Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 128/14
POSTANOWIENIE
Dnia 9 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 9 lipca 2014 r.,
sprawy F. S., J. M., S. K.
skazanych z art. 258 § 2 k.k. i in. oraz
sprawy S. P.
skazanego z art. 279 § 1 k.k. i in.
z powodu kasacji wniesionych przez obrońców
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 4 czerwca 2013 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 12 lipca 2011 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić kasacje jako oczywiście bezzasadne,
2. zwolnić skazanych od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa
kosztów sądowych postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 12 lipca 2011 r., uznał F. S. za winnego
zorganizowania i kierowania grupą przestępczą o charakterze zbrojnym mającą na
celu popełnianie przestępstw, to jest za winnego przestępstwa z art. 258 § 3 k.k. w
brzmieniu obowiązującym przed dniem 16 kwietnia 2004 r. i za przestępstwo to
2
wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności. F. S. uznany został nadto tym
wyrokiem za winnego przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw.
z art. 64 § 2 k.k., za które wymierzono mu karę 6 lat pozbawienia wolności i 100
stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych. Tym
samym wyrokiem uznano F. S. za winnego przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i art.
275 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które wymierzono mu karę
5 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość
jednej stawki na 50 złotych. Kolejne przestępstwa przypisane temu skazanemu to:
przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k. i art. 189 § 1 k.k. w zw. z art. 64 §
2 k.k., za które sąd skazał go na 8 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych
grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwo z art. 280 §
2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia wolności i
100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych,
przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na 8
lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość
jednej stawki na 50 złotych, przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art.
189 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia
wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50
złotych, przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za
które sąd skazał go na 8 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny,
ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i
art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia
wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50
złotych, przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art. 189 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek
dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwo z
art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. i art. 189 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które
sąd skazał go na 7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny,
ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwo z art. 263 § 2 k.k. w
zw. z art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia wolności,
przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. i in., za które wymierzono mu karę 8 lat
pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej
3
stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 289 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art.
65 § 1 k.k., za które wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, przestępstwa
z art. 286 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu
karę roku pozbawienia wolności, przestępstwa z art. 288 § 1 k.k. i art. 278 § 1 k.k. i
art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu
karę roku pozbawienia wolności, przestępstwa z art. 289 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k. i art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności.
Sąd orzekł wobec F. S. karę łączną 13 lat pozbawienia wolności oraz karę
łączną 360 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę
50 złotych.
Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy uznał J. M. za winnego następujących
przestępstw: z art. 258 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 16
kwietnia 2004 r. i za przestępstwo to wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności,
przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za
które wymierzono mu karę 6 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych
grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 §
1 k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które
wymierzono mu karę 5 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny,
ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 § 2 k.k. i
art. 157 § 1 k.k. i art. 189 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na
8 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość
jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k.,
za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych
grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 §
2 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które sąd skazał go na 8 lat pozbawienia wolności i
100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych,
przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. i in., za które wymierzono mu karę 6 lat
pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej
stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 289 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art.
65 § 1 k.k., za które wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, przestępstwa
z art. 286 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu
karę roku pozbawienia wolności, przestępstwa z art. 288 § 1 k.k. i art. 278 § 1 k.k. i
4
art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu
karę roku pozbawienia wolności, przestępstwa z art. 289 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k. i art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności.
Sąd orzekł wobec J. M. karę łączną 12 lat pozbawienia wolności oraz karę
łączną 300 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę
50 złotych.
Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy uznał S. K. za winnego następujących
przestępstw: z art. 258 § 2 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 16
kwietnia 2004 r. i za przestępstwo to wymierzył mu karę 3 lat pozbawienia wolności,
przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., za które
wymierzono mu karę 7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny,
ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 § 2 k.k. i
art. 157 § 1 k.k. i w zw. z art. 64 § 1 k.k., za które sąd skazał go na 8 lat
pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej
stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k., za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek
dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z
art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., za które sąd skazał go na
7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość
jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw.
z art. 64 § 1 k.k., za które sąd skazał go na 7 lat pozbawienia wolności i 100 stawek
dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych, przestępstwa z
art. 263 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k., za które wymierzono mu karę 2 lat
pozbawienia wolności, przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. i in., za które wymierzono
mu karę 4 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając
wysokość jednej stawki na 50 złotych.
Sąd orzekł wobec S. K. karę łączną 12 lat pozbawienia wolności oraz karę
łączną 300 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę
50 złotych.
S. P. uznany został tym samym wyrokiem za winnego przestępstw: z art. 279
§ 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia
wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50
5
złotych; z art. 13 § 2 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które
wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia wolności i 100 stawek dziennych grzywny,
ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych; z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 §
2 k.k., za które wymierzono mu karę 2 lat pozbawienia wolności i 100 stawek
dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50 złotych i z art. 282 k.k.
w zw. z art. 64 § 2 k.k., za które wymierzono mu karę 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia
wolności i 100 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na 50
złotych.
Sąd orzekł wobec S. P. karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności
oraz karę łączną 150 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki
na kwotę 50 złotych.
Po rozpoznaniu apelacji obrońców […] Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 4
czerwca 2013 r., zmienił zaskarżony wyrok w odniesieniu do S. P. w ten sposób, że
w miejsce przypisanego mu przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k.
(punkt 31 części rozstrzygającej wyroku Sądu Okręgowego) uznał tego
oskarżonego za winnego przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. W
pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymany został w mocy.
Kasacje od tego wyroku wnieśli obrońca skazanych F. S., J. M. i S. K. oraz
obrońca skazanego S. P.
Obrońca F. S., J. M. i S. K. zaskarżył wyrok w całości i zarzucił mu rażące
naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na jego treść, a
mianowicie art. 4 k.p.k., art. 6 k.p.k., art. 406 k.p.k., art. 408 k.p.k. i art. 412 k.p.k. w
zw. z art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. poprzez niedostrzeżenie przez Sąd
odwoławczy uchybienia podniesionego w apelacji obrońcy S. P. polegającego na
ogłoszeniu przez Sąd a quo wyroku w przedmiotowej sprawie nie później niż 120
minut od zakończenia głosów stron w sprawie, mimo jej obszerności zarówno
podmiotowej, jak i przedmiotowej, co wskazuje na fikcyjność narady sędziowskiej
nad wyrokiem, a nadto przyjęcie a priori rozstrzygnięć zawartych w wyroku bez
uwzględnienia jakiejkolwiek analizy końcowych stanowisk oskarżonych i ich
obrońców, a de facto wskazuje na to, że wyrok ten sporządzony został finalnie
przed zamknięciem przewodu sądowego, wysłuchaniem głosów stron i odbyciem
6
przez Sąd a quo narady, w następstwie czego Sąd odwoławczy wydał orzeczenie
nadal obarczony tymże uchybieniem.
Autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz
poprzedzającego go orzeczenia Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania.
W kasacji obrońcy S. P. sformułowano identyczny zarzut i wniosek końcowy.
W pisemnej odpowiedzi prokuratora na kasacje wniesiono o oddalenie obu
kasacji jako oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Obie kasacje są bezzasadne i to w stopniu, który pozwolił na ich rozpoznanie
na posiedzeniu, o którym mowa w art. 535 § 3 k.p.k. Zarzut sformułowany w kasacji
obrońców stanowi powtórzenie zarzutu apelacyjnego zawartego w apelacji obrońcy
S. P., co autorzy kasacji wprost zresztą podkreślili. Zarzut ten dotyczy
postępowania sądu rozpoznającego sprawę w pierwszej instancji, choć autorzy
kasacji podnieśli, że Sąd odwoławczy powielił to uchybienie, nie dostrzegając go.
Sąd odwoławczy dostrzegł tymczasem ten zarzut, o czym świadczy lektura stron 66
i 90 uzasadnienia wyroku. Sąd Apelacyjny powołał się na orzeczenia Sądu
Najwyższego dotyczące kwestii stanowiącej przedmiot zarzutu i stwierdził na ich
podstawie, że zarzut tego rodzaju pozostaje poza sferą kontroli stron i kontroli
odwoławczej i jako taki nie mógł być uwzględniony. W tym stanie rzeczy nie można
podzielić stanowiska obrońców co do rażącego naruszenia przepisów art. 433 § 2
k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k. Sąd odwoławczy bowiem przedstawił argumentację, która
w jego ocenie przemawia za uznaniem omawianego zarzutu za niezasadny.
Niepodzielenie stanowiska obrony w tym zakresie nie może być utożsamiane z
pominięciem zarzutu lub potraktowaniem go w sposób niezgodny ze standardami
rzetelnej kontroli odwoławczej.
Przedmiotowa sprawa jest niewątpliwie obszerna i to zarówno pod względem
podmiotowym jak i przedmiotowym, a więc dotyczy wielu oskarżonych, wobec
których sformułowano w akcie oskarżenia liczne zarzuty. Zauważyć jednak należy,
że postępowanie sądowe w tej sprawie trwało przez rok i trzy miesiące. Skład
orzekający w tej sprawie mógł zatem odbywać narady wstępne nad
poszczególnymi częściami sprawy, mógł także przygotowywać projekty
7
poszczególnych części wyroku już przed naradą końcową. Postępowanie takie,
aczkolwiek obiektywnie nie zawsze możliwe w każdej sprawie, nie tylko nie jest
wadliwe, ale uznać je należy za prawidłowe z punktu widzenia reguł organizacji
pracy i wymogu sprawności postępowania. Podzielić należy w tym zakresie
stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7
października 2009 r., sygn. II KK 142/08, R-OSNKW z 2008 r., poz. 1975,
cytowanego zresztą przez Sąd Apelacyjny. Sąd Najwyższy stwierdził wówczas, że
w rozpoznawanej sprawie celowe było odbycie narady wstępnej i przygotowanie
projektu wyroku i jednocześnie podkreślił: „Nie oznacza to wcale, aby po ostatnim
zamknięciu przewodu sądowego, poprzedzającym wydanie wyroku, zbędne już
było przeprowadzenie narady w trybie art. 408 k.p.k. Wręcz przeciwnie, jest to w
procesie karnym element niezbędny i konieczny. Tyle tylko, że o ile skład
orzekający już wcześniej wstępnie uzgodnił stanowisko, a wysłuchanie głosów
stron bezpośrednio poprzedzających tę część narady nie spowodowało jego
zmiany, to i ta stricte narada, o której mowa w art. 408 k.p.k., wcale nie musiałaby
trwać wprost proporcjonalnie do obszerności zgromadzonego materiału
dowodowego i stopnia złożoności sprawy. To wyłącznie skład orzekający, pod
kierunkiem przewodniczącego, decyduje o przebiegu narady i głosowania oraz o
czasie trwania tych czynności procesowych. Jedynym wyrazem przeprowadzenia
„całości” narady pozostaje przecież podpisanie uzgodnionego wyroku, a to, ile
czasu zajęło dojście do ostatecznych rozstrzygnięć, pozostaje już nie tylko poza
zakresem kontroli stron, ale także kontroli instancyjnej”.
W tym stanie rzeczy raz jeszcze stwierdzić należy, że dokonanie wstępnych
uzgodnień w ramach składu orzekającego i przygotowanie projektu wyroku przed
zamknięciem przewodu sądowego nie stanowi żadnego uchybienia. W rozpoznanej
sprawie nie sposób uznać, aby w toku postępowania, zwłaszcza zaś postępowania
odwoławczego doszło do rażącego naruszenia prawa, nie podjęto zresztą próby
wykazania wpływu opisanego w kasacjach uchybienia na treść wyroku. Wobec
powyższego obie kasacje zostały oddalone.
8