Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 212/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa "E." Sp. z o.o.
przeciwko "L." Sp. z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 12 października 2007 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 grudnia 2006 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w B. nakazem zapłaty wydanym w dniu 12 października 2005
r. nakazał, żeby pozwany – „L.” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zapłacił
powodowi – „E.” spółce z ograniczoną odpowiedzialnością kwotę 151.371,13 zł
z odsetkami ustawowymi od wymienionych w nakazie kwot i kosztami procesu.
Po rozpoznaniu sprawy na skutek sprzeciwu pozwanego od tego nakazu Sąd
Okręgowy wyrokiem z dnia 21 czerwca 2006 r. oddalił powództwo. Apelację
powoda od tego wyroku Sąd Apelacyjny oddalił wyrokiem z dnia 15 grudnia 2006 r.
Sąd ten uznał, że zasadne było częściowe zwolnienie pozwanego od kosztów
sądowych przez sąd pierwszej instancji i ustanowienie dla niego radcy prawnego
oraz że uzasadnione było przywrócenie pozwanemu terminu do wniesienia
sprzeciwu od nakazu zapłaty. Oddalenie powództwa ocenił jako rozstrzygnięcie
trafne. Powód dochodził bowiem od pozwanego należności z tytułu zaległości
płatniczych wynikających z wykonania umowy zawartej przez strony w dniu 22
sierpnia 2003 r., dotyczącej dostarczania odpadów produkcyjnych, przyjmując, że
obowiązująca cena ustalona w umowie zmieniona została przez ofertę z dnia 6
października 2003 r. i aneks nr 2 z dnia 23 lutego 2004 r. Tymczasem ustalone
zostało, że zmiany te dotyczyły cen złomu ołowianego, złomu akumulatorowego,
miedzi z akumulatorów i wiórów mosiądzu, natomiast żądanie pozwu wiąże się z
ceną za szlam ołowiany i zgar ołowiany, za których nabycie pozwany zapłacił cenę
ustaloną w umowie.
Podstawami skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego wniesionej
przez powoda są: I. naruszenie przepisów postępowania, powodujące
1) nieważność postępowania wobec wydania wyroku w stosunku do strony
(powoda) nieistniejącej – co stanowi naruszenie art. 202 zd. drugie k.p.c. i wobec
prowadzenia postępowania z udziałem osoby, która nie przedłożyła
pełnomocnictwa powoda i nie została wezwana do jego przedłożenia (art. 379 § 2
k.p.c.) oraz polegające na: 2) naruszeniu art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) poprzez bezpodstawne
3
zwolnienie pozwanego od kosztów sądowych i naruszenie art. 117 § 1 k.p.c.
poprzez niezasadne przyznanie pozwanemu pełnomocnika procesowego z urzędu
oraz 3) naruszeniu art. 124 k.p.c. poprzez uznanie, że złożenie przez pozwanego
wniosków o zwolnienie od kosztów sądowy i ustanowienie pełnomocnika
procesowego z urzędu przedłużyło termin do wniesienia sprzeciwu, naruszeniu
art. 168 § 1 k.p.c. przez uznanie, że pozwany niedopełnił w terminie wniesienia
sprzeciwu bez swojej winy i naruszeniu art. 169 § 1 k.p.c. przez przyjęcie,
że pozwany dochował terminu do wniesienia sprzeciwu, a także II. naruszenie
prawa materialnego poprzez błędną wykładnie lub niewłaściwe zastosowanie
art. 78 k.c., wobec przyjęcia, że między stronami nie doszło do porozumienia
na piśmie w zakresie zmiany podstaw ustalania ceny, lub zawarcia nowej umowy.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go
wyroku sadu pierwszej instancji i utrzymanie w mocy wydanego w sprawie nakazu
zapłaty ewentualnie przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I. 1. Podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut nieważności postępowania
wiąże się – co wynika z uzasadnienia skargi – z wydaniem przez Sąd Okręgowy
wyroku z dnia 21 czerwca 2006 r. w stosunku do nieistniejącego już wówczas
poprzednika prawnego powoda – „E.” spółki akcyjnej, kiedy to pełnomocnik powoda
nie legitymował się umocowaniem udzielonym mu przez powoda. Skarga kasacyjna
nie jest jednakże środkiem zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji (art. 3981
§
1 k.p.c.). Wyrok zaskarżony skargą wydany został w stosunku do powoda i
postępowanie przed sądem drugiej instancji toczyło się z udziałem pełnomocnika
procesowego ustanowionego przez powoda. Postępowanie to nie jest dotknięte
nieważnością z przyczyn przewidzianych w art. 379 pkt 2 k.p.c.
2. Niemające uzasadnionych podstaw zwolnienie strony od kosztów
sądowych i bezpodstawne ustanowienie pełnomocnika procesowego dla strony
stanowią uchybienia procesowe. O ile niezasadna odmowa zwolnienia od kosztów
sądowych i niezasadna odmowa ustanowienia pełnomocnika procesowego są
uchybieniami mogącymi mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 3983
§ 1 pkt 2
4
k.p.c.), gdyż mogą powodować ograniczenie lub nawet pozbawienie możności
obrony swych praw przez stronę, o tyle niezasadne zwolnienie strony od kosztów
sądowych i niezasadne ustanowienie dla strony pełnomocnika procesowego nie są
uchybieniami mogącymi mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wprawdzie
nie można wykluczyć, że gdyby strona nie została zwolniona od kosztów sądowych
i gdyby nie został ustanowiony dla niej pełnomocnik procesowy,
to nie przytoczyłaby tych twierdzeń i nie powołała tych dowodów, które przytoczył
i powołał ustanowiony dla niej pełnomocnik i uwzględnienie których przez sąd miało
istotny wpływ na wynik sprawy, ale nie można przyjąć, że sama strona
nie przytoczyłaby takich samych twierdzeń i nie powołała takich samych dowodów,
a wobec ich przytoczenia i powołania w sprawie nie można uznać,
iż bezpodstawnie sąd uwzględnił te czynności i zgłoszone przez powoda
twierdzenia oraz dowody przeprowadzone na jego wniosek stały się podstawą
rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli zatem pozwany został bezpodstawnie zwolniony
w części od kosztów sądowych i niezasadnie przyznano mu radcę prawnego,
uchybienia te nie mogły mieć istotnego wpływu na wynik sprawy, a zatem nie mogą
stanowić uzasadnionej podstawy skargi kasacyjnej (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.)
powodującej jej uwzględnienie.
3. Termin do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty biegnie od doręczenia
sprzeciwu pozwanemu (art. 502 § 1 k.p.c.). Z akt sprawy (k. 61) wynika, że nakaz
zapłaty z dnia 12 października 2005 r. został doręczony pozwanemu przez pocztę
w drodze tzw. awiza, przy czym z naruszeniem § 9 ust. 3 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego trybu
doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 62,
poz. 697 ze zm.) zaniechano dokonania awiza powtórnego. W tej sytuacji
doręczenie to nie było skuteczne i nie spowodowało, że od daty tego doręczenia
biegł termin do wniesienia sprzeciwu. Nie można zatem było uznać, że pozwany
wniósł sprzeciw po upływie przypisanego terminu i bezprzedmiotowe było
ubieganie się przez niego o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu
oraz postępowanie prowadzone na skutek jego wniosku o przywrócenie tego
terminu. Sąd Apelacyjny trafnie zatem uznał, aczkolwiek z błędnym uzasadnieniem,
że Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął sprzeciw od nakazu zapłaty wniesiony
5
przez pozwanego, jako wniesiony w terminie, i uczynił go podstawą dalszego
rozpoznawania sprawy (art. 505 § 1 k.p.c.). Zarzuty skargi kasacyjnej naruszenia
art. 124, 168 § 1 i art. 169 § 1 k.p.c., dotyczące bezpodstawnego, zdaniem
skarżącego, przywrócenia pozwanemu terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu
zapłaty, nie mogą więc prowadzić do uwzględnienia skargi. Gdyby nawet zarzuty te
okazały się zasadne, uchybienia związane z przywróceniem pozwanemu terminu
do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty nie tylko nie mogły, ale nie miały
istotnego wpływu na wynik sprawy (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
II. Sąd Apelacyjny nie stwierdził ani nieważności, ani nieskuteczności
czynności powoda (oferta z dnia 6 października 2003 r., aneks nr 2 z dnia 23 lutego
2004 r.) zmierzających do zmiany umowy zawartej przez strony w dniu 22 sierpnia
2003 r. w zakresie cen odpadów produkcyjnych nabywanych przez pozwanego,
dlatego, że czynności te nie spełniają warunków, od których zależy uznanie ich –
stosownie do art. 78 § 1 k.c. – za dokonane w formie pisemnej. Nie może zatem
być mowy o naruszeniu przez zaskarżony wyrok wymienionego przepisu.
Należy zauważyć, że zgodnie z ustaleniami faktycznymi stanowiącymi
podstawę zaskarżonego wyroku, zmiana cen dokonana czynnościami zdziałanymi
przez powoda po zawarciu przez strony umowy z dnia 22 sierpnia 2003 r., które
zostały przyjęte przez powoda dla wyliczenia jego żądania, dotyczyła nie tych
odpadów produkcyjnych, ze sprzedażą których powiązał on żądanie dochodzone
w sprawie. Ustalenia te, które zadecydowały o treści zaskarżonego wyroku,
są wiążące w postępowaniu kasacyjnym (art. 39813
§ 2 k.p.c.). Ich podważeniu
nie może służyć zarzut naruszenia prawa materialnego i to zarzut naruszenia
przepisu, który dotyczy warunków wymaganych od czynności prawnej, by mogła
ona być uznana za spełnioną w formie pisemnej (art. 78 § 1 k.c.).
Z przytoczonych względów, uznając skargę kasacyjną za niemającą
uzasadnionych podstaw, Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił.