Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SK 17/14
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski
w sprawie z powództwa T – M. P. S.A. w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
z udziałem zainteresowanej G. P. Sp. z o.o.
o zawarcie umowy,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 25 listopada 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej od postanowienia Sądu
Apelacyjnego
z dnia 10 października 2013 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania i
zasądza od powódki na rzecz pozwanego i zainteresowanej
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego kwoty po 180
(sto osiemdziesiąt) zł.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 10 października 2013 r., Sąd Apelacyjny uchylił
wyrok Sądu Okręgowego w W. - sądu ochrony konkurencji i konsumentów z dnia 20
grudnia 2011 r. i umorzył postępowanie w sprawie z odwołania T- M. P. Spółki
Akcyjnej w W. (powódki) przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej
(Prezesowi UKE) z udziałem zainteresowanej G. P. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w W. o zawarcie umowy.
2
W odwołaniu powódka kwestionowała decyzję Prezesa UKE z dnia 19
grudnia 2008 r., w której ustalono zasady rozliczeń i współpracy za usługi dostępu
użytkowników sieci powódki do usług sieci inteligentnej realizowanych za
pośrednictwem zainteresowanej. Sąd pierwszej instancji uchylił zaskarżoną decyzję
jako wydaną z naruszeniem art. 79 ust. 1 i art. 18 w związku z art. 15 ustawy z dnia
16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.) z
powodu nieprzeprowadzenia obligatoryjnego postępowania konsolidacyjnego. Od
wyroku Sądu Okręgowego apelacje wnieśli Prezes UKE oraz zainteresowana. Sąd
Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie, bo - w jego ocenie -
zaistniały przeszkody w merytorycznym rozpoznaniu sprawy, skoro decyzja
Prezesa UKE wygasła w całości z mocy prawa. Nastąpiło to wskutek zawarcia
przez powódkę i zainteresowaną w dniu 9 września 2013 r. umowy ramowej o
współpracy na podstawie art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego, a wcześniej
zawarcia między nimi porozumienia z dnia 12 listopada 2012 r. W ocenie Sądu
drugiej instancji, treść porozumienia i umowy odpowiadają treści decyzji Prezesa
UKE, a tym samym kwestionowana decyzja wygasła w całości w myśl art. 28 ust. 5
Prawa telekomunikacyjnego.
Od postanowienia Sądu Apelacyjnego powódka wniosła skargę kasacyjną, w
której wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania uzasadniła potrzebą rozstrzygnięcia
zagadnienia prawnego: "czy zawarcie przez zainteresowane strony umowy o
dostępie telekomunikacyjnym powoduje na podstawie art. 28 ust. 5 Prawa
telekomunikacyjnego wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji od chwili jej
wydania bez względu na treść umowy zawartej między przedsiębiorcami
telekomunikacyjnymi, uniemożliwiając dokonanie merytorycznej oceny decyzji
zastępującej umowę stron, czy też jedynie wygaśnięcie decyzji od chwili zawarcia
umowy przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, a tym samym postanowienie
art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego nie stanowi przeszkody do merytorycznej
oceny prawidłowości wydanej decyzji administracyjnej?" Powódka wniosła o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie obydwu apelacji od wyroku
Sądu Okręgowego oraz o zasądzenie kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia i przekazanie Sądowi Apelacyjnemu sprawy do
ponownego rozpoznania.
3
Odpowiedzi na skargę kasacyjną wnieśli Prezes UKE oraz zainteresowana.
Prezes UKE wniósł o odmowę przyjęcia skargi do rozpoznania, względnie o jej
oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, a zainteresowana o
oddalenie skargi i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Powódka uważa,
że wniesiona przez nią skarga powinna zostać rozpoznana z uwagi na konieczność
rozstrzygnięcia postawionego przez nią problemu prawnego. Tego poglądu Sąd
Najwyższy jednak nie podziela, co oznacza, że skarga nie kwalifikuje się do jej
merytorycznego rozpoznania.
Skarga kasacyjna jest szczególnym, nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia,
umożliwiającym realizację interesu publicznego w sprawowaniu wymiaru
sprawiedliwości. Funkcje postępowania kasacyjnego wymagają od skarżącego
przedstawienia we wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania takiej argumentacji
prawnej, która by wskazywała na rzeczywistą potrzebę rozstrzygnięcia przez Sąd
Najwyższy w interesie publicznym sformułowanego zagadnienia prawnego.
Tymczasem uzasadnienie niniejszej skargi nie spełnia takich wymagań. Powódka
nie przedstawiła wywodu prawnego uzasadniającego potrzebę rozstrzygnięcia
przedstawionego zagadnienia prawnego w sposób odmienny niż wyrażony w
uzasadnieniu postanowienia objętego skargą. Skarżąca ograniczyła się do
przytoczenia orzeczeń zapadłych w sprawach odwołań od decyzji Prezesa UKE
(bądź innych organów regulacyjnych), w których sądy wyrokowały po upływie
okresów wymienionych w tych decyzjach, w trakcie których na przedsiębiorcy
spoczywały określone obowiązki. Powołane przez powódkę orzecznictwo w żaden
sposób nie przystaje do sytuacji procesowej, jaka występuje w rozpoznawanej
sprawie, w której problem dotyczy zastąpienia skutków decyzji Prezesa UKE
4
(wydanej w następstwie braku konsensusu między przedsiębiorcami
telekomunikacyjnymi), zawarciem przez tych przedsiębiorców w toku procesu
sądowego umowy, której postanowienia odpowiadają treści decyzji kwestionowanej
przed sądem.
W dalszej kolejności należy mieć na względzie, że podstawę prawną
rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego stanowiły przepisy art. 386 § 3 w związku z
art. 355 § 1 k.p.c., które nie zostały przytoczone ani w uzasadnieniu wniosku o
rozpoznanie skargi kasacyjnej, ani w podstawach kasacyjnych. Powódka oparła za
to konstrukcję przedstawionego przez siebie zagadnienia prawnego na regulacji
prawa materialnego (art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego), zgodnie z którą w
przypadku zawarcia przez zainteresowane strony umowy o dostępie
telekomunikacyjnym, decyzja o dostępie telekomunikacyjnym wygasa z mocy
prawa w części objętej umową. Wymieniony przepis nie stanowi o tym, kiedy
(w jakich przypadkach) postępowanie odwoławcze od decyzji Prezesa UKE staje
się bezprzedmiotowe i nie jest przepisem prawa procesowego, który był podstawą
orzeczenia Sądu Apelacyjnego. Postulowany w skardze problem jest zatem
nieadekwatny do podstawy prawnej rozstrzygnięcia kwestionowanego przez
powódkę i z tej przyczyny jego sformułowanie nie może być wystarczającym
argumentem przemawiającym za przyjęciem skargi do rozpoznania.
Niezależnie od powyższego Sąd Najwyższy zauważa, że rozstrzygnięcie
Sądu drugiej instancji jest zbieżne z poglądami wyartykułowanymi w skardze
kasacyjnej. Problem skutków wygaśnięcia decyzji Prezesa UKE na podstawie
art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego można rozstrzygnąć na jeden z trzech
sposobów: 1) przez przyznanie pierwszeństwa postanowieniom umowy zawartej
przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych; 2) przez stwierdzenie, że decyzja
Prezesa UKE wygasa ze skutkiem od dnia wejścia w życie tej umowy; 3) przez
uznanie, że decyzja Prezesa UKE zostaje zastąpiona umową ze skutkiem od dnia
związania przedsiębiorców telekomunikacyjnych postanowieniami umownymi o
treści wskazanej w decyzji. Przepis art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego nie
dotyczy bowiem wygaśnięcia decyzji "z chwilą" zawarcia umowy, lecz
"w przypadku" zawarcia umowy. Z uzasadnienia podstaw kasacyjnych wynika, że
rozwiązaniem preferowanym przez powódkę jest pierwszy z przedstawionych
5
wariantów. Według tej koncepcji, w zależności od uzgodnień poczynionych przez
strony, to właśnie konkretne postanowienia umowy zawartej między
przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi po dacie wydania decyzji Prezesa UKE
decydowałyby o tym, od jakiej chwili postanowienia umowne zastępują decyzję
Prezesa UKE, co rzutuje na ewentualne wygaśnięcie decyzji. W zależności od treści
takiej umowy mogłoby się okazać, że spór sądowy zainicjowany wniesieniem
odwołania od decyzji Prezesa UKE w okresie poprzedzającym zawarcie umowy,
stawałby się bezprzedmiotowy (gdyby z umowy wynikało, że zastępuje ona
uprzednią decyzję organu ze skutkiem wstecznym tzn. od daty związania stron
umowy treścią decyzji), bądź że istnieją przesłanki do jego dalszego prowadzenia
(w odniesieniu do okresu pomiędzy związaniem stron umowy o dostępie
telekomunikacyjnym postanowieniami decyzji Prezesa UKE a datą zawarcia
przedmiotowej umowy zastępującej treść decyzji). Takie rozwiązanie
przedstawionego zagadnienia prawnego byłoby najbliższe zasadzie umownego
kształtowania stosunków gospodarczych między uczestnikami rynku
telekomunikacyjnego, która stanowi jedną z podstawowych zasad (krajowego i
unijnego) prawa telekomunikacyjnego. Skoro jednak decyzja Prezesa UKE wydana
w okolicznościach takich, jak w analizowanym przypadku, zastępuje umowę między
przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi a wygasa dopiero w następstwie zawarcia
przez tych przedsiębiorców stosownego porozumienia, to należy skłaniać się ku
poglądowi, zgodnie z którym decyzja Prezesa UKE wygasa (w całości lub części) na
podstawie art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego z chwilą, kiedy można mówić o
zawarciu (zmianie) przez zainteresowanych przedsiębiorców umowy o dostępie
telekomunikacyjnym.
Do rozważenia pozostaje kwestia, czy wygaśnięcie decyzji Prezesa UKE na
podstawie art. 28 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego czyni bezprzedmiotowym
postępowanie odwoławcze od takiej decyzji. W skardze kasacyjnej powódka
przyjmuje założenie, zgodnie z którym, skoro wzajemne relacje między
przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi w okresie poprzedzającym zawarcie umowy
zostały ukształtowane przez Prezesa UKE, to w dalszym ciągu zachodzi potrzeba
rozstrzygnięcia sporu w przedmiocie skutków prawnych, jakie decyzja Prezesa UKE
wywołała w okresie do czasu jej wygaśnięcia w wyniku zawarcia stosownej umowy.
6
Powódka dąży zatem do tego, aby sąd rozstrzygnął o legalności i zasadności
ukształtowania przez Prezesa UKE stosunku prawnego między nią a
zainteresowaną, w okresie poprzedzającym zawarcie między tymi podmiotami
umowy. Należy jednak mieć na względzie, że z treści zawartego w sprawie
porozumienia (umowy), którego postanowienia zastępują decyzję Prezesa UKE,
wynika jednoznacznie, że powódka i zainteresowana zrzekły się wobec siebie
wszelkich roszczeń dotyczących okresu, w którym treść łączącego je stosunku
prawnego była normowana decyzją Prezesa UKE. To z kolei uzasadnia przyjęcie
założenia leżącego u podstaw zaskarżonego postanowienia, że strony uzgodniły, iż
we wskazanym przedziale czasowym stosunek prawny między nimi był
kształtowany decyzją Prezesa UKE. W rezultacie zasady rozliczeń uzgodnione
między powódką a zainteresowaną obowiązują od daty zawarcia porozumienia
(umowy), zaś do tego dnia obowiązywały zasady rozliczeń ustalone przez Prezesa
UKE. Następstwem tego jest bezprzedmiotowość postępowania sądowego
prowadzonego w zakresie rozpoznania odwołania powódki od decyzji Prezesa UKE.
Odwołanie służy bowiem kwestionowaniu przed sądem zasad, według których
Prezes UKE ustalił wzajemne prawa i obowiązki uczestników rynku
telekomunikacyjnego, którzy w przewidzianym ustawowo terminie nie zawarli
wymaganej umowy. Skoro zaś te zasady przestały być przez powódkę negowane
(czego dowodem jest zawarcie przez nią w trakcie procesu umowy o treści
pokrywającej się z treścią decyzji), to ich merytoryczna analiza przez sąd stała się
zbędna.
Mając to na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania i orzekł o kosztach
postępowania kasacyjnego w oparciu o przepisy art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 12 ust. 4
pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490).