Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 94/04
UCHWAŁA
Dnia 10 marca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący)
SSN Tadeusz Domińczyk (sprawozdawca)
SSA Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi Gminy G.
przeciwko Przedsiębiorstwu Budowlanemu R.(...) sp. z o.o. w G.
przy udziale Przedsiębiorstwa Budowlanego D.(...) S.A. w K.
o udzielenie zamówienia publicznego, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na
posiedzeniu jawnym w dniu 10 marca 2005 r., przy udziale prokuratora Prokuratury
Krajowej I. K., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w G.
postanowieniem z dnia 9 listopada 2004 r., sygn. akt III Ca (…),
Czy w świetle art. 179 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku - Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) zamawiającemu przysługuje legitymacja do
wniesienia skargi od wyroku Zespołu Arbitrów, wydanego w trybie art. 191 powołanej
ustawy ?"
podjął uchwałę:
Zamawiający jest legitymowany do wniesienia skargi na wyrok zespołu arbitrów.
Uzasadnienie
Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia budzące poważne
wątpliwości zagadnienie prawne nasunęło się Sądowi Okręgowemu w toku
rozpoznawania skargi Miasta G. na wyrok Zespołu Arbitrów z dnia 9 września 2004 r.,
2
którym Zespół ten orzekł unieważnienie dokonanego przez zamawiającego (Miasto G.)
wyboru oferty Przedsiębiorstwa Budowlanego „D.(...)” S.A. w K. na adaptacje budynku
przy ul. W. w G. dla potrzeb Sądu Rejonowego w G..
O wyborze oferty wykonawcy Przedsiębiorstwa Budowlanego „D.(...)” S.A. w G.,
zwanego dalej Przedsiębiorstwem „D.(...)”, zamawiająca Gmina obwieściła w Biuletynie
Zamówień Publicznych nr 42 z dnia 23 marca 2004 r.
Postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2004 r. zastępca Prezydenta Miasta G. oddalił
protest Przedsiębiorstwa Budowlanego „R.(...)” Sp. z o.o. w G., o ile zarzucono nim:
1) zignorowanie przez zamawiającego stanowiska Zespołu Arbitrów ujętego
w wyroku z dnia 27 lipca 2004 r.,
2) zamazanie przez zamawiającego w piśmie Przedsiębiorstwa „D.(...)” z dnia
5 sierpnia 2004 r. adnotacji dotyczącej prawdopodobnie godziny jego złożenia,
3) niezgodność harmonogramu rzeczowo-finansowego ze specyfikacją
istotnych warunków zamówienia.
Zapadły z odwołania spółki „R.(...)” wyrok Zespołu Arbitrów z dnia 9 września
2004 r. zaskarżyła zamawiająca Gmina. Sąd Okręgowy, odwołując się do treści art. 179
p.z.p., poddał w wątpliwość przysługiwanie zamawiającemu legitymacji do wniesienia
skargi, wyrażając przekonanie, że nie mieści się on w kręgu podmiotów w tym przepisie
wymienionych. Nie będąc zaś wykonawcą ani uczestnikiem konkursu, czy też
organizacją zrzeszającą wykonawców, zamawiający – jak zauważa Sąd Okręgowy – nie
doznaje uszczerbku w następstwie wadliwości zamówienia, zwłaszcza, że sam się tych
wadliwości dopuszcza. Przyznanie zamawiającemu prawa do kwestionowania wyroku
zespołu arbitrów oznaczałoby w istocie przyzwolenie na preferowanie któregoś ze
zgłaszających się wykonawców, gdy tymczasem w wyborze ofert powinien on się
kierować obiektywnymi kryteriami porównując zawarte w nich warunki cenowe,
jakościowe, możliwości terminowego wykonania itp. W przekonaniu Sądu Okręgowego
„Zamawiający ma możliwość przedstawienia swych motywów, czy też weryfikacji swej
decyzji w ramach rozpoznania protestu, natomiast w toku dalszego postępowania
odwoławczego winien poddać się rozstrzygnięciom organów powołanych do kontroli
jego decyzji”.
Sąd dostrzega jednakże ułomność takiego założenia, zwracając uwagę na zakres
pojęciowy zawartego w art. 179 p.z.p. wyrażenia „osoba, której interes prawny
w uzyskaniu zamówienia doznał lub może doznać uszczerbku” oraz doświadczenia
orzecznicze pod rządami ustawy z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych,
3
zwłaszcza na tle jej art. 79, wskazującego „dostawców lub wykonawców” jako tych,
których interes prawny mógł doznać uszczerbku w wyniku naruszenia przez
zamawiającego określonych w ustawie zasad udzielania zamówień.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 179 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.), dalej powoływanej jako „p.z.p.”,
przewidziane w Dziale VI tej ustawy środki ochrony prawnej przysługują wykonawcom i
uczestnikom konkursu, a także innym osobom, jeżeli ich interes prawny w uzyskaniu
zamówienia doznał lub może doznać uszczerbku w wyniku naruszenia przez
zamawiającego przepisów ustawy. Ustęp 2 powołanego przepisu rozciąga to
uprawnienie na organizacje zrzeszające wykonawców wpisanych na listę prowadzoną
przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, o których mowa w ust. 3 art. 179 u.z.p.
Literalne brzmienie ustępu 1 i 2 powołanego artykułu mogłoby oznaczać, że
adresatami przewidzianych w ustawie środków ochrony są tylko te podmioty, które
wykażą zainteresowanie zamówieniem i ujawnią to zainteresowanie złożeniem ofert,
stając się uczestnikami konkursu. Otóż takie jego rozumienie jest poprawne o tyle tylko,
o ile dotyczy pierwszej fazy postępowania wywołanego wniesieniem protestu. Jeżeli
bowiem w myśl art. 180 ust. 1 u.z.p. wniesienie protestu może wywołać podjęta albo
zaniechana czynność przez zamawiającego, to temu zamawiającemu i podmiotom
zamówieniem zainteresowanym przypisane zostały przeciwstawne role; pierwszy
zamawiający inicjuje samo postępowanie, wykonawcy natomiast mogą zakwestionować
jego treść albo dać wyraz odmiennym oczekiwaniom – w obu wypadkach w formie
pisemnego protestu. Protest początkuje spór, zakreślając zarazem jego granice
przedmiotowe. Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sporu, a więc do czasu
wyczerpania toku instancji, zamawiający nie może zawrzeć umowy (art. 182 ust. 1 i 2
u.z.p.), chyba ze zachodzi przypadek określony w art. 182 ust. 3 u.z.p.
Zamawiający może protest oddalić lub odrzucić, na co służy odwołanie (art. 184
ust. 1 u.z.p.), o czym Prezes Urzędu Zamówień Publicznych informuje zamawiającego
(art. 184 ust. 2 u.z.p.), nadając mu tym samym status przeciwnika wnoszącego
odwołanie i zarazem strony w postępowaniu odwoławczym. Ustawa nie różnicuje
uprawnień zamawiającego i wnoszącego odwołanie w toku postępowania
odwoławczego, a wynik tego postępowania w równym stopniu dotyka każdego z nich.
Stąd też przewidziane w postępowaniu odwoławczym czynności przypisane zostały nie
wnoszącemu odwołanie a „stronie” (art. 186 ust. 4, 187 ust. 3, 188 ust. 1 - 3). W
4
konsekwencji skargę na wyrok zespołu arbitrów, podobnie jak i na postanowienie tego
zespołu, może wnieść strona, czyli zarówno wnoszący odwołanie do zespołu arbitrów
jak i jego przeciwnik (zamawiający). Ostatecznie wątpliwości w tym względzie usuwa
brzmienie art. 197 ust. 1 i 2 u.z.p., który instytucję skargi także łączy z pojęciem strony.
Wszystko to uzasadnia przekonanie, że zamawiającemu przysługuje skarga na
wydane przez zespół arbitrów orzeczenie. Takie też stanowisko Sąd Najwyższy wyraził
w uchwale z dnia 14 stycznia 2005 r., III CZP 71/04, odwołując się nadto do zawartej w
art. 78 Konstytucji RP zasady odwoływalności oraz dyrektywy Rady Wspólnot
Europejskich z dnia 21 grudnia 1989 r. w wprawie koordynacji przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur
odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty
budowlane (89/665/EWG). Zapatrywanie to jest aktualne także na tle rozpoznawanego
pytania prawnego i Sąd Najwyższy w obecnym składzie je podziela.
Z tych wszystkich względów i na zasadzie art. 390 § 1 k.p.c. należało orzec jak w
powołanej na wstępie uchwale.