Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 lipca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Łuchtaj

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Ścioch – Kozak

Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski – spr.

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2013 roku

w Lublinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi P. L. na naruszenie prawa strony do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy z wniosku J. D. (1) i J. D. (2) z udziałem P. L., R. L., A. M., W. L., K. L. (1), T. W., M. K., Gminy L., L. M. (1), L. M. (2), R. S., T. S., G. K., M. B. i M. J. o zasiedzenie oraz sprawy z wniosku P. L. z udziałem J. D. (1), J. D. (2), R. L., A. M., W. L., K. L. (1), T. W., M. K., Gminy L., L. M. (1), L. M. (2), R. S., T. S., G. K., M. B. i M. J. o zasiedzenie, prowadzonych przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie pod sygn. akt II Ns 63/11

postanawia:

I.  stwierdzić, że w sprawie z wniosku J. D. (1) i J. D. (2) z udziałem P. L., R. L., A. M., W. L., K. L. (1), T. W., M. K., Gminy L., L. M. (1), L. M. (2), R. S., T. S., G. K., M. B. i M. J. o zasiedzenie oraz w sprawie z wniosku P. L. z udziałem J. D. (1), J. D. (2), R. L., A. M., W. L., K. L. (1), T. W., M. K., Gminy L., L. M. (1), L. M. (2), R. S., T. S., G. K., M. B. i M. J. o zasiedzenie, prowadzonych przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie pod sygn. akt II Ns 63/11, nastąpiła przewlekłość postępowania;

II.  przyznać P. L. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie kwotę 3.000 zł (trzy tysiące złotych);

III.  oddalić skargę w pozostałej części;

IV.  nakazać zwrócić P. L. z kasy Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem zwrotu opłaty od skargi.

Sygn. akt II S 53/13

UZASADNIENIE

W dniu 28 marca 2013 roku została wniesiona przez P. L. skarga na naruszenie prawa strony do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy z wniosku J. D. (1) i J. D. (2) z udziałem P. L., R. L., A. M., W. L., K. L. (1), T. W., M. K., Gminy L., L. M. (1), L. M. (2), R. S., T. S., G. K., M. B. i M. J. o zasiedzenie oraz sprawy z wniosku P. L. z udziałem J. D. (1), J. D. (2), R. L., A. M., W. L., K. L. (1), T. W., M. K., Gminy L., L. M. (1), L. M. (2), R. S., T. S., G. K., M. B. i M. J. o zasiedzenie, prowadzonych przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie pod sygn. akt II Ns 63/11.

Skarżący wniósł o:

1.  stwierdzenie przewlekłości postępowania w tej sprawie;

2.  zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego odpowiedniej sumy pieniężnej w kwocie 10.000 zł.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

W dniu 5 października 2006 roku do Sądu Rejonowego w Lublinie wpłynął wniosek J. D. (1) i J. D. (2) o stwierdzenie, że nabyli oni przez zasiedzenie z dniem 2 października 2006 roku udziały po 1/4 części w działkach o numerach (...), położonych w L. przy ul. (...). Wniosek ten zarejestrowano pod sygnaturą akt II Ns 1692/06 (k. 1-4 akt sygn. II Ns 63/11).

Postanowieniem z dnia 23 października 2006 roku J. D. (1) został częściowo zwolniony od kosztów sądowych. Postanowienie to sprostowano postanowieniem z dnia 16 listopada 2006 roku (k. 20, 23 akt sygn. II Ns 63/11).

Zarządzeniem z dnia 19 grudnia 2006 roku J. D. (1) został wezwany do uiszczenia części opłaty od wniosku, co uczynił w dniu 8 stycznia 2007 roku (k. 25, 27 akt sygn. II Ns 63/11).

Na pierwszym terminie rozprawy w dniu 13 lutego 2007 roku Sąd Rejonowy wysłuchał informacyjnie uczestników. Sąd odroczył rozprawę do dnia 17 kwietnia 2007 roku, wzywając na termin świadków oraz zarządzając dołączenie akt innych spraw (k. 43-46 akt sygn. II Ns 63/11).

Wcześniej, w dniu 23 sierpnia 2006 roku P. L. wniósł o stwierdzenie, że z dniem 23 sierpnia 2006 roku nabył przez zasiedzenie działki nr (...), połowę działki nr (...) i część działki nr (...), położonych w L. przy ul. (...). Zarządzeniem z dnia 25 sierpnia 2006 roku został wezwany do uzupełnienia braków formalnych wniosku, a pismo stanowiące odpowiedź wpłynęło do Sądu Rejonowego w dniu 12 września 2006 roku. Postanowieniem z dnia 17 października 2006 roku P. L. został częściowo zwolniony od kosztów sądowych. Zarządzeniem z dnia 16 listopada 2006 roku został on wezwany do uiszczenia części opłaty od wniosku, co uczynił w dniu 29 listopada 2006 roku. W dniu 1 grudnia 2006 roku wyznaczono termin rozprawy na dzień 11 stycznia 2007 roku. Na rozprawie w dniu 11 stycznia 2007 roku Sąd wysłuchał informacyjnie uczestników i rozprawę odroczył, zobowiązując wnioskodawcę do złożenia zaświadczenia z Wydziału Ksiąg Wieczystych co do stanu prawnego nieruchomości oraz planów działek będących przedmiotem wniosku. W dniu 24 stycznia 2007 roku do Sądu Rejonowego wpłynęła odpowiedź wnioskodawcy na to zobowiązanie, zawierająca również wnioski dowodowe. W dniu 1 lutego 2007 roku zarządzono dołączenie akt o sygn. II Ns 1320/85, zarządzeniem z dnia 9 marca 2007 roku zarządzono dołączenie akt o sygn. II Ns 1692/06, a postanowieniem z dnia 22 marca 2007 roku Sąd Rejonowy połączył tę sprawę do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt II Ns 1692/06 (k. 1, 2-3, 8-9, 20, 24, 26, 41, 55,57, 58 akt sygn. II Ns 1432/06).

Rozprawa w dniu 17 kwietnia 2007 roku została odroczona do dnia 14 czerwca 2007 roku, przy czym co do dwóch uczestników brak było dowodów doręczenia zawiadomień (k. 61-62 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 14 czerwca 2007 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 3 świadków i odroczył rozprawę do dnia 26 września 2007 roku, wzywając świadków, którzy nie stawili się oraz świadków wskazanych przez P. L. (łącznie 6 osób – k. 74-78 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 26 września 2007 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 4 świadków i rozprawę odroczył do dnia 21 listopada 2007 roku, wzywając pozostałych dwóch nieobecnych świadków (k. 95-100 akt sygn. II Ns 63/11).

W dniu 27 września 2007 roku zostały przeprowadzone oględziny nieruchomości, a wobec zastrzeżeń J. D. (1) co do osoby biegłego geodety uczestniczącego w oględzinach, w dniu 4 października 2007 roku zostały wyznaczone kolejne oględziny nieruchomości na dzień 25 października 2007 roku. Termin kolejnych oględzin został następnie zmieniony na dzień 8 listopada 2007 roku z uwagi na inne zaplanowane czynności biegłego, natomiast w dniu 8 listopada 2007 roku oględziny nie odbyły się z uwagi na opady deszczu (k. 101-103, 111, 121, 126 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2007 roku Sąd Rejonowy przesłuchał świadka i pominął dowód z zeznań drugiego niestawającego świadka, odroczył rozprawę i wyznaczył termin oględzin z udziałem biegłego geodety na dzień 10 grudnia 2007 roku (k. 136-138 akt sygn. II Ns 63/11).

W dniu 10 grudnia 2007 roku odbyły się oględziny nieruchomości z udziałem biegłego geodety, a postanowieniem z dnia 4 stycznia 2008 roku Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego geodety w celu wskazania zakresu posiadania nieruchomości przez uczestników na mapie w terminie 30 dni.

Biegły wskazał, że z uwagi na warunki zimowe i obciążenie innymi opiniami jest w stanie sporządzić opinię do dnia 30 kwietnia 2008 roku, następnie z uwagi na skomplikowany charakter sprawy wnosił o przedłużenie terminu na sporządzenie opinii do dnia 30 maja 2008 roku, a ostatecznie – do dnia 29 sierpnia 2008 roku. W dniu 12 września 2008 roku biegły geodeta złożył opinię (k. 150-153, 155, 167, 175, 189, 192-201 akt sygn. II Ns 63/11).

W dniu 16 września 2008 roku wyznaczono termin rozprawy na dzień 25 listopada 2008 roku. Postanowieniami z dnia 24 września 2008 roku Referendarz Sądowy przyznał biegłym (biorącemu udział w pierwszych oględzinach oraz sporządzającemu opinię) wynagrodzenie. W dniu 17 października 2008 roku wpłynęła skarga biegłego sporządzającego opinię na postanowienie Referendarza Sądowego w przedmiocie jego wynagrodzenia, a w dniu 23 października 2008 roku wpłynęła skarga J. D. (1) na postanowienie Referendarza Sądowego w przedmiocie wynagrodzenia pierwszego biegłego biorącego udział w oględzinach. Na rozprawie w dniu 25 listopada 2008 roku Sąd Rejonowy przesłuchał stawającego biegłego, a wnioskodawcy z obu spraw połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia zmodyfikowali wnioski o zasiedzenie. Sąd odroczył rozprawę do dnia 3 lutego 2009 roku, na termin wezwał 3 świadków oraz wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników Gminę L., L. M. (1) i L. M. (2). Termin rozprawy został następnie zmieniony na dzień 17 lutego 2009 roku. Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2008 roku Sąd Rejonowy uwzględnił skargę biegłego na orzeczenie Referendarza Sądowego (k. 203, 205-208, 220-221, 223, 259-253, 255-257, 261 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 17 lutego 2009 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 3 świadków i rozprawę odroczył bez terminu (prowadził ją inny sędzia w zastępstwie sędziego referenta). Na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2009 roku Sąd Rejonowy przesłuchał informacyjnie wnioskodawcę J. D. (1) i M. K. oraz wezwanych uczestników L. M. (2) i L. M. (1), przy czym tych ostatnich przesłuchał także jako uczestników w trybie zabezpieczenia dowodu. Sąd Rejonowy nie uwzględnił również skargi J. D. (1) na orzeczenie Referendarza Sądowego w przedmiocie wynagrodzenia pierwszego biegłego biorącego udział w oględzinach. Sąd Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 23 czerwca 2009 roku i wezwał do udziału w charakterze uczestników R. S. i T. S., gdyż granica między nieruchomościami będącymi przedmiotem postępowania a nieruchomością sąsiednią (działka nr (...)) była sporna. Na rozprawie w dniu 23 czerwca 2009 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 2 świadków i odroczył rozprawę do dnia 22 września 2009 roku, zarządzając zawiadomienie uczestników postępowania o terminie (k. 301-306, 347 – 354, 388-389 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 22 września 2009 roku Sąd Rejonowy ponownie wysłuchał informacyjnie uczestników, odroczył rozprawę do dnia 12 listopada 2009 roku, wezwał uczestników do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania, zwrócił się do Urzędu Miasta L. o informacje oraz dokumentację wywłaszczeniową (k. 401-407 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 12 listopada 2009 roku Sąd Rejonowy wysłuchał informacyjnie uczestników, odroczył rozprawę, zwrócił się o tłumaczenie złożonego aktu małżeństwa oraz zwrócił się ponownie o dokumentację wywłaszczeniową, z tym, że do L. Urzędu Wojewódzkiego w L. (k. 445-449 akt sygn. II Ns 63/11).

W dniu 4 grudnia 2009 roku wpłynęło pismo wnioskodawcy J. D. (1) z wnioskiem o przesłuchanie kolejnych 6 świadków. Zarządzeniem z dnia 14 grudnia 2009 roku wyznaczono termin rozprawy na dzień 4 lutego 2010 roku. Na rozprawie w dniu 4 lutego 2010 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 6 świadków i odroczył rozprawę do dnia 8 kwietnia 2010 roku, wzywając uczestników do osobistego stawiennictwa. Zarządzeniem z dnia 8 lutego 2010 roku zmieniono termin rozprawy na dzień 8 czerwca 2010 roku i zarządzono dokonanie ogłoszeń o toczącym się postępowaniu w Gazecie (...), zarządzenie w tym przedmiocie uzupełniono zarządzeniem z dnia 29 marca 2010 roku. Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2010 roku Referendarz Sądowy przyznał tłumaczowi wynagrodzenie (k. 459, 473, 519 – 525, 530, 562, 567, 578 akt sygn. II Ns 63/11).

Na rozprawie w dniu 8 czerwca 2010 roku Sąd Rejonowy rozpoczął przesłuchanie uczestników w trybie art. 299 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Uczestnicy wnieśli o wyznaczenie kolejnego terminu we wrześniu 2010 roku i Sąd Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 14 września 2010 roku. Na rozprawie w dniu 14 września 2010 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 4 uczestników i odroczył rozprawę do dnia 18 października 2010 roku, wzywając 4 nieobecnych uczestników do osobistego stawiennictwa. W dniu 8 października 2010 roku wpłynęło pismo pełnomocnika wnioskodawcy J. D. (1), w którym sformułowano wniosek ewentualny. W dniu 18 października 2010 roku pismo z podobnym wnioskiem ewentualnym złożył wnioskodawca P. L.. Na rozprawie w dniu 18 października 2010 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 4 uczestników oraz uzupełniająco wnioskodawcę J. D. (1). Rozprawa została zamknięta, a Sąd odroczył ogłoszenia orzeczenia do dnia 29 października 2010 roku. W dniu 29 października 2010 roku Sąd Rejonowy otworzył rozprawę i odroczył ją do dnia 9 lutego 2010 roku, zobowiązując wnioskodawców do wskazania następców prawnych rodzeństwa F. L. w terminie 14 dni pod rygorem zawieszenia postępowania. Postanowieniem z dnia 17 listopada 2010 roku Sąd Rejonowy wezwał do udziału w sprawie wskazane osoby: G. K., M. B. i M. J.. Zarządzeniem z dnia 17 listopada 2010 roku pełnomocnik wnioskodawcy J. D. (1) i P. L. zostali wezwani do wskazania, czy F. L. miał tylko jedną siostrę K. K., a jeżeli miał inne rodzeństwo – do wskazania ich imion i nazwisk, ewentualnie kiedy zmarli i czy posiadali dzieci, a w odniesieniu do osób żyjących – podania adresów i złożenia dla nich odpisów wniosku pod rygorem zawieszenia postępowania. W dniach 29 listopada i 8 grudnia 2010 roku wpłynęły odpowiedzi, z których wynikało, że F. L. nie miał innego rodzeństwa (k. 690-692, 704-706, 758, 772, 773-779,785, 810, 850, 851 akt sygn. II Ns 63/11).

Zarządzeniem z dnia 31 grudnia 2010 roku, w związku z reorganizacją Sądu Rejonowego w Lublinie, sprawa została przekazana Sądowi Rejonowemu Lublin – Zachód w Lublinie. Doszło wówczas też do zmiany sędziego referenta.

Na rozprawie w dniu 9 lutego 2011 roku Przewodniczący stwierdził, że pełnomocnictwo udzielone przez J. J. D. nie upoważnia go do występowania w sprawie niniejszej, a wnioskodawca zobowiązał się uzupełnić ten brak w terminie 21 dni. Sąd Rejonowy odebrał wówczas stanowiska od uczestników i przesłuchał informacyjnie wezwanych uczestników G. K., M. J. i M. B.. Sąd Rejonowy rozprawę odroczył do dnia 4 kwietnia 2011 roku.

Pełnomocnik J. D. (1) na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2011 roku okazał dokument pełnomocnictwa zawierający błędy literowe i w brzmieniu nazwiska mocodawcy, a także zobowiązał się złożyć poprawne pełnomocnictwo. Sąd Rejonowy przesłuchał uczestnika K. L. (1) i odroczył rozprawę do dnia 17 sierpnia 2011 roku, zobowiązał pełnomocnika wnioskodawcy do złożenia dokumentu pełnomocnictwa, wskazania w terminie 21 dni imion i nazwisk oraz adresów wszystkich spadkobierców K. L. (2) oraz złożenia stosownej liczby odpisów wniosku, zarządził dokonanie ogłoszeń o toczących się sprawach w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”.

Na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2011 roku zostało złożone pełnomocnictwo udzielone J. D. (1) przez J. D. (2), a Sąd Rejonowy ponownie dopuścił dowód z przesłuchania uczestników i przesłuchał 5 obecnych uczestników. Rozprawa została odroczona do dnia 23 listopada 2011 roku, a na termin zostali wezwani do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania nieobecni uczestnicy.

Na rozprawie w dniu 23 listopada 2011 roku Sąd Rejonowy przesłuchał 3 uczestników i odroczył rozprawę do dnia 23 grudnia 2011 roku, zobowiązując do osobistego stawiennictwa 3 kolejnych uczestników.

Na rozprawie w dniu 23 grudnia 2011 roku Sąd Rejonowy dopuścił dowód z uzupełniających zeznań 2 świadków, odroczył rozprawę do dnia 10 lutego 2012 roku, zarządził wezwanie świadków oraz zobowiązał do osobistego stawiennictwa 3 uczestników.

Na rozprawie w dniu 10 lutego 2012 roku Sąd Rejonowy przesłuchał świadka, a co do zeznań drugiego świadka, który wyjechał za granicę, wniosek został cofnięty. Sąd Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 16 marca 2012 roku i wezwał do osobistego stawiennictwa uczestnika R. L..

Na rozprawie w dniu 16 marca 2012 roku Sąd Rejonowy uzupełniająco przesłuchał J. D. (1), natomiast uczestnik R. L. nie stawił się. Sąd Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 23 kwietnia 2012 roku.

Na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2012 roku uczestnik R. L. nie stawił się. Sąd Rejonowy odroczył rozprawę i zwrócił się do Urzędu Miasta L. o informację odnośnie opłacania podatków od nieruchomości będących przedmiotem postępowania.

Na rozprawie w dniu 18 czerwca 2012 roku Sąd Rejonowy przesłuchał świadka, który powrócił z zagranicy, odroczył rozprawę do dnia 26 września 2012 roku i zobowiązał uczestniczkę do złożenia dokumentów okazywanych na rozprawie.

Rozprawa w dniu 26 września 2012 roku została odroczona do dnia 24 października 2012 roku, a wnioskodawca wniósł o uzupełniające przesłuchanie obecnego G. K. (z protokołu wynika, że jako świadka, ale osoba ta jest uczestnikiem postępowania). Sąd Rejonowy wskazał na opóźnienie w rozpoznawaniu spraw z wokandy i zobowiązał G. K. do stawiennictwa na następnym terminie. Termin rozprawy zmieniono następnie na dzień 30 listopada 2012 roku.

Na rozprawie w dniu 30 listopada 2012 roku Sąd Rejonowy przesłuchał uczestnika G. K. jako świadka. Pełnomocnik wnioskodawcy J. D. (1) wniósł o dopuszczenie dowodu z ustnej opinii uzupełniającej biegłego geodety J. C. na okoliczność, kto jest właścicielem i korzysta z działki nr (...). Sąd Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 30 stycznia 2013 roku i wezwał na termin biegłego J. C..

Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2013 roku Sąd Rejonowy przesłuchał biegłego J. C., odroczył rozprawę do dnia 27 marca 2013 roku, zobowiązał uczestniczkę M. K. do wskazania sygnatur spraw i kart z akt, co do których wnosi o dopuszczenie dowodu, jak również zakreślił wszystkim uczestnikom termin 14 dni na złożenie wszystkich wniosków dowodowych.

Na rozprawie w dniu 27 marca 2013 roku Sąd Rejonowy doręczył obecnym odpisy pisma uczestniczki M. K., odroczył rozprawę do dnia 8 maja 2013 roku i zakreślił uczestnikom termin 14 dni na ustosunkowanie się do pisma i wniosków dowodowych w nim zawartych (dotyczących dokumentów z akt dołączonych).

Na rozprawie w dniu 8 maja 2013 roku Sąd Rejonowy rozpoznał wnioski o dopuszczenie dowodu z dokumentów z akt spraw dołączonych i dopuścił z urzędu dowody z innych dokumentów z akt spraw dołączonych, odroczył rozprawę do dnia 10 czerwca 2013 roku i zobowiązał pełnomocnika wnioskodawców oraz wnioskodawcę do sprecyzowania ostatecznie żądania wniosków. Pisma wnioskodawców wpłynęły w dniach 15 i 20 maja 2013 roku.

Na rozprawie w dniu 10 czerwca 2013 roku Przewodniczący zobowiązał wnioskodawcę P. L. do złożenia odpisów jego pisma pod rygorem zwrotu pisma; przesłuchano również uzupełniająco P. L.. Rozprawa została odroczona do dnia 19 lipca 2013 roku.

(k. 852, 868-873, 897-899, 929-936, 962-966, 982-983, 1015-1017, 1040-1042, 1077-1078, 1112-1115, 1236-1237, 1302-1305, 1351-1355, 1419-1421, 1437 – 1439 akt sygn. II Ns 63/11)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga P. L. jest częściowo zasadna.

W myśl art. 2 ust. 1 i art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, Nr 179, poz. 1843, ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty lub czynności podjętych przez sąd uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 cyt. ustawy).

Z przedstawionego wyżej toku postępowania wynika, że Sąd Rejonowy podejmował czynności w niniejszej sprawie dość regularnie, a okresy przerw pomiędzy poszczególnymi czynnościami co do zasady nie przekraczały 3 miesięcy czasu.

Same połączone sprawy o zasiedzenie należy ocenić jako zawiłe pod względem faktycznym i prawnym, gdyż prawa do nieruchomości rości sobie szereg członków rodziny, a faktyczne użytkowanie działek odbiega od podziału geodezyjnego ujawnionego w ewidencji gruntów. Dodatkowo sporną jest granica z sąsiednią działką nr (...), co do której wszczęto postępowanie rozgraniczeniowe.

Stąd też konieczne w sprawie było wywołanie opinii biegłego geodety, która była pracochłonna i wymagała przeanalizowania nie tylko stanu faktycznego istniejącego na gruncie, ale również niejednoznacznej dokumentacji geodezyjnej. Sporządzenie opinii przez biegłego trwało jednak ponad 6 miesięcy czasu, co wywarło niekorzystny wpływ na łączny czas trwania postępowania.

Przede wszystkim zaś w procedowaniu Sądu Rejonowego widoczny jest daleko idący brak dążenia do koncentracji materiału dowodowego, jak również podejmowanie czynności procesowych w sposób niekonsekwentny i skutkujący wydłużeniem postępowania.

Usunięcie braku w zakresie pełnomocnictwa udzielonego J. D. (1) było konieczne, aby możliwe było orzekanie w sprawie, gdyż w przeciwnym przypadku mogło dojść do nieważności postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.). Leżało to także w interesie wnioskodawcy P. L., gdyż nieważność postępowania rodzi konieczność uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Tym niemniej pełnomocnictwo to zostało złożone przy wszczęciu postępowania, a jego wadliwość została stwierdzona dopiero po ponad czterech latach.

Podobnie, gdy istnieją uzasadnione wątpliwości co do tego, czy w sprawie biorą udział wszyscy zainteresowani (np. spadkobiercy ostatniego właściciela), zgodnie z art. 609 § 2 k.p.c. i art. 610 k.p.c. w zw. z art. 674 k.p.c. konieczne jest dokonanie ogłoszeń w piśmie poczytnym na terenie kraju, a ustawa z dnia 22 grudnia 2005 roku o wydawaniu „Monitora Sądowego i Gospodarczego” (Dz. U. z 1996 roku, Nr 6, poz. 42, ze zm.) wymagała również dokonywania w nim ogłoszeń przewidzianych przepisami k.p.c. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy dokonywał jednak takich ogłoszeń dwukrotnie: wiosną 2010 roku w Gazecie (...) i wiosną 2011 roku w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”.

Już z prawidłowo odebranych wyjaśnień informacyjnych Sąd Rejonowy powinien uzyskać wiedzę co do kręgu osób zainteresowanych udziałem w postępowaniu, a nawet jeżeli okoliczności takie ujawniły się w toku późniejszego postępowania dowodowego, nie powinno być tak, aby dopiero po zamknięciu rozprawy w dniu 18 października 2010 roku i odroczeniu ogłoszenia orzeczenia Sąd dochodził do przekonania, że w sprawie nie biorą udziału wszystkie osoby zainteresowane i podejmował czynności zmierzające do ich ustalenia. Równocześnie z przeprowadzaniem dowodów osobowych Sąd Rejonowy mógł również występować o istotne jego zdaniem dla rozstrzygnięcia dokumenty (dokumentację wywłaszczeniową, czy informacje odnośnie opłacania podatków).

Niezwłocznie po ustaleniu, jakie okoliczności są sporne i będą wymagały dowodzenia, Sąd Rejonowy powinien zakreślić wnioskodawcom i uczestnikom termin do zgłoszenia wszelkich wniosków dowodowych, a następnie nie dopuszczać do przewlekania przez nich postępowania kolejnymi wnioskami.

Widoczne też jest, że szereg rozpraw nie zostało dostatecznie przygotowanych i nie podejmowano na nich żadnych istotnych czynności wymagających rozprawy, względnie podejmowano czynności o niewielkim walorze dowodowym bądź świadczące o tym, że wcześniejsze czynności nie były przeprowadzone w sposób pełny i wszechstronny (np. odbieranie kolejnych wyjaśnień informacyjnych, kilkakrotne przesłuchiwanie uczestników i świadków). Sąd Okręgowy dostrzega, że niekorzystny wpływ na tok postępowania wywarła reorganizacja Sądu Rejonowego i zmiana sędziego referenta, jaka w jej następstwie miała miejsce, a nowemu sędziemu referentowi nie można odmówić prawa do osobistego zetknięcia się z istotnymi dowodami osobowymi, gdyż jest to realizacja zasady bezpośredniości, umożliwiająca właściwą ocenę wiarygodności dowodów. Tym niemniej powtórzenie takich dowodów powinno odbyć się w sposób skoncentrowany, a Sąd Rejonowy powinien też mieć na uwadze, że w przypadku uczestników postępowania nie jest możliwe wymuszenie ich stawiennictwa, zaś w razie ich nieobecności, zwłaszcza nieusprawiedliwionej i powtarzającej się, należało zastosować art. 302 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Z kolei przesłuchanie uczestnika jako świadka jest czynnością procesowo niedopuszczalną i świadczy o braku analizy akt sprawy.

Powyższe uwagi dotyczą w szczególności rozpraw z dnia 22 września 2009 roku i z dnia 12 listopada 2009 roku, przesłuchania uczestników na trzech kolejnych rozprawach: 8 czerwca, 14 września i 18 października 2010 roku, rozprawy z dnia 4 kwietnia 2011 roku, przesłuchania uczestników na rozprawach: 17 sierpnia 2011 roku i 23 listopada 2011 roku, rozpraw z dnia 23 grudnia 2011 roku, 16 marca 2012 roku, 23 kwietnia 2012 roku, 18 czerwca 2012 roku, 26 września 2012 roku, 30 listopada 2012 roku, 30 stycznia 2013 roku i 27 marca 2013 roku.

Nie wkraczając w merytoryczną samodzielność orzekania Sądu Rejonowego, która co najwyżej może być przedmiotem kontroli odwoławczej, wprawdzie nie można uznać czynności procesowych podejmowanych w sprawie za niecelowe czy zbędne, jednakże były one podejmowane w sposób daleko odbiegający od wymaganego dla sprawności postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego, nawet uwzględniając faktyczną i prawną zawiłość sprawy, w pełni możliwe było zakończenie postępowania pierwszoinstancyjnego w okresie 4 lat, zaś postępowanie trwające już prawie 7 lat niewątpliwie jest postępowaniem przewlekłym.

Widoczne natomiast jest, że sprawa znajduje się na końcowym etapie postępowania przed Sądem Rejonowym i należy się spodziewać, że w najbliższym czasie ulegnie zakończeniu.

W myśl art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika – od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 zł do 20.000 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego mając na uwadze:

a)  rozmiar stwierdzonego okresu przewlekłości (łącznie około 2 lata),

b)  fakt, że nie istniały okresy bezczynności Sądu, a czynności procesowe – mimo, że z uchybieniem sprawności – były podejmowane regularnie,

c)  fakt, że na przewlekłość duży wpływ miały inicjatywy dowodowe wnioskodawcy ze sprawy połączonej, które dotyczyły okoliczności istotnych także w sprawie wszczętej przez P. L., bowiem wszystkie te działki wywodzą się z większej, rodzinnej nieruchomości,

d)  okoliczność, że wnioskodawca nie wykazał, aby jego interes ekonomiczny został przewlekłością postępowania dotknięty w sposób istotny; niemożliwość inwestowania w nieruchomość (w żaden sposób nie udowodniona) była też spowodowana nieporozumieniami rodzinnymi,

zasadne jest przyznanie skarżącemu kwoty 3.000 zł.

Dalej idące żądanie skarżącego nie jest zasadne.

W konsekwencji uwzględnienia skargi Sąd Okręgowy stosownie do treści art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki orzekł o zwrocie skarżącej uiszczonej przez nią opłaty sądowej.

Z tych względów na podstawie wyżej powołanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia.