Pełny tekst orzeczenia

581/6/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 25 listopada 2014 r.

Sygn. akt Ts 283/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca

Stanisław Biernat – sprawozdawca

Leon Kieres,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 sierpnia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.G,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 24 października 2013 r. (data nadania) A.G. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1985 r.) w zakresie, w jakim przepis ten nie przewiduje możliwości ustalenia podstawy wymiaru emerytury pracownika, który był zatrudniony za granicą przed 1 stycznia 1991 r., na podstawie jego rzeczywistego wynagrodzenia otrzymywanego w tym okresie za granicą, z art. 2, art. 32 oraz art. 92 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 9 czerwca 2014 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi przez wskazanie dat: doręczenia mu wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 12 marca 2013 r. (sygn. akt III AUa 1504/12); wystąpienia przez niego z wnioskiem do Sądu Rejonowego w Kielcach o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu wniesienia skargi konstytucyjnej; doręczenia pełnomocnikowi pisma Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach (dalej: ROIRP w Kielcach) z 12 sierpnia 2013 r. o wyznaczeniu go na pełnomocnika z urzędu w sprawie skarżącego.

Pismem z 17 czerwca 2014 r. skarżący odniósł się do powyższego zarządzenia. Podał, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 12 marca 2013 r. został mu doręczony 16 kwietnia 2013 r. a z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu wystąpił 26 kwietnia 2013 r. Skarżący poinformował także, że pismo Dziekana ROIRP w Kielcach o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu doręczono pełnomocnikowi 17 sierpnia 2013 r.

Postanowieniem z 6 sierpnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu niewskazania wolności lub prawa o charakterze konstytucyjnym, naruszonych przez zakwestionowaną regulację. Wzorcami kontroli w skardze skarżący uczynił art. 2, art. 32 oraz art. 92 Konstytucji. Trybunał podkreślił, że zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem żaden z tych przepisów Konstytucji nie jest źródłem wolności ani praw podmiotowych i nie może być samodzielnym wzorcem kontroli konstytucyjności w trybie postępowania inicjowanego wniesieniem skargi konstytucyjnej.

W dniu 20 sierpnia 2014 r. skarżący złożył zażalenie na powyższe postanowienie. W zażaleniu tym zarzucił, że Trybunał nieprawidłowo ocenił, iż w skardze nie zostały wskazane wolności lub prawa konstytucyjne naruszone przez zakwestionowaną normę. Skarżący – jak twierdzi – precyzyjnie określił bowiem, że § 10 pkt 2 rozporządzenia z 1985 r. narusza: prawo do sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), prawo do równości wobec prawa i do równego traktowania przez władze publiczne oraz prawo do niedyskryminowania obywatela w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 Konstytucji). Skarżący zauważył przy tym, że spełnił również warunek określenia prawa, w ramach którego doszło do naruszenia zasady równości. Artykuł 32 Konstytucji został bowiem wskazany jako wzorzec kontroli „obok art. 2 Konstytucji”. Taki sam argument skarżący sformułował w odniesieniu do art. 92 Konstytucji. Skarżący zauważył także, że zakwestionowany przepis jest zgodny z art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Skarżący twierdzi zatem – wbrew stanowisku zawartemu w zaskarżonym postanowieniu – że w skardze został spełniony wynikający z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) warunek określenia wolności lub praw naruszonych przez będące przedmiotem skargi przepisy. Jeżeli jednak Trybunał uznał, że skarga ma braki w tym zakresie, to – według skarżącego – powinien był wezwać go do ich uzupełnienia, czego jednak nie uczynił.

Wziąwszy powyższe pod uwagę, skarżący wniósł o uwzględnienie zażalenia i przekazanie skargi do merytorycznej kontroli.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy, wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.



Zgodnie z orzecznictwem Trybunału zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw, na których tę odmowę oparto. Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest bowiem ustalenie ich prawidłowości (zob. postanowienie TK z 2 marca 2011 r., Ts 120/10, OTK ZU nr 2/B/2011, poz. 162). Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w zażaleniu skarżący nie przytoczył argumentów merytorycznych, które podważałyby prawidłowość zaskarżonego postanowienia.

Podstawą odmowy przekazania skargi do merytorycznej kontroli było niewskazanie przez skarżącego konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych przez zakwestionowany § 10 pkt 2 rozporządzenia z 1985 r. Wzorcami kontroli skarżący uczynił bowiem art. 2, art. 32 oraz art. 92 Konstytucji, które nie określają wolności ani praw podmiotowych.

Aprobując w pełni ocenę zawartą w postanowieniu o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał przypomina, że wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone przez zaskarżony przepis ustawy lub innego aktu normatywnego, jest podstawowym obowiązkiem skarżącego. Prawidłowe wykonanie tego obowiązku warunkuje nie tylko dopuszczalność merytorycznego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej, ale przede wszystkim determinuje zakres postępowania kontrolnego prowadzonego przed Trybunałem Konstytucyjnym. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji wzorcem dla oceny przepisów kwestionowanych przez skarżącego mogą być wyłącznie te unormowania o randze konstytucyjnej, które statuują konkretne podmiotowe prawa skarżącego.

Trybunał słusznie uznał zatem, że wskazanie przez skarżącego jako wzorców kontroli wyłącznie art. 2, art. 32 oraz art. 92 Konstytucji nie spełnia wymogów formalnych skargi. Przepisy te nie są bowiem źródłem wolności ani praw podmiotowych i nie mogą być przywoływane jako samodzielne wzorce w trybie kontroli konstytucyjności inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej.

Trybunał postanowił też odnieść się do przedstawionego w zażaleniu stwierdzenia, że prawem podmiotowym, z którym skarżący łączy naruszenie art. 32 oraz art. 92 Konstytucji, jest wynikające z art. 2 Konstytucji prawo do sprawiedliwości społecznej. Trybunał zwraca uwagę na to, że – wbrew stanowisku skarżącego – z art. 2 Konstytucji nie zostało wywiedzione takie prawo podmiotowe. W przepisie tym wyrażona jest zasada sprawiedliwości społecznej, która należy do zasad ustrojowych i nie może być samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 23 listopada 2005 r., Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 244). Dopuszczalność powołania się na zasadę sprawiedliwości społecznej warunkowana jest w orzecznictwie wskazaniem konstytucyjnej wolności lub konstytucyjnego prawa, które doznały uszczerbku na skutek naruszenia tej zasady. W przypadku gdy – jak to jest w niniejszej sprawie – skarżący ogranicza się tylko do wskazania, że – w jego przekonaniu – doszło do naruszenia sprawiedliwości społecznej, nie ma podstaw do tego by przyjąć, iż zostało wskazane prawo, którego ochrony można dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej. Nie można tym samym uznać, że zostały spełnione przesłanki tego środka prawnego. Trybunał stwierdza zatem, że postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu rozpoznawanej skardze z powodu niewskazania konstytucyjnych wolności czy praw jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Odnosząc się do kwestii wezwania do uzupełnienia braków formalnych, Trybunał zauważa, że z przepisów ustawy o TK nie da się wywnioskować, iż wstępna kontrola skarg konstytucyjnych zawsze i bezwyjątkowo wymaga wezwania skarżącego do usunięcia braków formalnych skargi. Takie rozumowanie nie znajduje potwierdzenia w obowiązującym stanie prawnym. Po pierwsze dlatego, że w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym obowiązuje zasada ekonomiki procesowej i zgodnie z tą regułą należy każdorazowo oceniać zasadność wzywania do uzupełnienia braków formalnych skargi. Istnieją przecież takie uchybienia, które są nieusuwalne, a zatem wzywanie do ich wyeliminowania jest bezcelowe. Po drugie dlatego, że – jak wynika z art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – odmowa nadania skardze dalszego biegu może być skutkiem stwierdzenia zarówno oczywistej bezzasadności, jak i braków formalnych tego pisma procesowego, przy czym ocenie Trybunału Konstytucyjnego ustawodawca pozostawia rozstrzygnięcie, który z powodów odmowy i w jakim zakresie uzasadnia nienadanie skardze dalszego biegu. Nie można też pominąć i tego, że inny charakter ma uchybienie polegające na przykład na niedołączeniu do akt sprawy pełnomocnictwa, a inny – jak ma to miejsce w niniejszej sprawie – uchybienie polegające na nieprawidłowym określeniu podstawy skargi, czyli wynikające z niezrozumienia istoty skargi konstytucyjnej. Brak formalny to nieistnienie pewnego elementu składającego się na całość. W jego zakresie nie mieści się wada skargi, charakteryzująca się wyciągnięciem przez stronę wniosków sprzecznych z zasadami logiki, ani wypowiedź niemająca potwierdzenia w faktach lub w prawie, ani też zarzut dotyczący stosowania prawa przez orzekające w sprawie organy. W związku z powyższym trudno uznać, że wskazanie jako konstytucyjnych wzorców kontroli przepisów, z których nie wynikają prawa podmiotowe jednostki (art. 2, art. 32, art. 92 Konstytucji), jest formalnym uchybieniem skargi (zob. postanowienie TK z: 30 listopada 2001 r., Ts 96/01 i Ts 97/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 308; 19 grudnia 2001 r., Ts 102/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 83; 29 czerwca 2011 r., Ts 400/08, OTK ZU nr 3/B/2011, poz. 207; 4 listopada 2011 r., Ts 313/09, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 430).



Wziąwszy powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, nie uwzględnił zażalenia.