Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 29/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 lutego 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
SSN Andrzej Wróbel
Protokolant Halina Kurek
w sprawie z odwołania Z. W.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 6 października 2009 r.,
w sprawie przeniesienia sędziego w stan spoczynku,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 18 lutego 2010 r.,
uchyla zaskarżoną uchwałę i przekazuje sprawę Krajowej
Radzie Sądownictwa do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia 6 października 2009 r. Nr 713/2009 Krajowa Rada
Sądownictwa, działając na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001
r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze zm.) i art. 73 § 1 w
2
związku z art. 70 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), postanowiła przenieść sędziego
Sądu Rejonowego Z. W. w stan spoczynku z dniem podjęcia uchwały.
W uzasadnieniu uchwały wskazano, że Kolegium Sądu Okręgowego w […]
skierowało sędziego na badania przez orzecznika Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych (określany dalej jako Zakład) celem ustalenia jego zdolności do
pełnienia obowiązków sędziego. Lekarz orzecznik, po poddaniu się przez sędziego
stosownym badaniom, orzekł, że jest on niezdolny do pełnienia obowiązków
sędziego z powodu choroby lub utraty sił. W związku z tym Kolegium Sądu
Okręgowego przedstawiło Krajowej Radzie Sądownictwa wniosek o przeniesienie
sędziego w stan spoczynku. Orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu zostało
doprecyzowane przez niego w ten sposób, że niezdolność sędziego do pełnienia
obowiązków spowodowana została chorobą.
W odwołaniu od powyższej uchwały sędzia Z. W. zarzucił: I. naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 70 § 1 Prawa o ustroju sądów
powszechnych, prowadzące do jego niewłaściwego zastosowania i stwierdzenia, że
jest osobą chorą, trwale niezdolną do wykonywania zawodu sędziego, gdy w istocie
tak nie jest; II. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie: 1) § 20 ust. 1
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada 2007 r. w
sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz
postępowania przed Radą (Dz.U. Nr 219, poz. 1623, powoływanego dalej jako
rozporządzenie wykonawcze) w związku z art. 12 ust. 6 ustawy o Krajowej Radzie
Sądownictwa, przez jego niezastosowanie, 2) art. 379 pkt 5 oraz art. 233 § 1 k.p.c.,
poprzez wydanie uchwały bez wszechstronnego wyjaśnienia wszelkich
okoliczności, w tym przede wszystkim niewysłuchanie przenoszonego w stan
spoczynku sędziego, co doprowadziło do nieważności postępowania oraz błędnego
ustalenia stanu faktycznego i oparcia na nim zaskarżonej decyzji, 3) art. 328 § 2
k.p.c., poprzez niesporządzenie uzasadnienia uchwały w sposób umożliwiający
dokonanie przez Sąd Najwyższy oceny zasadności odwołania.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej
uchwały i przekazanie sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do ponownego
rozpoznania.
3
W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że Krajowa Rada Sądownictwa
oparła się wyłącznie na treści orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu z dnia 1 lipca
2009 r. bez zapoznania się nawet ze stanowiącą jego integralną część opinią
specjalistyczną lekarza konsultanta z dnia 29 lipca 2009 r. (prawidłowo z dnia 29
czerwca 2009 r.), co spowodowało, że nie wiadomo jaka choroba trwale
dyskwalifikuje skarżącego do wykonywania zawodu sędziego i to w sytuacji, gdy od
7 lat nie przedłożył pracodawcy żadnego zwolnienia lekarskiego, zaś niepełnienie
przez niego służby w okresie do 23 września 2009 r. spowodowane było
zawieszeniem w związku z toczącym się postępowaniem sądowym, a nie chorobą.
Skarżący wskazał również, że zaniechanie przez Radę uzyskania od niego
wyjaśnień uniemożliwiło mu zakwestionowanie prawidłowości sposobu
przeprowadzenia badań oraz treści orzeczenia lekarza orzecznika Zakładu, w
sytuacji gdy wydana w sprawie […] Sądu Okręgowego […] przez dwóch biegłych z
zakresu psychiatrii opinia z dnia 17 lipca 2009 r. stoi w opozycji do tego orzeczenia
oraz do opinii lekarza konsultanta Zakładu, a treść dołączonych do odwołania
zaświadczeń wystawionych przez lekarzy, na pochodzącą od których dokumentację
medyczną konsultant się powołuje, prowadzi do zupełnie odmiennych wniosków.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Nietrafne są zarzuty naruszenia wskazanych w odwołaniu przepisów
Kodeksu postępowania cywilnego, gdyż nie stosuje się ich w postępowaniu przed
Krajową Radą Sądownictwa. Kodeks ten ma zastosowanie tylko w zakresie
przepisów o skardze kasacyjnej do postępowania przed Sądem Najwyższym (art.
13 ust. 6 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa).
Uzasadnione okazały się natomiast zarzuty obrazy art. 70 § 1 Prawa o
ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którym sędziego przenosi się w stan
spoczynku na jego wniosek lub na wniosek właściwego kolegium sądu, jeżeli z
powodu choroby lub utraty sił uznany został przez lekarza orzecznika Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków
sędziego oraz § 20 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego, w myśl którego w
sprawach indywidualnych Rada podejmuje uchwały po wszechstronnym
rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy na podstawie udostępnionej
dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników postępowania.
4
W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że wykładnia
przepisów dotyczących przeniesienia sędziego w stan spoczynku musi uwzględniać
konstytucyjną zasadę nieusuwalności sędziów określoną w art. 180 ust. 1 ustawy
zasadniczej oraz okoliczność, że Krajowa Rada Sądownictwa stoi na staży
niezawisłości sędziów (art. 186 ust. 1 tej ustawy), co dotyczy także przewidzianego
w art. 180 ust. 3 Konstytucji przeniesienia sędziego w stan spoczynku na skutek
uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Należy
bowiem mieć na uwadze, że mimo konstytucyjnie zagwarantowanej nieusuwalności
sędzia ma bardzo ograniczoną możliwość zakwestionowania orzeczenia lekarza
orzecznika stwierdzającego trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków, gdyż nie
przysługuje mu w tym przypadku ani dwuinstancyjny tryb orzekania o niezdolności
do pracy w postępowaniu przed Zakładem (art. 14 ust. 1 i ust 2a ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227), ani droga przed sądem
powszechnym. W tej sytuacji postępowanie przed Krajową Radą Sądownictwa nie
może być iluzoryczne i ograniczać się do stwierdzenia, że lekarz orzecznik orzekł
trwałą niezdolność do pełnienia obowiązków sędziego z powodu choroby bądź
utraty sił. Co prawda orzeczenie lekarza orzecznika stwierdzające taką niezdolność
jest podstawowym dokumentem dla podjęcia uchwały przez Radę, jednakże - skoro
to Krajowa Rada Sądownictwa, a nie lekarz orzecznik Zakładu, przenosi sędziego
w stan spoczynku - do pozbawienia sędziego urzędu nie wystarcza sam fakt jego
wydania. Orzeczenie to powinno więc zostać ocenione i zweryfikowane przez Radę
po wszechstronnym rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy na podstawie
udostępnionej dokumentacji dotyczącej stanu zdrowia sędziego oraz wyjaśnień
uczestników postępowania (§ 20 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego), przy czym
Rada ma obowiązek uzyskania wyjaśnień sędziego, a - w myśl § 20 ust. 3
rozporządzenia wykonawczego - w uzasadnionych wypadkach może zażądać
uzupełnienia materiałów sprawy, w tym przez przedstawienie takiego dokumentu
medycznego, który odpowiada prawem przewidzianym warunkom i ma
podstawowe znaczenie dowodowe dla podjęcia zgodnej z prawem uchwały.
Wszystko to oznacza, że Krajowa Rada Sądownictwa powinna kierować się zasadą
podejmowania uchwały w indywidualnej sprawie sędziego po przeprowadzeniu
5
postępowania wyjaśniającego odpowiadającego standardom proceduralnym
obowiązującym w państwie praworządnym, a oparcie się przez nią na uzyskanym
orzeczeniu lekarza orzecznika Zakładu może mieć miejsce tylko wówczas, gdy
spełnia ono warunki wymagane od takiego orzeczenia (określa przyczynę
niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego i zawiera uzasadnienie), a jego
walor dowodowy jest niepodważalny. Takie stanowisko zostało zajęte między
innymi w wyrokach z dnia 10 czerwca 2003 r., III KRS 3/03 (OSNP 2004 nr 12, poz.
217); z dnia 7 kwietnia 2004 r., III KRS 1/04 (OSNP 2005 nr 2, poz.), 29; z dnia 19
stycznia 2005 r., III KRS 9/04 (OSNP 2005 nr 12, poz. 182); z dnia 10 stycznia
2007 r., III KRS 6/06 (OSNP 2008 nr 3-4, poz. 52); z dnia 4 kwietnia 2007 r., III
KRS 5/07 (niepublikowany); z dnia 3 lipca 2008 r. (III PO 3/08, OSNP 2009 nr 19-
20, poz. 273); z dnia 5 listopada 2008 r., III KRS 4/08 (niepublikowany); z dnia 2
kwietnia 2009 r., III KRS 8/09 (niepublikowany) i Sąd Najwyższy w składzie
rozpoznającym niniejszą skargę kasacyjną w pełni je podziela.
W okolicznościach sprawy Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę
zgodną z orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu chociaż nie dysponowała
żadnymi danymi umożliwiającymi jego weryfikację, ani nie uzyskała od sędziego
stosownych wyjaśnień w tym zakresie. Zgodnie z § 25 ust. 2 rozporządzenia
wykonawczego, do wniosku w przedmiocie przeniesienia sędziego w stan
spoczynku powinny być dołączone dowody uzasadniające okoliczności stanowiące,
zgodnie z ustawą, podstawę przeniesienia sędziego w stan spoczynku, a w
szczególności - poza orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu - także szczegółowe
zestawienie okresów niepełnienia służby „ze względu na chorobę i urlop dla
poratowania zdrowia” oraz zaświadczenia lekarskie i orzeczenia dotyczące stanu
zdrowia sędziego. Z uwagi na brak takich danych i dokumentów medycznych oraz
pominięcie obowiązku uzyskania wyjaśnień sędziego Krajowa Rada Sądownictwa
pozbawiła się możliwości oceny okoliczności, które skarżący mógł przedstawić
dopiero w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, a które mogły i powinny być
rozpatrzone w postępowaniu przed Radą.
Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 13 ust.
5 i 6 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
6