Pełny tekst orzeczenia

535/6/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 10 stycznia 2013 r.
Sygn. akt Ts 354/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Leon Kieres,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.L. w sprawie zgodności:
1) art. 107 § 2 i 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 564 § 2 i 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 176 w zw. z art. 78 ust. 1 Konstytucji,
3) art. 563 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z Konstytucją,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 21 grudnia 2011 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 563 oraz art. 564 § 2 i 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.). Ponadto skarżący zarzucił art. 107 § 2 i 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) sprzeczność z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Postanowieniami z 30 czerwca 2011 r. (sygn. akt VII Ko 2540/11, VII Ko 2604/11) Sąd Rejonowy w Elblągu nie uwzględnił wniosku skarżącego o zatarcie skazania w sprawie zakończonej wyrokami Sądu Rejonowego w Elblągu z 2 marca 2009 r. (sygn. akt VIII K 264/08) oraz z 19 października 2009 r. (sygn. akt VII Ks 5/09). Orzeczenia te zostały utrzymane w mocy postanowieniami Sądu Okręgowego w Elblągu – VI Wydział Karny Odwoławczy z 6 września 2011 r. (sygn. akt VI Kz 205/11 oraz VI Kz 206/11).
W związku z odmową zatarcia skazania skarżący wniósł o ułaskawienie przez zatarcie skazania. 17 sierpnia 2011 r. Sąd Rejonowy w Elblągu – VII Wydział Karny negatywnie zaopiniował prośbę skarżącego o ułaskawienie (sygn. akt VIII Ka 37/11). Negatywną opinię w sprawie ułaskawienia skarżącego wydał także Sąd Okręgowy w Elblągu – VI Wydział Karny Odwoławczy w dniu 13 września 2011 r. (sygn. akt VI Ko 110/11). Postanowieniem z 12 września 2011 r. (sygn. akt VIII Ko 38/11) Sąd Rejonowy w Elblągu – VIII Wydział Karny, ze względu na wydanie wskazanych powyżej negatywnych opinii, pozostawił bez dalszego biegu prośbę skarżącego o ułaskawienie.
Artykułowi 107 § 2 i 4 k.k. skarżący zarzuca niezgodność z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji. W jego ocenie wynikające z tego przepisu kryterium zatarcia skazania, jakim jest upływ czasu od wykonania kary, powoduje niezasadne zróżnicowanie osób, które w tym samym czasie popełniły te same przestępstwa. Tytułem przykładu skarżący wskazuje, że osoba, która w tym samym czasie co on dopuściła się tych samych przestępstw, nie była już – w momencie składania przez niego wniosku o zatarcie skazania – uznawana za karaną tylko dlatego, że nie składała odwołania od rozstrzygnięcia skazującego ją za popełnienie tych przestępstw. Prowadzi to do wniosku, że osoby, które korzystały z przysługującego im prawa do kontroli instancyjnej wydanych orzeczeń – jak to miało miejsce w przypadku skarżącego – są dyskryminowane, gdyż w ich przypadku termin do zatarcia skazania rozpoczyna bieg dużo później. Brak zatarcia skazania powoduje zaś – na co wskazuje skarżący – np. niemożność wykonywania określonych zawodów. W ocenie skarżącego termin do zatarcia skazania powinien biec od momentu popełnienia czynu realizującego znamiona przestępstwa. Aktualne unormowania – jak wywodzi dalej skarżący – nie są usprawiedliwione przez cele kary, nie są też korzystne z punktu widzenia „potrzeb społecznych państwa”. Skarżący wskazuje także na nieprecyzyjność przepisów o ułaskawieniu, w których – jak wywodzi – brak jest „narzędzia do zrównania sytuacji prawnej skazanych za to samo przestępstwo”.
Zarządzeniem z 17 stycznia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej m.in. przez wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone przez zaskarżone przepisy, oraz określenie sposobu tego naruszenia.
W uzupełnieniu braków wniesionej skargi skarżący wskazał, że naruszono jego prawo do równego traktowania przez obciążenie go konsekwencjami błędów proceduralnych powodujących wieloletnie przedłużanie się procesu. Wskutek powyższego jego sytuacja była gorsza od sytuacji osób skazanych w tym samym czasie za popełnienie tych samych przestępstw, których dopuścił się skarżący.
W dalszej części pisma procesowego skarżący wskazuje na naruszenie przysługującego mu prawa do rozpoznania sprawy karnej w rozsądnym terminie (art. 45 Konstytucji), jak też na naruszenie prawa „do wolności w zakresie wykonywania pracy zarobkowej”. Naruszenie tego ostatniego prawa upatruje skarżący w nieuzasadnionym pozbawieniu go możliwości wykonywania zawodów wymagających zaświadczenia o niekaralności, które jest wynikiem późniejszego rozpoczęcia liczenia terminu do zatarcia skazania na skutek toczącego się wiele lat procesu. In fine pisma skarżący wskazuje na naruszenie zasady wyrażonej w art. 176 w zw. z art. 78 Konstytucji wynikające z braku instancyjnej kontroli negatywnej opinii, o której mowa w art. 564 § 3 k.p.k.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji wymogiem, którego spełnienie warunkuje merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej, jest naruszenie konstytucyjnego prawa podmiotowego lub konstytucyjnej wolności wskutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanej regulacji. Należy przypomnieć, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się – na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – że to na skarżącym ciąży obowiązek nie tylko wskazania, jakie konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone, lecz także określenia, w jaki sposób prawa te lub wolności doznały uszczerbku w związku z wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanych przepisów.



Przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej jest m.in. art. 564 § 2 i 3 k.p.k. Z pisma procesowego nadesłanego w celu uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej wynika, że przepisom tym (w szczególności art. 564 § 3 k.p.k.) skarżący zarzuca naruszenie prawa, o którym mowa w art. 176 w zw. z art. 78 Konstytucji. Zgodnie z zaskarżonymi przepisami, jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał sąd odwoławczy, to sąd pierwszej instancji przesyła mu akta lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią (art. 564 § 2 k.p.k.). Sąd odwoławczy pozostawia prośbę bez dalszego biegu tylko wtedy, gdy wydaje opinię negatywną, a opinię taką wydał już sąd pierwszej instancji; w innych wypadkach sąd odwoławczy przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta wraz z opiniami (art. 564 § 3 k.p.k.). Z brzmienia zaskarżonych przepisów wynika, że zarówno sąd I instancji, jak i sąd odwoławczy wydają opinie w sprawie ułaskawienia. Teza ta znajduje potwierdzenie w aktach niniejszej sprawy, które zawierają negatywne opinie obu sądów. W tym kontekście niejasne jest twierdzenie skarżącego, zgodnie z którym brak instancyjnej kontroli negatywnej opinii wydanej przez sąd skutkuje naruszeniem prawa konstytucyjnego wynikającego z art. 176 w zw. z art. 78 Konstytucji. Innymi słowy, skarżący nie wyjaśnił, w jaki sposób zaskarżona przez niego regulacja narusza wskazane powyżej prawo konstytucyjne, co stanowi podstawę odmowy nadania skardze dalszego biegu.

Skarżący nie wykazał także, w jaki sposób wydane na podstawie kwestionowanego art. 107 § 2 i 4 k.k postanowienia Sądu Rejonowego w Elblągu nieuwzględniające wniosku skarżącego o zatarcie skazania, naruszyły przysługujące mu prawa lub wolności konstytucyjne. Skarżący w pierwszej kolejności wskazuje na naruszenie zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji), które – co wynika z ugruntowanego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego – nie może samodzielnie stanowić podstawy do wniesienia skargi konstytucyjnej. Sposób, w jaki – w piśmie procesowym z 2 lutego 2012 r. – skarżący wykazuje naruszenie prawa do sądu, wskazuje, że upatruje go nie tyle w brzmieniu zaskarżonej regulacji, ile w stosowaniu prawa przez orzekające w jego sprawie sądy. Rozpoznanie tak sformułowanego zarzutu wykracza zaś poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego. W ocenie skarżącego w wyniku późniejszego rozpoczęcia liczenia terminu do zatarcia skazania na skutek toczącego się wiele lat procesu doszło także do naruszenia prawa wynikającego z art. 65 ust. 1 Konstytucji. Naruszenie to polega – zdaniem skarżącego – na nieuzasadnionym pozbawieniu go możliwości wykonywania zawodów wymagających zaświadczenia o niekaralności. Należy zauważyć, że skarżący nie wykazał jednak, iż w jego sprawie naruszenie tej wolności miało charakter konkretny, a nie jedynie abstrakcyjny (potencjalny). Niewątpliwie natomiast orzeczenia nieuwzględniające wniosku skarżącego o zatarcie skazania nie rozstrzygały o dopuszczalności wykonywania przez niego wybranego zawodu.

Nie budzi wątpliwości, że wzorcami kontroli zaskarżonych przepisów w trybie skargi konstytucyjnej muszą być precyzyjnie określone przez skarżącego unormowania Konstytucji. Przyjęcie przez skarżącego, że wzorcem kontroli art. 563 k.p.k. jest Konstytucja, bez doprecyzowania, z którym z jej przepisów miałby być niezgodny kwestionowany akt normatywny, nie spełnia zatem przesłanki skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Należy także podkreślić, że pomimo wezwania do uzupełnienia braków skarżący nie wskazał ani konstytucyjnego prawa podmiotowego, ani konstytucyjnej wolności, które miałyby zostać naruszone przez zaskarżony art. 563 k.p.k. W tym zakresie podstawą odmowy nadania skardze dalszego biegu jest nieuzupełnienie braków skargi w ustawowym terminie.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.