Pełny tekst orzeczenia

333/4/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 22 lipca 2014 r.

Sygn. akt Ts 218/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca

Marek Kotlinowski – sprawozdawca

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 października 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Z.W.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 9 sierpnia 2013 r. Z.W. (dalej: skarżący) wystąpił o „stwierdzenie niezgodności i wzajemnych sprzeczności pomiędzy ustawami (…) w kwestii (…) zaszłości deportacji Polek i Polaków do pracy niewolniczej do III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich”.

Skarżący zakwestionował zgodność art. 2 ust. 2 lit. a oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz. U. z 2011 r. Nr 4, poz. 20, ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniu pieniężnym) z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U z 2012 r. poz. 400; dalej: ustawa o kombatantach). Zdaniem skarżącego sprzeczności, o których mówi, „w rażącej formie naruszają [jego] obywatelskie prawo do równego traktowania, co pozostaje w kolizji z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji”.

Do akt sprawy skarżący dołączył korespondencję, którą prowadził w swojej sprawie z Marszałkiem i Wicemarszałkiem Sejmu RP oraz decyzję Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z 24 marca 2004 r. (nr 0026409885/1) o przyznaniu mu uprawnienia do świadczenia pieniężnego z tytułu deportacji do pracy przymusowej w III Rzeszy. Skarżący w żaden sposób nie odniósł się jednak do treści tej decyzji.

Postanowieniem z 11 października 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu postanowienia Trybunał zauważył, że skarżący nie sformułował zarzutu niekonstytucyjności przepisu, nie wskazał naruszonych praw podmiotowych ani nie określił, w jaki sposób doszło do ich naruszenia. Trybunał wyjaśnił ponadto skarżącemu, że domaganie się kontroli konstytucyjności przepisów aktów normatywnych mających tę samą moc prawną jest niedopuszczalne i także z tego powodu odmówił nadania dalszego biegu rozpatrywanej skardze konstytucyjnej.

W piśmie z 20 lutego 2014 r. Trybunał Konstytucyjny został powiadomiony o tym, że 1 lutego 2014 r. zmarł adwokat reprezentujący skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Postanowieniem z 3 kwietnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) w związku z art. 1751 zdanie pierwsze ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.), zawiesił postępowanie na 30 dni, by wskazano nowego pełnomocnika.

Pismem z 29 kwietnia 2014 r. nowy pełnomocnik zgłosił swój udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Trybunał Konstytucyjny doręczył mu postanowienie z dnia 11 października 2013 r. o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W zażaleniu na to postanowienie skarżący podkreślił, że skarga spełniała wszystkie warunki jej merytorycznego rozpoznania wynikające z art. 47 ustawy o TK. Zarzucił też, że Trybunał nie zbadał istotnych okoliczności sprawy, czym naruszył art. 19 ustawy o TK. W uzasadnieniu zażalenia skarżący wyjaśnił, m.in., że poprzedni pełnomocnik „błędnie wskazał, aby Trybunał orzekł o wzajemnej sprzeczności (…) przepisów ustawy (…) o kombatantach”. W rzeczywistości skarżący – jak twierdzi – domagał się uznania art. 4 pkt 3 lit. b ustawy o kombatantach za sprzeczny z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw tej odmowy. Skuteczność zarzutów sformułowanych w zażaleniu zależy od argumentów, które skarżący przytacza, by wykazać, że odmowa nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu była niezasadna. W rozpatrywanym zażaleniu skarżący ograniczył się do stwierdzenia, że wniesiona przez niego skarga spełniała przesłanki przekazania jej do merytorycznego rozpoznania. Jednak samo niezgadzanie się z poglądami Trybunału jest niewystarczające i nie może prowadzić do podważenia zakwestionowanego postanowienia. Trybunał Konstytucyjny uznaje za zasadne podkreślić, że rozpatrywana skarga konstytucyjna była formalnie wadliwa.

Po pierwsze, jak trafnie ustalił Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, skarga nie zawierała jednoznacznie sformułowanego zarzutu niekonstytucyjności. W jej petitum skarżący domagał się stwierdzenia „niezgodności i wzajemnych sprzeczności pomiędzy ustawami (…) w kwestii (…) zaszłości deportacji Polek i Polaków do pracy niewolniczej do III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich”. W uzasadnieniu skargi skarżący porównywał art. 2 ust. 2 lit. a oraz art. 3 ust. 1 ustawy o świadczeniu pieniężnym z art. 4 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o kombatantach, a następnie uznał, że różnice między tymi przepisami skutkują naruszeniem art. 32 Konstytucji. Z treści skargi wynika więc, że skarżący domagał się poziomej kontroli konstytucyjności prawa, a Trybunał Konstytucyjny nie ma kompetencji w tym zakresie. Oceny tej nie zmienia to, że w zażaleniu na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu nowy pełnomocnik doprecyzował treść skargi, gdyż ten środek odwoławczy – jak wskazano powyżej – nie służy modyfikacji treści skargi konstytucyjnej.

Po drugie, skarżący nie spełnił innego obowiązku warunkującego dopuszczalność skargi konstytucyjnej – nie wskazał naruszonych konstytucyjnych wolności lub praw ani sposobu ich naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). W swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że prawidłowe wykonanie obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy będące przedmiotem wnoszonej skargi konstytucyjnej, polega nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodne są kwestionowane przepisy, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez prawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który w obecnym stanie prawnym nie może podejmować spraw z urzędu (zob. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91; zob. też wyrok TK z 24 czerwca 2008 r., SK 16/06, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 85). Skarżący nie odniósł się do przysługujących mu praw konstytucyjnych. Nie nawiązał do ich treści, nie wskazał przedmiotu objętego ochroną, nie uprawdopodobnił również, że do naruszenia tych praw doszło. Jeszcze raz należy podkreślić, że poprzestanie na numerycznym wskazaniu naruszonych postanowień Konstytucji nie może być uznane za spełnienie wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.

Dodatkowo Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że przywołany w skardze art. 32 Konstytucji jest niesamoistnym wzorcem kontroli. Wprawdzie w zaskarżonym postanowieniu Trybunał nie odniósł się obszerniej do tej kwestii, ale z powodu pozostałych uchybień skargi konstytucyjnej nie było to konieczne.



W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, nie uwzględnił zażalenia.