Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant: sekr. sądowy Małgorzata Wronkowska

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2013 r. w Gdańsku

sprawy S. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury w związku z pracą w warunkach szczególnych

na skutek odwołania S. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 10 września 2012 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu S. D. prawo do emerytury od dnia złożenia wniosku i ustala, że organ emerytalny nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VII U 2931/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 września 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu S. D. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153 poz. 1227 ze zm.). Organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony nie przedłożył żadnego dokumentu, na podstawie którego można by stwierdzić, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (k. 42 akt rentowych).

Odwołanie z dnia 25 września 2012 r. od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego złożył ubezpieczony S. D., wskazując, iż przez 16 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku traktorzysty i kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony oraz że nie ma możliwości uzyskania dokumentów potwierdzających zatrudnienie na w/w stanowiskach. Wniósł o uznanie za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia od 15 października 1975 do 28 lutego 1981 r. na stanowisku traktorzysty i kierowcy samochodowego samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, a także okresu od 2 marca 1981 r. do 30 września 1991 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony wniósł jednocześnie o przesłuchanie na tę okoliczność świadków (k. 2 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 9 października 2012 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Wskazując, iż do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych nie zaliczył zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K.od 15 października 1975 r. do 28 lutego 1981 r. oraz okresu zatrudnienia w Zakładzie Budowlano- (...) w K.od 2 marca 1981 r. do 30 września 1991 r. wobec braku świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych (k. 3 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony S. D., urodzony dnia (...), z zawodu kierowca, w dniu 22 sierpnia 2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa, w dniu złożenia wniosku nie pozostawał w stosunku pracy, a wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył w dniu 27 kwietnia 2012 r.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonego o emeryturę – k. 1,2 akt rentowych,

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 25 lat (w tym 24 lata, 4 miesiące i 19 dni okresów składkowych), jednakże nie udowodnił ani jednego dnia okresu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: karta przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego – k. 41 akt rentowych

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 10 września 2012 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu S. D. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. wobec nie udowodnienia wymaganego 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 10 września 2012 r. – 41 akt rentowych

W okresie od dnia 15 października 1975 r. do 28 lutego 1981 r. wnioskodawca S. D. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) – Zakładzie (...) w K.. Pracę rozpoczął na stanowisku kierowcy ciągnika – traktorzysty. Jeździł wówczas traktorem (...). Zimą rozwoził paszę z suszarni wK.do poszczególnych Przedsiębiorstw (...), a w pozostałej części roku przewodził np. zboże, ziemniaki buraki na rzecz innych PGR-ów. Na tym stanowisku pracował do czerwca 1979 r., kiedy to uzyskał uprawnienia do kierowania pojazdami ciężarowymi kategorii C. Wnioskodawca od tego czasu jeździł S. (...) (...)1 marca 1981 r. część pracowników, w tym wnioskodawca, wraz samochodami zostali przeniesieni do Zakładu Budowlano (...) w K.. W tym zakładzie S. D.przez 8 miesięcy jeździł dalej(...), potem aż do rozwiązania zakładu pracy w 1991 r, jeździł (...) (...)W całym spornym okresie czasu ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace najpierw traktorzysty, a od czerwca 1979 r. kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony.

dowód: wyjaśnienia i zeznania ubezpieczonego– k. 36-38 akt sprawy, zeznania świadków: J. S. – k. 37-38, J. T. – k. 38 akt sprawy, świadectwa pracy: z (...) Przedsiębiorstwa (...) – Zakładu (...) w K.z dnia 6.03.1981 r. – plik II k. 14 akt rentowych oraz z (...) Przedsiębiorstwa (...) – Zakładu Budowlano (...) w K.– plik II k. 15 akt rentowych, umowy dodatkowe z 4.01.1988 r. i z 1.02.1989 r. – akta osobowe k. 43 akt sprawy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach rentowych pozwanego organu, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków J. S. i J. T., którzy jako osoby obce, nie zainteresowane wynikiem postępowania, a jednocześnie zatrudnione w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy (świadek J. S. w Zakładzie (...), świadek J. T. w Zakładzie (...)), w ocenie Sądu zasługują na walor wiarygodności, tym bardziej, że ich zeznania razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym wyjaśnieniami wnioskodawcy, tworzą zwartą i logiczną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego S. D. jest zasadne i z tego tytułu zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. (obowiązujące na dzień złożenia wniosku przez ubezpieczonego) zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 nr 153 poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa

Stosownie do dyspozycji art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27. Dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wymagane jest osiągnięcie wskazanego w przepisach wykonawczych wieku, a także przepracowanie określonej ilości lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia, w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod pozycją 2 wymienione są prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, natomiast pod pozycją 3 wymienione są prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony na dzień złożenia wniosku osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa oraz nie pozostawał w stosunku pracy.

Przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach może zostać uznany okres zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) w K.od 15 października 1975 r. do 28 lutego 1981 r. oraz okres zatrudnienia w Zakładzie Budowlano- (...) w K.od 2 marca 1981 r. do 30 września 1991 r.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (świadectwa pracy, umowy dodatkowe). Niewątpliwie został on przede wszystkim potwierdzony zeznaniami świadków – współpracowników ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia - J. S. i J. T. – którzy zgodnie wskazali, iż wnioskodawca przez cały sporny okres zatrudnienia najpierw Zakładzie (...) w K., a następnie Zakładzie (...) w K.stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował wyłącznie jako traktorzysta, a następnie kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. Ze spójnych zeznań świadków i ubezpieczonego wynika, że jeździł on początkowo traktorem (...), a następnie na różnych pojazdami, które jednak wszystkie były samochodami ciężarowymi (S. (...) o ładowności 5 ton, S. (...) o ładowności 4,8 tony). Ubezpieczony woził paszę z suszarni, a także zboże, ziemniaki buraki na rzecz różnych PGR-ów. Nigdy nie jeździł innymi samochodami, nawet jak samochód był w naprawie, zastępczo wnioskodawca jeździł samochodem ciężarowym.

Odnośnie podnoszonych przez pozwany organ rentowy zrzutów wskazać należy, iż prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługuje wówczas, gdy ubiegający się o prawo wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Decydujące znaczenie ma zatem rodzaj i wymiar wykonywanej pracy, a nie przedłożenie lub też nie świadectwa pracy w szczególnych warunkach określającego stanowisko pracy, ponieważ o zaliczeniu danego rodzaju pracy do wykonywanej w szczególnych warunkach decyduje nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale charakter wykonywa­nych czynności.

Nie sposób zatem było w ocenie Sądu Okręgowe podzielić stanowiska pozwanego, albowiem całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał faktycznie prace traktorzysty, a następnie kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca w obydwu spornych okresach (stanowiących jeden ciąg czasowy) wykonywał pracę traktorzysty, a następnie kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wobec tego był zatrudniony na stanowiskach, o którym mowa w punkcie 2 i 3 działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, dalej: rozporządzenie. Uwzględnienie tych spornych okresów powoduje, iż staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest dłuższy niż wymagany ustawą, a zatem, zgodnie z przepisem § 4 rozporządzenia, oznacza spełnienie tego wymogu do przyznania wnioskodawcy świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

Zatem S. D. na dzień złożenia wniosku spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państw, nie pozostawał w stosunku pracy, a także spełnił przesłankę udokumentowania stażu co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W konkluzji z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, zmienił zaskarżoną decyzję organu ubezpieczeniowego z dnia 20 lipca 2012 r. i przyznał ubezpieczonemu S. D. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia złożenia wniosku.

Działając na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do charakteru zatrudnienia ubezpieczonego mającego wpływ na prawo do wnioskowanego świadczenia.

SSA w SO Ewa Downar-Zapolska