Pełny tekst orzeczenia

466/5/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 8 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 326/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Leon Kieres,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.J. w sprawie zgodności:
art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 79 ust. 1, art. 190 ust. 5 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 23 grudnia 2013 r. (data nadania), sporządzonej przez pełnomocnika z urzędu, M.J. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zaskarżonemu przepisowi ustawy o TK skarżący zarzucił, że jest niezgodny z Konstytucją „w zakresie, w jakim umożliwia jednoosobowemu składowi Trybunału, na posiedzeniu niejawnym odmówić nadania skardze dalszego biegu z powodu jej oczywistej bezzasadności”. Jako podstawę skargi skarżący wskazał art. 45 ust. 1 w zw. z art. 79 ust. 1, art. 190 ust. 5 i art. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Skarżący wystąpił ze skargą konstytucyjną do Trybunału przeciwko § 2 ust. 1 i 2 oraz § 13 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, ze zm.; dalej: rozporządzenie). Zakwestionowanym przepisom rozporządzenia, w zakresie, w jakim „nie są one corocznie podwyższane co najmniej w stopniu takim samym, jak realny wzrost średniej płacy lub płacy minimalnej” skarżący zarzucił, że są niezgodne z art. 2, art. 40, art. 45 ust. 1, art. 64 ust. 2, art. 77 ust. 2 oraz art. 79 Konstytucji. Postanowieniem z 9 października 2012 r. (Ts 252/11, OTK ZU nr 1/B/2013, poz. 76) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej skarżącego. W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał stwierdził, że w sprawie, w związku z którą skarżący wystąpił ze skargą konstytucyjną, nie doszło do naruszenia jego wolności i praw w sposób określony w skardze. Ponadto Trybunał podniósł, że jeden z zaskarżonych przepisów rozporządzenia nie był podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w tej sprawie. Zażalenie skarżącego na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze nie zostało uwzględnione (postanowienie z 12 lutego 2013 r., Ts 252/11, OTK ZU nr 1/B/2013, poz. 77).
Uzasadniając zarzuty skargi konstytucyjnej, skarżący stwierdził, że zakwestionowany przepis ustawy o TK w zakresie słów „gdy wniosek (skarga) jest oczywiście bezzasadny” wprowadza mechanizm „przedsądu”, który utrudnia dostęp do konstytucyjnie gwarantowanego prawa do skargi i jej rozpoznania przez właściwy skład orzekający Trybunału. Ponadto, zdaniem skarżącego, art. 36 ust. 3 ustawy o TK pozostaje w sprzeczności z art. 190 ust. 5 Konstytucji i wyrażoną w nim zasadą, zgodnie z którą orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością głosów. Skarżący podkreślił niebezpieczeństwo rozbieżnej kwalifikacji podobnych sytuacji faktycznych przez Trybunał orzekający w składach jednoosobowych. Przewidziany w art. 36 ust. 3 ustawy o TK mechanizm orzekania skarżący uznał też za niezgodny z zasadami wyrażonymi w art. 2 Konstytucji. Skarżący negatywnie odniósł się również do nieostrego charakteru samej przesłanki „oczywistej bezzasadności”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach, prawach lub obowiązkach określonych w Konstytucji. Warunkiem skorzystania ze skargi konstytucyjnej jest uczynienie jej przedmiotem tego przepisu, który był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w sprawie skarżącego, a jednocześnie doprowadził do naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnej praw lub wolności. Obowiązkiem skarżącego, wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jest przy tym wskazanie sposobu, w jaki zakwestionowane unormowanie naruszyło przysługujące mu konstytucyjne prawa lub wolności. Prawidłowe wykonanie powyższego obowiązku nabiera szczególnego znaczenia w związku z zasadą wyrażoną w art. 66 ustawy o TK. Zgodnie z nią Trybunał – orzekając – jest związany granicami skargi konstytucyjnej. Oznacza to, że formułując zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów, skarżący określa – w sposób wiążący dla Trybunału – podstawę skargi, a więc unormowania Konstytucji, które mają stanowić wzorzec kontroli przepisów zaskarżonych w skardze konstytucyjnej. Wskazując określone prawa lub wolności skarżący powinien przy tym przedstawić szczegółowe argumenty, uprawdopodobniające tezę o niezgodności przedmiotu skargi z przepisami Konstytucji, które prawa te statuują.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w analizowanej sprawie wskazana wyżej przesłanka skargi konstytucyjnej nie została spełniona. Skarżący określił podstawę skargi przez odwołanie się do art. 45 ust. 1, art. 79 i art. 2 Konstytucji.
W odniesieniu do pierwszego ze wskazanych wyżej wzorców Trybunał stwierdza, że skarżący nie sprecyzował, który element prawa statuowanego w art. 45 ust. 1 Konstytucji został naruszony przez art. 36 ust. 3 ustawy o TK i wyrażoną w nim kompetencję sędziego Trybunału do wydania postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu.
Skarżący kwestionuje dopuszczalność odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie jednej z przesłanek określonych w art. 36 ust. 3 ustawy o TK, nie uwzględnia jednak przy tym treści stosownych przepisów Konstytucji dotyczących zarówno samej instytucji skargi konstytucyjnej, jak i formy regulacji prawnej postępowania prowadzonego przed Trybunałem. Tymczasem to właśnie z unormowań Konstytucji wynika jednoznaczne upoważnienie ustawodawcy do określenia zasad korzystania ze skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 Konstytucji) i trybu postępowania przed Trybunałem (art. 197 Konstytucji).
Niezależnie od tego stwierdzić trzeba, że zarzut skarżącego nie koresponduje z treścią orzeczeń wydanych w sprawie, w związku z którą skarżący wniósł analizowaną skargę konstytucyjną. Wynika z nich jednoznacznie, że przyczyną odmowy nadania dalszego biegu skardze skierowanej przeciwko unormowaniom k.p.c. nie była bynajmniej oczywista bezzasadność zarzutów, lecz niedopełnienie przez skarżącego wymogów formalno-konstrukcyjnych skargi (brak orzeczenia wydanego na podstawie kwestionowanego przepisu i niewskazanie sposobu naruszenia wolności i praw).
Odnośnie do zarzutu podjęcia odmownego postanowienia przez niewłaściwy skład Trybunału ponownie należy stwierdzić, że zgodnie z wolą ustrojodawcy (który w art. 79 ust. 1 Konstytucji postanowił, iż skargę można wnieść na zasadach określonych w ustawie) kwestię składu Trybunału rozpoznającego skargę na etapie wstępnej kontroli reguluje art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 oraz art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o TK, a także § 16 ust. 1 oraz § 19 ust. 1 Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r. w sprawie Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego, M. P. Nr 72, poz. 720), wydanego na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 16 ust. 1 oraz art. 40 ustawy o TK. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy o TK (oraz w myśl § 16 ust. 1 regulaminu) skargę konstytucyjną, z uwzględnieniem kolejności jej wpływu, Prezes Trybunału kieruje do wyznaczonego sędziego Trybunału w celu jej wstępnego rozpoznania.

Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze dalszego biegu.