Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 36/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Halina Kiryło (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania K. S.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr …/2014 z dnia … 2014 r. w
przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ogłoszonym w
Monitorze Polskim
z udziałem: J. S. i J. W.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 sierpnia 2014 r.,
w zakresie dotyczącym: J. S., J. W. oraz K. S. uchyla
zaskarżoną uchwałę i sprawę przekazuje Krajowej Radzie
Sądownictwa do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia … 2014 r., nr …/2014, Krajowa Rada Sądownictwa –
powołując się na art. 3 ust. 1 pkt 2 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o
Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714 ze zm.; dalej jako: „ustawa
2
o KRS”) – postanowiła: przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z
wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego kandydaturę radcy prawnego J. S. oraz
kandydaturę radcy prawnego J. W.(pkt I. ppkt 1.); nie przedstawiać Prezydentowi
RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego pozostałych kandydatur osób biorących
udział w konkursie w tym kandydatury radcy prawnego K. S. (pkt I. ppkt 2.). W pkt II
uchwały KRS postanowiła na podstawie art. 41 ustawy o KRS umorzyć
postępowanie z wniosku J. M., A. T., A. T.
W uzasadnieniu powyższej uchwały Rada przedstawiła, że na dwa wolne
stanowiska sędziego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym, ogłoszone w
Monitorze Polskim zgłosiło się siedemnastu kandydatów.
J. S. w 1997 r. ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie […] z oceną
bardzo dobrą. Po odbyciu aplikacji radcowskiej, w maju 2002 r. złożyła egzamin
radcowski, uzyskując łączną ocenę bardzo dobrą i została wpisana na listę radców
prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych. Od września 2001 r. jest zatrudniona
w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w […], początkowo na stanowisku
referenta prawnego, a następnie na stanowisku radcy prawnego w Wydziale
Obsługi Prawnej; obowiązki te wykonuje do chwili obecnej. Od 1 października
2002 r. kandydatka była zatrudniona na stanowisku asystenta w Katedrze Prawa
Cywilnego i Handlowego Uniwersytetu […], a od sierpnia 2005 r. na stanowisku
asystenta w Katedrze Prawa Własności Intelektualnej na tej uczelni. Po
przedstawieniu rozprawy doktorskiej na temat: „[…]”, uchwałą Rady Wydziału
Prawa i Administracji Uniwersytetu […] z dnia 12 czerwca 2008 r. kandydatka
uzyskała stopień naukowy doktora nauk prawnych. Od dnia 1 października 2008 r.
została mianowana na stanowisko adiunkta na tym Uniwersytecie, które zajmuje do
chwili obecnej. Kandydatka w 2002 r. ukończyła z wynikiem bardzo dobrym
dwusemestralne studia podyplomowe w Szkole Biznesu w zakresie Administracji
Publicznej w Unii Europejskiej. Wykonując zawód radcy prawnego J.S. świadczyła
również, na podstawie umów cywilnoprawnych, pomoc prawną na rzecz Urzędu
Gminy w N., Polskiego Towarzystwa Informatycznego oraz Szkoły Biznesu. Od 1
3
lutego 2013 r. do chwili obecnej wykonuje obsługę prawną Delegatury Urzędu
Komunikacji Elektronicznej.
Dokonujący oceny kwalifikacyjnej kandydatki sędzia NSA w stanie
spoczynku – po przeprowadzonej analizie jej pracy – stwierdził, że lektura pism
wnoszonych przez kandydatkę w imieniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
wskazuje na jej wysoki profesjonalizm. Pisma te cechuje pełna przejrzystość
formalna i wzorowa poprawność językowa, zawarte w nich żądania i wnioski
formułowane są w sposób nie pozostawiający wątpliwości co do ich treści, a ich
uzasadnienia charakteryzują się wszechstronną i wyczerpującą argumentacją.
Pozwalają w pełni na poznanie stanowiska reprezentowanej przez kandydatkę
strony procesowej. J. S. spełnia wszystkie wymogi formalne określone w art. 6 § 1
ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych. W
ocenie sędziego wizytatora dotychczasowy przebieg kariery zawodowej kandydatki,
dorobek dydaktyczny i naukowy, udział w postępowaniach przed organami
administracyjnymi oraz przed sądami powszechnymi i administracyjnymi,
wskazujący na jej doświadczenie także w stosowaniu prawa administracyjnego,
pozwalają wyprowadzić wniosek, że przy właściwych sobie cechach charakteru
kandydatka stwarza poważną nadzieję na należyte wykonywanie obowiązków
sędziowskich w sądzie administracyjnym.
Kolegium Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na posiedzeniu w dniu 28
czerwca 2013 r. oddało na kandydatkę 2 głosy „za”, przy braku głosów „przeciw” i 3
głosach „wstrzymujących się”. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego na posiedzeniu w dniu 1 lipca 2013 r. oddało na
kandydatkę 1 głos „za”. W ocenie Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
kandydatka posiada duże doświadczenie zawodowe w dziedzinie prawa
administracyjnego oraz doświadczenie dydaktyczne.
J. W. w czerwcu 1984 r. ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie […] z
oceną bardzo dobrą. Po odbyciu aplikacji radcowskiej, we wrześniu 1989 r. złożyła
egzamin radcowski, uzyskując łączną ocenę bardzo dobrą i została wpisana na
listę radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych. W okresie od 1989 r. do
2002 r. wykonywała zawód radcy prawnego w różnych instytucjach m.in. w
Kolegium ds. Wykroczeń w Urzędzie Miasta i Gminy, Regionalnym Biurze Pracy,
4
Urzędzie Miasta i Gminy, Urzędzie Rejonowym, Banku Gospodarki Żywnościowej,
PZU Inspektorat w […]. Z dniem 1 marca 2003 r. została powołana na etatowego
członka Samorządowego Kolegium Odwoławczego, którego obowiązki wykonuje do
chwili obecnej. Od 25 lipca 2007 r. dodatkowo pełni funkcję Prezesa tego Kolegium.
Dokonujący oceny kwalifikacyjnej kandydatki sędzia NSA w stanie
spoczynku – po przeprowadzonej analizie jej pracy – stwierdził, że decyzje
opiniowanej cechuje właściwy profesjonalizm – są poprawne pod względem
formalnym i językowym, zawarte w nich rozstrzygnięcia są sformułowane w sposób
zrozumiały i jednoznaczny, a uzasadnienia decyzji są - w zależności od potrzeb -
wszechstronnie, jasno i obszernie argumentowane, ze wskazaniem
obowiązującego stanu prawnego. Zdaniem sędziego wizytatora taką ocenę
badanych aktów potwierdza fakt, że spośród 47 decyzji ostatecznych wydanych z
udziałem kandydatki jako sprawozdawcy, jedynie osiem zostało uchylonych na
skutek skarg wniesionych do sądu administracyjnego przez strony. Poddane ocenie
skargi kasacyjne sporządzone przez kandydatkę, w sposób prawidłowy formułują
zarzuty kasacyjne i będące ich konsekwencją wnioski ze wskazaniem ich podstaw
prawnych, w sposób czytelny i zrozumiały wskazując przy tym, na czym ma
polegać naruszenie prawa przez sąd pierwszej instancji, natomiast uzasadnienia
tych zarzutów obszernie i wszechstronnie przytaczają argumenty na ich poparcie.
Kandydatka spełnia wszystkie wymogi formalne określone w art. 6 § 1 ustawy –
Prawo o ustroju sądów administracyjnych, w szczególności wymóg pozostawania
przez dziesięć lat na stanowisku członka samorządowego kolegium odwoławczego,
a więc związanym ze stosowaniem prawa administracyjnego. W ocenie sędziego
wizytatora dotychczasowy przebieg kariery zawodowej kandydatki, w szczególności
wieloletnia praktyka orzecznicza w postępowaniu odwoławczym przed
samorządowym kolegium odwoławczym, dobry poziom jej orzecznictwa
charakteryzujący się poprawną stabilnością decyzji i umiejętnością argumentacji
przyjętego stanowiska, prezentowane cechy charakteru, jak rzetelność i
zaangażowanie w pracy, pozwalają na wniosek, że wyprowadzić wniosek, że jej
kandydatura stwarza w pełni nadzieję na należyte wykonywanie obowiązków
sędziowskich w sądzie administracyjnym. Kolegium Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego na posiedzeniu w dniu … 2013 r. nie oddało na kandydatkę
5
głosów „za”, oddało 5 głosów „przeciw” przy braku głosów „wstrzymujących się”.
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na
posiedzeniu w dniu … 2013 r. nie oddało na kandydatkę głosów „za”. W ocenie
Prezesa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego kandydatka posiada duże
doświadczenie zawodowe w dziedzinie prawa administracyjnego.
Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa w dniu … 2014 r. odbył
posiedzenie w przedmiocie przygotowania stanowiska do rozpatrzenia i oceny na
posiedzeniu Krajowej Rady Sądownictwa kandydatów na dwa wolne stanowiska
sędziowskie w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym. Zespół po
przeprowadzeniu narady ocenił, że materiały są wystarczające do zajęcia
stanowiska w sprawie i uwzględniając oceny kwalifikacyjne kandydatów, informacje
dotyczące posiadanego przez kandydatów doświadczenia zawodowego, poziomu
wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych
dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej, opinie
przełożonych, rekomendacje, opinie środowiska sędziowskiego, a także inne
dołączone dokumenty jednogłośnie (3 głosami „za”) przyjął stanowisko w
przedmiocie rekomendacji Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatury radcy
prawnego J. S. oraz radcy prawnego J. W.
Rada podkreśliła, że procedura wyboru kandydata na urząd sędziego ma
charakter konkursowy. KRS, kierując się kryteriami ustawowymi, ma za zadanie
wybrać najlepszego, spośród bardzo dobrych i dobrych kandydatów.
KRS uznała – jak to wskazano w uzasadnieniu uchwały – po
wszechstronnym rozważeniu okoliczności, że w niniejszej procedurze konkursowej
najlepszymi kandydatami są radca prawny J. S. oraz radca prawny J. W. i ich
kandydatury zostaną przedstawione Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na wolnych stanowiskach sędziowskich w Wojewódzkim Sądzie
Administracyjnym.
W ocenie KRS za dokonanym wyborem przemawiają ocena kwalifikacji
rekomendowanych kandydatek, posiadane długoletnie i wszechstronne
doświadczenie zawodowe, wnioski płynące z bardzo dobrych opinii na temat ich
pracy, a także ocena Prezesa WSA dotycząca stosowania prawa
administracyjnego. J. S. posiada wieloletnie i wszechstronne doświadczenie
6
zawodowe wykonując zawód radcy prawnego. Ponadto posiada stopień naukowy
doktora nauk prawnych z zakresu prawa. Obowiązki zawodowe potrafi umiejętnie
łączyć z karierą naukową – pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Własności
Intelektualnej Uniwersytetu […]. Z kolei J. W. od ponad dziesięciu lat zajmuje się
prawem administracyjnym, przez pracę w Samorządowym Kolegium Odwoławczym,
pełniąc również funkcję jego Prezesa. Wcześniej przez wiele lat wykonywała
również zawód radcy prawnego w różnych instytucjach.
KRS podkreśliła, że rekomendowane kandydatki nie uzyskały co prawda
poparcia środowiska sędziowskiego, jednak należy mieć na uwadze, że nie były
one znane w tym środowisku zawodowym, ponieważ pracują poza sądownictwem.
Jako osoby nieznane zarówno dla członków Kolegium Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego, jak i Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego nie były w ogóle brane pod uwagę w tym środowisku, jako
potencjalne kandydatki do objęcia urzędu sędziego tego Sądu. Niewątpliwie miało
to wpływ na uzyskany przez kandydatki rezultat głosowania. W ocenie Rady
kandydatki posiadają wieloletnie i wszechstronne doświadczenie zawodowe w
pracy na różnych stanowiskach, bogatą wiedzę merytoryczną, również w zakresie
prawa administracyjnego oraz niezbędne cechy osobowościowe, które pozwalają
uznać, że będą rzetelnie wykonywać powierzone obowiązki sędziego
wojewódzkiego sądu administracyjnego.
KRS wskazała, że kandydaci: J. M., A. T. i A. T. cofnęli zgłoszenie w
przedmiotowej procedurze konkursowej. W związku z tym postępowanie w zakresie
powyższych kandydatur należało umorzyć jako bezprzedmiotowe (pkt II. uchwały).
W ocenie Rady pozostali kandydaci ubiegający się o stanowisko sędziego
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego– w tym radca prawny K. S. – nie spełniają
w takim stopniu kryteriów ustawowych, jak rekomendowane w niniejszej procedurze
konkursowej kandydatki. Według KRS ogólna ocena kwalifikacji tych osób,
obejmująca doświadczenie zawodowe, opinie wizytacyjne i służbowe na temat ich
pracy, a także oceny na dyplomie ukończenia studiów wyższych i egzaminie
zawodowym, nie są w przypadku tych kandydatów tak wyróżniające, jak ocena
kwalifikacji J. S. oraz J. W.
7
W trakcie posiedzenia Krajowej Rady Sądownictwa w dniu … 2014 r.
przeprowadzono głosowanie nad kandydaturami osób biorących udział w
przedmiotowej procedurze konkursowej i w szczególności na kandydaturę:
- K. S. oddano 9 głosów „za”, 2 głosy „przeciw” przy 10 głosach
„wstrzymujących się”, w rezultacie czego nie uzyskała ona wymaganej
bezwzględnej większości głosów; - J. S. oddano 15 głosów „za”, 1 głos „przeciw”
przy 5 głosach „wstrzymujących się”, w rezultacie czego udzielono jej kandydaturze
poparcia; - J. W. oddano 10 głosów „za”, 4 głosy „przeciw” przy 7 głosach
„wstrzymujących się”, w rezultacie czego nie uzyskała wymaganej bezwzględnej
większości głosów.
Wobec przedstawionych wyników głosowania przeprowadzono drugie
głosowanie w stosunku do K. S. i J. W. W drugim głosowaniu na kandydaturę: - K.
S. oddano 9 głosów „za”, 3 głosy „przeciw” przy 8 głosach „wstrzymujących się”, w
rezultacie czego nie uzyskała ona wymaganej bezwzględnej większości głosów; - J.
W. oddano 11 głosów „za”, 6 głosów „przeciw” przy 3 głosach „wstrzymujących się”,
w rezultacie czego udzielono jej kandydaturze poparcia. Postępowanie wywołane
zgłoszeniem J. M., A. T. i A. T. 21 głosami „za”, zostało umorzone jako zbędne.
Powyższą uchwałę KRS – w zakresie jej pkt I. ppkt 1. oraz w pkt I. ppkt 2. w
zakresie w jakim Krajowa Rada Sądownictwa postanowiła nie przedstawiać
Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku
sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego kandydatury radcy prawnego K.
S. – odwołaniem do Sądu Najwyższego zaskarżyła K. S. Odwołująca się zarzuciła
zaskarżonej uchwale naruszenie:
- art. 33 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy o KRS przez sporządzenie
uzasadnienia zaskarżonej uchwały w sposób uniemożliwiający jego kontrolę
instancyjną, w szczególności braku sprecyzowania kryteriów, którymi kierowała się
Rada dokonując oceny kandydatów, braku wskazania w jakim zakresie
kandydatura odwołującej się kryteriom tym odpowiadała, a w jakim zakresie uznano
kwalifikacje rekomendowanych kandydatek za wyższe i bardziej odpowiednie,
pominięciu istotnych dla sprawy okoliczności wynikających z posiadanej
dokumentacji tj. wyników głosowania przez Kolegium oraz Zgromadzenie Ogólne
Sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wyrażające się w pominięciu
8
faktu, że odwołująca się uzyskała zdecydowane poparcie środowiska
sędziowskiego podczas, gdy rekomendowane kandydatki takiego poparcia nie
uzyskały oraz dokonaniu ustaleń sprzecznych ze zgromadzonym materiałem
wyrażające się uznaniu, że kandydatki w stosunku, do których podjęto uchwałę o
przedstawieniu ich kandydatur Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
nie były znane temu Sądowi, co skutkowało tym, że ich kandydatury nie były brane
pod uwagę;
- art. 35 ust. 2 ustawy o KRS przez dokonanie oceny kandydatury
odwołującej się z pominięciem kryteriów, o których mowa w tym przepisie, w
szczególności pominięciu korzystnych opinii zawodowych, opinii sporządzonych
przez sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dla potrzeb postępowania
kwalifikacyjnego jak również całkowitym pominięciu poparcia organów samorządu
sędziowskiego, jakie uzyskała odwołująca się.
Odwołująca się wniosła o uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie
sprawy KRS do ponownego rozpoznania.
W odpowiedzi na odwołanie Krajowa Rada Sądownictwa wniosła o
oddalenie odwołania w całości.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do treści art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja
2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 126, poz. 714, dalej ustawa o
KRS), uczestnik postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu
sprzeczności uchwały Rady z prawem, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Wynikające z tego przepisu prawo zaskarżenia uchwał Rady dotyczy zatem
uchwał podejmowanych w sprawach należących do jej kompetencji, w tym w
wymienionych w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRS sprawach o rozpatrzenie i ocenę
kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego
oraz stanowiskach sędziowskich w sądach powszechnych, sądach
administracyjnych i sądach wojskowych. Zgodnie z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS do
postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawach z odwołań od uchwał Rady
9
stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej, poza
przepisem art. 871
k.p.c., ustanawiającym przymus adwokacko – radcowski w
występowaniu przed tymże Sądem. Odesłanie do przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej implikuje sposób wyznaczenia
granic rozpoznania przez Sąd Najwyższy sprawy zainicjowanej odwołaniem
uczestnika postępowania. Stosownie do art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy
rozpoznaje bowiem skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach
podstaw, a z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt III KRS 70/13,
niepublikowany).
Co zaś się tyczy podstaw odwołania od uchwał Rady, zasadniczo nie ma
zastosowania w tym zakresie art. 3983
§ 1 k.p.c., regulujący kwestię podstaw
kasacyjnych, gdyż w przypadku odwołań od uchwał Rady podstawy te określone
są w art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o KRS, który stanowi, że odwołanie
można wnieść z powodu sprzeczności uchwały z prawem, a zatem zarówno z
prawem materialnym, jak i z przepisami postępowania. Oczywiście nie będą to
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż stosowanie tych
przepisów w postępowaniu przed Radą wyłącza art. 2 ustawy o KRS. Nie są to
również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem z treści art. 1 tegoż
aktu jednoznacznie wynika, że Kodeks postępowania cywilnego reguluje
postępowanie sądowe w wymienionych w tym przepisie kategoriach spraw, a nie
postępowanie przed innymi organami władzy państwowej, w dodatku mającymi –
jak Krajowa Rada Sądownictwa – charakter publiczny. Szczegółowe zasady
postępowania przed Radą w indywidualnych sprawach regulowały dawniej
przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada
2007 r. w sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa
oraz postępowania przed Radą (Dz. U. Nr 219, poz. 1623 ze zm.), wydane na
podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Rozporządzenie w części dotyczącej
trybu postępowania przed Radą utraciło jednak moc obowiązującą z dniem 2
grudnia 2010 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19
listopada 2009 r., K 62/07 (Dz. U. Nr 202, poz. 1657). Wyrok ten - z odroczeniem
o 12 miesięcy - pozbawił rozporządzenie podstawy prawnej, jaką był art. 12 ust. 6
10
ustawy o KRS w części uprawniającej Prezydenta RP do określenia, w drodze
rozporządzenia, trybu postępowania przed Radą. Zdaniem Trybunału
Konstytucyjnego, tryb postępowania przed Radą nie mógł być uregulowany w
rozporządzeniu, gdyż sprawa ta należy do materii ustawowej. W konsekwencji,
szczegółowe zasady postępowania przed Radą zostały ostatecznie unormowane
w przepisach rozdziału 3 obecnie obowiązującej ustawy o KRS i to one mogą
stanowić punkt odniesienia dla podnoszonych w odwołaniach od uchwał Krajowej
Rady Sądownictwa zarzutów naruszenia przepisów proceduralnych. Naruszenia
te muszą przy tym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, odzwierciedlony w treści
zaskarżonej uchwały. Tak sformułowane podstawy zaskarżenia wyznaczają zaś
zakres kognicji Sądu Najwyższego w tej kategorii spraw.
Aktualny jest przy tym pogląd judykatury wyrażany na gruncie art. 13 ust. 2
dawnej ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity
tekst: Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm.), będącego odpowiednikiem art. 44
ust. 1 obecnej ustawy o KRS, zgodnie z którym kognicja Sądu Najwyższego do
oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy
uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy
nie ma kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na
sędziego (a tym bardziej jego kontrkandydatów). Przedmiotem badania ze strony
Sądu Najwyższego pozostaje zatem procedura podejmowania uchwały przez
Krajową Radę Sądownictwa, a nie przesłanki, które zadecydowały o jej treści
(wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09,
niepublikowane, oraz z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011,
nr 11, poz. 93). Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z
dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06 (OTK – A 2008, nr 4, poz. 63), ani szczególna,
konstytucyjna pozycja ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl art. 12 ust. 5 ustawy o
KRS w postępowaniu przed Radą nie stosuje się przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego, nie odbierają postępowaniu przed Radą w
sprawach indywidualnych, dotyczących powołania na stanowiska sędziowskie,
charakteru postępowania administracyjnego. Przedmiot postępowania w kwestii
oceny kandydata i przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko
sędziego ma charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. I jako taka
11
powinna podlegać kontroli sądowej w zakresie właściwym tego rodzaju sprawom,
tj. pod kątem legalności, przestrzegania stosownych procedur prawnych. Zgodzić
się natomiast należy ze stanowiskiem, że merytoryczna ingerencja sądu w
rozstrzygnięcia Rady byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby bowiem w sferę
szczególnego władztwa Rady, wynikającego z samych norm konstytucyjnych.
Jednakże kontrola sądowa przestrzegania praw obywateli, w rozważanym
wypadku praw wynikających z art. 60 Konstytucji, tj. prawa równego dostępu do
służby publicznej, a zatem w sprawach prowadzenia naboru na podstawie
przejrzystych kryteriów selekcji kandydatów i obsadzania poszczególnych
stanowisk w służbie publicznej, jest, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji, konieczna.
W konsekwencji takiego ukształtowania kognicji Sądu Najwyższego w
zakresie kontroli nad postępowaniem dotyczącym przedstawienia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie sędziego, kontrola sądowa
obejmuje w szczególności badanie, czy Rada przestrzegała w danym
postępowaniu jednolitych kryteriów oceny kandydata oraz procedur postępowania
związanych z oceną kandydatury i przedstawiania wniosku Prezydentowi. Analiza
tego, czy uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem, obejmuje także
kontrolę przestrzegania przez Radę innych wymagań prawnych, w tym np.
ustawowych warunków powoływania na stanowisko sędziego, sprecyzowanych w
ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr
98, poz. 1070 ze zm.) czy w ustawie z dnia 26 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju
sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz ogólnych reguł
proceduralnych obowiązujących w postępowania przed tym organem, określonych
w przepisach rozdziału 3 ustawy o KRS.
Rozpatrzenie – z uwzględnieniem powyżej przedstawionych założeń
interpretacyjnych wskazanych przepisów prawa – zarzutów odwołania K. S.
ujawniło sprzeczność zaskarżonej uchwały Krajowej Rady Sądownictwa
Nr …/2014 z przepisami art. 33 ust. 1 oraz art. 35 ust. 2 ustawy o KRS. Zgodnie z
art. 33 § 1 powołanej ustawy o KRS w sprawach indywidualnych Rada podejmuje
uchwały po wszechstronnym rozważeniu sprawy, na podstawie udostępnionej
dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników postępowania lub innych osób, jeżeli
zostały złożone. Stosownie zaś do treści art. 35 ust. 2 ustawy o KRS przy
12
ustalaniu kolejności kandydatów na liście zespół kieruje się przede wszystkim
oceną kwalifikacji kandydatów, a ponadto uwzględnia: doświadczenie zawodowe,
opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje i inne dokumenty dołączone do
karty zgłoszenia (pkt 1)); opinię kolegium właściwego sądu oraz ocenę
właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów (pkt 2 )).
Wypada podkreślić, że w świetle prezentowanego w judykaturze poglądu, w
przypadku ubiegania się kilku osób o jedno stanowisko sędziowskie wskazane jest
wyjaśnienie w uzasadnieniu uchwały sytuacji poszczególnych kandydatów w
aspekcie zastosowanych przez Radę kryteriów oceny. Zakres rozważań
dotyczących poszczególnych kandydatów może być zróżnicowany w zależności
od potrzeb, przy czym powinien on być szerszy w stosunku do kandydatów
mających zbliżoną sytuację, lokujących się przy granicy rozdzielającej uchwały
pozytywne dla kandydatów od uchwał negatywnych (wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 17 sierpnia 2010 r., III KRS 10/10, LEX nr 678015). Wprawdzie sam dobór
przez Radę kryteriów oceny kandydatów na stanowiska sędziowskie zasadniczo
pozostaje poza zakresem kompetencji Sądu Najwyższego do kontroli legalności
uchwał Rady, jednakże nie dotyczy to sytuacji, gdy kryteria te naruszają
podstawowe zasady prawne, w tym szczególnie konstytucyjne zasady
jednakowego dostępu do stanowisk w sferze publicznej oraz równego traktowania
i niedyskryminacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2009 r.,
III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 1, poz. 93; z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09,
LEX nr 737271; z dnia 25 lutego 2013 r., III KRS 96/13 – dotychczas
niepublikowany).
Z uzasadnienia zaskarżonej rozpatrywanym odwołaniem uchwały Rady
wynika, że kryteria jakimi kierowała się KRS przy dokonaniu wyboru
rekomendowanych Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia
urzędu na wolnych stanowiskach sędziowskich w Wojewódzkim Sądzie
Administracyjnym kandydatek zostały określone w następujących przesłankach:
doświadczenie zawodowe, opinie wizytacyjne i służbowe, oceny na dyplomie
ukończenia studiów wyższych i egzaminie zawodowym. W takim ujęciu
przesłanek dokonanego wyboru w ocenie Rady za rekomendowaniem
wskazanych kandydatek przemawiają ocena ich kwalifikacji, posiadane
13
długoletnie i wszechstronne doświadczenie zawodowe, wnioski płynące z bardzo
dobrych opinii na temat ich pracy, a także ocena Prezesa WSA dotycząca
stosowania prawa administracyjnego. J. S. posiada wieloletnie i wszechstronne
doświadczenie zawodowe wykonując zawód radcy prawnego. Ponadto posiada
stopień naukowy doktora nauk prawnych z zakresu prawa. Obowiązki zawodowe
potrafi umiejętnie łączyć z karierą naukową – pracuje na stanowisku adiunkta w
Katedrze Własności Intelektualnej Uniwersytetu […]. Z kolei J. W. od ponad
dziesięciu lat zajmuje się prawem administracyjnym, przez pracę w
Samorządowym Kolegium Odwoławczym, pełniąc również funkcję jego Prezesa.
Wcześniej przez wiele lat wykonywała również zawód radcy prawnego w różnych
instytucjach. KRS podkreśliła, że rekomendowane kandydatki nie uzyskały co
prawda poparcia środowiska sędziowskiego, jednak należy mieć na uwadze, że
nie były one znane w tym środowisku zawodowym, ponieważ pracują poza
sądownictwem. Jako osoby nieznane zarówno dla członków Kolegium
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, jak i Zgromadzenia Ogólnego Sędziów
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego nie były w ogóle brane pod uwagę w tym
środowisku, jako potencjalne kandydatki do objęcia urzędu sędziego tego Sądu.
Niewątpliwie miało to wpływ na uzyskany przez kandydatki rezultat głosowania.
Podkreślić trzeba, że – jak to przyjmuje judykatura Sądu Najwyższego –
żadne z kryteriów przyjętych przez KRS przy ocenie kandydatów do pełnienia
urzędu sędziego nie ma charakteru decydującego, ani też nie jest koniecznie
wymagane uszeregowanie kandydatów w oparciu o każde z nich. Decyduje ocena
całościowa wynikająca z łącznego zastosowania tych kryteriów (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 17 sierpnia 2010 r., III KRS 10/10 – LEX nr 678015). Warto
jednakże zauważyć przy tym, że chociaż wyniki głosowania w kolegium i
zgromadzeniu ogólnym sędziów właściwego sądu nie wiążą Krajowej Rady
Sądownictwa w ocenie kandydata na wolne stanowisko sędziowskie, to jednak są
one istotne z punktu widzenia art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS i dlatego Krajowa
Rada Sądownictwa dokonując wyboru określonego kandydata powinna
umotywować swój wybór, gdyby dotyczył on osoby, która uzyskała mniejsze
poparcie środowiska zawodowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14
stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271).
14
Uwzględniając zakres zaskarżenia rozpatrywanym odwołaniem zaskarżonej
uchwały Rady Nr …/2014 należy stwierdzić, że KRS w przedmiotowej procedurze
konkursowej niewłaściwie – odnośnie do rekomendowanych kandydatek oraz
odwołującej się K. S. – oceniła określone w art. 35 ust. 2 pkt ustawy o KRS
kryterium poparcia środowiska sędziowskiego (opinii Kolegium Wojewódzkiego
Sądu Administracyjnego oraz ocenę Zgromadzenia Ogólnego Sędziów
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego).
Kandydatki na posiedzeniu Kolegium Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w dniu 28 czerwca 2013 r. uzyskały następujące głosy: J. S. 2
głosy „za” przy braku głosów „przeciw” i 3 głosach „wstrzymujących się”; J. W.
brak głosów „za” przy 5 głosach przeciw i braku głosów „wstrzymujących się”;
odwołująca się K. S. uzyskała 5 głosów „za” przy braku głosów „przeciw” i braku
głosów „wstrzymujących się”. Na posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego Sędziów
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dniu … 2013 r. kandydatki otrzymały
odpowiednio: J. S. 1 głos „za”; J. W. brak głosów „za”; odwołująca się K. S.
uzyskała 14 głosów „za”.
Z przedstawienia powyższych danych wynika, że odwołująca się uzyskała
w porównaniu z rekomendowanymi kandydatkami największe poparcie.
Ocenę określonego w art. 35 ust. 2 pkt 2 kryterium poparcia środowiska
sędziowskiego w uzasadnieniu dokonanego wyboru Krajowa Rada Sądownictwa
oparła na założeniu, zgodnie z którym rekomendowane kandydatki nie uzyskały
poparcia środowiska sędziowskiego z uwagi na to, że nie były one znane w tym
środowisku zawodowym, ponieważ pracują poza sądownictwem. Tak określone
założenie uzasadnienia wyboru kandydata, który pomimo nie uzyskania poparcia
środowiska sędziowskiego zostaje rekomendowany przez Radę z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu sędziowskiego jest niewłaściwe jako sprzeczne ze
stanem faktycznym. Z uzasadnienia zaskarżonej uchwały wynika, że jedna z
rekomendowanych kandydatek J. W. jest etatowym członkiem Samorządowego
Kolegium Odwoławczego znajdującego się w obszarze właściwości
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (od lipca 2007 r. jest prezesem tego
kolegium); brała udział jako sprawozdawca w wydaniu 47 decyzji ostatecznych, z
których 8 zostało uchylonych na skutek skarg wniesionych do sądu
15
administracyjnego. Z kolei J. S. jak to przedstawiono w uzasadnieniu zaskarżonej
uchwały wykonuje obowiązki radcy prawnego w wydziale obsługi prawnej Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w […]; brała udział w postępowaniach przed
organami administracji oraz przed sądami powszechnymi oraz sądami
administracyjnymi. Z przedstawionych wyżej okoliczności nie wynika przyjęte w
zaskarżonej uchwale założenie, że rekomendowane kandydatki nie były znane w
środowisku sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Przeciwnie – w
toku czynności sądowych członkowie kolegium i zgromadzenia niewątpliwie
musieli się zetknąć z rezultatami pracy tych kandydatek. Zwrócić też należy
uwagę, że kandydat pochodzący spoza […] (a więc nieznany) uzyskał aprobatę
środowiska sędziowskiego.
W konsekwencji należy stwierdzić, że zaskarżona uchwała KRS – w swojej
ocenie dokonanego wyboru rekomendowanych kandydatek – została wydana w
oparciu o niewłaściwą ocenę określonego w art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS
kryterium poparcia środowiska sędziowskiego. Niewłaściwe – z pominięciem
oceny poparcia środowiska sędziowskiego udzielonego odwołującej się –
wskazanie w uzasadnieniu przesłanek, jakimi kierowała się KRS przy
podejmowaniu decyzji o przedstawieniu Prezydentowi RP kandydata z wnioskiem
o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego uniemożliwia Sądowi Najwyższemu kontrolę zaskarżonej
uchwały pod kątem dopełnienia przez KRS wymagania rozważenia wszystkich
istotnych okoliczności sprawy (art. 33 ust. 1 ustawy o KRS). Skutkuje to
koniecznością uchylenia przedmiotowej uchwały i przekazania sprawy Krajowej
Radzie Sądownictwa do ponownego rozpoznania.
Kierując się przedstawionymi motywami oraz opierając się na treści
art. 39815
§ 1 k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS, Sąd Najwyższy
orzekł jak w sentencji.