Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2013 r.

Sąd Okręgowy w Opolu w VII Wydziale Karnym-Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: S.S.O. Jolanta Szajowska-Kulijewicz (spr.)

Sędziowie: S.O. Waldemar Krawczyk

S.R. del. do S.O. Małgorzata Kalemba

Protokolant: st. sekr. sąd. Bernadeta Knosala

przy udziale E. M.

Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Opolu

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2013 r.

sprawy T. M. (M.)

oskarżonego o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Brzegu

z dnia 19 grudnia 2012r., sygn. akt II K 927/12

I.  Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że z opisu czynu przypisanego oskarżonemu eliminuje stwierdzenie o wcześniejszym, prawomocnym skazaniu wyrokiem Sądu Rejonowego w Brzegu sygn. akt VI K 73/06, a przypisane oskarżonemu przestępstwo kwalifikuje z art. 178 a § 1 k.k. i ten przepis, przyjmuje jako podstawę wymiaru kary.

II.  W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III.  Zwalnia oskarżonego od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka 152/13

UZASADNIENIE

T. M. został oskarżony o to, że:

w dniu 28 czerwca 2012 r. ok. 23:15 w miejscowości B. woj. (...) na skrzyżowaniu ulic (...) prowadził samochód osobowy marki O. (...) o nr rej. OB. (...) po drodze publicznej, będąc w stanie nietrzeźwości I badanie 0,54 mg/l, II badanie 0,58 mg/l, będąc wcześniej prawomocnie skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Brzegu sygn. akt VI 73/06 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości,

tj. o przestępstwo z art. 178 a § 4 k.k.

Sąd Rejonowy w Brzegu wyrokiem z dnia 19 grudnia 2013r. sygn. akt II K 927/12:

I.  uznał T. M. za winnego czynu opisanego w części wstępnej wyroku stanowiącego przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. i za to na podstawie art. 178a § 4 k.k. orzekł karę pozbawienia wolności w wysokości 6 ( sześciu ) miesięcy,

II.  na podstawie art. 69 §1 k.k. i 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej w pkt I wyroku kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 2 (dwóch) lat,

III.  na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kat B na okres 3 (trzech) lat,

IV.  na podstawie art. 43 § 3 k.k. zobowiązał oskarżonego do zwrotu właściwemu Starostwu Powiatowemu prawa jazdy kat. B, o ile je posiada,

V.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności w razie zarządzenia jej wykonania zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania w sprawie tj. w dniu 27.10.2012 r., przyjmując, że stanowi on jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności i jest równoważny jednemu dniowi pozbawienia wolności,

VI.  na podstawie art. 624 k.p.k. zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych w tym opłat.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł prokurator zaskarżając orzeczenie na niekorzyść oskarżonego T. M., zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że istnieją przesłanki do warunkowego zawieszenia orzeczonej wobec T. M., kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy zgodnie z treścią art. 69 § 4 kpk, warunkowe zawieszenie wykonania kary o czyn z art. 178 a § 4 kk może nastąpić w szczególnie uzasadnionych wypadkach, a okoliczności podniesione przez Sąd: wychowawczy wymiar kary, znaczna odległość pomiędzy popełnionymi przestępstwami przez oskarżonego, nie można uznać jako szczególnie uzasadnione wypadki, albowiem oskarżony po raz kolejny prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, spowodował kolizję drogową, nie posiadał prawa jazdy.

Stawiając powyższy zarzut prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w Opolu. zważył co następuje:

Apelacja wniesiona przez prokuratora, skutkowała zmianę zaskarżonego wyroku.

Co do zasady, wywody apelacyjne są słuszne, gdyż przepis art. 69 § 4 k.k., wprowadza wymóg zaistnienia szczególnie uzasadnionego wypadku, pozwalającego na zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, wobec sprawcy przestępstwa z art. 178 a § 4 k.k. Tymczasem, z pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika to, by w rozpoznawanej sprawie, wystąpiły te szczególne okoliczności, o których mowa w art. 69 § 4 k.k. Zresztą, Sąd I instancji, nie przywołał w zaskarżonym wyroku, tej szczególnej podstawy prawnej, warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej wobec oskarżonego, kary pozbawienia wolności, określonej w art. 69 § 4 k.k.

Niezależnie od zarzutów apelacyjnych, zaskarżone orzeczenie wymagało dokonania z urzędu, w trybie art. 455 k.p.k., korekty odnośnie oceny prawnej, czynu przypisanego oskarżonemu. Zdaniem Sądu Odwoławczego, w tym składzie, z obrazą prawa materialnego, Sąd meriti przyjął wadliwą kwalifikację prawną, czynu przypisanego oskarżonemu.

Dyspozycja przepisu art. 178 a § 4 k.k. zawiera dwa różniące się rozwiązania normatywne: po pierwsze specyficzną recydywę w zakresie przestępstw komunikacyjnych, po drugie – kwalifikowany typ czynu zabronionego, jako popełnionego w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, w związku ze skazaniem za przestępstwo . (Vide - postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2012 r., I KZP 22/11, OSNKW 2012, z. 1, poz. 6 )

W rozpoznawanej sprawie, mamy do czynienia z tym pierwszym przypadkiem. W ślad za zarzutem aktu oskarżenia, Sąd Rejonowy upatrywał podstawy do przyjęcia kwalifikacji z art. 178a § 4 k.k., w uprzednim skazaniu oskarżonego T. M., za czyn z art. 178 a § 1 k.k., wyrokiem Sądu Rejonowego w Brzegu z dnia 6 czerwca 2006 r., w sprawie sygn. akt VI K 73/06. Tymże wyrokiem, który uprawomocnił się z dniem 3 listopada 2006 r., T. M. został skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B na okres 1 roku oraz 100 złotych świadczenia pieniężnego, na cel społeczny. Z akt wykonawczych wynika, że oskarżony wykonał świadczenie pieniężne, z dniem 3 listopada 2007 r. został też wykonany orzeczony wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. (Vide – akta sprawy sygn. akt VI K 73/06)

Odpowiedzialność na podstawie art. 178 a § 4 k.k. in principio, ze względu na uprzednie skazanie, za przestępstwo określone w art. 178 a § 1 k.k. lub wymienione w art. 178 a § 4 k.k., sprawca kolejnego czynu, ponosi do momentu zatarcia wcześniejszego skazania, w myśl zasad ogólnych, określonych przepisami rozdziału XII Kodeksu karnego.

Zgodnie z przyjętymi poglądami judykatury, instytucja zatarcia skazania, dyktowana względami humanitarnymi, wprowadza swoistą fikcję niekaralności, co oznacza, iż dana osoba uważana jest w świetle prawa za osobę niekaraną. Zgodnie z treścią art. 106 k.k. - skazanie uważa się za niebyłe, z chwilą zatarcia, co oznacza, że z tym momentem, wprawdzie nie dochodzi do wyeliminowania z mocą wsteczną z porządku prawnego wyroku, jako w ogóle niewydanego, ale, od omawianego momentu, skutki wydania wyroku przestają działać na przyszłość, a więc, iż fakt skazania, z chwilą jego zatarcia, nie może rodzić dla skazanego żadnych negatywnych konsekwencji - wobec przywrócenia mu statusu osoby niekaranej. (Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r., I KZP 24/09, OSNKW 2009, z. 12, poz. 105)

Zatarcie skazania, jako ze swej istoty przywracające stan niekaralności, eliminuje możliwość powołania się w innym, kolejnym procesie na poprzednią karalność albo też, przyjęcia działania w warunkach powrotu do przestępstwa, a więc sprzeciwia się ustaleniu odpowiedzialności sprawcy, na podstawie art. 178a § 4 k.k. in principio, ze względu na uprzednie skazanie za przestępstwo określone w art. 178a § 1 k.k. lub wymienione w art. 178a § 4 k.k. Jednocześnie, zatarcie skazania, jako fakt niewywołujący skutków ex tunc, nie dekompletuje znamion typu z art. 244 k.k. czy z art. 178a § 4 k.k. in fine, przewidujących zachowanie polegające na złamaniu zakazu objętego skazaniem zatartym, dopiero w dacie orzekania, a więc, w tej drugiej, nie występującej w rozpoznawanej, sprawie sytuacji normatywnej. (Ibidem - postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r., I KZP 24/09, OSNKW 2009, z. 12, poz. 105)

Fakt zatarcia z mocy prawa, wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art. 178 a § 1 k.k. lub wymienione w art. 178 a § 4 k.k., zaistniały w dacie wyrokowania, co do popełnienia czynu określonego w art. 178a § 1 k.k., uniemożliwia przyjęcie odpowiedzialności sprawcy na podstawie unormowania art. 178a § 4 k.k. także wtedy, gdy do popełnienia tego czynu doszło przed upływem okresu niezbędnego do zatarcia wcześniejszego skazania. (Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2012 r. IV KK 59/12,OSNKW 2013/1/3, Biul.SN 2013/1/16)

Sąd Odwoławczy, w tym składzie, w pełni akceptuje utrwalone w doktrynie i orzecznictwie sądów stanowisko, że przepis art. 76 § 1 k.k. stanowi lex specialis w stosunku do art. 108 k.k. określającego ogólne terminy zatarcia. Zatem, w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary, ustawodawca określił inny, niż na zasadach ogólnych sposób zatarcia skazania. Następuje ono zgodnie z treścią art. 76 § 2 k.k., po upływie sześciu miesięcy od zakończenia okresu próby, ale zawsze dopiero po wykonaniu, darowaniu lub przedawnieniu wykonania grzywny lub środka karnego. Jest to zgodne z ogólną zasadą, że zatarcie skazania może nastąpić dopiero po upływie określonego czasu od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania całej orzeczonej wobec sprawcy sankcji. Co przy tym istotne, zatarcie skazania na podstawie art. 76 k.k. następuje eo ipso z mocy samego prawa. Nie jest tu konieczna konstytutywna decyzja sądu. Po pomyślnym upływie okresu próby, przyjmuje się fikcję prawną i uznaje skazanie za niebyłe. Oznacza to, że jeżeli w okresie wskazanym w art. 76 § 1 k.k., nie dojdzie do zarządzenia wykonania kary, to popełnienie w okresie próby nowego przestępstwa, pozostanie bez wpływu na zatarcie skazania, stosownie do treści art. 76 § 1 i 2 k.k. (Vide - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 r., IV KK 396/09, OSNwSK 2010, nr 1, poz. 540, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., V KKN 104/00, LEX nr 50954, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1997 r., I KZP 42/96, LEX nr 28784, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 kwietnia 2005 r., II Aka 355/04, OSA w K. 2005/4/11).

W rozpoznawanej sprawie, nie zarządzono wykonania wobec skazanego T. M., kary pozbawienia wolności, uprzednio orzeczonej mu za czyn z art. 178 a § 1 k.k., wyrokiem Sądu Rejonowego w Brzegu z dnia 6 czerwca 2006 r., w sprawie sygn. akt VI K 73/06. Orzeczone tymże wyrokiem środki karne zostały wykonane. Wobec tego, do zatracie skazania w tamtej sprawie, doszło po upływie sześciu miesięcy od zakończenia okresu próby, co nastąpiło z dniem 6 grudnia 2009 r.

Fakt zatarcia z mocy prawa wcześniejszego prawomocnego skazania za przestępstwo określone w art. 178a § 1 k.k., zaistniałe przed datą wyrokowania, uniemożliwiało przyjęcie odpowiedzialności karnej oskarżonego T. M. w rozpoznawanej sprawie, na podstawie unormowania art. 178 a § 4 k.k.

W tej sytuacji, niezbędne była zmiana zaskarżonego wyroku, w tym zakresie i to niezależnie od podniesionych zarzutów apelacyjnych, w trybie art. 455 k.p.k., przez wyeliminowanie stwierdzenia o uprzednim skazaniu wyrokiem Sądu Rejonowego w Brzegu, w sprawie sygn. akt VI K 73/06 oraz poprzez przypisanie oskarżonemu, popełnienia przestępstwa, zakwalifikowanego z art. 178 a § 1 k.k. i przyjęcie tego przepisu, za podstawę prawną wymiaru kary.

Jednocześnie, Sąd Odwoławczy przy wymiarze kary, za przypisane oskarżonemu przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k., podzielił przeprowadzoną przez Sąd I instancji ocenę okoliczności, mających wpływ na wymiar kary, zawartą w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Z tych motywów, Sąd Odwoławczy, na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok, w zakresie powyżej opisanym, utrzymując go w mocy, w pozostałej części. Względy słuszności, uzasadniały orzeczenie o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze, wydane na podstawie art. 624 § 2 k.p.k.