Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

Sędzia Sądu Okręgowego Tomasz Lebowa

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2013 roku w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku S. W.

z udziałem E. P.

o dział spadku po L. W.

na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 5 września 2012 roku, sygnatura akt II Ns 529/12

postanawia:

odrzucić zażalenie.

Sygn. akt II Cz 333/13

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 września 2012 roku Sąd Rejonowy Lublin –Zachód w Lublinie postanowił:

I. umorzyć postępowanie w sprawie II Ns 529/12;

II. zasądzić od S. W. na rzecz E. P. kwotę 3690 zł tytułem zwrotu „kosztów procesu”;

III. zwrócić S. W. z kasy Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie kwotę 250 zł tytułem nienależnie uiszczonej opłaty (k. 73).

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 355 § 1 k.p.c. i art. 512 § 1 k.p.c. i wyjaśnił, że wnioskodawca skutecznie cofnął wniosek o dział spadku po L. W., a jeżeli wniosek zostanie skutecznie cofnięty, to na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania.

Sąd wskazał, że oświadczenie woli wnioskodawcy o cofnięciu wniosku nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani też nie zmierza do obejścia prawa.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 520 § 2 k.p.c., a jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o zwrocie opłaty przepis art. 79 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 90 z 2010 roku, poz. 594 – tekst jednolity ze zmianami) (k. 74-76).

*

Na postanowienie z dnia 5 września 2012 roku zażalenie złożył S. W., wnosząc o uchylenie postanowienia w całości i prowadzenie postępowania w dalszym ciągu (k. 82-83v).

*

W odpowiedzi na zażalenie E. P. wniosła o odrzucenie zażalenia i nieobciążanie jej kosztami postępowania zażaleniowego (k. 103-106).

*

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie wnioskodawcy jest niedopuszczalne, gdyż wniesione zostało po upływie przepisanego terminu, a w związku z tym podlega odrzuceniu na podstawie art. 373 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Zażalenie to podlegało odrzuceniu już przez Sąd pierwszej instancji na podstawie art. 370 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Nieodrzucenie zażalenia przez Sąd Rejonowy spowodowało konieczność jego odrzucenia przez Sąd Okręgowy, jako sąd drugiej instancji.

Przepis art. 394 k.p.c., mający na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym, stanowi, że termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie – od ogłoszenia postanowienia.

W rozpoznawanej sprawie postanowienie zapadło na rozprawie w dniu 5 września 2012 roku (k. 48).

Wnioskodawca nie złożył w terminie tygodniowym od ogłoszenia postanowienia wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia i doręczenie tego postanowienia z uzasadnieniem (art. 357 § 1 k.p.c. w zw. z art. 517 k.p.c.).

W związku z powyższym termin do wniesienia zażalenia upłynął z dniem 12 września 2012 roku.

Zażalenie wnioskodawcy, które zostało wniesione w dniu 1 lutego 2013 roku, wniesione zostało po upływie przepisanego terminu.

Wprawdzie S. W. złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 5 września 2012 roku, jednak nastąpiło to dopiero w dniu 8 października 2012 roku (k. 59, 62), a więc również po upływie terminu do żądania sporządzenia uzasadnienia postanowienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem.

S. W. w dniu 8 października 2012 roku złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia żądania ¹ sporządzenia uzasadnienia postanowienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem i wniosek ten Sąd Rejonowy uwzględnił postanowieniem z dnia 7 stycznia 2013 roku (k. 72), jednak wniosek o przywrócenie terminu był bezzasadny, a w związku z tym postanowienie uwzględniające ten wniosek nie jest trafne.

Sąd drugiej instancji jest nie tylko uprawniony, ale i zobowiązany do oceny zasadności przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej, w szczególności terminu do wniesienia środka zaskarżenia. Jak to kilkakrotnie wyjaśnił Sąd Najwyższy, w granicach kontroli zachowania warunków formalnych apelacji, którą sąd drugiej instancji przeprowadza na podstawie art. 373 k.p.c., mieści się również sprawdzenie zasadności przywrócenia uchybionego terminu do wniesienia apelacji ². Stanowisko to odnosi się również do kontroli warunków formalnych innych środków zaskarżenia, w szczególności zażalenia.

W rozpoznawanej sprawie nie jest trafne postanowienie przywracające termin do złożenia żądania sporządzenia uzasadnienia postanowienia z dnia 5 września 2012 roku i doręczenia tego postanowienia z uzasadnieniem.

Wprawdzie wnioskodawca nie był obecny na rozprawie w dniu 5 września 2012 roku, jednak o terminie posiedzenia wyznaczonego na tę rozprawę zawiadomiony został pełnomocnik wnioskodawcy i to pełnomocnik wykonujący zawód adwokata. Zawiadomienie o terminie rozprawy w dniu 5 września 2012 roku doręczone zostało pełnomocnikowi wnioskodawcy w dniu 18 lipca 2012 roku, a odbiór zawiadomienia pełnomocnik potwierdził własnoręcznym podpisem (k. 45 – potwierdzenie odbioru).

Dla prawidłowości doręczenia zawiadomienia o terminie rozprawy nie miał w rozpoznawanej sprawie żadnego znaczenia fakt, że S. W. wypowiedział swojemu pełnomocnikowi pełnomocnictwo procesowe.

Przepis art. 94 § 1 k.p.c., mający zastosowanie również w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 k.p.c.), stanowi, że wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników – z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.

O tym, że pełnomocnictwo procesowe zostało przez S. W. wypowiedziane, pełnomocnik wnioskodawcy zawiadomił Sąd Rejonowy w piśmie procesowym wysłanym w dniu 21 sierpnia 2012 roku, które wpłynęło faktycznie do tego Sądu w dniu 22 sierpnia 2012 roku (k. 50, 54). Przed dniem 22 sierpnia 2012 roku nastąpiło prawidłowe doręczenie pełnomocnikowi wnioskodawcy zawiadomienia o rozprawie w dniu 5 września 2012 roku, jak również wysłanie listem poleconym pisma procesowego z dnia 14 sierpnia 2012 roku przez pełnomocnika uczestniczki.

Wprawdzie pismo procesowe wysłane w dniu 21 sierpnia 2012 roku dołączone zostało do akt sprawy już po wydaniu przez Sąd Rejonowy postanowienia z dnia 5 września 2012 roku, jednak nie ma to żadnego znaczenia z punktu widzenia zachowania przez wnioskodawcę prawa do obrony jego praw. Nawet bowiem gdyby pismo to zostało dołączone do akt sprawy wcześniej, to i tak nie istniał prawny obowiązek zawiadamiania wnioskodawcy o terminie posiedzenia w dniu 5 września 2012 roku, ani też doręczenia mu odpisu pisma pełnomocnika uczestniczki z dnia 14 sierpnia 2012 roku. Czynności te zostały już skutecznie dokonane zanim nastąpiło zawiadomienie Sądu i pełnomocnika uczestniczki o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego przez wnioskodawcę.

Przepis art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c., mający zastosowanie również w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 k.p.c.), stanowi, że jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego lub osobę upoważnioną do odbioru pism sądowych, doręczenia należy dokonać tym osobom. W związku z treścią tego przepisu zawiadomienie o posiedzeniu w dniu 5 września 2012 roku zostało skutecznie doręczone pełnomocnikowi wnioskodawcy, w szczególności z punktu widzenia zachowania prawa wnioskodawcy do obrony jego praw.

Bez znaczenia jest zatem okoliczność, że zarządzeniem z dnia 28 czerwca 2012 roku wnioskodawca wezwany został do stawienia się osobiście na rozprawę w dniu 5 września 2012 roku i wezwanie to nie zostało mu skutecznie doręczone. Wezwanie to związane było z zamiarem przesłuchania wnioskodawcy w celu ustalenia, jakie z istotnych okoliczności sprawy są sporne (art. 212 zd. 1 k.p.c. – w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 maja 2012 roku – w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), a nie w innym celu. W związku z tym, że wnioskodawca w dniu 24 lipca 2012 roku złożył pismo procesowe, w którym cofnął wniosek, wezwanie to stało się bezprzedmiotowe. Adnotacja z dnia 18 lipca 2012 roku na potwierdzeniu odbioru (k. 47), dokonana przez pracownika poczty, może być uznana co najwyżej za informację, że zmienił się adres dla doręczeń wnioskodawcy, nie zaś za zawiadomienie o wypowiedzeniu przez wnioskodawcę pełnomocnictwa procesowego. Obowiązek zawiadomienia sądu o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego spoczywa na mocodawcy i pełnomocniku, przy czym zawiadomienie dokonane przez jednego z nich czyni zadość temu obowiązkowi względem obydwu.

Te same uwagi dotyczą doręczenia pełnomocnikowi wnioskodawcy odpisu pisma pełnomocnika uczestniczki z dnia 14 sierpnia 2012 roku, wniesionego w tym samym dniu do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie (k. 39). Odpis tego pisma pełnomocnik uczestniczki przesłał pełnomocnikowi wnioskodawcy listem poleconym w dniu 14 sierpnia 1012 roku. Do tego czasu ani Sąd Rejonowy, ani też pełnomocnik uczestniczki, nie zostali zawiadomieni przez wnioskodawcę lub jego pełnomocnika o tym, że wnioskodawca wypowiedział pełnomocnictwo procesowe pełnomocnikowi. Pełnomocnik uczestniczki przesłał zatem pismo procesowe z dnia 14 sierpnia 2012 roku bezpośrednio pełnomocnikowi wnioskodawcy, wykonując obowiązek wynikający z przepisów art. 132 § 1 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

÷

Zawiadomienie Sądu Rejonowego o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego nastąpiło dopiero w dniu 22 sierpnia 2012 roku. Co więcej, nawet gdyby hipotetycznie uznać adnotację z dnia 18 lipca 2012 roku na przesyłce poleconej (k. 47) za informację o wypowiedzeniu pełnomocnictwa przez wnioskodawcę, to i tak nie miałoby to żadnego znaczenia z punktu widzenia prawidłowości doręczenia zawiadomienia o rozprawie pełnomocnikowi wnioskodawcy. Zawiadomienie to zostało wysłane w dniu 13 lipca 2012 roku, a więc i tak byłoby skuteczne. Sąd nie miałby obowiązku zawiadamiania wnioskodawcy terminie posiedzenia wyznaczonego na rozprawę.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że wnioskodawca ze swojej winy uchybił terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 5 września 2012 roku i doręczenie odpisu tego postanowienia z uzasadnieniem. Zawiadomienie o posiedzeniu w dniu 5 września 2012 roku doręczone zostało skutecznie pełnomocnikowi wnioskodawcy i to pełnomocnik wnioskodawcy powinien poinformować wnioskodawcę o tym, że w dniu 5 września 2012 roku odbędzie się posiedzenie wyznaczone na rozprawę. Ewentualne zaniechania pełnomocnika wnioskodawcy w tym zakresie obciążają samego wnioskodawcę i nie pozwalają na uznanie, że wnioskodawca nie dokonał w terminie wskazanej wyżej czynności procesowej bez swojej winy.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało odrzucić zażalenie jako niedopuszczalne, gdyż zostało wniesione po upływie przepisanego terminu.

*

Sąd Okręgowy nie zamieszczał w postanowieniu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zażaleniowego. Zażalenie wnioskodawcy podlegało odrzuceniu. Z kolei uczestniczka, reprezentowana przez pełnomocnika wykonującego zawód adwokata, nie złożyła Sądowi Okręgowemu spisu kosztów, ani też nie zgłosiła wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Jej roszczenie o zwrot kosztów postępowania zażaleniowego wygasło zatem na podstawie art. 109 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie przytoczonych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.

1 Wniosku zawierającego takie żądanie.

2 Por.: postanowienie SN z dnia 16 lipca 2009 roku, II UZ 23/09, Lex nr 536864; postanowienie SN z dnia 5 stycznia 2001 roku, sygn. akt I CKN 1156/00, nie publikowane; postanowienie SN z 21 maja 1998 oku, III CKN 471/97, OSP 1999, nr 4, poz. 83; postanowienie SN z 4 marca 1997 roku, I CKN 45/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 122; uchwałę SN z dnia 30 stycznia 1968 roku, III CZP 77/67, OSN CP 1968, nr 12, poz. 202.