Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 155/14
POSTANOWIENIE
Dnia 3 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Michał Laskowski
SSN Eugeniusz Wildowicz (sprawozdawca)
Protokolant Marta Brylińska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie M. W.
oskarżonego z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 3 grudnia 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść oskarżonego
od postanowienia Sądu Okręgowego w S.
z dnia 10 grudnia 2013 r.,
utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w Ł.
z dnia 11 września 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i utrzymane nim w mocy
postanowienie Sądu Rejonowego w Ł. i przekazuje sprawę temu
ostatniemu Sądowi do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
M. W. został oskarżony o to, że w dniu 17 stycznia 2012 r. w S., w barze
przy ul. D. nr 17 należącym do W. S., sprawując funkcję prezesa zarządu firmy „H.
F. P.” Sp. z o.o. z siedzibą w W. przy ul C. 8 i zajmując się sprawami
gospodarczymi tej firmy, urządzał – na podstawie umowy o wspólnym
przedsięwzięciu - gry na automacie APEX nr […], należącym do firmy „H. F. P.” bez
wymaganej koncesji na prowadzenie kasyna, wbrew przepisowi art. 6 ust. 1 ustawy
2
z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2009 r., poz. 1540 ze zm.), tj.
o czyn z art.107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.
Przed rozpoczęciem przewodu sądowego obrońca oskarżonego wystąpił z
wnioskiem o umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. Sąd
Rejonowy w Ł., postanowieniem z dnia 11 września 2013 r., na podstawie art. 17 §
1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. umorzył postępowanie w sprawie wobec
stwierdzenia, że czyn zarzucany oskarżonemu nie zawiera znamion czynu
zabronionego.
Powyższe postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem przez oskarżyciela
publicznego – Urząd Celny w Ł. W środku odwoławczym podniesiono zarzuty
obrazy przepisu art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s., poprzez uznanie,
że czyn, którego popełnienie zarzucono oskarżonemu nie zawiera znamion czynu
zabronionego oraz błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że
oskarżony, opierając się na posiadanych opiniach, działał w przekonaniu, iż
automat Apex H. M. F. jest urządzeniem zręcznościowym, które nie podlega
rygorom ustawy o grach hazardowych. W uzasadnieniu zażalenia
zakwestionowano również tryb procedowania Sądu pierwszej instancji - wydanie
orzeczenia na posiedzeniu, zamiast na rozprawie, po przeprowadzeniu pełnego
postępowania dowodowego.
Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej
instancji.
Sąd Okręgowy w S., postanowieniem z dnia 10 grudnia 2013 r., utrzymał w
mocy zaskarżone postanowienie.
W dniu 9 czerwca 2014 r. kasację od tego postanowienia wniósł - na
podstawie art. 521 § 1 k.p.k. – Prokurator Generalny, zaskarżając powyższe
postanowienie w całości na niekorzyść oskarżonego. W kasacji zarzucił rażące i
mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa karnego
procesowego, a mianowicie art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z
art. 113 § 1 k.k.s., polegające na zaniechaniu dokonania wszechstronnej kontroli
odwoławczej oraz należytego rozważenia i ustosunkowania się w uzasadnieniu
orzeczenia do wszystkich zarzutów podniesionych w środku odwoławczym, w
3
następstwie czego doszło do utrzymania w mocy postanowienia sądu I instancji
zapadłego z rażącą obrazą art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.,
polegającą na przeprowadzeniu oceny dowodów, skutkującej niezasadnym
umorzeniem postępowania przeciwko M. W. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w
zw. z art. 113 § 1 k.k.s., w następstwie wyrażenia błędnego poglądu, że w sprawie
występuje ujemna przesłanka procesowa w postaci braku znamion czynu
zabronionego.
W konkluzji kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz
utrzymanego nim w mocy postanowienia sądu I instancji i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
W tej sprawie, z uwagi na ograniczenia wynikające z art. 434 § 1 k.p.k.
przedmiotem zarzutu kasacyjnego na niekorzyść M. W. nie uczyniono
rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w S. w zakresie akceptującym stanowisko Sądu
I instancji, co do niemożności pociągnięcia oskarżonego do odpowiedzialności
karnej w zakresie zarzucanego mu czynu, z uwagi na brak notyfikacji przez Polskę
przepisów technicznych, do których odwołuje się art. 107 § 1 k.k.s. Problematyka ta
pozostaje więc poza zakresem rozpoznania przez Sąd Najwyższy w tej sprawie.
Zgodnie bowiem z art. 536 k.p.k. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację, co do zasady,
w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Natomiast mieści się w tym
zakresie problematyka dotycząca trybu procedowania Sądu Rejonowego w Ł., gdyż
w zażaleniu zakwestionowano wydanie przez ten Sąd orzeczenia na posiedzeniu,
zamiast na rozprawie, po przeprowadzeniu pełnego postępowania dowodowego. W
takim razie skarżący w kasacji, wbrew odmiennym twierdzeniom obrońcy
oskarżonego, był uprawniony do podniesienia zarzutu naruszenia art. 339 § 3 pkt 1
k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.
Analiza akt sprawy potwierdziła, że zaskarżone postanowienie zostało
wydane z rażącym naruszeniem przepisów prawa procesowego, wymienionych w
zarzucie kasacji, co miało istotny wpływ na jego treść.
Zakres wstępnej kontroli oskarżenia, przeprowadzanej w trybie art. 339 § 3
pkt 1 k.p.k., nie obejmuje merytorycznej oceny poszczególnych dowodów oraz ich
4
wartościowania. Umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w
tym trybie może nastąpić tylko wówczas, gdy z zebranego w sprawie w
postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego w sposób oczywisty
wynika, że zarzucony oskarżonemu czyn nie zawiera ustawowych znamion czynu
zabronionego. Natomiast w sytuacji, gdy zebrane dowody nie mają całkowicie
jednoznacznej wymowy i dla dokonania trafnych ustaleń faktycznych konieczne jest
prowadzenie wieloaspektowej, wszechstronnej analizy i krytycznej oceny dowodów,
umorzenie postępowania w tym trybie jest niedopuszczalne (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2005 r., V KK 14/05).
Rację ma skarżący, że w tej sprawie nie zachodziły warunki do umorzenia
postępowania bez przeprowadzenia rozprawy. Zebrany w sprawie materiał
dowodowy w zakresie odnoszącym się do istotnych okoliczności czynu
zarzuconego oskarżonemu nie jest bowiem jednoznaczny. Przede wszystkim
dlatego, że w jego skład wchodziły opinie zawierające wzajemnie wykluczające się
wnioski co do charakteru urządzenia Apex H. M. F. Z jednej strony są opinie
sporządzone przez J. K. – czeskiego biegłego sądowego z dziedziny m. in. techniki
komputerowej, systemów loteryjnych, gier i wygranych, kancelarię Radcowską C. i
Wspólnicy oraz S. P. z Kancelarii Prawnej „V.”, z których wynika, że przedmiotowe
urządzenie jest automatem o charakterze zręcznościowym, nie posiadającym
funkcji prowadzenia gier o charakterze losowym – na których Sąd Rejonowy w Ł.
oparł swoje stanowisko, co do niemożności przypisania oskarżonemu umyślnego
działania, a drugiej strony – całkowicie pominięta przez ten Sąd, wywołana przez
Urząd Celny, opinia biegłego sądowego z zakresu informatyki, telekomunikacji i
automatów do gier R. R., z której wynika, że automat Apex o nr […] jest
urządzeniem elektronicznym, w którym zainstalowany jest program umożliwiający
rozgrywanie gier o charakterze losowym w rozumieniu ustawy o grach
hazardowych.
Sąd pierwszej instancji, dysponując takimi opiniami - niezależnie od innych
względów, w tym w szczególności przeprowadzenia niedopuszczalnej na tym
etapie postępowania oceny dowodów - nie powinien na posiedzeniu umarzać
postępowania przeciwko oskarżonemu z powodu wystąpienia ujemnej przesłanki
procesowej, określonej w art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. Natomiast Sąd Okręgowy w S.
5
rozpoznając zażalenie na to postanowienie powinien był dostrzec, że jest ono
wadliwe, gdyż Sąd meriti wykroczył poza granice wstępnej kontroli oskarżenia.
Ponadto, Sąd odwoławczy nie odniósł się należycie do argumentacji zażalenia
dotyczącej pominięcia dowodu z opinii polskiego biegłego sądowego R. R. oraz
zaakceptowania dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń co do zamiaru
oskarżonego wyłącznie na podstawie pozostałych opinii, nie dysponując nawet
wyjaśnieniami M. W.
Tak procedując, Sąd ten dopuścił się rażącego naruszenia wskazanych w
zarzucie kasacji przepisów art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art.
113 § 1 k.k.s. i w konsekwencji utrzymał w mocy postanowienie Sądu pierwszej
instancji wydane z rażącą obrazą art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.
Zaistniałe w postępowaniu odwoławczym uchybienie miało istotny wpływ na treść
orzeczenia, gdyż w jego następstwie doszło do bezpodstawnego umorzenia
postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
Kierując się powyższym, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie
oraz utrzymane nim w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w Ł. i przekazał
sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi. W jego toku sąd właściwy
uwzględni powyższe uwagi. Oceniając skutki niedopełnienia obowiązku notyfikacji
przepisów technicznych, do których odwołuje się art. 107 § 1 k.k.s. powinien mieć
na względzie poglądy Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 28
listopada 2013 r., sygn. akt I KZP 15/13 i wyroku z dnia 8 stycznia 2014 r., sygn. akt
IV KK 183/13.
Z tych względów orzeczono, jak w postanowieniu.