Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 19/14
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt
w sprawie z odwołania M. B.
przeciwko A. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.
o odprawę pieniężną, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 października 2014 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 28 kwietnia 2014 r.,
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Ł. postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2014 r. odrzucił
skargę kasacyjną powoda M. B. wniesioną od wyroku tego Sądu z dnia 30 grudnia
2013 r. w sprawie z jego powództwa przeciwko A. Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w Ł. o odprawę pieniężną, wynagrodzenie za godziny
nadliczbowe, odszkodowanie.
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że zgodnie z art. 871
§ 1 k.p.c., w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez
adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności
procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym,
podejmowanych przed sądem niższej instancji. W rozpatrywanej sprawie skarga
kasacyjna została sporządzona i wniesiona osobiście przez powoda, który nie
2
wykazał by był do tego uprawniony w świetle art. 871
k.p.c. Powód pomimo
pouczenia na posiedzeniu Sądu w dniu 30 grudnia 2013 r. o terminie i sposobie
wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego złożył powyższy środek
osobiście, nie wykazując by był do tego uprawniony w świetle art. 871
k.p.c. W
związku z tym nie było możliwe nadanie dalszego biegu wniesionej skardze.
Sąd zauważył ponadto, że kontestowanie przez powoda art. 871
k.p.c. nie
może stanowić podstawy do pominięcia tego bezwzględnego nakazu działania
przez zawodowego pełnomocnika i przyjęcia skargi kasacyjnej złożonej przez niego
osobiście. Stwierdził, że jeżeli strona korzysta nieprawidłowo z przysługującego jej
prawa do zaskarżenia orzeczenia sądowego, to nie może skutecznie odwoływać
się do przepisów Konstytucji RP, jak też do aktów międzynarodowych dla
wykazania, że została pozbawiona możliwości sprawiedliwego rozpatrzenia jej
sprawy przez wyższą instancję sądową. Przysługujące obywatelowi prawo do sądu
powinno być bowiem wykonywane w sposób liczący się z obowiązującym w
państwie ustawowym porządkiem w odniesieniu do procedur sądowych. W
przeciwnym razie obywatel musi liczyć się z ujemnymi skutkami swojego
nieprawidłowego działania.
Powód wniósł osobiście zażalenie na powyższe postanowienie, wskazując,
że: „wnoszone odpowiednio z meritum art.: 2, 5 „R.P. ..., zapewnia wolności i prawa
człowieka i obywatela. 8 ust. 2., 30, 32, 37 ust. 1, 77, 83 Konstytucji R.P. z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483. z póź. zm.) i w niej sedna art.: 9, 31, 32, 45
ust. 1, 83, 91, 126 ust. 2, 146 ust. 4 pkt. 1), 151, 236 ust. 1, 241 ust. 1 w związku z
istotą: art.: 26, 16, 14 ust. 1: „Wszyscy ludzie są równi przed sądami i
trybunałami...” Ustawy z dnia 29 grudnia 1977 r. Międzynarodowego Paktu Praw
Obywatelskich i Politycznych - umowy międzynarodowej ratyfikowanej dnia 3 marca
1977 r. (Dz.U. Nr 38, poz. 167.), Art.: 6 ust. 1, 13, 14 Ustawy Europejskiej
Konwencji Praw Człowieka sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. - też
umowy międzynarodowej ratyfikowanej 19 stycznia 1993 r. (Dz.U. Nr 61, poz. 284),
uzasadnienia i wyroku z dnia 10 kwietnia 2012 r. Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka w Strasbourgu ze skargi Bar-Bau Sp. z o.o. przeciwko Polsce (skarga nr
11656/08) o prawie do osobistego występowania skarżącego bez uprawnień
adwokata przed Sądem Najwyższym, komentarzu 1. do Art. 23 Ustawy z dnia 23
3
kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny z komentarzem - Hubert Izdebski i Monika Małek
wydanie 2 Wydawnictwo „TRANSIT” 1997 (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z póź. zm.), Nauk
prawa: Prawo karne - Andrzej Marek prof. dr hab. nauk prawnych, Uniwersytet
Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2 wydanie - zmienione, uaktualnione, Wydawnictwo
C.H.BECK Warszawa 2000 i uzasadnienia wyroku z dnia 16 lipca 2009 r., II PK
1/09 Sądu Najwyższego, o przyjęcie zażalenia do rozpoznania i na rozprawie
celem ochrony nie tylko owych powołanych moich konstytucyjnych wolności i praw
w przedmiocie wstrzymania biegu skargi kasacyjnej, że nie sporządził jej adwokat
lub radca prawny od prawomocnego kończącego postępowanie „wyroku” z dnia 30
grudnia 2013 r. wraz z uzasadnieniem w/w „Sądu” Okręgowego, VII Wydział Pracy
w Ł. w zakresie Prawa pracy oraz z tytułu wypadków i chorób zawodowych o Sygn.
akt VII 177/13. (…) Wskazanemu zaskarżanemu postanowieniu wraz z
uzasadnieniem i „pouczeniu” zarzucam stronniczość - rozmyślne niewłaściwe
zastosowanie powyżej powołanej procedury-wnoszonego zażalenia i skargi
kasacyjnej - porządku prawnego - konstytucyjnych wolności i praw człowieka i
obywatela, do czego w praworządnym państwie nie można dopuszczać”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 871
k.p.c., w postępowaniu przed Sądem Najwyższym
obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo
to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed
Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji (§ 1). Przepisu
§ 1 nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o
ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stroną, jej organem, jej
przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz
albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej
organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (§ 2). Przepisu § 1 nie stosuje się także
wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa jest wykonywane przez
Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa (§ 3).
4
Przymus adwokacki ustanowiony w art. 871
k.p.c. obejmuje - co do zasady -
wszelkie postępowania, które należą do właściwości Sądu Najwyższego. Dotyczy
on także zażalenia do Sądu Najwyższego (art. 3941
k.p.c.). Zażalenie wniesione
osobiście przez powoda nienależącego do kręgu osób w skazanych w omawianym
przepisie podlega zatem odrzuceniu wobec braku zdolności postulacyjnej.
Niezastosowanie się do wymogu przymusu adwokackiego i wniesienie zażalenia
objętego przymusem przez stronę osobiście jest brakiem formalnym nieusuwalnym,
którego nie można sanować w trybie art. 130 § 1 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 14 stycznia 1997 r., I CZ 23/96, OSNC 1997 nr 6-7, poz. 77; z
dnia 12 grudnia 2013 r., V CZ 70/13, LEX nr 1408689).
Mając na uwadze zastrzeżenia zgłoszone przez skarżącego co do zgodności
z art. 871
k.p.c. ze standardami konstytucyjnymi, to wskazać należy, że ustawowe
rozwiązania przewidujące obowiązek dokonywania przez podmioty fachowe
niektórych czynności procesowych w postępowaniach nadzwyczajnych, a więc już
po uprawomocnieniu się orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej - funkcjonują
w obowiązującym porządku prawnym i nie są uznawane za ograniczenie gwarancji
konstytucyjnych. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 kwietnia
2014 r., SK 22/11 (OTK-A 2014 nr 4, poz. 37), ze względu na wysoki stopień
formalizacji skargi kasacyjnej ustawodawca objął ją przymusem adwokacko-
radcowskim, a więc nakazał, by była ona sporządzona przez profesjonalnego
pełnomocnika, co ma - w zamierzeniu - zapobiegać wadliwemu sporządzaniu skarg
kasacyjnych, obciążającemu sędziów dodatkową pracą i powodującemu zaległości
sądowe. Przymus, o którym mowa, wyklucza możliwość sporządzenia skargi
kasacyjnej przez stronę postępowania (chyba że sama jest profesjonalistą), a
nierespektowanie go powoduje niedopuszczalność skargi kasacyjnej, z uwagi na
brak tzw. zdolności postulacyjnej.
Szczególny formalizm w postępowaniu kasacyjnym nie jest także
kwestionowany w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W
orzecznictwie ETPCz akcentuje się, że procedura przed sądem kasacyjnym może
się charakteryzować większym formalizmem niż przed innymi sądami, jak również
tym, że warunki dopuszczalności skargi kasacyjnej mogą być surowsze od innych
(zob. wyrok ETPCz z 23 października 1996 r., Levages Prestations Services
5
przeciwko Francji, skarga nr 21920/93). Wymaganie, by skarżący był
reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika przed sądem kasacyjnym nie
zostało uznane za sprzeczne z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności, gdyż jest w sposób oczywisty zgodny z cechami Sądu
Najwyższego jako sądu najwyższej instancji badającego odwołania dotyczące
kwestii prawnych (zob. wyroki ETPCz: z dnia 13 stycznia 2009 r., Orzechowski
przeciwko Polsce, skarga nr 13526/07 i z dnia 22 marca 2007 r., Staroszczyk
przeciwko Polsce, skarga nr 59519/00). W powoływanym zaś przez skarżącego
wyroku z dnia 10 kwietnia 2012 r., Bar-Bau Sp. z o.o. przeciwko Polsce, skarga nr
11656/08, Trybunał stwierdził, że doszło do naruszenia art. 6 ust.1 Konwencji z
uwagi na brak uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania, nie zakwestionował natomiast wymagania sporządzenia skargi
kasacyjnej przez profesjonalnego pełnomocnika.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. odrzucił zażalenie jako niedopuszczalne.