I CZ 61/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-11-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CZ 197/04 III CNP 4/05 III CZP 31/00 III RN 140/01 II CZ 107/81 II UZ 48/04 III CKN 367/99 III CZ 71/04 III CZP 44/98 III ZP 1/2000 IV CR 232/79 IV CZ 92/02
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 61/06
POSTANOWIENIE
Dnia 10 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z wniosku R. K.
przy uczestnictwie R. K.
przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w […]
o uznanie wyroku sądu zagranicznego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 10 listopada 2006 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 2 czerwca 2006 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 2 czerwca 2006 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
wnioskodawczyni o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od skargi
kasacyjnej. W uzasadnieniu wyraził pogląd, że opłacenie środka odwoławczego nie
jest odrębną czynnością procesową i z tego względu nie może być skutecznie
wniesiony wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od tego rodzaju
środka zaskarżenia. Skoro postanowienie z uzasadnieniem zostało doręczone
pełnomocnikowi wnioskodawczyni w dniu 7 lutego 2006 r., skarga kasacyjna
została wniesiona w dniu 7 kwietnia 2006 r., a opłata uiszczona w dniu 8 kwietnia
2006 r., tj. po terminie, to podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek o przywrócenie terminu może dotyczyć czynności procesowej, przy
czym równocześnie z jego wniesieniem strona powinna jej dokonać (art. 168 § 1
k.p.c.). Czynnością procesową jest wniesienie środka zaskarżenia, który powinien
spełniać wymagania formalne i zostać należycie opłacony. Środek zaskarżenia od
którego nie została uiszczona opłata w prawidłowej wysokości podlega odrzuceniu
(art. 130 § 3 k.p.c.).
W judykaturze kilkakrotnie wyrażono pogląd, że opłacenie środka
odwoławczego nie jest odrębną czynnością procesową w rozumieniu art. 169 § 3
k.p.c.. lecz stanowi jej element, (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
7 czerwca 2002 r., IV CZ 92/02, niepublikowane, z dnia 12 lipca 1957 r. l CZ
131/57, OSPiKA 1958, nr 4, poz. 103 oraz z dnia 27 stycznia 2005 r., II UZ 48/04,
niepublikowane) i z tego względu wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia
opłaty od środka odwoławczego nie może być skutecznie wniesiony.
Wyrażano także stanowisko przeciwne (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 2 września 1981 r., II CZ 107/81 niepublikowane, z dnia 20 września 2002 r.,
3
III RN 140/01. OSNP 2003, nr 17. poz. 411 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia
17 lipca 1979, IV CR 232/79, OSPiKA 1980. nr 7-8, poz. 143).
De lega lata, tj. po wejściu w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398, dalej „u.k.s.c.") art. 130
§ 1 k.p.c. odpowiada treści art. 137 d.k.p.c. i obejmuje swą hipotezą zarówno braki
formalne jak i fiskalne pisma procesowego. Powrót do koncepcji unormowania
obydwu tych kwestii w kodeksie postępowania cywilnego jest wyrazem
podobieństwa pomiędzy postępowaniem związanym z nienależytym uiszczeniem
opłat sądowych, a postępowaniem w przedmiocie uzupełnienia braków formalnych
pism procesowych. Po wprowadzeniu ostatnich zmian legislacyjnych w literaturze
został nawet wyrażony pogląd, zbyt daleko idący, że nieuiszczenie należnej opłaty
jest brakiem formalnym pisma.
Choć więc nadal występują odrębności pomiędzy tymi postępowaniami,
zwłaszcza w regulacji skutków braków formalnych i fiskalnych, to podobieństwo
tych unormowań przemawia za tym aby kwestę dopuszczalności przywracania
terminu do usunięcia braków formalnych pism procesowych oraz do uiszczania
opłat od tych czynności procesowych traktować podobnie. Skoro w judykaturze
dominuje pogląd o przywracalności terminu do uzupełnienia braków formalnych
pism procesowych (por. np. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia
1967 r. l CZ 149/66, OSNCP 1967, nr 9, poz. 186), a w doktrynie jest on
w zasadzie jednolity, to powinno się także dopuścić możliwość przywrócenia
terminu do uzupełnienia braków w zakresie opłat sądowych.
W piśmiennictwie zwrócono uwagę, że nieprzywracalne są tylko terminy
długie (por. np. art. 169 § 4 k.p.c., art. 408 k.p.c.), gdy tymczasem terminy do
uiszczenia opłat, podobnie jak do uzupełnienia braków formalnych, nie posiadają tej
cechy, czyli kwalifikują się z tego względu do terminów przywracalnych. Na gruncie
art. 130 § 1 k.p.c. i art. 1302
§ 2 k.p.c. jest to w zasadzie termin tygodniowy,
a w wypadkach objętych hipotezami art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c., terminem tym jest
nawet ściśle określona chwila, tj. wniesienie do sądu pisma procesowego
podlegającego opłacie.
4
Gdy środek zaskarżenia z brakiem fiskalnym został wniesiony w terminie
i nieodrzucony, gdyż skarżący wcześniej wystąpił z wnioskiem o przywrócenie
terminu do wniesienia opłaty, to zgodnie z wymaganiem zawartym w art. 169 § 3
k.p.c. powinien on jednocześnie uiścić należną opłatę sądową. Brak jest natomiast
w takim wypadku podstaw do zażądania ponownego wniesienia takiego środka
gdyż uprzednio wniesiony zachował jeszcze byt prawny. Jest to argument
przemawiający za tym aby przyjąć, że uiszczenie opłaty od pozwu, lub środka
zaskarżenia stanowi jednak odrębną, choć akcesoryjną, czynność procesową
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 1979 r., IV CR 232/79, OSPIKA
1980, nr 7 - 8. poz. 143).
Za dokonaną wykładnią przemawia także - utrzymany już na gruncie obecnie
obowiązującej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - kierunek
judykatury akceptujący zapatrywanie, że w razie oddalenia zgłoszonego przez
profesjonalnego pełnomocnika wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych
w zakresie poniesienia należnej od środka zaskarżenia opłaty stałej lub
stosunkowej przewodniczący wzywa pełnomocnika do opłacenia tego środka
w terminie tygodniowym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
4 października 2006 r., l CZ 81/06, niepublikowane).
Odrzucenie środka zaskarżenia niweczy wszelkie skutki procesowe
związane z jego wniesieniem i dlatego nie można traktować środka odwoławczego
prawomocnie odrzuconego jako ponownie wniesionego wraz z wnioskiem o
przywrócenie terminu (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11
sierpnia 1999 r., III CKN 367/99, OSNC 2000, nr 3, poz. 47 oraz uchwałę składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000r. III ZP 1/2000, OSNC
2001, nr1, poz. 1).
Według art. 10 u.k.s.c. obowiązek uiszczenia opłaty sądowej powstaje
dopiero w chwili wniesienia do sądu pisma podlegającego opłacie. Z treści tego
przepisu wynika, że wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od
środka odwoławczego może być skutecznie wniesiony tylko wtedy, gdy środek taki
został faktycznie wniesiony, lecz nie został w terminie opłacony, jak również pod
warunkiem, że nie został jeszcze odrzucony. Uprawomocnienie się postanowienia
5
o odrzuceniu nieopłaconego w terminie środka odwoławczego wniesionego od
orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie powoduje, że takie postanowienie
jest wiążące dla sądu (art. 365 k.p.c.) i jako kończące postępowanie w sprawie nie
może być więc uchylone na podstawie art. 359 k.p.c.
Niezaskarżalne, gdyż nie kończące postępowania w sprawie (por. np.
uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego: z dnia 24 listopada 1998 r.,
III CZP 44/98, OSNC 1999, nr 5, poz. 87, z dnia 31 maja 2000 r.,, III CZP1/00,
OSNC 2001, nr 1, poz.1 i z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, ONSC 2001,
nr 2, poz. 22 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r.,
III CNP 4/05, Biul. S.N. 2005, nr 10, s. 14) postanowienie o oddaleniu wniosku
o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej wywarło wpływ
na wynik sprawy, gdyż doprowadziło do odrzucenia skargi kasacyjnej. Badanie na
podstawie art. 380 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 3943
§ 3 k.p.c. w wyniku tzw.
uprzedniej kontroli prawidłowości tego orzeczenia przy rozpoznawaniu zażalenia na
odrzucenie skargi kasacyjnej jest dopuszczalne (por. np. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 8 marca 2000 r., l CZ 259/99, z dnia 15 stycznia 2001,
II CZ197/04, z dnia 23 września 2004 r., III CZ 71/04 niepublikowane i z dnia
21 listopada 2001 , l CZ 165/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 102). Warunkiem jednak
takiej kontroli niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy,
jest zamieszczenie w środku odwoławczym stosownego wniosku
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 września 2004 r., III CZ 71/04
niepublikowane i z dnia 15 stycznia 2001 r., l PZ 85/00, OSNP 2002 nr 19, poz.
464). Gdy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek powinien być
jednoznacznie sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom
przez niego wnoszonym treści wprost w nich nie wyrażonych (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2005 r., II CZ 197/04 i powołane już z dnia
4 października 2006 r., l CZ 81/06, niepublikowane)
Skarżący takiego wniosku w zażaleniu nie zawarł, a same tylko rozważania
dotyczące nietrafności poglądu o niedopuszczalności wniosku o przywrócenie
terminu do uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej nie mogą wywołać skutku
określonego w art. 380 k.p.c.
6
Z tych względów na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 10 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z wniosku R. K.
przy uczestnictwie R. K.
przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w […]
o uznanie wyroku sądu zagranicznego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 10 listopada 2006 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 2 czerwca 2006 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 2 czerwca 2006 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
wnioskodawczyni o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od skargi
kasacyjnej. W uzasadnieniu wyraził pogląd, że opłacenie środka odwoławczego nie
jest odrębną czynnością procesową i z tego względu nie może być skutecznie
wniesiony wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od tego rodzaju
środka zaskarżenia. Skoro postanowienie z uzasadnieniem zostało doręczone
pełnomocnikowi wnioskodawczyni w dniu 7 lutego 2006 r., skarga kasacyjna
została wniesiona w dniu 7 kwietnia 2006 r., a opłata uiszczona w dniu 8 kwietnia
2006 r., tj. po terminie, to podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek o przywrócenie terminu może dotyczyć czynności procesowej, przy
czym równocześnie z jego wniesieniem strona powinna jej dokonać (art. 168 § 1
k.p.c.). Czynnością procesową jest wniesienie środka zaskarżenia, który powinien
spełniać wymagania formalne i zostać należycie opłacony. Środek zaskarżenia od
którego nie została uiszczona opłata w prawidłowej wysokości podlega odrzuceniu
(art. 130 § 3 k.p.c.).
W judykaturze kilkakrotnie wyrażono pogląd, że opłacenie środka
odwoławczego nie jest odrębną czynnością procesową w rozumieniu art. 169 § 3
k.p.c.. lecz stanowi jej element, (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
7 czerwca 2002 r., IV CZ 92/02, niepublikowane, z dnia 12 lipca 1957 r. l CZ
131/57, OSPiKA 1958, nr 4, poz. 103 oraz z dnia 27 stycznia 2005 r., II UZ 48/04,
niepublikowane) i z tego względu wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia
opłaty od środka odwoławczego nie może być skutecznie wniesiony.
Wyrażano także stanowisko przeciwne (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego:
z dnia 2 września 1981 r., II CZ 107/81 niepublikowane, z dnia 20 września 2002 r.,
3
III RN 140/01. OSNP 2003, nr 17. poz. 411 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia
17 lipca 1979, IV CR 232/79, OSPiKA 1980. nr 7-8, poz. 143).
De lega lata, tj. po wejściu w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398, dalej „u.k.s.c.") art. 130
§ 1 k.p.c. odpowiada treści art. 137 d.k.p.c. i obejmuje swą hipotezą zarówno braki
formalne jak i fiskalne pisma procesowego. Powrót do koncepcji unormowania
obydwu tych kwestii w kodeksie postępowania cywilnego jest wyrazem
podobieństwa pomiędzy postępowaniem związanym z nienależytym uiszczeniem
opłat sądowych, a postępowaniem w przedmiocie uzupełnienia braków formalnych
pism procesowych. Po wprowadzeniu ostatnich zmian legislacyjnych w literaturze
został nawet wyrażony pogląd, zbyt daleko idący, że nieuiszczenie należnej opłaty
jest brakiem formalnym pisma.
Choć więc nadal występują odrębności pomiędzy tymi postępowaniami,
zwłaszcza w regulacji skutków braków formalnych i fiskalnych, to podobieństwo
tych unormowań przemawia za tym aby kwestę dopuszczalności przywracania
terminu do usunięcia braków formalnych pism procesowych oraz do uiszczania
opłat od tych czynności procesowych traktować podobnie. Skoro w judykaturze
dominuje pogląd o przywracalności terminu do uzupełnienia braków formalnych
pism procesowych (por. np. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia
1967 r. l CZ 149/66, OSNCP 1967, nr 9, poz. 186), a w doktrynie jest on
w zasadzie jednolity, to powinno się także dopuścić możliwość przywrócenia
terminu do uzupełnienia braków w zakresie opłat sądowych.
W piśmiennictwie zwrócono uwagę, że nieprzywracalne są tylko terminy
długie (por. np. art. 169 § 4 k.p.c., art. 408 k.p.c.), gdy tymczasem terminy do
uiszczenia opłat, podobnie jak do uzupełnienia braków formalnych, nie posiadają tej
cechy, czyli kwalifikują się z tego względu do terminów przywracalnych. Na gruncie
art. 130 § 1 k.p.c. i art. 1302
§ 2 k.p.c. jest to w zasadzie termin tygodniowy,
a w wypadkach objętych hipotezami art. 1302
§ 1 i 3 k.p.c., terminem tym jest
nawet ściśle określona chwila, tj. wniesienie do sądu pisma procesowego
podlegającego opłacie.
4
Gdy środek zaskarżenia z brakiem fiskalnym został wniesiony w terminie
i nieodrzucony, gdyż skarżący wcześniej wystąpił z wnioskiem o przywrócenie
terminu do wniesienia opłaty, to zgodnie z wymaganiem zawartym w art. 169 § 3
k.p.c. powinien on jednocześnie uiścić należną opłatę sądową. Brak jest natomiast
w takim wypadku podstaw do zażądania ponownego wniesienia takiego środka
gdyż uprzednio wniesiony zachował jeszcze byt prawny. Jest to argument
przemawiający za tym aby przyjąć, że uiszczenie opłaty od pozwu, lub środka
zaskarżenia stanowi jednak odrębną, choć akcesoryjną, czynność procesową
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 1979 r., IV CR 232/79, OSPIKA
1980, nr 7 - 8. poz. 143).
Za dokonaną wykładnią przemawia także - utrzymany już na gruncie obecnie
obowiązującej ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - kierunek
judykatury akceptujący zapatrywanie, że w razie oddalenia zgłoszonego przez
profesjonalnego pełnomocnika wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych
w zakresie poniesienia należnej od środka zaskarżenia opłaty stałej lub
stosunkowej przewodniczący wzywa pełnomocnika do opłacenia tego środka
w terminie tygodniowym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
4 października 2006 r., l CZ 81/06, niepublikowane).
Odrzucenie środka zaskarżenia niweczy wszelkie skutki procesowe
związane z jego wniesieniem i dlatego nie można traktować środka odwoławczego
prawomocnie odrzuconego jako ponownie wniesionego wraz z wnioskiem o
przywrócenie terminu (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11
sierpnia 1999 r., III CKN 367/99, OSNC 2000, nr 3, poz. 47 oraz uchwałę składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000r. III ZP 1/2000, OSNC
2001, nr1, poz. 1).
Według art. 10 u.k.s.c. obowiązek uiszczenia opłaty sądowej powstaje
dopiero w chwili wniesienia do sądu pisma podlegającego opłacie. Z treści tego
przepisu wynika, że wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od
środka odwoławczego może być skutecznie wniesiony tylko wtedy, gdy środek taki
został faktycznie wniesiony, lecz nie został w terminie opłacony, jak również pod
warunkiem, że nie został jeszcze odrzucony. Uprawomocnienie się postanowienia
5
o odrzuceniu nieopłaconego w terminie środka odwoławczego wniesionego od
orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie powoduje, że takie postanowienie
jest wiążące dla sądu (art. 365 k.p.c.) i jako kończące postępowanie w sprawie nie
może być więc uchylone na podstawie art. 359 k.p.c.
Niezaskarżalne, gdyż nie kończące postępowania w sprawie (por. np.
uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego: z dnia 24 listopada 1998 r.,
III CZP 44/98, OSNC 1999, nr 5, poz. 87, z dnia 31 maja 2000 r.,, III CZP1/00,
OSNC 2001, nr 1, poz.1 i z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, ONSC 2001,
nr 2, poz. 22 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r.,
III CNP 4/05, Biul. S.N. 2005, nr 10, s. 14) postanowienie o oddaleniu wniosku
o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej wywarło wpływ
na wynik sprawy, gdyż doprowadziło do odrzucenia skargi kasacyjnej. Badanie na
podstawie art. 380 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. i art. 3943
§ 3 k.p.c. w wyniku tzw.
uprzedniej kontroli prawidłowości tego orzeczenia przy rozpoznawaniu zażalenia na
odrzucenie skargi kasacyjnej jest dopuszczalne (por. np. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 8 marca 2000 r., l CZ 259/99, z dnia 15 stycznia 2001,
II CZ197/04, z dnia 23 września 2004 r., III CZ 71/04 niepublikowane i z dnia
21 listopada 2001 , l CZ 165/01, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 102). Warunkiem jednak
takiej kontroli niezaskarżalnego postanowienia, które miało wpływ na wynik sprawy,
jest zamieszczenie w środku odwoławczym stosownego wniosku
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 września 2004 r., III CZ 71/04
niepublikowane i z dnia 15 stycznia 2001 r., l PZ 85/00, OSNP 2002 nr 19, poz.
464). Gdy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik wniosek powinien być
jednoznacznie sformułowany, gdyż nie ma podstaw do przypisywania pismom
przez niego wnoszonym treści wprost w nich nie wyrażonych (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2005 r., II CZ 197/04 i powołane już z dnia
4 października 2006 r., l CZ 81/06, niepublikowane)
Skarżący takiego wniosku w zażaleniu nie zawarł, a same tylko rozważania
dotyczące nietrafności poglądu o niedopuszczalności wniosku o przywrócenie
terminu do uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej nie mogą wywołać skutku
określonego w art. 380 k.p.c.
6
Z tych względów na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji.
db