Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożenna Zalewska

Protokolant: st.sekr.sądowy Ala Pilewska-Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2013 r. w Gdańsku

sprawy Z. J.

przeciwko Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

skarga na milczenie organu; o wysokość emerytury

na skutek odwołania Z. J.

od decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 14.05.2012 r. nr E (...)

1.  oddala skargę na milczenie organu,

2.  oddala odwołanie.

/-/ SSO Bożenna Zalewska

Sygn. akt VII U 3184/12

UZASADNIENIE

W dniu 05 marca 2012 r. ubezpieczony Z. J. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., kierowany do Sądu Okręgowego w Lublinie, wniosek o zaliczenie do stażu emerytalnego okresów zatrudnienia w Spółdzielni (...)w Z., (...) Spółdzielni (...)w J., (...) Związku (...)w K. oraz Spółdzielni (...) w K.. W piśmie tym ubezpieczony wskazał, że pomimo jego usilnych prób nie udało mu się ustalić gdzie znajdują się jego akta osobowe. Również ZUS, pomimo jego kilkukrotnych pism w tej sprawie, nie zrobił nic, aby rozstrzygnąć jego sprawę, tłumacząc to brakiem dokumentów, w związku z czym według skarżącego, koniecznym było wystąpienie do Sądu ze skarga na trzyletnią bezczynność ZUS.

W odpowiedzi na powyższe pozwany organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania, wskazując, że prowadził z zainteresowanym jedynie korespondencję i nie została wydana żadna decyzja w przedmiocie odmowy zwiększenia skarżącemu stażu pracy. Pozwany dodał, że ubezpieczony był również informowany, że zatrudnienie w (...) Z. oraz (...)Spółdzielni (...)w J. pokrywa się z zatrudnieniami w innych zakładach pracy.

Decyzją z dnia 14 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przeliczył wnioskodawcy emeryturę począwszy od dnia 01 lutego 2012 r. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto podstawę wymiaru renty, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 246,75 %, a podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. kwotę 717,16 zł wyniosła 1.769,59 zł. Wysokość świadczenia wyniosła 2.592,71 zł.

Ubezpieczony Z. J. w odwołaniu od powyższej decyzji wniósł o jej uchylenie i zaliczenie do stażu emerytalnego okresów zatrudnienia w (...) w Z., (...) Spółdzielni (...) w J., (...) Związku (...)w K. oraz Spółdzielni (...) w P.. Ponadto ubezpieczony wniósł o zasądzenie od ubezpieczonego kwoty wyrównania wraz z odsetkami od daty złożenia wniosku, czyli od dnia 29 sierpnia 2008 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji. Pozwany dodał, że do wyliczenia podstawy wymiaru uwzględniono minimalne wynagrodzenie za okresy nieudokumentowanych zarobków w latach 1968 – 1996. Nie uwzględniono wynagrodzenia z (...) Spółdzielni (...) w J. od 01 grudnia 1973 r., ponieważ brak końcowej daty zatrudnienia oraz w Spółdzielni (...) w Z. od stycznia 1975 r., z uwagi na brak wskazania okresu w jakim był zatrudniony. Nadto, pozwany raz jeszcze zaznaczył, że ubezpieczony był informowany, że zatrudnienie w (...) Z. oraz (...) Spółdzielni (...) w J. pokrywa się z zatrudnieniami w innych zakładach pracy zaliczonymi do stażu pracy.

Postanowieniem z dnia 16 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Lublinie stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Gdańsku jako właściwemu miejscowo (vide : k. 39).

Na rozprawie w dniu 19 marca 2013 r. ubezpieczony sprecyzował swoje żądanie wskazując, że wnosi o ustalenie wysokości przysługującej mu emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia, jakie otrzymywał w Spółdzielni (...) w P. i w Z., gdzie pracował do końca 1976 r. (vide : k. 52).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Pismem z dnia 29 sierpnia 2009 r. wnioskodawca Z. J. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o zaliczenie do stażu emerytalnego okresów jego zatrudnienia w Spółdzielni (...) Z.i (...)Spółdzielni (...)w J..

W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 05 września 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował ubezpieczonego, że podane w dołączonych przez niego dokumentach okresy pokrywają się z zatrudnieniem w innych zakładach pracy.

Pismem z dnia 10 lutego 2011 r. ubezpieczony wniósł do ZUS o ponowne rozpatrzenie jego wniosku z dnia 29 sierpnia 2009 r.

W piśmie z dnia 08 marca 2011 r. organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że jego sprawa zostanie ponownie rozpatrzona po zwrocie akt z Sądu Okręgowego w Gdańsku.

Wobec braku odpowiedzi na wniosek ubezpieczonego z dnia 29 sierpnia 2009 r., w dniu 05 marca 2012 r. ubezpieczony wniósł do Sądu skargę na milczenie organu rentowego.

Okoliczności bezsporne, vide : wniosek z dnia 10.02.2011 r. – k. 111 plik VI akt ZUS, pismo ZUS z dnia 08.03.2011 r. – k. 107 plik VI akt ZUS, skarga z dnia 29.02.2012 r. – k. 2 akt sprawy.

Pismem z dnia 29 lutego 2012 r. wnioskodawca wniósł do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o zaliczenie do stażu emerytalnego okresów zatrudnienia w Spółdzielni (...) w Z., (...) Spółdzielni (...) w J., (...) Związku (...)w K. oraz Spółdzielni (...) w P..

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 14 maja 2012 r. pozwany organ rentowy przeliczył ubezpieczonemu emeryturę począwszy od dnia 01 lutego 2012 r. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto podstawę wymiaru renty, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 246,75 %, a podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. kwotę 717,16 zł wyniosła 1.769,59 zł. Wysokość świadczenia wyniosła 2.592,71 zł.

Do wyliczenia podstawy wymiaru uwzględniono wynagrodzenia minimalne w latach 1968 – 1996 za okresy, za które ubezpieczony nie przedłożył wykazów wynagrodzenia, natomiast do wyliczenia podstawy wymiaru nie uwzględniono wynagrodzenia uzyskanego w (...) Spółdzielni (...) w J. od 01 grudnia 1973 r., ponieważ brak daty od kiedy ubezpieczony był tam zatrudniony oraz w (...) Z. od stycznia 1975 r., ponieważ brak całego okresu zatrudnienia.

Okoliczności bezsporne, vide : wniosek z dnia 29.02.2012 r. – k. 70 plik V akt ZUS, decyzja ZUS z dnia 14.05.2012 r. wraz z załącznikiem – k. 43 i 44 plik VI akt ZUS.

Wnioskodawca w okresie swojej kariery zawodowej pracował w Spółdzielni (...) w Z., (...) Spółdzielni (...) w J.,(...)Związku (...)w K. oraz Spółdzielni (...) w P..

Nie zachowała się dokumentacja osobowa i płacowa wnioskodawcy za ten okres.

Okoliczności bezsporne, vide : pismo z dnia 01.12.1973 r. dotyczące zatrudnienia Z. J., umowa z dnia 01.02.1975 r., powierzenie stanowiska z dnia 01.02.1975 r., karty urlopowe, wnioski o udzielenie urlopu wypoczynkowego, umowa z dnia 02.01.1975 r. – k. 51 akt sprawy (koperta).

Powyższy stan faktyczny był w zasadzie bezsporny pomiędzy stronami. Sąd ustalił go w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach pozwanego organu ubezpieczeniowego, albowiem ich autentyczność i rzetelność nie była kwestionowana w toku postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu.

Sąd zważył co następuje :

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych skarga ubezpieczonego Z. J. na milczenie organu rentowego oraz jego odwołanie od decyzji ZUS z dnia 14 maja 2012 r. nie zasługiwały na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż stosownie do treści art. 477 ⁹ § k.p.c. w sytuacji, gdy organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przewidziany, odwołanie (skargę na milczenie organu) można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu.

Stosownie zaś do regulacji art. 477 ¹⁴ § 3 k.p.c. jeżeli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ rentowy do wydania decyzji w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, lub orzeka co do istoty sprawy. Jednocześnie sąd stwierdza, czy niewydanie decyzji przez organ rentowy miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Warunkiem skutecznego wniesienia skargi na milczenie organu rentowego jest niewydajnie decyzji w przepisanym terminie.

Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie mieliśmy do czynienia z taką sytuacją, tj. organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia przez ubezpieczonego wniosku z dnia 29 sierpnia 2009 r. o przeliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem wskazanych okresów zatrudnienia, niemniej jednak Sąd zważył, że z przeprowadzonego w niniejszym postępowaniu materiału dowodowego wynika, że skarga na milczenie, jak i późniejsze odwołanie ubezpieczonego od decyzji ZUS z dnia 14 maja 2012 r. i tak nie zasługiwały na uwzględnienie.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 535, poz. 1227 ze zm.) podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6 ustawy).

Stosownie zaś do treści art. 15 ust. 2a cytowanej wyżej ustawy, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Ciężar dowodu wykazania okresów zatrudnienia czy też wysokości zarobków w wysokości przekraczającej minimalne wynagrodzenie za okresy, które winny być zdaniem strony skarżącej, uwzględnione do podstawy wymiaru emerytury, obciążał ubezpieczonego, zgodnie z przepisem art. 232 k.p.c. w związku z art. 116 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazać również trzeba, iż zgodnie z przepisami § 20 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są dla pracowników – zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Dodać przy tym należy, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w postępowaniu sądowym nie obowiązuje ograniczenie co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określane w § 20 cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 – sygn. akt II UKN 186/97, OSN – 1998/11/342). Podkreślić jednak należy, iż w sprawach emerytalno – rentowych wyliczenie wysokości świadczenia może nastąpić jedynie na podstawie zarobków faktycznie otrzymanych i to tych, od których istniał obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie społeczne, co wynika jednoznacznie z treści art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zasada obliczania świadczeń w oparciu o rzeczywiste zarobki nie może zostać zastąpiona domniemaniem wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym.

Ubezpieczony domagał się zaliczenia do stażu emerytalnego okresów zatrudnienia w Spółdzielni (...) w Z., (...) Spółdzielni Pracy i Usług (...) w J., (...)Związku (...)w K. oraz Spółdzielni (...) w P. oraz ustalenia wysokości jego emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia, jakie otrzymywał w Spółdzielni (...) w P. i Z..

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że sam ubezpieczony ani w skardze na milczenie organu ani w odwołaniu od decyzji ZUS z dnia 14 maja 2012 r. nie wskazał w jakich dokładnie okresach pracował we ww. zakładach pracy, tym bardziej, że część z nich pokrywa się już z okresami zaliczonymi przez ZUS do stażu pracy ubezpieczonego (bezsporne). Wskazane przez ubezpieczonego okresy zatrudnienia nie wynikają również ze złożonych przez niego do akt sprawy dokumentów (umów o pracę), w których wskazane zostały jedynie początkowe okresy zatrudnienia i to tylko w (...) Spółdzielni (...) w J. (od dnia 01 grudnia 1973 r.), w (...) Związku (...)w K. (od dnia 01 lutego 1975 r.) oraz w Spółdzielni (...) w Z. (od dnia 02 stycznia 1975 r.).

Z tych samych względów, wobec niemożliwości ustalenia czasookresu trwania zatrudnienia, brak było również podstaw do obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego na podstawie wynagrodzenia z (...) Spółdzielni (...) w J. i w Spółdzielni (...) w Z.. Same angaże, czy też umowy określające wysokość wynagrodzenia w danym momencie, są niewystarczające do przyjęcia, że taką wysokość wynagrodzenia ubezpieczony uzyskiwał przez cały okres zatrudnienia, którego w niniejszej sprawie – jak już wskazano powyżej – również nie udało się ustalić. Nie ulega wątpliwości, że z przedłożonych przez wnioskodawcę wniosków urlopowych również nie wynika cały okres zatrudnienia w danym zakładzie pracy.

Podkreślić należy, iż oprócz przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów, wnioskodawca nie przedłożył na tę okoliczność jakichkolwiek innych dowodów potwierdzających okresy pracy w przedmiotowych zakładach oraz wysokość osiąganych tam zarobków i to za każdy rok zatrudnienia. W ocenie Sądu, przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty nie są więc miarodajnym i wiarygodnym dowodem dla ustalenia zatrudnienia i zarobków ubezpieczonego. W odniesieniu do tych okresów nie zachowała się również dokumentacja płacowa ubezpieczonego i brak jest jakichkolwiek innych dokumentów, na podstawie których można by ustalić wysokość otrzymywanego przez niego wynagrodzenia.

Raz jeszcze w tym miejscu należy podkreślić, że to na ubezpieczonym spoczywa obowiązek przedłożenia w organie rentowym dokumentów niezbędnych nie tylko do przyznania prawa do świadczenia, ale również mających wpływ na jego wysokość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 r. II UKN 297/00 Lex48122).

Wykrycie prawdy przez sąd ogranicza się w zasadzie do przeprowadzenia dowodów zgłoszonych przez strony, bowiem na nich spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.), zasada prawdy materialnej nie może bowiem przekreślać kontradyktoryjności procesu, gdyż – ciężar wskazania niezbędnych dowodów spoczywa przede wszystkim na stronach procesowych. Działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu niewskazanego przez stronę jest po uchyleniu art. 3 § 2 k.p.c. dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 grudnia 2010 r. w sprawie I BU 8/10, Lex nr 785642).

Podobne stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 28 czerwca 2001 r. zapadłym w sprawie o sygn. akt III AUa 2588/00, w wyroku z dnia 23 października 2001 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 377/01 oraz w wyroku z dnia z dnia 12 grudnia 2000 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1540/00.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w pełni pogląd zaprezentowany przez Sąd Najwyższy oraz Sąd Apelacyjny w cytowanych wyżej wyrokach.

Podsumowując wskazać należy, iż nie można było ustalić pełnych okresów zatrudnienia wnioskodawcy we wskazanych przez niego zakładach pracy oraz otrzymywanego przez niego wynagrodzenia w oparciu o przedłożone przez niego dokumenty, albowiem z uwagi na brak innej dokumentacji nie sposób było tych okoliczności w żaden sposób zweryfikować. Za dostateczny dowód na te okoliczności nie można było również uznać jedynie oświadczeń ubezpieczonego – jako osoby bezpośrednio zainteresowanej wynikiem sprawy – bez poparcia ich dowodami nie pochodzącymi od ubezpieczonego jako strony postępowania.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że wysokość emerytury wnioskodawcy została prawidłowo ustalona, w związku z czym skarga ubezpieczonego na milczenie organu oraz jego odwołanie od decyzji ZUS z dnia 14 maja 2012 r. jako niezasadne należało na mocy cytowanych wyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 i 3 k.p.c. oddalić, co też Sąd uczynił orzekając jak w pkt I i II sentencji wyroku.

SSO Bożenna Zalewska