Pełny tekst orzeczenia

552/6/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 21 listopada 2014 r.
Sygn. akt Ts 28/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Leon Kieres – przewodniczący


Stanisław Biernat – sprawozdawca


Zbigniew Cieślak,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 czerwca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Z. G.-O.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej sporządzonej przez pełnomocnika Z. G.-O. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 540 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.). Zaskarżonemu przepisowi k.p.k. skarżący zarzucił, że „w zakresie, w jakim nie przewiduje on możliwości złożenia wniosku o wznowienie postępowania przez osobę, która nie jest stricte stroną postępowania karnego, a jednocześnie w ramach takiego postępowania zapadło orzeczenie odnoszące się bezpośrednio do praw i interesów tej osoby, którego podstawę prawną stanowił przepis uznany za sprzeczny z Konstytucją, jak też w zakresie, w jakim przepis ten ogranicza możliwość wznowienia postępowania karnego wyłącznie do wzruszenia orzeczeń w przedmiocie odpowiedzialności karnej”, jest on niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu. W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał stwierdził, że skarżący nieprawidłowo – z punktu widzenia przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji – określił przedmiot wniesionej skargi. W ocenie Trybunału w treści zaskarżonego art. 540 § 2 k.p.k. nie można było bowiem upatrywać źródła naruszenia konstytucyjnych wolności i praw, wywołanego w przedstawiony przez skarżącego sposób. Wyjaśnienie tego sposobu sprowadził skarżący do próby wykazania dwojakiego pominięcia zaistniałego w art. 540 § 2 k.p.k. Po pierwsze, nieuwzględnienia biegłego jako podmiotu uprawnionego do żądania wznowienia postępowania. Po drugie, braku możliwości żądania wznowienia postępowania, które nie zostało zakończone wydaniem prawomocnego orzeczenia.
W zażaleniu na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu skarżący zanegował sposób, w jaki Trybunał dokonał dekodowania zaskarżonej normy prawnej z treści art. 540 § 2 k.p.k. Zdaniem skarżącego to właśnie w zastosowanym w tym przepisie określeniu „strona” znalazło podstawę ograniczenie kręgu podmiotów legitymowanych do żądania wznowienia postępowania z powodu podjęcia przez Trybunał orzeczenia o niezgodności z Konstytucją przepisu, na podstawie którego wydane zostało orzeczenie. Także w zaskarżonym art. 540 § 2 k.p.k. nadal upatruje skarżący przyczynę niemożności wznowienia postępowania w sprawie, w której nie doszło do wydania orzeczenia w przedmiocie odpowiedzialności karnej. W ocenie skarżącego zaskarżony przepis w żaden sposób nie wskazuje również, że pojęcie „strony” powinno się odnosić wyłącznie do osób wskazanych w art. 45-81 k.p.k. Skarżący podważył również znaczenie dla sprawy art. 542 § 1 k.p.k., który – w jego ocenie – ma walor wyłącznie techniczny, odnoszący się do sposobu podjęcia postępowania. W zażaleniu skarżący wytknął również Trybunałowi błąd, polegający na powieleniu interpretacji przyjętej przez sądy orzekające w jego sprawie, tj. na nieprawidłowym powiązaniu regulacji art. 540 § 2 k.p.k. z treścią poprzedzającego ten przepis art. 540 § 1 k.p.k.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącego nie dostarczyło argumentów, które podważyłyby prawidłowość postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
W ocenie Trybunału przede wszystkim wymaga podkreślenia – sygnalizowana już w treści zaskarżonego postanowienia – trudność towarzysząca „zakresowemu” ujmowaniu przedmiotu skargi konstytucyjnej. Wiąże się ona z koniecznością określenia przez skarżącego nie tylko zakresu zastosowania normy prawnej (podmiotowego, temporalnego), wadliwie nieuwzględnionego przez prawodawcę, ale również z powinnością precyzyjnego wskazania w skardze tego przepisu zakwestionowanego aktu prawnego, który z ową pominiętą regulacją pozostaje w ścisłym związku merytorycznym. Innymi słowy, aby wykazać występujące pominięcie prawodawcze, skarżący powinien odnieść je do adekwatnych merytorycznie uregulowań, których uzupełnienie przez prawodawcę mogłoby doprowadzić do sanacji – zarzucanego w skardze – stanu niekonstytucyjności.
Sformułowane w analizowanej skardze zarzuty zostały sprowadzone do dwóch przypadków pominięć, zaistniałych – w ocenie skarżącego – w regulacji k.p.k. dotyczącej instytucji wznowienia postępowania. Po pierwsze, nieuwzględnienia biegłego sądowego jako podmiotu legitymowanego do wystąpienia z żądaniem takiego wznowienia. Po drugie, ograniczenia możliwości wznowienia, także po wydaniu przez Trybunał wyroku o niezgodności z Konstytucją podstawy prawnej orzeczenia podjętego w danym postępowaniu, wyłącznie do przypadków, gdy postępowanie to zakończyło się wydaniem orzeczenia co do odpowiedzialności karnej. Zarzuty te skarżący powiązał ściśle i wyłącznie z unormowaniem art. 540 § 2 k.p.k.
W ocenie Trybunału w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo przyjęto, że zakwestionowany przez skarżącego przepis k.p.k. nie był adekwatny względem tak sformułowanych zarzutów dotyczących jego niezgodności z Konstytucją. Przedstawiona w zażaleniu argumentacja skarżącego mająca podważyć stanowisko Trybunału nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że skarżący ponownie dokonał w nim nieuzasadnionego wyłączenia kwestionowanego przepisu z całego kontekstu normatywnego przepisów k.p.k. dotyczących instytucji wznowienia postępowania. Za nieuprawniony trzeba w związku z tym uznać zwłaszcza argument skarżącego mający podważyć zasadność takiej interpretacji art. 540 § 2 k.p.k., która uwzględnia systematykę tej części przepisów ustawy procesowej, a zwłaszcza umiejscowienie kwestionowanego przepisu w bezpośrednim następstwie art. 540 § 1 k.p.k. Trybunał podtrzymuje w związku z tym stanowisko, zgodnie z którym to właśnie art. 540 § 1 k.p.k. stanowi podstawę do wyznaczenia kręgu postępowań podlegających wznowieniu (także z przyczyny i w „kierunku” określonych w art. 540 § 2 k.p.k.). Zdaniem Trybunału nieuprawniona jest także podjęta przez skarżącego próba konstruowania odrębnej – względem art. 542 § 1 w zw. z art. 45-81 k.p.k. – definicji pojęcia „strona”, zastosowanego w zaskarżonym przepisie. Dla tworzenia takiej definicji, innej od przyjętej we wskazanych przepisach k.p.k., brak jest podstaw; uzasadnieniem dla takiego zabiegu nie może być zaś interpretacja art. 540 § 2 k.p.k. prowadzona w całkowitym oderwaniu od pozostałych przepisów tej ustawy.
W konkluzji należy więc stwierdzić, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał prawidłowo przyjął, iż zakwestionowany art. 540 § 2 k.p.c. nie był przepisem adekwatnym do oceny zarzutu dotyczącego opisanych na wstępie pominięć prawodawczych.
Ze względów wyjaśnionych już w zaskarżonym postanowieniu nie była też możliwa zmiana przedmiotu wniesionej skargi przez Trybunał działający z własnej inicjatywy.

Z uwagi na powyższe okoliczności należy stwierdzić, że Trybunał Konstytucyjny zasadnie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.