Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 28/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Maria Szulc
w sprawie z powództwa M. M.
przeciwko Bank […] Spółce Akcyjnej w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 24 lipca 2014 r.,
zażalenia powódki
na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 grudnia 2013 r.
uchyla zaskarżony wyrok, pozostawiając rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Powódka M. M., prowadząca działalność gospodarczą p.n. „S." Budowa
Aparatów w Ł., wystąpiła przeciwko Bank […] S.A. z żądaniem zapłaty kwoty
118.550 zł tytułem odszkodowania za szkody poniesione wskutek nienależytego
wykonania przez stronę pozwaną umów transakcji terminowych zawartych z
powódką.
Wyrokiem wstępnym z dnia 7 marca 2009 r. Sąd Okręgowy w Ł. uznał
roszczenie za usprawiedliwione co do zasady. Sąd ocenił zachowanie pozwanego
jako nienależne wykonanie zobowiązania wynikającego z umów transakcji
terminowych zawieranych w dniach: 26 sierpnia 2008 r., 26 września 2008 r.,
12 czerwca 2008 r. oraz 5 września 2008 r. Uznał bowiem, że po stronie
pozwanego Banku istniał, wynikający z postanowień Regulaminów: z dnia
12 grudnia 2005 r. oraz z dnia 1 kwietnia 2008 r. transakcji terminowych
i pochodnych, obowiązek wezwania do uzupełnienia kaucji z chwilą, gdy strata
sięgała 75% zdeponowanych środków, a w momencie braku pokrycia straty kaucją
obowiązek zamknięcia transakcji i dokonania potrącenia zdeponowanej kaucji.
Doprowadziłoby to rozliczenia wszystkich transakcji zawartych pomiędzy Bankiem
a powódką, a w konsekwencji zabezpieczyłoby powódkę przed poniesieniem strat
finansowych. Działanie Banku było nie tylko niezgodne z umową łączącą strony,
ale także było sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności
z art. 355 k.c. i § 16 i § 47 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 listopada
2009 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków,
o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz
banków powierniczych. Ponadto Bank dopuścił się naruszenia zasad uczciwości,
lojalności i dobrych obyczajów.
W wyniku uwzględnienia apelacji pozwanego Bank […] S.A. w W. Sąd
Apelacyjny, wyrokiem z dnia 19 grudnia 2013 r., uchylił zaskarżony wyrok wstępny
Sądu Okręgowego w Ł. i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego
rozpoznania. Sąd drugiej instancji uznał, że roszczenie powódki co do zasady jest
3
nieuzasadnione i powołując się na art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok Sądu
pierwszej instancji i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania.
Powódka zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego zażaleniem do Sądu
Najwyższego, zarzucając naruszenie art. 386 § 4 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wyrok wstępny podlega zaskarżeniu według takich samych zasad, jak wyrok
końcowy, a sąd drugiej instancji, rozpoznając sprawę na skutek wniesionej apelacji
stosuje reguły orzekania obowiązujące w postępowaniu apelacyjnym, a więc
wskazane także w art. 386 § 4 k.p.c. W razie wydania wyroku wstępnego zakres
użytego w tym przepisie pojęcia „nierozpoznanie istoty sprawy”, zważywszy
na istotę tego wyroku, jest węższy niż w przypadku wydania wyroku końcowego,
oznacza bowiem niezbadanie podstawy żądania, ale tylko w zakresie koniecznym
do przesądzenia, że roszczenie powoda jest usprawiedliwione co do zasady.
Takim wyrokiem sąd powinien rozstrzygnąć o istnieniu konkretnego stosunku
prawnego lub prawa, z którego wynika dochodzone roszczenie, przy czym,
przesądzając o konkretnym stosunku prawnym powinien ustalić wszystkie jego
elementy z wyjątkiem wysokości świadczenia.
Podkreślenia wymaga jednak, że nie można wykluczyć sytuacji, w której sąd
drugiej instancji, rozpoznając sprawę na skutek apelacji wniesionej od
wyroku wstępnego, będzie mógł zmienić taki wyrok przez oddalenie powództwa,
bądź odrzucenie pozwu. Możliwość taka wystąpi, gdy sąd drugiej instancji
stwierdzi istnienie negatywnej przesłanki materialnoprawnej (np. przedawnienie
roszczenia) lub procesowej (np. niedopuszczalność drogi sądowej) unicestwiającej
roszczenie bądź stanowiącej przeszkodę do rozpoznania powództwa, której
sąd pierwszej instancji bezzasadnie nie uwzględnił. Taka sytuacja procesowa
nie stwarza stanu nierozpoznania istoty sprawy, lecz dowodzi, że istniały podstawy
do oddalenia powództwa, nie zaś wydania wyroku wstępnego (por. orzeczenie
Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r., II CSK 279/12, OSNC 2013, nr 7-8,
poz. 96).
4
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia ograniczył się
jedynie do wskazania podstawy prawnej uchylenia zaskarżonego wyroku w postaci
art. 386 § 4 k.p.c. Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika przy tym, że Sąd drugiej
instancji dokonał odmiennej oceny materiału dowodowego zgromadzonego
w rozpoznawanej sprawie, a także przedstawił odbiegającą od wykładni Sądu
pierwszej instancji, interpretację zawartych przez strony umów. Sąd drugiej instancji
nie wskazał i nie wyjaśnił jednak przyczyn uzasadniających wydanie wyroku
kasatoryjnego na podstawie art. 384 § 4 k.p.c. Z tych względów nie jest możliwa
ocena poprawności zastosowania przez ten Sąd wymienionego wyżej przepisu
w następstwie czego doszło do wydania wyroku kasatoryjnego zamiast wyroku
reformatoryjnego.
Z tych względów zarzut naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. uznać należy za trafny,
co uzasadniało na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. uchylenie
zaskarżonego wyroku. O kosztach postępowania zażaleniowego postanowiono
zgodnie z art. 108 § 2 w zw. z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.