu. Wcześniej nie sporządzono protokołu poświadczenia dziedziczenia przed notariuszem. Uczestnik postępowania nie składał oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, nie zrzekał się dziedziczenia. Spadkodawca K. K. (2) zmarł 27 kwietnia 1994 roku w R., gdzie stale zamieszkiwał. W chwili śmierci był wdowcem. Miał jedno dziecko J. K.. Innych dzieci własnych ani przysposobionych nie miał. Nie sporządził testamentu. Wcześniej nie sporządzono protokołu poświadczenia dziedziczenia przed notariuszem. Uczestnik postępowania nie składał oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, nie zrzekał się dziedziczenia.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważył Sąd Rejonowy, że zgodnie z art. 922 §1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi czwartej kodeksu cywilnego. Przepis art. 926 k.c. stanowi, iż powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Jako, że spadkodawcy nie sporządzili testamentu, spadek po nich dziedziczą osoby w ustawowym porządku dziedziczenia.

Zgodnie z treścią przepisów dotyczących dziedziczenia ustawowego do spadku powołane są w pierwszej kolejności dzieci spadkodawcy i małżonek, którzy dziedziczą w częściach równych (art. 931 k.c.). W chwili śmierci spadkodawczyni była zamężna, posiadała jedno dziecko – uczestnika postępowania, który nie odrzucił spadku. Spadek po niej dziedziczy zatem jej mąż oraz syn zgodnie z przepisami, w częściach równych. Spadkodawca w chwili śmierci był wdowcem posiadał jedno dziecko uczestnika postępowania zatem spadek w całości dziedziczy po nim uczestnik postępowania – J. K..

Dlatego postanowiono jak w sentencji.

Z wyżej wskazanym orzeczeniem nie zgodził się uczestnik postępowania wywodząc apelację i wskazując, że cofnął wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po E. K. w sytuacji stresowej i wobec konieczności uiszczenia opłaty sądowej. Skarżący domagał się zmiany postanowienia przy uwzględnieniu jego oświadczenia w przedmiocie odrzucenia spadku po E. K..

Wnioskodawca nie złożył pisemnej odpowiedzi na apelację, a na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika postępowania nie mogła odnieść zamierzonego skutku, jako że zaskarżone orzeczenie jest trafne i odpowiada prawu. Dla porządku zaznaczyć należy, że Sąd II instancji w pierwszej kolejności rozważał odrzucenie apelacji uczestnika postępowania jako wniesionej od orzeczenia nieistniejącego. W tym względzie miał na uwadze Sąd Okręgowy fakt, że wyraźne wyodrębnienie przez ustawodawcę postępowania w przedmiocie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku jest zabiegiem celowym. Efektem wspomnianej kontroli tego uchylenia się, przeprowadzanej przez sąd spadku, musi być rozstrzygnięcie pozytywne lub negatywne w formie postanowienia (art. 516 k.p.c.). Wprawdzie art. 1019 § 3 k.c. wspomina wprost jedynie o zatwierdzeniu uchylenia się, to jednak nie można przyjąć, że w przypadku stwierdzenia braku przesłanek do wydania takiego orzeczenia sąd może pozostawić rozpoznawaną sprawę bez rozstrzygnięcia. Dopiero podjęcie orzeczenia, zarówno o treści pozytywnej, jak i negatywnej, usuwa stan niepewności co do istnienia - w konkretnym stanie faktycznym - przesłanek uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia lub niezachowania terminu do jego złożenia. Konieczność wydania przez sąd postanowienia zatwierdzającego wynika oczywiście stąd, że orzeczenie to przesądza skuteczność uchylenia się (art. 1019 § 3 k.c.), ma ono zatem charakter konstytutywny. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy zaskarżone postanowienie w żadnym zakresie nie odnosi się do złożonego przez uczestnika postępowania wniosku w przedmiocie zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po E. K.. Niemniej jednak istotną okolicznością jest to zanim wnioskowi uczestnika postępowania został nadany bieg, wniosek ten został cofnięty, także przed ustosunkowaniem się wnioskodawcy do złożonego wniosku. Zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, w sprawie nie zachodziła konieczność wydania orzeczenia w przedmiocie złożonego wniosku, także umarzającego postępowanie w tym zakresie. Wobec powyższego, oraz wobec faktu, że skarżący w istocie kwestionował ustalony w zaskarżonym postanowieniu porządek dziedziczenia, apelacja została merytorycznie rozpoznana.

W ocenie Sądu drugiej instancji Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie, wskazał fakty, które uznał za udowodnione oraz dowody, na których się oparł. Z treści zapewnienia spadkowego złożonego przez uczestnika postępowania, korespondującego z treścią złożonych do akt sprawy dokumentów USC jednoznacznie wynika krąg spadkobierców ustawowych po obu spadkodawcach. Trafnie zatem stwierdził Sąd I instancji, że spadek po E. K. nabyli jej mąż i syn, a spadek po K. K. (2) nabył uczestnik postępowania w całości .

Dlatego apelacja została oddalona, stosownie do dyspozycji art. 385 kpc w zw z art. 13 § 2 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art. 520 kpc.

Dla porządku jedynie zaznaczyć należy, że uprawomocnienie się zaskarżonego postanowienia nie stoi na przeszkodzie ponownemu złożeniu wniosku o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po E. K..

SSR(del.) Łukasz Malinowski SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Anna Hajda