Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 259/14
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2014 r.
sprawy D. C.
skazanego z art. 148 § 1 kk i in.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 3 kwietnia 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 2 grudnia 2013 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. obciążyć skazanego D. C. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2013 r. Sąd Okręgowy w K. uznał oskarżonego
D. C. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów z art. 178a § 1 k.k., z art.
148 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 3 k.k. w zw. z art. 156 § 1 pkt
2 k.k. w zw. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. oraz z art. 224 § 2 k.k. w zw. z
art. 222 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to skazał go na karę łączną 15 lat
pozbawienia wolności. Na podstawie art. 42 § 2 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzekł
wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na
okres 10 lat. Na podstawie art. 63 § 2 k.k. na poczet orzeczonego wyżej zakazu
zaliczył okres zatrzymania prawa jazdy oskarżonego od dnia 29 lipca 2012 r. Na
2
podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego przepadek na rzecz Skarbu
Państwa samochodu osobowego marki Volkswagen Passat […]. Na podstawie art.
46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek zadośćuczynienia za wyrządzoną
krzywdę przez zapłatę: kwoty 100.000 zł na rzecz M. i K. L., kwoty 80.000 zł na
rzecz A. ., kwoty 80.000 zł na rzecz K. K. Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet
wymierzonej oskarżonemu kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył okres jego
tymczasowego aresztowania w sprawie od dnia 29 lipca 2012 r. i zwolnił
oskarżonego od kosztów sądowych.
Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonego D. C. i
zarzucając:
1. naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 203 § 3
k.p.k. poprzez zastosowanie w przedmiotowej sprawie obserwacji w zakładzie
leczniczym powyżej okresu 8 tygodni, to jest przez okres 12 tygodni, gdy
warunkiem sporządzenia opinii przez biegłych z S. było zarządzenie obserwacji
powyżej okresu wskazanego przez ustawodawcę,
2. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przy
wyrokowaniu dowodów w postaci dodatkowego przesłuchania zespołu biegłych
z S., znajdującego się na kartach 546 i 547 oraz przesłuchania tychże biegłych
podczas posiedzenia sądowego w dniu 21 listopada 2013 roku, które
doprowadziło Sąd do poglądu, że wniosek biegłych, dotyczący braku możliwości
przewidywania przez oskarżonego wystąpienia psychozy, jest wnioskiem
dowolnym,
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od
zarzucanych mu czynów. Nadto, z ostrożności procesowej, zarzucił rażącą
niewspółmierność orzeczonej kary 15 lat pozbawienia wolności, w sytuacji gdy
zamiar nie był wynikiem wcześniejszego planowania, a jednocześnie samo
zdarzenie, omówione w punkcie II zarzutu, było wynikiem wystąpienia egzogennej
psychozy wywołanej marihuaną.
Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2014 r. Sąd Apelacyjny zaskarżony wyrok
zmienił w ten sposób, że uchylił zawarte w pkt VI jego części dyspozytywnej
rozstrzygnięcie o odsetkach od zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz
3
pokrzywdzonych. W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy i zwolnił
oskarżonego od kosztów postępowania odwoławczego.
Od powyższego wyroku kasację złożył obrońca skazanego, zarzucając mu
rażące naruszenie prawa, wpływające w sposób istotny na treść orzeczenia, tj. art.
170 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie wobec dowodu w postaci opinii
biegłych, sporządzonej przez biegłych z S., w sytuacji gdy doszło do naruszenia
art. 203 § 3 k.p.k., poprzez zastosowanie obserwacji powyżej okresu zakreślonego
przez ustawodawcę, której to zastosowanie było warunkiem niezbędnym do
uzyskania opinii i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie D. C. od
wszystkich zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
W odpowiedzi na kasację prokurator wniósł o jej oddalenie, jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja obrońcy skazanego D. C. jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
Analiza zarzutu kasacyjnego prowadzi do stwierdzenia, że podniesiono go z
naruszeniem dyspozycji art. 519 k.p.k. Sposób sformułowania zarzutu i jego
podstawa prawna, jak też brak wykazania, iż opisane w zarzucie uchybienie
„przeniknęło” do wyroku Sądu odwoławczego, implikuje sposób odczytania
podniesionego zarzutu, jako skierowanego wyłącznie do wyroku Sądu I instancji,
gdy tymczasem kasacja przysługuje jedynie jako środek zaskarżenia
prawomocnych wyroków sądów odwoławczych. Próba zaskarżenia kasacją,
również wyroku Sądu I instancji, stanowi przekroczenie granic określonych w art.
519 k.p.k., które ustawodawca zakreślił w odniesieniu do nadzwyczajnego środka
zaskarżenia. Zabieg tego rodzaju, mający na celu powtórzenie zwykłej kontroli
odwoławczej na etapie postępowania kasacyjnego i zmierzający do przekształcenia
tego etapu w trzecią instancję, nie może być skuteczny (postanowienie Sądu
Najwyższego z dn. 03.12.2001 r., II KKN 299/01, LEX nr 51581).
Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że zarzut naruszenia przez
Sąd odwoławczy dyspozycji art. 170 § 1 pkt 1 k.p.k. jawi się, jako całkowicie
bezpodstawny w świetle okoliczności niniejszej sprawy. Przepis ten zawiera
bowiem powody oddalenia wniosku dowodowego, gdy przeprowadzenie dowodu
4
jest niedopuszczalne, podczas gdy skarżący błędnie odnosi dyspozycję przepisu do
dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów i psychologa ze Szpitala […],
sporządzonej w sprawie, czyli dowodu przeprowadzonego przez Sąd z urzędu.
Odczytując treść zarzutu kasacyjnego, w połączeniu z jego uzasadnieniem,
stwierdzić należy, że rzeczywistym zamiarem skarżącego było zakwestionowanie
prawidłowości ustaleń Sądu I instancji w zakresie, w jakim Sąd ten oparł je na opinii
biegłych psychiatrów L. C. i K. K. oraz biegłej psycholog E. O., w sytuacji, gdy przy
sporządzeniu tej opinii naruszono normę art. 203 § 3 k.p.k.
Bezsprzecznie, maksymalny i bezwzględny okres na jaki możliwe jest
zarządzenie obserwacji sądowo-psychiatrycznej oskarżonego, wynikający z art.
203 § 3 k.p.k., nie może przekroczyć 8 tygodni, przy czym chodzi tu o dopuszczalny
czas wszystkich zarządzanych w danej sprawie obserwacji psychiatrycznych
określonego oskarżonego. Tym samym, w świetle okoliczności sprawy
niewątpliwym jest, że łączny czas trwania obserwacji w zakładzie leczniczym
skazanego D. C., przekroczył maksymalny jej okres zakreślony przepisem art. 203
§ 3 k.p.k. Obserwacja była bowiem zlecana dwukrotnie, w okresie od 13 listopada
2013 r. do 7 stycznia 2014 r. (k. 472 i k. 532), a następnie w okresie od 30 kwietnia
2014 r. do 28 maja 2014 r. (k. 621 i k. 640), tak więc łączny czas jej trwania wynosił
12 tygodni. Oczywisty fakt przekroczenia maksymalnego terminu obserwacji nie
uzasadnia jednakże, jak tego chce obrońca, przyjęcia braku możliwości posłużenia
się opinią sporządzoną po przeprowadzeniu takiej obserwacji w procesie. W tym
zakresie należy odwołać się do argumentacji Sądu Apelacyjnego (zawartej na str.
6-7 uzasadnienia), który wskazał, że stopień naruszenia prawa do wolności
osobistej D. C. nie był znaczny, skoro oskarżony i tak był pozbawiony wolności w
związku ze stosowaniem wobec niego środka zapobiegawczego w postaci
tymczasowego aresztowania, zaś obserwacja szpitalna i wszelkie badania, jakim w
jej ramach został poddany, pogłębiły jedynie wiedzę biegłych na temat stanu
zdrowia psychicznego oskarżonego. Powyższe argumenty znajdują akceptację
także Sądu rozpoznającego kasację obrońcy. Stwierdzone uchybienie nie pozbawia
zatem wartości dowodowej wydanej, w oparciu o przeprowadzoną obserwację
sądowo-psychiatryczną, opinii biegłych ze Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie
Chorych. Za powyższym stwierdzeniem przemawia również brak w obowiązującej
5
procedurze karnej regulacji, która negowałaby wartość dowodową opinii uzyskanej
po przeprowadzeniu obserwacji z naruszeniem terminu wskazanego w art. 203 § 3
k.p.k. i tym samym zakazywałaby posługiwania się taką opinią w procesie. Jak
słusznie podnosi Prokurator Apelacyjny, „gdyby ustawodawca przewidział takie
konsekwencje naruszenia art. 203 § 3 k.p.k., wyraziłby wprost tak pojmowany
zakaz dowodowy”. Wbrew twierdzeniu obrońcy, polskiej procedurze karnej nie jest
znana obowiązująca na gruncie prawa amerykańskiego doktryna „owoców
zatrutego drzewa”. Polski ustawodawca ściśle określił bowiem sytuacje, gdy z mocy
przepisów prawa wyłączone zostaje dowodzenie oznaczonej tezy dowodowej albo
dowodzenie za pomocą dowodu, który jest ogólnie dopuszczalny. Zakaz dowodowy
i zakaz dowodzenia musi wyraźnie wynikać z przepisu prawa. Wbrew temu co
sugeruje obrońca, podstawa oddalenia wniosku dowodowego z art. 170 § 1 pkt 1
k.p.k. związana jest ze ściśle określonymi zakazami dowodzenia i zakazami
dowodowymi, a nie odnosi się do dowodów niejako pośrednio nielegalnych. Za ich
wykorzystaniem w procesie karnym przemawia bowiem zasada prawdy materialnej.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 535 § 3 k.p.k.
orzekł, jak w postanowieniu.