Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Cackowska-Frank

Protokolant st. sekr. sądowy Renata Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 r. w Toruniu

sprawy G. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wysokość renty i ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania G. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 30 października 2014 r. nr (...)-2013

z dnia 31 października 2014 r. nr (...)

I zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 30 października 2014 roku w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do ustalenia kapitału początkowego ubezpieczonego G. B. na dzień 1 stycznia 1999 roku z uwzględnieniem okresu pobierania zasiłku chorobowego od 1 września 1992 roku do 6 listopada 1992 roku jako okresu nieskładkowego;

II zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 31 października 2014 roku i zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do wyliczenia od dnia 1 czerwca 2014 roku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonego G. B. z uwzględnieniem okresu pobierania zasiłku chorobowego od 1 września 1992 roku do 6 listopada 1992 roku jako okresu nieskładkowego oraz nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank

Sygn. akt: IV U 2322/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2014 r. ZUS Oddział w T. ponownie ustalił kapitał początkowy ubezpieczonego G. B. – na dzień 1 stycznia 1999 r.,
w związku z nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonaną na mocy ustawy z dnia 21 czerwca 2013 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 960). Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął okresy składkowe wynoszące łącznie 24 lata, 9 miesięcy i 28 dni (tj. łącznie 297 miesięcy) oraz 0 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych (tj. łącznie 0 miesięcy). Kapitał początkowy G. B. ustalony z uwzględnieniem m. in. powyższych danych co do długości okresów składkowych i nieskładkowych wyniósł na dzień 1 stycznia 1999 r.: 106.525,21 złotych.

Decyzją z dnia 31 października 2014 r. ZUS Oddział w T. – wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 17 września 2014 r. – przyznał G. B. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 18 września 2013 r.,
tj. od daty określonej w wyroku – na okres do 17 września 2015 r. Do ustalenia wysokości świadczenia organ rentowy uwzględnił 36 lat, 11 miesięcy i 18 dni okresów składkowych
(tj. łącznie 443 miesiące) oraz 1 rok, 7 miesięcy i 27 dni okresów nieskładkowych (tj. łącznie 19 miesięcy). Renta należna G. B. obliczona z uwzględnieniem powyższych danych co do długości okresów składkowych i nieskładkowych wyniosła 1.408,68 złotych brutto miesięcznie.

G. B. złożył odwołania od obydwu wskazanych wyżej decyzji, wnosząc o zaliczenie do wysokości kapitału początkowego oraz do wysokości renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy – okresu pobierania zasiłku chorobowego od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r. Ubezpieczony wyjaśnił, że w okresie od 20 lipca 1992 r. do 31 sierpnia 1992 r. był zatrudniony w ramach stosunku pracy w (...) Spółce z o. o. w G., na budowie zagranicznej, gdzie w dniu 29 lipca 1992r. uległ wypadkowi przy pracy. Wskutek tego wypadku ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim
i otrzymywał od pracodawcy zasiłek chorobowy do 6 listopada 1992 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na obydwa odwołania wnosił o ich oddalenie. Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał,
że nie zaliczył G. B. okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r., albowiem nie uzyskał potwierdzenia, że we wskazanym okresie wypłacono ubezpieczonemu zasiłek chorobowy. Pracodawca, który zatrudniał wówczas ubezpieczonego, już nie istnieje, natomiast
w świadectwie pracy G. B. brak jest informacji na temat wypłaty zasiłku chorobowego w spornym okresie (w świadectwie wskazano jedynie okres od 20 lipca 1992 r. do 31 sierpnia 1992 r. – jako okres zatrudnienia – i ten okres został ubezpieczonemu zaliczony).

Sprawa z odwołania od decyzji dotyczącej wysokości renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy została zarejestrowana pod sygnaturą akt: IV U 2322/14, zaś sprawa
z odwołania od decyzji dotyczącej ustalenia kapitału początkowego – pod sygnaturą akt:
IV U 2323/14.

Postanowieniem z 7 stycznia 2015 r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. zarządził połączenie obydwu wymienionych wyżej spraw – do wspólnego rozpoznania
i rozstrzygnięcia oraz prowadził odtąd obie sprawy pod wspólną sygnaturą: IV U 2322/14.

Sąd ustalił, co następuje;

G. B. w dniu 18.09.2014r. złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W dołączonym do wniosku kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych
i nieskładkowych wymienił m. in. okres zatrudnienia od 20.07.1992r. do 31.08.1992r.
w (...) w G.. Z uwagi na odmowną decyzję z 6.11.2013r. ubezpieczony wniósł odwołanie od tej decyzji. W toku postępowania w sprawie o rentę w dniu 5.06.2014r. złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego poprzez zaliczenie do okresów nieskładkowych okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia
od 1.09.1992r. do 6.11.1992r. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z 5 sierpnia
2014 r. (sygn. akt: IV U 2102/13) przyznano ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 18 września 2013 r. do 17 września 2015 r. Wykonując powyższy wyrok organ rentowy uzyskał informację z ZUS Oddział w G., że ubezpieczony w okresie od 20.07.1992r. do 6.11.1992r. nie pobierał świadczeń krótkoterminowych z żadnej spośród komórek zasiłkowych Oddziału.

(okoliczności bezsporne)

W okresie od 20 lipca 1992 r. do 31 sierpnia 1992 r. G. B. był zatrudniony w ramach stosunku pracy, w pełnym wymiarze czasu pracy, w (...) Spółce z o. o. w G. – na stanowisku montera ścianek działowych, na podstawie „umowy o pracę na budowie /usłudze/ zagranicznej”, zawartej 17 lipca 1992 r. Umowa ta przewidywała m. in., iż z tytułu zatrudnienia pracownik (G. B.) zostanie zgłoszony przez pracodawcę do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych, do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (§4 umowy). W dniu 29 lipca 1992 r. ubezpieczony uległ wypadkowi przy pracy – pracując na budowie w Niemczech, w wyniku którego złamał lewą rękę. Spółka (...) sporządziła protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Protokół nr (...) z 31 lipca 1992 r.). Wypadek z udziałem G. B. został zgłoszony podmiotowi, z którym pracodawca ubezpieczonego miał zawartą umowę ubezpieczenia pracowników na życie, tzn. (...) Zakładowi (...)
na (...) S. A. w W.. W wyniku tego wypadku G. B. zaczął korzystać ze zwolnienia lekarskiego, na którym przebywał aż do 6 listopada 1992 r. Przez cały okres zwolnienia (do 6 listopada 1992 r. włącznie) ubezpieczony otrzymywał od pracodawcy zasiłek chorobowy.

DOWÓD: - umowa o pracę na budowie zagranicznej (kserokopia) – k. 18 akt

sądowych.

- świadectwo pracy (kserokopia) – k. 12 akt rentowych (plik I).

- dokumenty w aktach osobowych G. B. (plik) –

w kopercie na k. 43 akt sądowych.

- wyciąg z legitymacji ubezpieczeniowej (kserokopie) – k. 10-11 akt

sądowych.

- formularz zgłoszenia ubezpieczycielowi wypadku przy pracy

(kserokopia) – k. 12 akt sądowych.

- protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

(kserokopia) – k. 13-14 akt sądowych.

- cztery wycinki przekazów pocztowych na rzecz G. B.

(kserokopie) – k. 15 akt sądowych.

- tłumaczenie z języka niemieckiego druku recepty ubezpieczeniowej

(kserokopia) – k. 16-17 akt sądowych.

- sześć zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy (kserokopie) –

k. 19-22 akt sądowych.

- dokumenty w kopercie na k. 55 akt sądowych.

- przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony – k. 61v akt

sądowych.

Zaskarżoną decyzją z 30 października 2014 r. ZUS Oddział w T. ponownie ustalił kapitał początkowy G. B.. Przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego – od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r. W załączniku do decyzji organ rentowy wyjaśnił, że nie został uwzględniony wskazany przez G. B. okres pobierania zasiłku chorobowego od 1 sierpnia 1992 r. do 6 listopada 1992 r., gdyż w wyniku postępowania wyjaśniającego z Wydziałem Zasiłków ZUS w G. oraz w G. nie ustalono wypłaty świadczeń chorobowych w wymienionym okresie.

DOWÓD: - decyzja o ponownym ustaleniu kapitału początkowego

(wraz z załącznikiem) – k. 24-26 akt kapitału początkowego.

Drugą z zaskarżonych decyzji z 31 października 2014 r., ZUS Oddział w T. wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu – ustalił ubezpieczonemu wysokość renty
z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 18 września 2013 r. do 17 września 2015 r. Do ustalenia wysokości świadczenia organ rentowy nie uwzględnił okresu pobierania zasiłku chorobowego od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r. – z analogicznym uzasadnieniem jak w przypadku decyzji z 30 października 2014 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego.

DOWÓD: - decyzja o przyznaniu renty – k. 140-141 akt rentowych (plik I).

- „Karta przebiegu zatrudnienia” – k. 137-138 akt rentowych (plik I).

Sąd zważył, co następuje.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów oraz w oparciu o zeznania ubezpieczonego, złożone w toku jego przesłuchania w charakterze strony.

Sąd dał wiarę powołanym wyżej dowodom, jako że były jasne, logiczne i zrozumiałe oraz wzajemnie się uzupełniały, tworząc łącznie spójną całość. W szczególności należy wyjaśnić, że mimo zastrzeżeń organu rentowego dokument w postaci świadectwa pracy z 16 października 1992 r. (k. 12 akt rentowych, plik I) nie podważał zasadności dochodzonego przez ubezpieczonego roszczenia – pomimo braku w treści tego świadectwa zapisu
o pobieraniu przez pracownika zasiłku chorobowego. Trzeba wszak pamiętać, że w dacie sporządzenia tego dokumentu obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974 r. w sprawie świadectw pracy i opinii (Dz. U. Nr 45, poz. 269, ze zm.), które nie nakładało na pracodawcę obowiązku umieszczenia w świadectwie pracy – informacji
o pobieraniu przez pracownika zasiłku chorobowego, a jedynie – zobowiązywało do podania terminu zdarzenia uzasadniającego, na podstawie odrębnych przepisów, obniżenie pracownikowi zasiłku z ubezpieczenia społecznego (por. §7 rozporządzenia). Innymi słowy – rozporządzenie z 1974 r. nie zawierało regulacji analogicznej do tej, jaka zawarta jest
w aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz. U. Nr 60, poz. 282, ze zm.), które nakazuje,
aby w świadectwie pracy umieścić informacje dotyczące m. in. liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy oraz okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury
lub renty (§1 ust. 1 pkt 7 i 12 rozporządzenia z 1996 r.). Tak więc okoliczność,
że w świadectwie pracy z października 1992 r. nie znalazła się wzmianka o zasiłkach chorobowych (przy czym jedyną rubryką w świadectwie mówiącą o zasiłkach chorobowych była ta, która dotyczyła podania terminu zdarzenia uzasadniającego, na podstawie odrębnych przepisów, obniżenie zasiłku z ubezpieczenia społecznego) nie świadczy o tym,
że ubezpieczony nie otrzymywał takich zasiłków, lecz jest jedynie dowodem na to,
że wypłacane mu zasiłki chorobowe nie były obniżone na podstawie odrębnych przepisów. Ponadto okoliczność wypłaty na rzecz G. B. wspomnianego zasiłku
w okresie objętym sporem znalazła potwierdzenie w pozostałych dowodach zebranych
w sprawie.

Fakt otrzymywania przez G. B. zasiłku chorobowego w okresie
od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r. znalazł potwierdzenie nie tylko w zeznaniach złożonych przez ubezpieczonego, ale przede wszystkim – w dokumentach takich jak kserokopie przekazów pocztowych dokumentujących płatność zasiłku na rzecz ubezpieczonego w miesiącach: październiku i listopadzie 1992 r. oraz wystawione za ten okres zwolnienia lekarskie, czego potwierdzeniem są wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej G. B. (por. całość dokumentacji na k. 10-22 akt sądowych, a oryginały
w kopercie, k – 55 akt sądowych). Co prawda nie wszystkie przekazy zostały dokładnie opisane, jakiego okresu dotyczą, ale - w ocenie Sądu - na ich podstawie można ustalić,
że G. B. otrzymywał zasiłek chorobowy przez cały okres sporny – jeśli wziąć pod uwagę fakt, że kserokopia jednego z tych przekazów dotyczy zasiłku za przedział czasu od 15 października 1992 r. do 6 listopada 1992 r., czyli za końcową część okresu, którego dotyczył niniejszy spór.

Powyższe dokumenty i zeznania są wiarygodne także w świetle obowiązujących
w ówczesnym czasie przepisów, z których wynikało, że prawo do zasiłków i ich wysokość ustalają oraz zasiłki te wypłacają zakłady pracy, które nie zgłaszają imiennie pracowników
do ubezpieczenia społecznego w oddziale ZUS – swoim pracownikom w czasie trwania ich zatrudnienia, a także po ustaniu zatrudnienia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ustaniem zatrudnienia (art. 48 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974r, o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – Dz.U. z 1983r. Nr 30, poz. 143 ze zm.).a zatem stosowny oddział ZUS nie mógł potwierdzić faktu wypłaty zasiłku skoro zasiłek ten wypłacał zakład pracy. niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała przed ustaniem zatrudnienia, bo zwolnienia lekarskie były wystawione
od 8.08.1992r. (kserokopie zwolnień, koperta – k – 55 akt sądowych).

Fakt braku pieczątki imiennej i podpisu osoby, która na przekazach dokonywała adnotacji, jakiego okresu zasiłku dotyczy kwota wysyłana przekazem, nie podważa wiarygodności tego dokumentu, jeśli się zważy, że przekazy były opatrzone pieczątką firmy (...), a więc niewątpliwie były to kwoty wysyłane ubezpieczonemu przez zakład pracy po ustaniu zatrudnienia, co czyni wiarygodnym adnotacje na odwrocie
i zeznania ubezpieczonego w połączeniu z wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej odnośnie wystawionych zwolnień lekarskich.

Przechodząc do analizy odwołań wniesionych przez ubezpieczonego należy stwierdzić, że są one uzasadnione i jako takie skutkują zmianą obydwu zaskarżonych decyzji organu rentowego.

Przedmiotem sporu w obu połączonych sprawach było to, czy w okresie od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r. G. B. otrzymywał zasiłek chorobowy – z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, którego ubezpieczony doznał będąc zatrudnionym w (...) Spółce z o. o. w G.. Powyższa okoliczność faktyczna miała o tyle znaczenie dla sprawy, że ubezpieczony wnosił o uwzględnienie okresu od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r. przy ponownym ustaleniu kapitału początkowego oraz wysokości renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 7 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1440, ze zm.), nazywanej dalej „ustawą emerytalną” – okresami nieskładkowymi są okresy pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu obowiązku ubezpieczenia. Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy, przy czym przy ustalaniu wysokości renty uwzględnia się po 0,7 % podstawy jej wymiaru
za każdy rok okresów nieskładkowych, a okresy nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy (art.62 ust1 pkt 3 i ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej).

Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej – kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy ( m in.) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 [czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych].

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie cytowanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił obydwie zaskarżone decyzje organu rentowego w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w T. do ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego oraz renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy G. B. – z uwzględnieniem okresu pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego od 1 września 1992 r. do 6 listopada 1992 r.

W przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy Sąd nakazał organowi rentowemu ponowne ustalenie wysokości świadczenia poczynając od 1 czerwca 2014 r. – czyli
od pierwszego dnia miesiąca, w którym ubezpieczony złożył pismo w sprawie doliczenia spornego okresu (art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej). Wprawdzie był to wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego, ale złożony właśnie w związku z toczącą się sprawa o rentę (wniosek ten właśnie spowodował podjęcie przez organ rentowy przy ustalaniu wysokości renty czynności zmierzających do ustalenia tego okresu)

Sąd jednocześnie nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie o wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy – albowiem wykazanie faktu pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego w okresie objętym sporem nastąpiło dopiero w trakcie postępowania dowodowego przeprowadzonego w toku postepowania przed sądem, czyli miało miejsce już po wydaniu zaskarżonej decyzji przez ZUS Oddział w T. (art. 118 ust. 1a a contrario ustawy emerytalnej).

/-/ Sędzia SO Hanna Cackowska – Frank