Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 132/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 lutego 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Hubert Wrzeszcz
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa Banku […]
przeciwko Skarbowi Państwa Dyrektorowi Izby Skarbowej w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 23 lutego 2006 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 27 kwietnia 2005 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w S. – po rozpoznaniu sprawy z powództwa Banku […]
przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Izby Skarbowej w S. – wyrokiem z dnia
7 września 2004 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 335 703 zł z
ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2003 r.
Istotne elementy stanu faktycznego przyjętego za podstawę tego wyroku
przedstawiały się następująco.
Z dniem 1 lipca 1991 r. Bank Kredytowy w S. uległ przekształceniu z banku
państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod firmą Bank Kredytowy
S.A. Zmiana ta doprowadziła do powtórnego opodatkowania podatkiem
dochodowym przychodów Banku Kredytowego S.A. z tytułu odsetek od udzielonych
kredytów, które już wcześniej zostały opodatkowane według zasad obowiązujących
w 1990 r. Bank Kredytowy S.A. wszczął postępowanie administracyjne zmierzające
do skorygowania tego stanu, jednak Pierwszy Urząd Skarbowy w S. w dniu
29 września 1994 r. wydał decyzję dlań niekorzystną, a Izba Skarbowa w S.
decyzją z dnia 30 grudnia 1994 r. utrzymała tę decyzję w mocy. Po zaskarżeniu
decyzji z dnia 30 grudnia 1994 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego strony w
dniu 10 maja 1995r. zawarły ugodę, w której Izba Skarbowa uznała fakt
dwukrotnego opodatkowania w 1991 r. przychodów z tytułu odsetek. W związku z
tym strony postanowiły, że Bank Kredytowy S.A. złoży wniosek do Pierwszego
Urzędu Skarbowego o zaniechanie poboru zaliczek na podatek dochodowy za rok
1995 do wysokości 7 814 612,10 zł, że wniosek ten zostanie rozpatrzony
pozytywnie, że po złożeniu wstępnego zeznania rocznego za rok 1995 Bank
wystąpi o umorzenie kwoty 7 814 612,10 zł oraz że wniosek ten zostanie również
rozpatrzony pozytywnie. Ponadto strony stwierdziły, że Bank Kredytowy S.A. –
przyjmując, że korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego z tytułu wtórnej
sprzedaży papierów wartościowych – zaniżył podstawę opodatkowania podatkiem
dochodowym za rok 1993, w związku z czym złoży deklarację korygującą.
Decyzją z dnia 29 września 1994 r. Pierwszy Urząd Skarbowy ustalił podatek
dochodowy należny od Banku Kredytowego S.A. za rok 1992 na kwotę 177 797
333 000 zł (przed denominacją), stwierdzając, że w wyniku kontroli skarbowej
ustalono, iż Bank zaniżył podstawę opodatkowania o 271 834 220 000 zł (przed
3
denominacją), a podatek dochodowy o 108 733 688 000 zł (przed denominacją),
czego przyczyną było m.in. zawyżenie kosztów uzyskania przychodów o wydatki na
tworzenie rezerw w wysokości 130 896 829 000 zł (przed denominacją) na pokrycie
należności przypadających od Huty […] i Zakładów „C.” (w łącznej kwocie 123 209
000 000 zł przed denominacją) oraz na udzielone przez Bank gwarancje dewizowe
wraz z odsetkami (w łącznej kwocie 4 719 289 000 zł przed denominacją). Bank
Kredytowy S.A. złożył odwołanie, jednak Izba Skarbowa decyzją z dnia 22 grudnia
1994 r. utrzymała powyższą decyzję w mocy. Na skutek skargi Banku, Naczelny
Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 13 października 1995 r. uchylił decyzję Izby
Skarbowej, stwierdzając, że, zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 15 lutego
1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych ustaw
regulujących zasady opodatkowania (Dz.U. Nr 21, poz. 86), kosztami uzyskania
przychodów są również należności opisane jako nieściągalne oraz rezerwy
tworzone na pokrycie należności, których nieściągalność została
uprawdopodobniona, a także inne rezerwy, jeżeli obowiązek ich tworzenia w ciężar
kosztów wynika z odrębnych przepisów, z wyjątkiem rezerw tworzonych na
pokrycie należności z tytułu odsetek. Po ponownym rozpatrzeniu odwołania Banku
od decyzji z dnia 29 września 1994 r., Izba Skarbowa decyzją z dnia 28 lutego 1997
r. utrzymała zaskarżoną decyzję w mocy, uznając, że Bank Kredytowy S.A. nie
uprawdopodobnił nieściągalności wierzytelności przypadających mu od Huty […] i
Zakładów „C”. Skargę Banku Kredytowego S.A. na tę decyzję Naczelny Sąd
Administracyjny oddalił wyrokiem z dnia 2 grudnia 1997 r.
Wcześniej, decyzją z 9 czerwca 1995 r., Pierwszy Urząd Skarbowy ustalił
podatek dochodowy należny od Banku Kredytowego S.A. za rok 1993 na kwotę 18
887 400 zł (188 874 000 000 zł przed denominacją).
W dniu 26 sierpnia 1998 r. Bank Kredytowy S.A. – powołując się na art. 79 §
2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926
ze zm.; jedn. tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm. – dalej: „Ordynacja
podatkowa”) – wystąpił z wnioskiem do Pierwszego Urzędu Skarbowego o
stwierdzenie nadpłaty podatku dochodowego należnego w latach 1993 – 1997 w
kwocie 4 924 075 zł, w tym w roku 1993 – w kwocie 805 984 zł (tj. 188 874 000
000 zł – 180 814 160 000 zł = 8 059 840 000 zł; po denominacji = 805 984 zł).
4
Pierwszy Urząd Skarbowy uwzględnił wniosek w części dotyczącej nadpłaty w
latach 1994 – 1997, natomiast decyzją z dnia 27 października 1998 r. odmówił
stwierdzenia nadpłaty w roku 1993, uznając, że przepis art. 79 § 1 Ordynacji
podatkowej nie ma zastosowania, ponieważ ostateczną decyzją wydaną 9 czerwca
1995 r. wysokość należnego w tym roku podatku ustalona została na kwotę 18 887
400 zł (188 874 000 000 zł przed denominacją). Decyzją z dnia 10 marca 1999 r.
Izba Skarbowa utrzymała decyzję z 27 października 1998 r. w mocy. Na skutek
skargi złożonej przez Bank, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 6 lipca
2000 r. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Pierwszego
Urzędu Skarbowego z 27 października 1998 r. W uzasadnieniu stwierdził
natomiast, że na skutek nieuznania za koszty uzyskania przychodów rezerw
utworzonych na nieściągalne należności Bank Kredytowy S.A. uiścił za rok 1993
podatek wyższy od należnego o kwotę 805 984 zł. Przeszkodę w stwierdzeniu tej
nadwyżki w trybie art. 79 § 2 Ordynacji podatkowej stanowi istotnie ostateczna
decyzja ustalająca wysokość podatku, jednakże, ze względu na obowiązek
prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych
i podejmowania wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśniania
sprawy (art. 121 § 1 i art. 122 Ordynacji podatkowej), organy podatkowe –
stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny – powinny skierować działania strony na
wznowienie postępowania zakończonego decyzją z dnia 9 czerwca 1995 r. bądź
podjąć takie postępowanie z urzędu, doprowadzić do uchylenia tej decyzji oraz do
wydania decyzji prawidłowo określającej wymiar podatku za rok 1993, by w ten
sposób wykazać nadpłatę, która jest oczywista.
W dniu 17 października 2000 r. powodowy Bank […], jako następca prawny
Banku Kredytowego S.A., złożył wniosek o wznowienie postępowania
zakończonego ostateczną decyzją z 9 czerwca 1995 r. Postanowieniem z 22
listopada 2000 r. Pierwszy Urząd Skarbowy wznowił postępowanie, po czym
decyzją z 28 grudnia 2000 r. odmówił uchylenia ostatecznej decyzji z dnia 9
czerwca 1995 r. z tej przyczyny, że od dnia jej doręczenia upłynęło pięć lat (art. 245
§ 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej). Izba Skarbowa decyzją z 5 kwietnia 2001 r.
utrzymała powyższą decyzję Pierwszego Urzędu Skarbowego w mocy, natomiast
Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 22 stycznia 2003 r. uchylił zaskarżoną
5
decyzję Izby Skarbowej i podkreślił, że organ podatkowy – wydając decyzję o
odmowie uchylenia decyzji ostatecznej z przyczyny wymienionej w art. 245 § 1 pkt
2 Ordynacji podatkowej, pomimo stwierdzenia naruszeń przewidzianych w art. 240
§ 1 – jest obowiązany wskazać nie tylko okoliczności, z powodu których wadliwa
decyzja ostateczna nie może być uchylona, lecz także naruszenia prawa, jakie
stwierdził przy jej wydaniu. Wskazanie rodzaju naruszenia prawa jest bowiem
konieczne ze względu na wynikające z art. 260 Ordynacji podatkowej roszczenie
odszkodowawcze. Po ponownym rozpatrzeniu odwołania od decyzji Pierwszego
Urzędu Skarbowego z dnia 28 grudnia 2000 r., Izba Skarbowa decyzją
z 30 kwietnia 2003 r. utrzymała zaskarżoną decyzję w mocy. W uzasadnieniu
stwierdziła natomiast, że decyzja z dnia 9 czerwca 1995 r., określająca podatek
dochodowy za rok 1993 w kwocie 18 887 400 zł, wydana została z naruszeniem
art. 16 ust. 1 pkt 26 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od
osób prawnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 ze zm. – dalej:
„ustawa o podatku dochodowym”), lecz nie może być uchylona z powodu upływu
pięcioletniego terminu od dnia jej doręczenia stronie.
Sąd Okręgowy uznał, iż podstawę prawną roszczenia powoda stanowi
przepis art. 260 Ordynacji podatkowej w jego pierwotnym brzmieniu, przy czym
zdarzeniem, które spowodowało szkodę, było wydanie przez Pierwszy Urząd
Skarbowy decyzji z dnia 9 czerwca 1995 r., określającej podatek dochodowy
za rok 1993 z naruszeniem przepisu art. 16 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku
dochodowym. Szkoda powstała natomiast w chwili, w której zaistniały warunki do
zwrotu nadpłaty podatku dochodowego w latach 1993 – 1997, czyli 29 listopada
1998 r., w dniu tym bowiem nastąpił zwrot nadpłaty z wyjątkiem kwoty 805 984 zł
za rok 1993. Izba Skarbowa w uzasadnieniu decyzji z 30 kwietnia 2003 r.
stwierdziła, że decyzja z dnia 9 czerwca 1995 r. wydana została z naruszeniem art.
16 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym, a Naczelny Sąd Administracyjny
w uzasadnieniu wyroku z 6 lipca 2000 r. stwierdził, że nadpłata podatku w kwocie
805 984 zł jest oczywista oraz że organy podatkowe powinny ukierunkować
działania Banku na wznowienie postępowania zakończonego wadliwą decyzją lub
wznowić to postępowanie z urzędu. Stwierdzenie, że decyzja z dnia 9 czerwca
1995 r. wydana została z naruszeniem prawa przesądza o bezprawności i winie
6
funkcjonariusza państwowego, a pozwany nie wykazał – stwierdził Sąd Okręgowy –
by przesłanki, które uzasadniały uchylenie tej decyzji powstały z winy powoda.
Szkodą powoda jest uszczerbek majątkowy, którego doznał wskutek niezwrócenia
mu nadpłaty w kwocie 805 984 zł, oraz utracone odsetki za czas od 30 listopada
1998 r. do 25 lipca 2003 r. w wysokości 529 719 zł. W świetle wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 23 września 2003 r., K 20/02, stwierdzającego, że art. 260
§ 1 Ordynacji podatkowej w części ograniczającej odszkodowanie za niezgodne
z prawem działanie organu władzy publicznej do rzeczywistej szkody jest
niezgodny z art. 77 ust. 1 Konstytucji, nie ulega bowiem wątpliwości, stwierdził Sąd
Okręgowy, że w sprawie ma zastosowanie przepis art. 361 § 2 k.c.
Apelację pozwanego od tego wyroku Sąd Apelacyjny oddalił wyrokiem z dnia
27 kwietnia 2005 r., przeprowadzając następującą argumentację.
Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia i trafnie ocenił,
że pozwany nie wykazał, by przesłanki, które uzasadniały uchylenie decyzji z dnia
9 czerwca 1995 r., powstały z winy powoda. Fakt wydania w dniu
9 czerwca 1995 r. decyzji określającej nieprawidłowy wymiar podatku pozostaje
poza sporem, podobnie jak fakt nadpłaty kwoty 805 984 zł. Nie ulega też
wątpliwości, że istniały podstawy do wznowienia postępowania zakończonego
wspomnianą decyzją, skoro ujawniła się nowa okoliczność, jaką było
rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia
2 grudnia 1997 r., zgodnie z którym rezerwy utworzone na nieściągalne należności
od Huty […] i Zakładów Chemicznych „C.” powinny podlegać zaliczeniu na koszty
uzyskania przychodów w 1993 r. Wiedząc o tym, organy podatkowe powinny
poinformować powoda o możliwości wznowienia postępowania zakończonego
decyzją z 9 czerwca 1995 r. lub wznowić to postępowanie z urzędu. Ignorowanie
okoliczności stwierdzonych w wyroku z dnia 2 grudnia 1997 r. narusza zasadę
zaufania do organów podatkowych i pozostaje w sprzeczności z zasadą
praworządności i bezstronności. Pomiędzy istnieniem wadliwej decyzji z dnia 9
czerwca 1995 r. a powstałą szkodą, która wyraża się nie tylko uszczerbkiem w
majątku powoda w postaci nadpłaconego podatku, lecz także utratą korzyści, jakie
mógłby osiągnąć, gdyby dysponował kwotą równą nadpłaconemu podatkowi,
zachodzi bezpośredni związek przyczynowy, a sama wysokość szkody nie była
7
przez pozwanego kwestionowana. Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał apelację
za bezzasadną.
W skardze kasacyjnej złożonej od wyroku Sądu Apelacyjnego pozwany –
powołując się na obydwie podstawy określone w art. 3983
k.p.c. – wnosił o jego
uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W ramach pierwszej
podstawy kasacyjnej wskazał na naruszenie przepisów: art. 260 § 1 Ordynacji
podatkowej przez przyjęcie odpowiedzialności Skarbu Państwa mimo wyłącznej
winy powoda w powstaniu okoliczności uzasadniających wznowienie postępowania,
będących, zgodnie z art. 245 § 1 Ordynacji podatkowej, przesłanką uchylenia
decyzji, oraz art. 361 § 1 k.c. przez przyjęcie odpowiedzialności odszkodowawczej
z tytułu deklaratoryjnej decyzji organu podatkowego, wydanej na skutek
samoopodatkowania i zapłaty przez powoda zobowiązania w zawyżonej wysokości
na podstawie złożonego zeznania podatkowego, które następnie okazało się
nierzetelne wobec zaniżenia zobowiązania za poprzedni okres rozliczeniowy.
Natomiast w ramach drugiej podstawy skarżący postawił zarzut obrazy przepisów:
art. 378 § 1 k.p.c. przez nieuwzględnienie zarzutów apelacji dotyczących oceny
dowodów świadczących o wyłącznej winie powoda w powstaniu nadpłaty, i art. 382
k.p.c. przez pominięcie zebranego materiału, co doprowadziło do błędnych ustaleń
w zakresie winy powoda w powstaniu nadpłaty i przyczyn wznowienia
postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przystępując w pierwszej kolejności do oceny zasadności przytoczonej
podstawy kasacyjnej z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c., trzeba zauważyć,
że w uzasadnieniu podniesionego w jej ramach zarzutu naruszenia art. 382 k.p.c.
skarżący wywodził, iż Sąd Apelacyjny nie rozważył postawionego w apelacji
zarzutu niezgodności istotnych ustaleń Sądu pierwszej instancji z treścią zebranego
materiału, przez co nie objął swą oceną dowodów dotyczących wyłączenia
przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 260 Ordynacji
podatkowej. Skarżący nie wskazał jednak dowodów, które – w jego ocenie – miały
zostać przez Sąd Apelacyjny bezpodstawnie pominięte.
8
Zachodzą podstawy, by stwierdzić, że zarzut obrazy art. 382 k.p.c. nie może
odnieść zamierzonego skutku i to co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze,
podstawa kasacyjna w zakresie obejmującym ten zarzut nie została prawidłowo
wywiedziona, ponieważ dla zachowania formy skargi kasacyjnej opartej na
podstawie z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. konieczne jest nie tylko wskazanie przepisów
postępowania, które miały doznać naruszenia, lecz także wyjaśnienie, na czym
to naruszenie polegało oraz jaki mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Innymi słowy,
konieczne byłoby przede wszystkim wskazanie tych spośród przeprowadzonych
dowodów, które zostały – zdaniem skarżącego – bezpodstawnie pominięte oraz
wyjaśnienie, jaki mogłoby to mieć wpływ na wynik sprawy (zob. np. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97, oraz orzeczenia
powołane w uzasadnieniu tego postanowienia OSNC 1997, nr 8, poz. 114).
Po drugie, uzasadnienie omawianego zarzutu jest nieadekwatne do wskazanego
przepisu postępowania, który miał w ten sposób doznać naruszenia.
Nierozpoznanie przez sąd drugiej instancji zarzutów podniesionych w apelacji nie
oznacza bowiem naruszenia przepisu art. 382 k.p.c. (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 6 stycznia 1999 r., II CKN 100/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 146).
Po trzecie wreszcie, uzasadnienie omawianego zarzutu zdaje się zmierzać
do zakwestionowania prawidłowości ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego
wyroku, co – ze względu na regulację zawartą w art. 3983
§ 3 w związku
z art. 398 13
§ 2 in fine k.p.c. – jest niedopuszczalne (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 23 września 2005 r., III CSK 13/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 76).
W ramach rozważanej podstawy kasacyjnej skarżący wskazał ponadto na
naruszenie przepisu art. 378 § 1 k.p.c. przez zaniechanie rozważenia zarzutów
apelacji dotyczących wyłącznej winy powoda w powstaniu nadpłaty podatku, która
ukształtowała dochodzone odszkodowanie i była przesłanką wznowienia
postępowania. Trzeba w związku z tym przypomnieć, że w systemie apelacyjnym
postępowanie prowadzone przez sąd drugiej instancji – pozostając postępowaniem
odwoławczym i kontrolnym – zachowuje walor postępowania rozpoznawczego, co
oznacza, że sąd ten ma z jednej strony pełną, ograniczoną jedynie granicami
zaskarżenia, swobodę jurysdykcyjną, z drugiej natomiast ciąży na nim obowiązek
rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. Wynikający
9
z art. 378 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. obowiązek rozpoznania sprawy w granicach
apelacji oznacza zatem zarówno bezwzględny zakaz wykraczania przez sąd drugiej
instancji poza te granice, jak i nakaz wzięcia pod uwagę i rozważenia wszystkich
podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. W konsekwencji, sąd drugiej
instancji może – a jeżeli je dostrzeże – powinien naprawić wszystkie stwierdzone w
postępowaniu apelacyjnym naruszenia prawa materialnego przez sąd pierwszej
instancji, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji, pod warunkiem,
że mieszczą się w granicach zaskarżenia (zob. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 21 sierpnia 2003 r., III CKN 392/01, OSNC 2004, nr 10, poz. 161, oraz
z dnia 4 października 2002 r., III CZP 62/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 7).
W apelacji pozwanego – wśród zarzutów mających uzasadniać wniosek
o zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji i oddalenie powództwa znalazł się zarzut
naruszenia art. 260 § 1 Ordynacji podatkowej przez nieuwzględnienie,
że okoliczności stanowiące przesłankę do uchylenia decyzji Pierwszego Urzędu
Skarbowego z dnia 9 czerwca 1995 r. powstały z winy powoda. Nawiązując do
zarzutów podniesionych w odpowiedzi na pozew, pozwany podnosił,
że bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie o zobowiązaniach podatkowych za rok
1993 miała potwierdzona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia
2 grudnia 1997 r. bezprawność działania powoda, polegająca na wadliwym
rozliczeniu podatku za rok 1992. Przyczyną tej wadliwości było natomiast
naruszenie wyrażonej w art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym zasady
rozliczania w czasie wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów.
Polegało ono, zdaniem skarżącego, na zawyżeniu kosztów uzyskania przychodów
przez zadeklarowanie ich w całości w roku 1992 zamiast – jak należało –
rozliczeniu ich w latach 1993 – 1997. W konsekwencji, do zaniżenia kosztów
uzyskania przychodów i powstania nadpłaty w następnych latach podatkowych,
w tym w roku 1993, doszło wyłącznie z winy powoda. Tezę tę – jak wywodził dalej
skarżący – wspiera okoliczność, że do nieprawidłowości, o których mowa, doszło
w wykonaniu przez powoda zasady samoopodatkowania wyrażonej w art. 27 ust. 1
ustawy o podatku dochodowym, wobec czego decyzja z dnia 9 czerwca 1995 r.
była jedynie konsekwencją złożenia określonej treści zeznania podatkowego.
10
Sąd Apelacyjny rozpoznający apelację nie uwzględnił przytoczonych
zarzutów w swoich rozważaniach ani nie wyjaśnił, dlaczego ich nie rozpoznał.
Nie może być bowiem uznana za rozpoznanie podniesionych zarzutów ogólnikowa
konstatacja, iż „pozwany Skarb Państwa nie wykazał, że przesłanki które
uzasadniały uchylenie decyzji powstały z winy powoda”. Sąd Apelacyjny nie podjął
nawet próby zbadania i rozważenia przyczyn wydania decyzji wadliwie ustalającej
wysokość podatku za rok 1993.
W tym stanie rzeczy nie może ulegać wątpliwości, że nierozpoznanie
omawianych zarzutów, powtórnie przywołanych przez skarżącego w skardze
kasacyjnej, stanowi obrazę art. 378 § 1 k.p.c., a brak wypowiedzi Sądu
Apelacyjnego w tym przedmiocie powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego
wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
Na koniec trzeba zauważyć, że Sąd Apelacyjny znaczną część swoich
rozważań poświęcił omówieniu obowiązków, które, zgodnie z przepisami art. 121,
art. 122 i art. 241 Ordynacji podatkowej, spoczywały na organach podatkowych
po wydaniu przez Naczelny Sąd Administracyjny wyroku z dnia 2 grudnia 1997 r.,
i którym organy te nie sprostały. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku brak
jednak podsumowania tych rozważań, zwłaszcza ich znaczenia w aspekcie
rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji opartego na podstawie art. 260 § 1
Ordynacji podatkowej.
Podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia prawa materialnego
został ściśle powiązany z okolicznościami faktycznymi sprawy, w tym
z okolicznościami, których w dotychczasowym postępowaniu Sąd Apelacyjny –
z naruszeniem przepisu art. 378 § 1 k.p.c. – nie rozpoznał. W tej sytuacji
rozważanie podstawy kasacyjnej z art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c. trzeba uznać za
przedwczesne.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 oraz art.
108 § 2 w związku z art. 39821
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
11
jz