Pełny tekst orzeczenia

354/4/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 19 maja 2014 r.
Sygn. akt Ts 29/14

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej S.G. w sprawie zgodności:
art. 192 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) oraz art. 26 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 51 ust. 3 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 29 stycznia 2014 r. (data nadania) S.G. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 192 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.; dalej: u.ś.o.z.f.) oraz art. 26 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159, ze zm.; dalej: u.p.p.) z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 51 ust. 3 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 7 Konstytucji.
Skargę konstytucyjną sformułowano w związku z następującą sprawą. Skarżący wniósł powództwo przeciwko Narodowemu Funduszowi Zdrowia – Oddział Wojewódzki w Krakowie o zadośćuczynienie za krzywdę. Jako przyczynę krzywdy skarżący wskazał odmowę udzielenia mu przez pozwanego informacji na temat świadczeń zdrowotnych otrzymanych przez jego matkę zmarłą 2 stycznia 2008 r. oraz informacji o polisie ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnoprawnej Zakładu Opieki Zdrowotnej w Dąbrowie Tarnowskiej. Wyrokiem z 21 czerwca 2012 r. (sygn. akt I C 575/11/S) Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie – Wydział I Cywilny oddalił powództwo. Od tego wyroku skarżący złożył apelację, którą Sąd Okręgowy w Krakowie – Wydział II Cywilny Odwoławczy oddalił wyrokiem z 24 maja 2013 r. (sygn. akt II Ca 1916/12).
Skarżący twierdzi, że kwestionowane przepisy naruszają przysługujące mu prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych (art. 51 ust. 3 Konstytucji), prawo do równego traktowania (art. 32 Konstytucji) i „prawo do ograniczającej ingerencji w prawa i wolności konstytucyjne tylko w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym” (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Tym samym są one niezgodne z zasadą państwa prawa (art. 2 Konstytucji) i wywodzonymi z tej zasady – zasadą zaufania do organów państwa i zasadą przyzwoitej legislacji, a także z zasadą praworządności (art. 7 Konstytucji). Przyczynę naruszenia swoich praw skarżący upatruje w tym, że ani art. 192 u.ś.o.z.f., ani art. 26 u.p.p. „nie przewidują możliwości uzyskania informacji na temat dokumentacji medycznej zmarłego ubezpieczonego jego najbliższej rodzinie i następcom prawnym legitymującym się wymaganym przez ustawy upoważnieniem”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Na etapie wstępnej kontroli Trybunał Konstytucyjny bada, czy skarga spełnia warunki formalne określone w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) i czy zarzuty w niej sformułowane nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Skarżący podnosi, że art. 192 u.ś.o.z.f. i art. 26 u.p.p. naruszają przysługujące mu prawa określone w art. 51 ust. 3, art. 32 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz są niezgodne z zasadami wynikającymi z art. 2 i art. 7 Konstytucji.
Trybunał przypomina, że zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna powinna zawierać dokładne określenie przepisu, na podstawie którego sąd orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji.
Ze skargi jednoznacznie wynika, że jej przedmiotem skarżący uczynił art. 192 u.ś.o.z.f. oraz (cały) art. 26 u.p.p. – oba w obecnie obowiązującym brzmieniu. W żadnym fragmencie skargi nie nawiązuje on bowiem wprost do nieobowiązującej już treści zaskarżonych przepisów (przywołuje przy tym publikatory zawierające ostatnie teksty jednolite). Trybunał zwraca jednak uwagę na to, że w sprawie skarżącego podstawą wydanych orzeczeń był art. 192 u.ś.o.z.f. w brzmieniu obowiązującym do wejścia w życie ustawy z dnia 27 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. poz. 1016), tj. do 1 stycznia 2013 r., oraz art. 26 ust. 1 i 2 u.p.p. Tym samym ani art. 192 u.ś.o.z.f. (w brzmieniu obowiązującym obecnie, tj. od 1 stycznia 2013 r.), ani art. 26 ust. 3 i 4 u.p.p. nie były podstawą orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. Trybunał stwierdza zatem, że wniesiona skarga w zakresie, w jakim dotyczy art. 192 u.ś.o.z.f. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. i art. 26 ust. 3 i 4 u.p.p., nie spełnia przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, co w tym zakresie uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Jeżeli Trybunał podczas wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej stwierdza, że argumenty mające wyjaśniać sposób naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności są bezzasadne w stopniu oczywistym, to odmawia nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 19 listopada 2008 r., Ts 102/06, OTK ZU nr 6/B/2008, poz. 222).
Zgodnie z ustaleniami sądów orzekających w sprawie skarżącego nie wykazał on – we wniosku o dostęp do dokumentacji medycznej zmarłej matki – że przysługiwało mu w tym zakresie upoważnienie, o którym mowa w zaskarżonym art. 26 ust. 1 i 2 u.p.p. W świetle tych przepisów podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu , bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia. Tym samym skarżący własnym zaniechaniem przyczynił się do niepożądanego przez siebie skutku polegającego na odmowie udostępnienia mu dokumentacji medycznej dotyczącej zmarłej matki.
Trybunał podkreśla też, że skarżący domagał się dostępu do informacji dotyczących innej osoby – jego zmarłej matki. W przekonaniu skarżącego prawo do tego zapewnia mu art. 51 ust. 3 Konstytucji. Trybunał stwierdza jednak nieadekwatność tego wzorca do zarzutu skarżącego. Podmiotem prawa gwarantowanego w art. 51 ust. 3 Konstytucji jest bowiem tylko ten, którego dotyczą dokumenty urzędowe lub zbiory danych. Przepis ten nie daje podstaw do tworzenia prawa dostępu do urzędowych dokumentów i zbiorów danych przysługującego osobom pozostającym w stosunku pokrewieństwa do podmiotu, którego te dokumenty i dane dotyczą (tak postanowienia TK z 24 kwietnia 2007 r., Ts 207/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 17 oraz z 28 lutego 2008 r., Ts 207/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 18).
W ocenie Trybunału jako chybiony należy też ocenić postawiony w skardze zarzut, jakoby kwestionowane przepisy „nie przewid[ywały] możliwości uzyskania informacji na temat dokumentacji medycznej zmarłego ubezpieczonego jego najbliższej rodzinie i następcom prawnym legitymującym się wymaganym przez ustawy upoważnieniem”. Przewidują to bowiem wprost kwestionowane art. 26 ust. 1 i 2 u.p.p. Trybunał ponownie zauważa, że skarżący domagał się dostępu do dokumentacji medycznej swojej zmarłej matki, nie wykazawszy odpowiedniego umocowania, co musiało skutkować odmową dostępu do tej dokumentacji.
Z przedstawionych powodów sformułowany w skardze zarzut wobec art. 26 ust. 1 i 2 u.p.p. należało uznać za oczywiście bezzasadny, a w konsekwencji – odmówić nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Trybunał przypomina również, że art. 2, art. 7, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji nie mogą być – w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału – samodzielnymi wzorcami kontroli w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Przepisy te nie wyrażają bowiem żadnego konkretnego prawa podmiotowego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. W postępowaniu skargowym mogą więc być przywoływane jedynie w powiązaniu z tymi przepisami Konstytucji, które określają konkretne wolności lub prawa albo obowiązki (zob. w szczególności wydane w pełnym składzie postanowienia TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60 oraz 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.