I UO 2/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:10-09-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I UO 2/13
POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z odwołania H. I.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę
w przedmiocie skargi H. I. o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 3 października 2007 r.,
oraz wyrokiem Sądu Najwyższego, sygn. akt I UK 12/08,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 maja 2013 r.,
stwierdza swą niewłaściwość i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu w […].
UZASADNIENIE
W dniu 4 kwietnia 2012 r. ubezpieczona H. I., powołując się na wydanie
przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 28 lutego 2012 r. wyroku w sprawie K 5/11,
złożyła w Sądzie Apelacyjnym skargę o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 3 października 2007 r., w sprawie
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę.
Postanowieniem z dnia 27 lutego 2013 r., Sąd Apelacyjny "na podstawie art.
200 § 1 k.p.c. w zw. z art. 412 § 4 k.p.c." stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i
2
sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Najwyższemu. Postanowienie to nie jest
uzasadnione na piśmie.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Przekazanie przez Sąd Apelacyjny sprawy (skargi o wznowienie
postępowania) do rozpoznania Sądowi Najwyższemu jest nietrafne. Przepis
art. 412 § 4 k.p.c. - który w ocenie Sądu Apelacyjnego miał uzasadniać przekazanie
sprawy - stanowi tylko tyle, że "jeżeli do rozstrzygnięcia o wznowieniu
postępowania zakończonego wyrokiem właściwy jest Sąd Najwyższy, sąd ten
orzeka tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje
sądowi drugiej instancji". Regulacja ta nie określa więc, w jakich przypadkach Sąd
Najwyższy jest właściwy do rozpoznania skargi o wznowienie postępowania. Aby
ocenić, który sąd jest właściwy do rozpoznania tej skargi, należy odwołać się do
innych przepisów prawa procesowego, w szczególności do art. 405 k.p.c., który
stanowi, że do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na
podstawie przewidzianej w art. 4011
k.p.c. właściwy jest sąd, który wydał
zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji,
właściwy jest sąd instancji wyższej. Właściwość sądu w sprawie wszczętej na
skutek skargi o wznowienie opartej na podstawie z art. 4011
k.p.c. określa art. 405
zdanie pierwsze k.p.c. i jest to przepis szczególny w stosunku do art. 412 § 4 k.p.c.
obejmującego każde wznowienie postępowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8
lutego 2007 r., I CO 17/06, LEX nr 421409). W zakresie właściwości sądu do
wznowienia postępowania, przepis art. 405 k.p.c. zrównuje podstawę przewidzianą
w art. 4011
k.p.c. z podstawami nieważności, wskazując, że właściwy do
wznowienia jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono
orzeczenia sądów różnych instancji, sąd instancji wyższej (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 14 listopada 2008 r., I CO 24/08, LEX nr 658166). Przez sąd,
który wydał zaskarżone orzeczenie, właściwy do rozpoznania skargi o wznowienie
postępowania w razie oparcia jej na podstawie nieważności (art. 401 k.p.c.), należy
rozumieć sąd orzekający w instancji, w której postępowanie było dotknięte
nieważnością, a gdy nieważnością było dotknięte postępowanie w więcej niż jednej
3
instancji - sąd wyższej instancji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19
kwietnia 2006 r., I PO 1/06, OSNP 2007 nr 9-10, poz. 134).
Skarga o wznowienie postępowania wniesiona przez ubezpieczoną nie
podlega rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy, lecz przez Sąd Apelacyjny z
następujących powodów.
Po pierwsze, skarga została oparta na podstawie przewidzianej w art. 4011
k.p.c., a zatem - zgodnie z art. 405 k.p.c. - sądem właściwym do jej rozpoznania
jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie. Z treści skargi w sposób niebudzący
wątpliwości wynika, że ubezpieczona - powołując się na wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r., K 5/11 (Dz.U. 2012 r., poz. 251; OTK-A
2012 nr 2, poz. 16) - zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 3 października
2007 r., a nie wyrok Sądu Najwyższego (tak też wnosiła na rozprawie w dniu 27
lutego 2013 r.). Już z tego względu należało przyjąć, że to Sąd Apelacyjny jest
właściwy do rozpoznania skargi, gdyż ten Sąd wydał zaskarżone orzeczenie i nie
miało miejsca zaskarżenie orzeczeń sądów różnych instancji (art. 405 zdanie
pierwsze k.p.c.).
Po drugie, w sprawie, w której zapadł wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 3
października 2007 r., orzekał także Sąd Najwyższy, który wyrokiem z dnia 11 maja
2009 r., I UK 12/08, oddalił skargę kasacyjną ubezpieczonej. Podstawą tego
rozstrzygnięcia była podjęta w tej sprawie (a więc wiążąca z mocy art. 39817
§ 2
k.p.c.) uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia
2008 r., I UZP 6/08 (OSNP 2009 nr 9-10, poz. 120), według której przy ustalaniu
prawa do emerytury warunkiem niezbędnym uwzględnienia okresu składkowego
wymienionego w art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr
39, poz. 353 ze zm.) jest - po wejściu w życie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o
repatriacji (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 ze zm.) - przedstawienie
przez wnioskodawcę decyzji o uznaniu go za repatrianta w oparciu o art. 16 ust. 4
tej ustawy. Przy wydaniu wyroku z dnia 11 maja 2009 r. Sąd Najwyższy nie
stosował - a będąc związany podstawami skargi kasacyjnej (art. 39813
§ 1 k.p.c.)
nie mógł stosować - art. 114 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach uznanego
przez Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 28 lutego 2012 r., K 5/11, za
4
niezgodny z Konstytucją RP. Oznacza to, że ubezpieczona prawidłowo nie
zaskarżyła wyroku Sądu Najwyższego, gdyż podstawa wznowienia przewidziana
art. 4011
k.p.c. tego wyroku nie dotyczy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 11 września 2012 r., II UO 3/12, Legalis).
Wreszcie - po trzecie - należy stwierdzić, że Sąd Najwyższy, który
rozpoznawał skargę kasacyjną i ją oddalił, nie jest sądem wyższej instancji w
rozumieniu art. 405 zdanie pierwsze k.p.c., ponieważ orzeka poza tokiem instancji.
W takiej sytuacji do wznowienia postępowania właściwy jest sąd drugiej instancji
(postanowienie z dnia 19 września 2012 r., III UO 4/12, publikacja przewidziana w
OSNP 2013 nr 17-18).
W myśl art. 200 § 2 zdanie drugie i trzecie k.p.c. sąd wyższego rzędu,
któremu sprawa została przekazana, nie jest związany postanowieniem o
przekazaniu sprawy. Sąd ten w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekaże
sprawę innemu sądowi, który uzna za właściwy, nie wyłączając sądu
przekazującego.
Wobec tego Sąd Najwyższy na podstawie powołanych przepisów stwierdził
swą niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w
[…].
POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Gersdorf (przewodniczący)
SSN Józef Iwulski (sprawozdawca)
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z odwołania H. I.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę
w przedmiocie skargi H. I. o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 3 października 2007 r.,
oraz wyrokiem Sądu Najwyższego, sygn. akt I UK 12/08,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 maja 2013 r.,
stwierdza swą niewłaściwość i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu w […].
UZASADNIENIE
W dniu 4 kwietnia 2012 r. ubezpieczona H. I., powołując się na wydanie
przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 28 lutego 2012 r. wyroku w sprawie K 5/11,
złożyła w Sądzie Apelacyjnym skargę o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 3 października 2007 r., w sprawie
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę.
Postanowieniem z dnia 27 lutego 2013 r., Sąd Apelacyjny "na podstawie art.
200 § 1 k.p.c. w zw. z art. 412 § 4 k.p.c." stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i
2
sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Najwyższemu. Postanowienie to nie jest
uzasadnione na piśmie.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Przekazanie przez Sąd Apelacyjny sprawy (skargi o wznowienie
postępowania) do rozpoznania Sądowi Najwyższemu jest nietrafne. Przepis
art. 412 § 4 k.p.c. - który w ocenie Sądu Apelacyjnego miał uzasadniać przekazanie
sprawy - stanowi tylko tyle, że "jeżeli do rozstrzygnięcia o wznowieniu
postępowania zakończonego wyrokiem właściwy jest Sąd Najwyższy, sąd ten
orzeka tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje
sądowi drugiej instancji". Regulacja ta nie określa więc, w jakich przypadkach Sąd
Najwyższy jest właściwy do rozpoznania skargi o wznowienie postępowania. Aby
ocenić, który sąd jest właściwy do rozpoznania tej skargi, należy odwołać się do
innych przepisów prawa procesowego, w szczególności do art. 405 k.p.c., który
stanowi, że do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na
podstawie przewidzianej w art. 4011
k.p.c. właściwy jest sąd, który wydał
zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji,
właściwy jest sąd instancji wyższej. Właściwość sądu w sprawie wszczętej na
skutek skargi o wznowienie opartej na podstawie z art. 4011
k.p.c. określa art. 405
zdanie pierwsze k.p.c. i jest to przepis szczególny w stosunku do art. 412 § 4 k.p.c.
obejmującego każde wznowienie postępowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8
lutego 2007 r., I CO 17/06, LEX nr 421409). W zakresie właściwości sądu do
wznowienia postępowania, przepis art. 405 k.p.c. zrównuje podstawę przewidzianą
w art. 4011
k.p.c. z podstawami nieważności, wskazując, że właściwy do
wznowienia jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono
orzeczenia sądów różnych instancji, sąd instancji wyższej (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 14 listopada 2008 r., I CO 24/08, LEX nr 658166). Przez sąd,
który wydał zaskarżone orzeczenie, właściwy do rozpoznania skargi o wznowienie
postępowania w razie oparcia jej na podstawie nieważności (art. 401 k.p.c.), należy
rozumieć sąd orzekający w instancji, w której postępowanie było dotknięte
nieważnością, a gdy nieważnością było dotknięte postępowanie w więcej niż jednej
3
instancji - sąd wyższej instancji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19
kwietnia 2006 r., I PO 1/06, OSNP 2007 nr 9-10, poz. 134).
Skarga o wznowienie postępowania wniesiona przez ubezpieczoną nie
podlega rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy, lecz przez Sąd Apelacyjny z
następujących powodów.
Po pierwsze, skarga została oparta na podstawie przewidzianej w art. 4011
k.p.c., a zatem - zgodnie z art. 405 k.p.c. - sądem właściwym do jej rozpoznania
jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie. Z treści skargi w sposób niebudzący
wątpliwości wynika, że ubezpieczona - powołując się na wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r., K 5/11 (Dz.U. 2012 r., poz. 251; OTK-A
2012 nr 2, poz. 16) - zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 3 października
2007 r., a nie wyrok Sądu Najwyższego (tak też wnosiła na rozprawie w dniu 27
lutego 2013 r.). Już z tego względu należało przyjąć, że to Sąd Apelacyjny jest
właściwy do rozpoznania skargi, gdyż ten Sąd wydał zaskarżone orzeczenie i nie
miało miejsca zaskarżenie orzeczeń sądów różnych instancji (art. 405 zdanie
pierwsze k.p.c.).
Po drugie, w sprawie, w której zapadł wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 3
października 2007 r., orzekał także Sąd Najwyższy, który wyrokiem z dnia 11 maja
2009 r., I UK 12/08, oddalił skargę kasacyjną ubezpieczonej. Podstawą tego
rozstrzygnięcia była podjęta w tej sprawie (a więc wiążąca z mocy art. 39817
§ 2
k.p.c.) uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia
2008 r., I UZP 6/08 (OSNP 2009 nr 9-10, poz. 120), według której przy ustalaniu
prawa do emerytury warunkiem niezbędnym uwzględnienia okresu składkowego
wymienionego w art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr
39, poz. 353 ze zm.) jest - po wejściu w życie ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o
repatriacji (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 ze zm.) - przedstawienie
przez wnioskodawcę decyzji o uznaniu go za repatrianta w oparciu o art. 16 ust. 4
tej ustawy. Przy wydaniu wyroku z dnia 11 maja 2009 r. Sąd Najwyższy nie
stosował - a będąc związany podstawami skargi kasacyjnej (art. 39813
§ 1 k.p.c.)
nie mógł stosować - art. 114 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach uznanego
przez Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 28 lutego 2012 r., K 5/11, za
4
niezgodny z Konstytucją RP. Oznacza to, że ubezpieczona prawidłowo nie
zaskarżyła wyroku Sądu Najwyższego, gdyż podstawa wznowienia przewidziana
art. 4011
k.p.c. tego wyroku nie dotyczy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 11 września 2012 r., II UO 3/12, Legalis).
Wreszcie - po trzecie - należy stwierdzić, że Sąd Najwyższy, który
rozpoznawał skargę kasacyjną i ją oddalił, nie jest sądem wyższej instancji w
rozumieniu art. 405 zdanie pierwsze k.p.c., ponieważ orzeka poza tokiem instancji.
W takiej sytuacji do wznowienia postępowania właściwy jest sąd drugiej instancji
(postanowienie z dnia 19 września 2012 r., III UO 4/12, publikacja przewidziana w
OSNP 2013 nr 17-18).
W myśl art. 200 § 2 zdanie drugie i trzecie k.p.c. sąd wyższego rzędu,
któremu sprawa została przekazana, nie jest związany postanowieniem o
przekazaniu sprawy. Sąd ten w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekaże
sprawę innemu sądowi, który uzna za właściwy, nie wyłączając sądu
przekazującego.
Wobec tego Sąd Najwyższy na podstawie powołanych przepisów stwierdził
swą niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w
[…].