Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SPP 206/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi M. J.
na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w sprawie … 56/13,
z udziałem Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Apelacyjnego
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 września 2014 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Skarżący M. J. wniósł o stwierdzenie zaistnienia nieuzasadnionej zwłoki w
postępowaniu w sprawie … 56/13, prowadzonej przez Sąd Apelacyjny oraz o
zasądzenie od Skarbu Państwa kwoty 8 000 zł tytułem odpowiedniej sumy
pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o
skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu
przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze
zm.).
W uzasadnieniu skargi wskazano, że w sprawie … 56/13 Sąd Apelacyjny
wydał w dniu 5 grudnia 2013 r. postanowienie w przedmiocie wyłączenia od
rozpoznawania sprawy … 890/12 sędziów Sądu Okręgowego w K., częściowo
oddalając wniosek powoda w tym zakresie. Kolejnym postanowieniem z dnia 7
2
stycznia 2014 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek powoda o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu celem wywiedzenia zażalenia na postanowienie z dnia 5
grudnia 2013 r., a wniosek powoda o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z
dnia 7 stycznia 2014 r. został oddalony przez Sąd postanowieniem z 18 lutego
2014 r. Wniosek powoda o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 18
lutego 2014 r. został zaś pozostawiony w aktach sprawy bez nadania mu dalszego
biegu.
Zdaniem skarżącego, postanowienia Sadu Apelacyjnego z dnia 7 stycznia
2014 r. i z dnia 18 lutego 2014 r. jako podlegające zaskarżeniu winny zostać
zaopatrzone w uzasadnienie. Nieuzasadniona zwłoka Sądu Apelacyjnego w tym
zakresie „blokuje możliwość rozpoznania powództwa o kwotę ponad 100.000 zł”.
Prezes Sądu Apelacyjnego wniósł o odrzucenie skargi, a na wypadek
uznania, że nadaje się ona do merytorycznego rozpoznania – o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do
rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub
nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której
prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na
skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub
nadzorującego postępowanie przygotowawcze (art. 1 ust. 1). Stosownie do art. 2 tej
ustawy, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego
skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne
dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla
rozstrzygnięcia sprawy (ust. 1), przy czym dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło
do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i
prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie
rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i
prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych
3
w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która
zarzuciła przewlekłość postępowania (ust. 2). Podkreślenia wymaga też fakt, że
unormowania ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym
lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki stanowią realizację przepisu art. 6 ust. 1 Europejskiej
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada
1950 r., podpisanej przez Polskę w dniu 26 listopada 1991 r. i ratyfikowanej w dniu
19 listopada 1992 r. (Dz. U. Nr 85, poz. 427), przyznającego każdemu prawo do
rzetelnego i publicznego rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie przez
niezawisły sąd ustanowiony ustawą, przy rozstrzyganiu o jego prawach i
obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w
wytaczanej przeciwko niemu sprawie karnej, a także art. 45 ust. 1 Konstytucji RP,
który stanowi, iż każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy
bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ugruntował się przy tym
pogląd, iż przepis art. 6 Konwencji ma zastosowanie tylko wtedy, gdy rezultat
postępowania ma bezpośrednio rozstrzygające (directly decisive) znaczenie dla
praw i obowiązków skarżącego o charakterze cywilnym (zob. m.in. wyrok ETPCz z
dnia 16 lipca 1971 r. w sprawie Ringeisen przeciwko Austrii). Postępowanie musi
być bezpośrednio rozstrzygające, co oznacza, że nie jest wystarczający luźny
(tenuous connection) związek lub odległe i przypadkowe (remote consequences)
skutki (zob. wyrok ETPCz z dnia 23 czerwca 1981 r. w sprawie Le Compte, Van
Leuwen i De Meyere przeciwko Belgii). Wymaganie to jest spełnione, gdy orzekanie
o prawach i obowiązkach o charakterze cywilnoprawnym jest pierwotnym i
zasadniczym celem postępowania.
Na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu
przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i
postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki dochodzi się więc prawa
strony do osądzenia sprawy. Przepisy tej ustawy są środkiem egzekwowania
konstytucyjnego prawa każdego do rozpatrzenia jego sprawy bez nieuzasadnionej
4
zwłoki, prawa do osądzenia tej sprawy, którą wniesie przed sąd (art. 45 ust. 1
Konstytucji RP). „Sprawą” w postępowaniu sądowym jest oskarżenie w sprawie
karnej, pozew w postępowaniu cywilnym procesowym, wniosek w postępowaniu
nieprocesowym itd., w którym ma zapaść orzeczenie o prawach osoby
wszczynającej postępowanie. Nie jest taką „sprawą” postępowanie incydentalne,
jak w niniejszej sprawie o wyłączenie sędziów Sądu Okręgowego w K., prowadzone
przez Sąd Apelacyjny na podstawie art. 52 § 1 k.p.c., jest to bowiem postępowanie
spoza głównego nurtu postępowania w sprawie … 890/12 odpowiadającego
przytoczonemu pojęciu „sprawy”. Sprawność czynności w tych incydentalnych
postępowaniach należy przede wszystkim do sądu jako organu procesowego, a
ewentualnie do nadzoru administracyjnego prezesa nad czynnościami podległych
pracowników, zaś w razie szkody majątkowej - do orzekania w trybie procesu
cywilnego przeciwko Skarbowi Państwa. Nie nadaje się ona do rozpoznawania na
podstawie przepisów ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez
prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w trybie
szczególnym, ten bowiem jest przeznaczony jedynie do orzekania w zakresie
oznaczonym tą ustawą (art. 1 ust. 1 i 2).
Niezależnie od tego zauważyć należy, że skarżący zarzuca, ogólnie rzecz
ujmując, że nietrafne są rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego oddalające i
pozostawiające bez biegu jego wnioski o sporządzenie uzasadnień postanowień z
dnia 7 stycznia 2014 r. i z dnia 18 lutego 2014 r. Innymi słowy, z przedstawionej
argumentacji wynika, że orzeczenia Sądu Apelacyjnego, procesowo wadliwe,
stanowią przejaw przewlekłości postępowania. Zatem skarga zasadniczo opiera się
na merytorycznym kwestionowaniu rozstrzygnięć tego Sądu, a także wykazywaniu
ich wad formalnych (naruszeń przepisów postępowania). Skarżący żąda zatem
merytorycznej i formalnej oceny prawidłowości rozstrzygnięć Sądu Apelacyjnego w
przedmiocie jego wniosków o sporządzenie uzasadnień postanowień z dnia 7
stycznia 2014 r. i z dnia 18 lutego 2014 r. Tymczasem badaniu w trybie skargi na
naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki nie podlegają rozstrzygnięcia, które w sprawie zapadają,
ale wyłącznie przyczyny nieuzasadnionej zwłoki w rozstrzyganiu o istocie sprawy, o
5
ile ona występuje. Tym samym niedopuszczalna jest merytoryczna ocena
rozstrzygnięć sądu. W konsekwencji Sąd Najwyższy nie bada w tym postępowaniu,
czy oddalenie bądź pozostawienie bez dalszego biegu wniosków o sporządzenie
uzasadnień orzeczeń ma oparcie w przepisach prawa.
Skarga niespełniająca warunków określonych w ustawie z dnia 17 czerwca
2004 r. podlega odrzuceniu wobec jej niedopuszczalności (art. 370 k.p.c. w związku
z art. 397 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. oraz w związku z art. 5 ust. 1 i art. 8 ust. 2
powołanej ustawy).
Kierując się przedstawionymi motywami oraz opierając się na wymienionych
wcześniej przepisach, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.