Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 133/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z wniosku M. D.
przeciwko S. P. Spółce z o.o. z siedzibą w K.
o wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, diety, ryczałty za noclegi i
wynagrodzenie za czas dyżuru,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 16 października 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 24 stycznia 2013 r.
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W.
z dnia 24 stycznia 2013 r., oddalono apelację pozwanej od wyroku Sądu
Rejonowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 października 2012
r., w sprawie, w której powód dochodził od strony pozwanej zasądzenia łącznej
kwoty 67.217,82 zł, w tym: 1) kwoty 1.293 zł tytułem niezapłaconych w całości diet
2
za wyżywienie w okresie od czerwca do września 2007 r., od listopada do grudnia
2007 r., od lutego do marca 2008 r. i od czerwca 2008 r. do lutego 2009 r.; 2) kwoty
44.260,82 zł tytułem niewypłaconych ryczałtów za noclegi za okres od czerwca
2007 r. do marca 2009 r.; 3) kwoty 12.995 zł tytułem wynagrodzenia za godziny
nadliczbowe za okres od czerwca 2007 r. do marca 2009 r. oraz 4) kwoty 8.669 zł
tytułem wynagrodzenia za czas dyżuru za okres od czerwca 2007 r. do marca 2009
r.
Sąd pierwszej instancji: 1) zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda
kwotę 48.112,95 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 lipca 2010 r.
do dnia zapłaty, w tym: kwotę 335,36 zł netto tytułem zaległych diet, kwotę 3.516,77
zł brutto tytułem wynagrodzenia za dyżury oraz kwotę 44.260,82 zł netto tytułem
ryczałtów za noclegi; 2) oddalił dalej idące powództwo oraz 3) orzekł o kosztach
procesu i rygorze natychmiastowej wykonalności. Sąd pierwszej instancji,
posiłkując się opinią biegłego z zakresu finansów, uwzględnił w całości roszczenie
powoda o zapłatę ryczałtów za noclegi. Według Sądu Rejonowego, „diety i ryczałty
za noclegi pełnią funkcje odrębne i powinny stanowić odrębne składniki
wynagrodzenia kierowcy”, natomiast umożliwienie kierowcy spania w kabinie
samochodu nie jest zapewnieniem pracownikowi bezpłatnego noclegu w
rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19
grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U.
Nr 236, poz. 1991 ze zm.; dalej rozporządzenie z 2002 r.). Skoro pozwana nie
zapewniła powodowi „możliwości noclegów w innym miejscu niż kabina
samochodowa, gdyż za takie miejsce nie można uznać kantyny znajdującej się
Holandii, wyposażonej jedynie w dwa łóżka, w której panowały skandaliczne
warunki sanitarne”, to roszczenie powoda z tego tytułu zasługiwało na
uwzględnienie w całości.
Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanej od wyroku Sądu pierwszej instancji
po stwierdzeniu, że Sąd Rejonowy właściwie ustalił stan faktyczny sprawy i
prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego. W sytuacji, gdy pozwana „we
własnym zakresie" nie uregulowała zasad ustalania należności z tytułu zwrotu
3
kosztów zagranicznych noclegów poniesionych przez pracowników, to należało
zastosować stawki przewidziane w rozporządzeniu z 2002 r. Zdaniem Sądu
odwoławczego, zwrot kosztów za noclegi nie przysługiwałby powodowi, gdyby
pracodawca lub strona zagraniczna zapewnili mu bezpłatny nocleg. Tymczasem
pozwana nie zapewniła powodowi takiego noclegu, bo za bezpłatny nocleg nie
można uznać umożliwienia kierowcy spania w kabinie samochodu, „gdzie nie było
stałej temperatury czy urządzeń sanitarnych”, gdyż nie są to warunki właściwe dla
wypoczynku, po którym kierowca byłby zdolny do kontynuowania podróży. Również
kantyna w Holandii nie spełniała odpowiednich warunków z tej przyczyny, że brak
odpowiedniej liczby łóżek w stosunku do przebywających tam kierowców, „panujący
brud i niedobór środków czystości” uniemożliwiały właściwy odpoczynek.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu drugiej instancji strona pozwana
zarzuciła w szczególności naruszenie: 1) art. 775
§ 1, 3 i 4 k.p. wskutek przyjęcia
contra legem, że pracodawca nie jest uprawniony do wprowadzenia w regulaminie
wynagradzania ryczałtowego sposobu ustalania i naliczania należności z tytułu
odbywania przez pracowników podróży służbowych, w których połączone są kwoty
należne pracownikowi z tytułu diet oraz należności z tytułu noclegów odbywanych
przez pracownika w podróży służbowej; 2) § 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r. w
związku z art. 775
§ 5 k.p. w wyniku ich niewłaściwego zastosowania polegającego
na niezgodności pomiędzy ustalonym faktem uregulowania ustalania i naliczania
pracownikom należności z tytułu noclegów w podróży służbowej w regulaminie
wynagradzania a hipotezą tej normy prawnej, czyli obowiązkiem pracodawcy
wypłacania pracownikom ryczałtów za noclegi w wysokości ustalonej w tym
rozporządzeniu; 3) § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. w związku z art. 8 ust. 8
rozporządzenia (WE) nr 561/06 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca
2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się
do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG)
nr 3821/85 i Rady (WE) nr 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady
(EWG) nr 3820/85 i art. 775
§ 5 k.p. wskutek przyjęcia, że warunki noclegu w
kabinie pojazdu zapewnione powodowi, przy uwzględnieniu umożliwienia mu
wyboru parkingu, pokryciu kosztów odpowiedniego parkingu, korzystania z
pomieszczeń socjalnych, kuchni i zaplecza sanitarnego w bazie pracodawcy, przy
4
finansowej rekompensacie ewentualnych wyższych kosztów związanych z podróżą
służbową, nie spełniały warunków bezpłatnego noclegu.
Przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej zwykły skład Sądu Najwyższego
doszedł do przekonania (postanowienie z dnia 27 lutego 2014 r., II PK 133/13), że
wymagane jest uprzednie rozstrzygnięcie przez powiększony skład Sądu
Najwyższego następujące zagadnienie prawne: „Czy stworzenie kierowcy
możliwości spania w nocy (nocnego snu) w kabinie samochodu podczas odbywania
podróży służbowych w transporcie międzynarodowym zapewnia bezpłatny nocleg,
a w konsekwencji, czy pracownikowi nie przysługuje zwrot kosztów takich noclegów
(§ 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia
2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. Nr 236, poz.
1991 ze zm.), czy też takie należności przysługują i w jakiej wysokości (art. 21a
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, jednolity tekst: Dz. U. z
2012 r., poz. 1155 w związku z § 9 ust. 1 bądź ust. 2 wymienionego
rozporządzenia)?”
Potrzeba rozstrzygnięcia tego zagadnienia została wywołana „radykalną
rozbieżnością” judykatury Sądu Najwyższego w kwestii uznawania za zapewnienie
kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym bezpłatnego noclegu
stworzonych przez pracodawcę możliwości spędzania odpoczynku nocnego w
kabinach samochodowych w trakcie odbywania zagranicznych podróży
służbowych. Zachodziła przy tym konieczność usunięcia kontrowersji związanych z
rekompensowaniem kierowcom kosztów takich noclegów. Skład przedstawiający
zagadnienie wywiódł, że według dominującej linii orzeczniczej (wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 19 marca 2008 r., I PK 230/07, OSNP 2009 nr 13-14, poz. 176;
z dnia 1 kwietnia 2011 r., II PK 234/10, OSNP 2012 nr 9-10, poz. 119 oraz z dnia 10
września 2013 r., I PK 71/13, LEX nr 1427710), stworzenie kierowcy przez
pracodawcę możliwości spędzania nocy w kabinie samochodu nie oznacza
zapewnienia pracownikowi bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4
rozporządzenia z 2002 r. W opozycji do opisanego stanowiska, pozostaje pogląd
wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2013 r., II PK 296/12
5
(Monitor Prawa Pracy 2013 nr 11, s. 598), zgodnie z którym „wyposażenie pojazdu
w miejsce do spania, z którego korzysta kierowca w czasie nocnego wypoczynku,
wyłącza możliwość dochodzenia jakiejkolwiek rekompensaty za brak hotelu, chyba
że co innego wynika z umowy lub aktów wewnętrznych”. W uzasadnieniu tego
orzeczenia argumentowano, że zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie o
czasie pracy kierowców, nieprzerwany dobowy odpoczynek pracowniczy w
wymiarze co najmniej 11 godzin może być wykorzystany w pojeździe, który
znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.
Sąd Najwyższy w powiększonym składzie, po rozpoznaniu na rozprawie w
Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 czerwca
2014 r., II PZP 1/14 wyżej przedstawionego zagadnienia prawnego podjął uchwałę
o następującej treści: Zapewnienie pracownikowi - kierowcy samochodu
ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas
wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi
zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz.
1991 ze zm.), co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na
warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na
korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie
zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy.
Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięcie podjęte w niniejszej sprawie -
Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną strony pozwanej zważył, co
następuje:
Skarga kasacyjna nie znajduje uzasadnienia. Ustawa z dnia 16 kwietnia
2004 r. o czasie pracy kierowców (j.t.: Dz.U. 2012 r., poz. 1155) formalnie odsyła do
stosowania art. 775
§ 3-5 k.p. Nie odsyła więc do art. 775
§ 1 k.p. (gdyż zawiera
własną definicję podróży służbowej) oraz nie odsyła do art. 775
§ 2 k.p., w którym
określono (w szczególności) przedmiot regulacji przepisów wykonawczych (zgodnie
z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP - zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz
6
wytyczne dotyczące treści aktu). Z art. 775
§ 2 k.p. wynika, że rozporządzenie
wykonawcze powinno regulować następujące świadczenia: 1) diety (ich wysokość,
z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami
kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych
państwach) oraz 2) zwrot (warunki zwrotu) kosztów przejazdów, 3) zwrot kosztów
noclegów i 4) zwrot innych wydatków. Zgodnie z art. 775
§ 3 k.p., warunki
wypłacania należności z tytułu podróży służbowej określa się w układzie zbiorowym
pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca
nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia
regulaminu wynagradzania. Według art. 775
§ 4 k.p., postanowienia układu
zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać
diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w
wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona
dla pracownika, o którym mowa w § 2. Przepis ten ustala minimalny standard
świadczenia, ale odnosi się tylko do diety, a nie do zwrotu kosztów przejazdów,
noclegów i innych wydatków. Jednakże - zgodnie z art. 775
§ 5 k.p. - w przypadku,
gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie
zawiera postanowień, o których mowa w § 3 (czyli nie zawiera uregulowań
dotyczących warunków wypłacania wszystkich należności z tytułu podróży
służbowej), pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży
służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2. Oznacza to, że
przepisy wykonawcze ustalają minimalny standard wszystkich świadczeń z tytułu
podróży służbowych (diet oraz zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych
wydatków), które w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania albo w
umowie o pracę mogą być uregulowane korzystniej dla pracownika (art. 9 § 2 i
art. 18 § 2 k.p.). W razie braku takich regulacji lub uregulowania mniej korzystnego
dla pracownika, zastosowanie będą miały przepisy wykonawcze. Odesłanie w
art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców do art. 775
§ 3-5 k.p. oznacza zatem
pośrednio także odesłanie do art. 775
§ 2 k.p., a w konsekwencji uznanie, że
kierowcy-pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu według zasad
ustalonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 775
§ 2 k.p.,
chyba że korzystniejsze dla niego zasady zostały ustalone według art. 775
§ 3 k.p.
7
(w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o
pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest
obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania). Zauważyć przy tym należy,
że zastrzeżenie zawarte w art. 775
§ 3 k.p. jest w istocie zbędne, gdyż z mocy
art. 18 § 2 k.p. postanowienia umów o pracę mogą być dla pracownika zawsze
korzystniejsze niż przepisy prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. (aktów
powszechnie obowiązujących, układów zbiorowych pracy, regulaminów
wynagradzania), postanowienia układów zbiorowych pracy i regulaminów
wynagradzania korzystniejsze niż przepisy Kodeksu pracy, innych ustaw i aktów
wykonawczych (art. 9 § 2 k.p.), a postanowienia regulaminów wynagradzania
korzystniejsze niż postanowienia układów zbiorowych (art. 9 § 3 k.p.).
Rozstrzygnięcia Sądów w niniejszej sprawie, ze względu na zakres czasowy
roszczeń strony powodowej (pomiędzy czerwcem 2007 r. a marcem 2009 r.),
odnosiły się do uregulowań prawnych zawartych w rozporządzeniu Ministra Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków
ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej
lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza
granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.). W rozporządzeniu z 2002 r. nie
zamieszczono przepisu pozwalającego na szczególny sposób ustalania należności
przysługujących pracownikom (w tym kierowcom) odbywającym wielokrotne
podróże służbowe za granicę. Tego rodzaju regulacje znajdowały się w poprzednio
obowiązujących aktach wykonawczych, w szczególności w § 14 zarządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie zasad ustalania
oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży
służbowej poza granicami kraju (M.P. Nr 34, poz. 346 ze zm.) i w § 14
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 3 lipca 1998 r. w sprawie
zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu
podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 89, poz. 568 ze zm.). Pozwalały
one pracodawcy (zarządzenie z 1996 r.) lub pracodawcy za zgodą pracownika
(rozporządzenie z 1998 r.) na ustalenie ryczałtu w walucie obcej na pokrycie
kosztów wyżywienia i innych drobnych wydatków, noclegów oraz dojazdów i
przejazdów środkami komunikacji miejscowej (obejmującego ogólną kwotę
8
należności z tytułu podróży). W rozporządzeniu z 2002 r. wysokość należności
przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowych za granicę (w tym
kierowcom odbywającym wielokrotne podróże) została tym samym określona przez
prawodawcę, w szczególności co do wysokości ryczałtu z tytułu zwrotu kosztów
noclegu.
Według § 1 i 2 rozporządzenia z 2002 r., określa ono - bez żadnych
wyłączeń - wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących
pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, do których należą:
1) diety oraz 2) zwrot kosztów: a) przejazdów i dojazdów, b) noclegów i c) innych
wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.
Warto przy tym zwrócić uwagę na treść § 5 ust. 1 tego rozporządzenia, zgodnie z
którym pracownikowi, który otrzymuje za granicą bezpłatne całodzienne wyżywienie
lub gdy wyżywienie opłacone jest w cenie karty okrętowej (promowej), przysługuje
25% diety. Odpowiednik tego przepisu zawarty w rozporządzeniu z 2013 r. (§ 14
ust. 3) stanowi o odpowiednim zmniejszeniu diety w przypadku korzystania przez
pracownika z usługi hotelarskiej, w ramach której zapewniono wyżywienie. Zwrot
kosztów noclegu reguluje § 9 rozporządzenia z 2002 r., według którego za nocleg
przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem
hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do
rozporządzenia (ust. 1), natomiast w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg,
pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu (ust. 2). Od razu należy
zwrócić uwagę na wysokość limitów, które przykładowo zostały ustalone w
odniesieniu do kraju docelowego: Belgii na 160 EUR, Francji na 120 EUR, Niemiec
na 103 EUR, Rosji na 130 EUR, czy Ukrainy na 100 EUR. Należy też zauważyć, że
w rozporządzeniu z 2013 r. w przepisie stanowiącym odpowiednik § 9 ust. 1 i 2
rozporządzenia z 2002 r. (w § 16 ust. 1 i 2) jest mowa o zwrocie - w granicach limitu
- kosztów noclegu w wysokości stwierdzonej rachunkiem (bez dookreślenia, o jaki
rachunek chodzi). Jednakże z § 8 ust. 1 rozporządzenia z 2013 r. (dotyczącego
podróży krajowej) wynika, że chodzi o rachunek za nocleg w obiekcie świadczącym
usługi hotelarskie, za który pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości
stwierdzonej rachunkiem, jednak nie wyższej za jedną dobę hotelową niż
dwudziestokrotność stawki diety.
9
Wreszcie podstawowy dla rozstrzygnięcia przedmiotu niniejszej sprawy § 9
ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. (tak samo jego odpowiednik § 16 ust. 4
rozporządzenia z 2013 r.) stanowi, że zwrot kosztów noclegu - zarówno w
wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel
limitu (ust. 1), jak i w kwocie ryczałtu w wysokości 25% limitu przy braku rachunku -
nie przysługuje pracownikowi, gdy pracodawca (lub strona zagraniczna) zapewnia
pracownikowi „bezpłatny nocleg”.
Łączna analiza przedstawionych powyżej przepisów pozwala na
sformułowanie następujących wniosków szczegółowych:
- pojęcia „odpowiednie miejsce do spania” i "bezpłatny nocleg" nie mogą być
utożsamiane (zamiennie traktowane), a wręcz odwrotnie - użycie różnych
sformułowań w przepisach prawa oznacza, że są to różne pojęcia;
- zasadniczo prawodawca odnosi pojęcie „noclegu” do usługi hotelarskiej
(motelowej; pośrednio także do noclegu opłaconego w cenie karty okrętowej lub
promowej), o czym świadczy nie tylko zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej
rachunkiem hotelowym (za usługi hotelarskie), ale także wysokość ustalonych
limitów;
- usługa hotelarska obejmuje szerszy zakres świadczeń niż tylko
udostępnienie „miejsca do spania", w szczególności możliwość skorzystania z
toalety, prysznica, przygotowania gorących napojów itp., a także (ewentualnie)
zapewnienie wyżywienia, co powoduje obniżenie diety;
- brak przedstawienia rachunku za usługi hotelarskie oznacza, że pracownik
nie korzystał z hotelu (wzgląd na racjonalnego prawodawcę, który to przewidział);
wówczas zwrot kosztów noclegu zostaje ograniczony do 25% limitu stanowiącego
ryczałt za koszty realnie ponoszone w czasie podróży, bez korzystania z usług
hotelowych;
- istota „ryczałtu” jako świadczenia kompensacyjnego (w tym wypadku
przeznaczonego na pokrycie kosztów noclegu) polega na tym, że świadczenie
wypłacane w takiej formie z założenia jest oderwane od rzeczywistego poniesienia
kosztów i nie pokrywa w całości wszystkich wydatków z określonego tytułu (bo nie
są one udokumentowane); w zależności od okoliczności konkretnego przypadku
kwota ryczałtu - która jako uśredniona i ujednolicona ustalona jest przez
10
prawodawcę - pokryje więc pracownikowi koszty noclegowe w wymiarze mniejszym
albo większym niż faktycznie przez niego poniesione (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 20 października 1998 r., I PKN 392/98, OSNAPiUS 1999 nr 23,
poz. 745).
Prowadzi to do ogólnego wniosku, że zapewnienie przez pracodawcę
pracownikowi (kierowcy wykonującemu przewozy w międzynarodowym transporcie
drogowym) odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu ciężarowego,
czyli wyposażenie samochodu w odpowiednie urządzenia (leżankę, klimatyzację,
ogrzewanie itp.) pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie
dobowego (dziennego) odpoczynku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 8
ust. 8 rozporządzenia nr 561/06; natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez
pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r.
Taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu
kosztów noclegu co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1
lub 2 tego rozporządzenia.
Mając na uwadze, że wyrok Sądu Okręgowego we W., VII Wydziału Pracy,
sygn. akt […] z dnia 24 stycznia 2013 r., został w części zaskarżony tj.: w punkcie I
- w zakresie, w jakim Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanej spółki od pkt I
wyroku Sądu Rejonowego w W., IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z
dnia 18 października 2012 r. w części zasądzającej na rzecz powoda: - kwotę
3.516,36 zł brutto tytułem wynagrodzenia za dyżury, - kwotę 44.260,82 zł netto
tytułem ryczałtów za noclegi - stwierdzić należy, że w tym zakresie wyrok Sądu
Okręgowego w W. jest zgodny z prawem.
W niniejszej sprawie Sądy po przeanalizowaniu materiału dowodowego oraz
posiłkując się opinią biegłego sądowego z zakresu finansów, która nie została
skutecznie podważona, zasadnie uznały, że strona pozwana nie wypłaciła
powodowi w całym okresie rozliczeniowym należnych mu ryczałtów za noclegi, w
sytuacji gdy umożliwienie kierowcy spania w kabinie samochodu nie stanowi
zapewnienia pracownikowi bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce
11
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz.
1991 ze zm.). Ponadto bezsporną była okoliczność, że pozwana nie zapewniła
powodowi możliwości noclegów w innym miejscu niż kabina samochodowa, gdyż
za takie miejsce nie można było uznać kantyny znajdującej się Holandii,
wyposażonej jedynie w dwa łóżka, w której panowały skandaliczne warunki
sanitarne. W tym stanie rzeczy uznać należy, że zgodnie z prawem zasądzono na
rzecz powoda dochodzoną przez niego kwotę w wysokości 44.260,82 zł tytułem
ryczałtów za noclegi za granicą. Z kolei w zakresie żądania powoda o wypłatę
8.669 zł tytułem wynagrodzenia za dyżur uprawnione było stanowisko Sądu
Rejonowego dokonane w oparciu o szczegółową analizę dokumentów płacowych,
że powód faktycznie przepracował w formie dyżuru 1376 godzin i 27 minut za które
należało mu się wynagrodzenie w łącznej kwocie 7.410 zł brutto. Skoro powód
otrzymywał od pozwanej wynagrodzenie za dyżury w formie ryczałtu za sporny
okres w kwocie 3.894 zł brutto, to zasadne było zasądzenie pozostałej kwoty
3.516,77 zł.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, na
podstawie art. 39814
k.p.c.