Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 310/14
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2014 r.
sprawy P. S.
skazanego z art. 177 § 1 i 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 13 czerwca 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 5 lutego 2014 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. obciążyć skazanego P. S. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 5 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w S. uznał oskarżonego P.
S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 177 § 1 i 2 kk w zw. z art.
178 § 1 kk i za to skazał go na karę 5 lat pozbawienia wolności. Na podstawie art.
42 § 3 kk orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych na zawsze. Na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary
pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres jego rzeczywistego pozbawienia
wolności w sprawie w postaci zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia
20.06.2010 r. do dnia 18.08.2010 r. i zwolnił oskarżonego od kosztów
postępowania.
2
Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonego P. S. i
zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego
orzeczenia i mający istotny wpływ na jego treść polegający na uznaniu, iż
oskarżony P. S. prowadził w chwili wypadku samochód Nissan Primera, a tym
samym jest sprawcą opisanego w zarzucie aktu oskarżenia czynu, gdy tymczasem
prawidłowa ocena zebranego materiału dowodowego, a w szczególności
porównanie opinii biegłych z Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. J. Sehna z
opinią biegłego P. P., nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności wskazanych w opinii
biegłych z Instytutu Ekspertyz Sądowych, w szczególności w zakresie działania sił
odśrodkowych na jadących samochodem Nissan Primera i przemieszczenia się
oskarżonego z miejsca dla kierującego pojazdem na miejsce pasażera, nie
uwzględnienie zeznań świadka E. R. i nie usunięcia sprzeczności występującej
między tymi zeznaniami a wnioskami biegłych z Instytutu Ekspertyz Sądowych w
szczególności poprzez nie przeprowadzenie eksperymentu procesowego
pozwalającego na ustalenie, czy świadek ten mógł widzieć kierującego pojazdem
Nissan Primera na chwilę przed zderzeniem się tego samochodu z samochodem
Toyota Corolla, winno prowadzić do wniosku, iż brak jest dowodów wskazujących
na uznanie, iż P. S. jest winnym zarzucanego mu czynu, co z kolei powinno
prowadzić do jego uniewinnienia, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i
uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie uchylenie
wydanego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego
rozpoznania.
Apelację na niekorzyść oskarżonego w zakresie pkt. I wyroku w części
dotyczącej orzeczenia o karze oraz co do pkt. VI w zakresie zasądzonych na rzecz
oskarżyciela posiłkowego kosztów zastępstwa procesowego, wniosła oskarżycielka
posiłkowa H. S.
Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w K. zaskarżony wyrok
zmienił w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonego karę pozbawienia
wolności podwyższył do 7 lat. W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w
mocy i zwolnił oskarżonego od kosztów postępowania odwoławczego.
Od powyższego wyroku kasację złożył obrońca skazanego zarzucając mu
rażące naruszenie prawa, wpływające w sposób istotny na treść orzeczenia tj.:
3
1. „art. 170 § 2 kpk. poprzez oddalenie przez Sąd wniosku o przeprowadzenie
eksperymentu procesowego mającego na celu ustalenie, czy świadek E. R. ze
względu na zajmowane miejsce w samochodzie Chrysler Voyager i kąt
widzenia, mogła widzieć osobę prowadząca pojazd Nissan Primera w chwili
wyprzedzania samochodu Chrysler Voyager, co dla oceny całokształtu
materiału dowodowego i ustalenia tym samym sprawcy wypadku, ma istotne
znaczenie w sytuacji, gdy nie istniały prawne podstawy do oddalenia takiego
wniosku;
2. art. 193 § 1 kpk. polegającą na zleceniu przez Sąd I instancji dla Instytutu
Ekspertyz Sądowych Pracowni Badań Wypadków Drogowych w G., wydania
opinii uzupełniającej w sytuacji, gdy jej zakres dotyczył kwestii zawartych we
wcześniejszej opinii biegłego P. P., który to z kolei biegły został powołany do
wydania opinii dotyczącej działania na osoby jadące samochodem Nissan sił
ciężkości i sił odśrodkowych, a co do których to dziedzin biegli z Instytutu
Ekspertyz Sądowych Pracownia Badań Wypadków Drogowych nie posiadali
stosownej wiedzy;
3. art. 410 kpk. w zw. z art. 5 § 2 kpk. i art. 7 kpk. polegającą na przyjęciu przez
Sąd, iż dowód w sprawie w postaci opinii biegłych Instytutu Ekspertyz
Sądowych Pracownia Badań Wypadków Drogowych nie budzi żadnych
wątpliwości i wskazuje jednoznacznie, że kierującym samochodem Nissan w
chwili wypadku był oskarżony oraz uznanie, iż jedyni świadkowie zdarzenia tj. E.
R., która widziała na chwilę przed wypadkiem inna osobę niż oskarżony
prowadząca samochód Nissan oraz świadek J. B., który w chwili po wypadku
widział leżącego na jezdni od strony siedzenia kierowcy samochodu Nissan
mężczyznę w jasnym kreszowym dresie i siedzącą osobę w samochodzie
Nissan na przednim siedzeniu po stronie pasażera, mylą się co do swoich
spostrzeżeń, gdyż spostrzeżenia te są sprzeczne z wnioskami końcowymi ww.
biegłych, gdy w rzeczywistości w przypadku wystąpienia takich rozbieżności,
Sąd powinien kierować się zasadami określonymi w art. 5 § 2 kpk. przy
uwzględnieniu zasady wynikającej z art. 7 kpk. i art. 410 kpk.”
i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu apelacyjnym.
4
W odpowiedzi na kasację prokurator wniósł o oddalenie kasacji wobec jej
oczywistej bezzasadności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja obrońcy skazanego P. S. jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
W oparciu o lekturę przedmiotowego środka zaskarżenia wskazać należy, że
skarżący podnosząc zarzut rażącej obrazy art. 170 § 2 kpk, art. 193 § 1 kpk oraz
art. 410 kpk, art. 5 § 2 kpk i art. 7 kpk w istocie zmierza do podważenia ustaleń
faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia Sądu pierwszej instancji, a
podzielonych następnie przez Sąd II instancji, w zakresie sprawstwa skazanego P.
S. czynu z art. 177 § 1 i 2 kk w zw. z art. 178 § 1 kk. Tymczasem kwestia
prawidłowości ustaleń faktycznych, zgodnie z art. 523 kpk, nie może stanowić
przedmiotu kontroli kasacyjnej.
Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że zarzut naruszenia przez
Sąd odwoławczy dyspozycji art. 170 § 2 kpk jawi się jako całkowicie bezpodstawny
w świetle okoliczności niniejszej sprawy. Z akt sprawy wynika w sposób
jednoznaczny, iż skazany P. S., ani jego obrońca, na żadnym etapie postępowania,
nie składali wniosku dowodowego o przeprowadzenie eksperymentu procesowego
celem ustalenia, co mogła dostrzec świadek E. R. tuż przed wypadkiem, a w
szczególności, czy mogła widzieć kierowcę pojazdu m-ki Nissan Primera. Za
złożenie takiego wniosku nie sposób bowiem uznać faktu podniesienia przez
obrońcę P. S., w wywiedzionej przezeń apelacji, zarzutu nieprzeprowadzenia
przedmiotowego eksperymentu procesowego, w szczególności jeśli zważyć, iż
środek ów formułowany był przez podmiot fachowy. Uznaniu owego zarzutu za
wniosek dowodowy obrony przeczy również fakt, iż ani przed zamknięciem
przewodu sądowego ani w głosach stron obrońca skazanego przedmiotowego
wniosku nie wyartykułował. Wobec powyższego brak stanowiska Sądu
Okręgowego w tym zakresie, w formie stosownej decyzji procesowej, należy uznać
za w pełni uprawniony, co czyni bezzasadnym zarzut naruszenia przez ten Sąd art.
170 § 2 kpk.
Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez Sąd odwoławczy art. 193 § 1 kpk
podnieść należy, iż obraza tego przepisu następuje, gdy osoba powołana w
charakterze biegłego nie ma odpowiedniej wiedzy lub kwalifikacji, bądź gdy organ
5
procesowy nie powołuje biegłego, choć ustalenie istotnej okoliczności mającej
istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiedzy specjalnej, bądź też
gdy organ procesowy samodzielnie stwierdza okoliczności wymagające
wiadomości specjalnych. Żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca w
niniejszym postępowaniu. Wskazać bowiem należy, że opinia biegłych J. S. i W. K.
z Instytutu Ekspertyz Sądowych im. prof. dr Jana Sehna w Krakowie – Pracownia
Badania Wypadków Drogowych w G., została sporządzona przez osoby wpisane
na listę biegłych sądowych, posiadające odpowiednią wiedzę i kwalifikacje w
dziedzinie, w której opiniowali. Skarżący całkowicie pomija zaś, że opinia biegłego
P. P. została sporządzona z przekroczeniem ram wyznaczonych tej opinii treścią
postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 10 kwietnia 2013 r. W takiej
szczególnej sytuacji, gdy zakres przeprowadzonych badań wykraczał poza obszar
zakreślony postanowieniem o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, a Sąd
pierwszoinstancyjny powziął wątpliwość co do zasadności lub przydatności
poszczególnych czynności biegłego, składających się na przeprowadzoną
ekspertyzę, mógł podjąć działania zmierzające do zweryfikowania i wyjaśnienia
powyższych kwestii. Środkiem do ustalenia przez sąd prawidłowości działań
biegłego powołanego do wydania opinii w sprawie jest w tej sytuacji jedynie
dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, celem podważenia i zweryfikowania
czynności biegłego podjętych w ramach wykonywanej ekspertyzy, co też Sąd,
dopuszczając dowód z uzupełniającej opinii biegłych J. S. i W. K., uczynił.
Chybiony jest również zarzut obrazy art. 5 § 2 kpk. Dla oceny, czy nie został
naruszony zakaz in dubio pro reo nie są bowiem miarodajne wątpliwości zgłaszane
przez stronę, ale jedynie to, czy orzekający w sprawie sąd rzeczywiście powziął
wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i wobec braku możliwości ich usunięcia
rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, względnie to, czy w świetle realiów
konkretnej sprawy wątpliwości takie powinien był powziąć. Powyższe wątpliwości
odnoszą się więc m.in. do sytuacji, gdy z zebranego materiału dowodowego
wynikają różne wersje, a żadnej z nich nie daje się wyeliminować drogą dostępnej
weryfikacji. Nie należą natomiast do nich wątpliwości związane z problemem oceny
dowodów, a więc który z wzajemnie sprzecznych dowodów zasługuje na wiarę, a
który tego waloru nie ma. W wypadku zatem, gdy pewne ustalenie faktyczne
6
zależne jest od dania wiary lub odmówienia wiary wyjaśnieniom skazanego, albo
dania wiary zeznaniom świadka (w przedmiotowej sprawie świadka E. R. oraz J.
B.), nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo, a ewentualne
zastrzeżenia co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu lub grupy dowodów
rozstrzygane mogą być jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w
granicach sędziowskiej swobody ocen, wynikającej z treści art. 7 kpk, lub też
przekroczenia przez sąd tych granic i wkroczenia w sferę dowolności ocen
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 2010 r., II KK 308/10, LEX nr
686681; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14.06.2013 r., II KK 133/13).
W procedowaniu Sądu Okręgowego w K. nie sposób także doszukać się
naruszenia zasad określonych w art. 7 kpk. Niezbędne wydaje się w tym miejscu
przypomnienie, na co wielokrotnie wskazywał w swoich orzeczeniach Sąd
Najwyższy, że skuteczne podniesienie pod adresem Sądu odwoławczego zarzutu
naruszenia art. 7 kpk możliwe jest, co do zasady wówczas, gdy Sąd ten poczynił
własne ustalenia faktyczne, odmienne od tych, które stanowiły podstawę
orzeczenia Sądu I instancji lub też nowe ustalenia faktyczne, naruszając przy tym
określoną w powołanej normie zasadę swobodnej oceny dowodów (postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 5 sierpnia 2003 r., III KK 11/03, LEX nr 80301; z dnia 4
maja 2005 r., II KK 399/04, LEX nr 199795; z dnia 6 marca 2007 r., IV KK 362/06,
LEX nr 467527). W omawianym przypadku Sąd odwoławczy nie poczynił
odmiennych ustaleń faktycznych, a jedynie zaaprobował ocenę dowodów, a w
konsekwencji ustalenia faktyczne, poczynione przez sąd a quo. Wbrew
twierdzeniom autora kasacji nie można uznać za naruszenie zasady określonej w
art. 7 kpk, akceptacji przez Sąd Okręgowy przeprowadzonej przez Sąd Rejonowy
oceny dowodów. Zarzut rażącego naruszenia art. 7 kpk wymaga bowiem
wykazania wad w sposobie dokonania oceny konkretnych dowodów, podczas gdy
kasacja kwestionuje jedynie wynik oceny, domagając się podzielenia oceny
dokonanej przez jej autora. Sama odmienna i subiektywna ocena dowodów
dokonana przez autora kasacji, odnosząca się do czynu przypisanego skazanemu
nie może być procesowo skuteczna.
Podnieść ponadto należy, że w sytuacji, gdy Sąd odwoławczy nie poczynił
odmiennych od Sądu I instancji ustaleń faktycznych, a przeprowadzona przez Sąd
7
ocena dowodów naruszała, zdaniem skarżącego, przepis art. 7 kpk, to treścią
skargi kasacyjnej, w tym zakresie, winno być jednoczesne wskazanie na
naruszenie przepisów art. 433 § 1 kpk i art. 457 § 3 kpk (wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 12 czerwca 2007 r., IV KK 38/07, LEX nr 280727), czego jednak we
wniesionej kasacji nie podniesiono. Zgodnie zaś z przepisem art. 536 kpk, Sąd
Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów,
a w zakresie szerszym tylko w wypadkach określonych w art. 435, 439 i 455 kpk,
których w omawianej sprawie nie sposób się doszukać.
Podobnie ocenić należy zarzut naruszenia art. 410 kpk. Przepis ten nie
znajduje zastosowania w postępowaniu odwoławczym, ponieważ to nie dowody
ujawnione przed sądem II instancji stanowiły podstawę rozstrzygnięcia tego sądu.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 535 § 3 kpk orzekł,
jak w postanowieniu.