Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 150/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa […]
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
z udziałem S. R .o wysokość składek na ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 września 2012 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2 w części dotyczącej
podstawy wymiaru składek na Fundusz Ubezpieczeń
Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego, Fundusz
Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za
miesiące, w których wysokość wynagrodzenia zainteresowanego
S. R. nie przekraczała kwoty przeciętnego wynagrodzenia i w tym
zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego,
2. oddala skargę kasacyjną w pozostałej części.
2
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia
13 września 2012 r. oddalił apelację płatnika składek Przedsiębiorstwa […] od
wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 30
maja 2011 r. oddalającego odwołanie płatnika składek od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 lipca 2010 r. ustalającej, że podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe
zainteresowanego S. R. z tytułu zatrudnienia u płatnika w okresach: wrzesień -
grudzień 2007 r., styczeń - grudzień 2008 r., styczeń - marzec 2009 r. oraz maj -
listopad 2009 r. stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
W sprawie tej ustalono, że zainteresowany, zatrudniony przez płatnika
składek, w spornych okresach wykonywał pracę w Belgii i we Francji, jako
pracownik delegowany w rozumieniu art. 14 ust. 1 lit. a obowiązującego wówczas
rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych,
osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin
przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U.UE.L.1971.149.2 Dz.U.UE-sp.05-1-
35), co zostało potwierdzone przez organ rentowy w zaświadczeniach E - 101
określających ustawodawstwo właściwe w rozumieniu rozporządzenia nr 1408/71 i
rozporządzenia nr 574/72 z dnia 21 marca 1971 r. w sprawie wykonywania
rozporządzenia nr 1408/71.
Spór w sprawie sprowadzał się do wyjaśnienia, czy zainteresowany - jak
twierdził w odwołaniu od zaskarżonej decyzji płatnik składek - został delegowany do
pracy na terenie Belgii i Francji zgodnie z przepisami Kodeksu pracy dotyczącymi
podróży służbowych i oprócz wynagrodzenia otrzymywał także przewidziane w
odrębnych przepisach diety, czy też zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego,
zainteresowany wykonywał pracę na terenie Belgii i Francji stale, w związku z czym
art. 775
k.p. nie miał zastosowania. Wyjaśnienie tej kwestii przekładało się na
ustalenie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne od spornej podstawy ich
wymiaru.
3
Sąd Okręgowy podzielił stanowisko organu rentowego, że podstawę składek
na ubezpieczenia społeczne zainteresowanego powinna stanowić kwota nie niższa
niż kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej,
o której mowa w art. 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.,
zwanej dalej ustawą systemową) oraz w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad
ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U.
Nr 161, poz. 1106 ze zm., zwanego dalej rozporządzeniem). Organ rentowy
prawidłowo ustalił, że zainteresowany świadczył pracę na rzecz płatnika na terenie
Belgii i Francji w sposób stały, gdyż w tych krajach znajdowały się jego miejsca
pracy. Zainteresowany nie był zatem delegowanym przez pracodawcę do
dokonania określonych czynności ani zadań poza stałe miejsca pracy, a tym
samym jego pobyt w Belgii i Francji nie nosił cech podróży służbowej w rozumieniu
art. 775
k.p., dlatego wydawanie przez pracodawcę - płatnika polecenia wyjazdu
służbowego nie miało istotnego znaczenia ani uzasadnienia.
Sąd Apelacyjny oddalił apelację płatnika składek, uznając, że brak
odniesienia się przez Sąd pierwszej instancji do instytucji zaświadczenia o
ustawodawstwie właściwym (formularz E - 101), pozostawało bez wpływu na
prawidłowość rozstrzygnięcia, jak również na możliwość jego kontroli przez Sąd
odwoławczy. Sąd ten podkreślił, że poświadczenie ustawodawstwa właściwego
(formularz E - 101), uznawane za decyzję deklaratywną, posiada moc wiążącą -
również dla sądu rozstrzygającego, czy pracownik wykonywał pracę za granicą w
ramach oddelegowania, czy też w ramach podróży służbowej. Wydanie, jak
również odmowa wydania poświadczenia ustawodawstwa właściwego stanowią
rozstrzygnięcie o objęciu, względnie o odmowie objęcia pracownika polskim
systemem ubezpieczeń społecznych. W takiej sytuacji ZUS wypowiada się władczo
co do objęcia danych osób polskim systemem ubezpieczeń społecznych. Tego
rodzaju zaświadczenie nie jest „zwykłym” zaświadczeniem, ale decyzją
deklaratywną wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy systemowej, zgodnie
z którym - organ rentowy wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw
dotyczących w szczególności przebiegu ubezpieczeń społecznych. Dopóki zatem w
4
obrocie prawnym funkcjonuje, będące ostateczną decyzją organu rentowego,
poświadczenie o stosowaniu polskich przepisów prawnych do pracowników
zatrudnionych za granicą, dopóty sąd rozpoznający sprawę odnoszącą się tego
ubezpieczenia jest związany tą decyzją. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy
pracownik płatnika składek miał w tym okresie status pracownika „wysłanego”, czy
też taka kwalifikacja jego statusu była błędna - bez uchylenia, zmiany bądź
unieważnienia decyzji o podleganiu przez niego polskiemu systemowi ubezpieczeń
społecznych nie jest możliwe stwierdzenie, że składki na ubezpieczenie społeczne
zainteresowanego zostały opłacone nienależnie (por. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 19 maja 2011 r., I UK 403/10, OSNP 2012 nr 13 -14, poz. 178). Stanowisko to
potwierdza ETS, który w orzeczeniu z dnia 10 lutego 2000 r. wydanym w sprawie C
– 202/97 (Fitzwilliam Executive Search Ltd przeciwko Bestuur van het Landelijk
Instituut Sociale Verzekeringen), potwierdził, że jeżeli zaświadczenie o
ustawodawstwie właściwym nie zostało cofnięte albo uznane za nieważne,
instytucja zarządzająca ubezpieczeniami społecznym w kraju, do którego dany
pracownik został oddelegowany musi uwzględnić fakt, że ten pracownik przynależy
już do systemu ubezpieczeń społecznych kraju, z którego został czasowo
oddelegowany. Oznacza to, że instytucje danego państwa członkowskiego są
związane danymi zawartymi w formularzu E - 101, dopóki formularz ten nie
zostanie wyeliminowany z obrotu prawnego przez właściwy organ państwa
wysyłającego.
W stosunku do zainteresowanego organ rentowy wydał zaświadczenie
dotyczące ustawodawstwa właściwego (poświadczył formularz E - 101) w spornych
okresach, co przesądza, że Sąd Apelacyjny jest związany tą decyzją i nie może
kontrolować jej prawidłowości. Niezależnie zatem od tego, czy kwalifikacja statusu
zainteresowanego jako pracownika oddelegowanego była błędna - bez uchylenia,
zmiany bądź unieważnienia decyzji o podleganiu ustawodawstwu właściwemu, jest
ona dla Sądu wiążąca, a w konsekwencji nie jest możliwe ustalanie, czy
zainteresowany wykonywał pracę za granicą w ramach podróży służbowej.
Nie powinno budzić też wątpliwości, że potwierdzenie okoliczności
wykonywania pracy za granicą na podstawie czasowego oddelegowania wyklucza
możliwość zakwalifikowania tej sytuacji jako podróży służbowej. Wobec wiążącego
5
ustalenia, że w stanie faktycznym sprawy zainteresowany pracownik był stale
zatrudniony za granicą u polskiego pracodawcy i nie odbywał zagranicznych
podróży służbowych, Sąd Apelacyjny przyjął, że podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe - w myśl § 1 i § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia
- stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób
fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w
ramach stosunku pracy z wyłączeniem części wynagrodzenia w wysokości
równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami
kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz
warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w
państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży
służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny
przychód nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym
mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej. Skoro wypłacone przez pracodawcę
świadczenia, zakwalifikowane jako diety z tytułu podróży służbowej, nie
przysługiwały zainteresowanemu pracownikowi, ponieważ nie odbywał podróży
służbowej, to nie było podstaw do wyłączenia tych wypłat z oskładkowania na mocy
§ 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia, ale podlegały one oskładkowaniu jako przychód z
tytułu zatrudnienia według zasad z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia.
W skardze kasacyjnej płatnik składek zarzucił naruszenie przepisów
postępowania: 1/ art. 378 § 1 k.p.c. przez nierozpoznanie zarzutów naruszenia
art. 775
§ 1 k.p. w związku z art. 29 § 1 pkt 2 k.p. w zakresie odmowy uznania
wyjazdów pracowniczych zainteresowanego, jako wykonywanych w ramach
podróży służbowej ze względu na wydanie przez organ rentowy deklaratywnej
decyzji (formularza E-101), 2/ art. 217 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. w związku z
art. 382 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 278 k.p.c. przez niezasadne
zaakceptowanie postanowień Sądu pierwszej instancji w przedmiocie oddalenia
wniosków dowodowych skarżącego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z
protokołów Państwowej Inspekcji Pracy oraz z przesłuchania inspektorów PIP na
okoliczność przestrzegania przez skarżącego przepisów prawa pracy, a w
szczególności prawidłowego stosowania instytucji wyjazdu służbowego oraz o
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w przedmiocie ustalenia kwoty różnicy
6
między sumą należnych składek a kwotą odprowadzoną przez skarżącego na dzień
wydania zaskarżonej decyzji, 3/ art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
przez nieodniesienie się w uzasadnieniu wyroku do zarzutu naruszenia art. 775
§ 1
k.p. w związku z art. 29 § 1 pkt 2 k.p., a jedynie wskazanie, że normy te nie mają w
sprawie zastosowania wobec wydania przez organ rentowy poświadczenia
ustawodawstwa właściwego. W skardze zarzucono też naruszenie prawa
materialnego, to jest: 1/ art. 775
§ 1 k.p. przez jego niezastosowanie wskutek
nieprawidłowej wykładni, a w szczególności przez: - przyjęcie, że wydanie
poświadczenia formularza E - 101 przez organ rentowy wyłącza możliwość
zastosowania instytucji wyjazdu służbowego, podczas gdy przesłanki podróży
służbowej nie pozostają w sprzeczności z poświadczeniem ustawodawstwa
właściwego w formie deklaratywnej decyzji organu rentowego, - dokonywanie
oceny wyjazdu pracowniczego zainteresowanego bez odniesienia się do charakteru
i zakresu działalności podejmowanej przez skarżącego i jego potrzeb w zakresie
dysponowania zasobem pracowniczym w ramach polecenia wyjazdu służbowego, -
przyjęcie, że podróż służbowa powinna charakteryzować się incydentalnością,
podczas gdy taka wykładnia nie znajduje oparcia w treści art. 775
§ 1 k.p., zarówno
przy zastosowaniu wykładni językowej, jak i celowościowej, 2/ art. 60 w związku z
art. 60 § 1 i 2 k.c. przez wyłożenie w sposób sprzeczny z tymi przepisami treści
zawieranych przez skarżącego z zainteresowanym umów o pracę w zakresie
ustalonego miejsca wykonywania pracy, 3/ § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia jako
konsekwencji nieprawidłowych wniosków wyprowadzanych z faktu związania sądu
ostatecznymi decyzjami ZUS (poświadczeniem na formularzu E-101).
Zdaniem skarżącego, w sprawie występują istotne zagadnienia prawne,
dotyczące: 1/ możliwości stosowania przez pracodawcę polecenia wyjazdu
służbowego na podstawie przepisów kodeksu pracy z jednoczesnym przejściowym
wysłaniem pracownika do pracy na obszar innego państwa w rozumieniu art. 14 ust.
1 lit. a rozporządzenia nr 1408/71 i wydaniem deklaratywnej decyzji,
poświadczającej ustawodawstwo właściwe (formularzu E-101), 2/ wzajemnej relacji
pojęcia stałego miejsca pracy z art. 775
k.p. oraz miejsca wykonywania pracy, o
którym stanowi art. 29 § 1 k.p., jako swoistych „punktów odniesienia” dla prawnej
7
oceny wyjazdu pracowniczego w celu wykonania konkretnego zadania na
polecenie pracodawcy.
W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz o
zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów
zastępstwa adwokackiego, według norm prawem przewidzianych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Polski pracownik oddelegowany przez polskiego pracodawcę do pracy za
granicą podlega polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, w którym ma
siedzibę pracodawca prowadzący istotną część działalności gospodarczej w Polsce
albo porządkowi prawnemu świadczenia pracy w innym kraju Unii Europejskiej,
jeżeli polski pracodawca nie prowadzi w istotnym stopniu działalności
gospodarczej w Polsce (lex loci laboris). Oznacza to, że obywatela polskiego
zatrudnionego na podstawie stosunku pracy w Polsce lub w innym kraju UE nie
można w żadnym razie pozbawić ochrony właściwego krajowego bądź obcego
porządku zabezpieczenia społecznego.
W rozpoznanej sprawie ustalono, że skarżący płatnik składek „na terenie
Polski w ogóle nie zatrudnia pracowników produkcyjnych w Polsce, a w takim
charakterze byli zatrudnieni byli zainteresowani”, którzy „wykonywali prace tylko za
granicą tj. w Belgii i Francji”. W konsekwencji istotnie kontrowersyjne było objecie
ich ubezpieczeniem społecznym w Polsce poświadczanym na formularzach E 101,
co prowadziło do ustalenia podstawy wymiaru, od której zależy wymiar składek
wyliczonych zgodnie z polskimi przepisami ubezpieczeń społecznych, zważywszy
że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, pracownik
wykonujący pracę w innym kraju Unii Europejskiej na rzecz pracodawcy polskiego,
który w Polsce nie prowadzi znaczącej (w rozmiarze co najmniej 25%) działalności
gospodarczej, innej niż związana z zarządzaniem wewnętrznym na terytorium
państwa członkowskiego, w którym ma swoja siedzibę podlega ustawodawstwu
państwa, na którego terenie wykonuje pracę zgodnie z zasadą lex loci laboris
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2014 r., II UK 565/13, dotychczas
8
niepublikowany). Ponadto istotną przesłanką pozostania w polskim systemie
ubezpieczeń społecznych pracownika oddelegowanego do wykonywania pracy w
innym państwie członkowskim Unii Europejskiej jest podleganie przez
oddelegowanego bezpośrednio przez podjęciem takiego zatrudnienia za granicą
ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę pracodawca.
Wydając zaskarżoną decyzję polski organ ubezpieczeń społecznych uznał, że
skarżący pracodawca i płatnik składek prowadzi istotną część działalności
gospodarczej w Polsce, a zainteresowani pracownicy podlegali polskiemu
ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych bezpośrednio przed oddelegowaniem do
pracy w Belgii lub Francji. W każdym razie w tych zakresach organ ten jest
związany wydanym poświadczeniem podlegania zainteresowanych pracowników
polskiemu porządkowi prawa ubezpieczeń społecznych (art. 110 k.p.a.), a bez
uchylenia, zmiany lub nieważnienia tego poświadczenia, będącego decyzją o
podleganiu polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, wykluczone jest
przyjęcie, że praca za granicą była świadczona według porządku prawnego innego
państwa członkowskiego Unii Europejskiej (por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 19
maja 2011 r., I UK 403/10, OSNP 2012 nr 13-14, poz. 178).
Powyższe oznacza, że skarżący mógłby podważyć polski tytuł oraz ustalenie
podstawy wymiaru i wysokości składek według polskiego systemu ubezpieczeń
społecznych, gdyby wykazał, że zgłosił zainteresowanych pracowników do
obowiązkowego pracowniczego ubezpieczenia społecznego w innych krajach
świadczenia pracy Unii Europejskiej oraz z tego innego („obcego”) unijnego tytułu
zatrudnienia oraz ubezpieczenia opłacił należne składki na ubezpieczenia
społeczne. Istotne jest to, że obciążenia składkowe z tytułu zatrudnienia na
podstawie polskiego porządku prawa pracy i ubezpieczeń społecznych są z reguły
ewidentnie niższe niż w krajach zachodnich Unii Europejskiej, w tym w krajach
zatrudnienia zainteresowanych, tj. w Belgii lub we Francji, dlatego polscy
pracodawcy z reguły są zainteresowani pozostawaniem oddelegowanych
pracowników w polskim systemie ubezpieczeń społecznych.
Ponadto skarżący płatnik takich potencjalnie istotnych argumentów nie
podnosił, a jedynie zmierzał do ograniczenia podstawy wymiaru składek należnych
według polskiego systemu ubezpieczeń społecznych, od których zależy ich wymiar,
9
przez wyłączenie z tej podstawy należności z tytułu rzekomego odbywania podróży
służbowych do stałych przecież miejsc wykonywania pracy na terenie Belgii lub
Francji zainteresowanych pracowników. Tymczasem zainteresowani świadczyli
prace wyłącznie na terenie wymienionych krajów Unii Europejskiej i z tego tytułu
potencjalnie mogli być w tych państwach zgłoszeni do ubezpieczenia społecznego,
z wysoce prawdopodobnym obowiązkiem odprowadzenia wyższych składek na
„obce” pracownicze zabezpieczenie społeczne. W utrwalonym orzecznictwie
przyjmuje się, że taki pracownik (oddelegowany do wykonywania stałego
zatrudnienia za granicą) nie przebywa w podróży służbowej (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 204/13, OSNP 2014 nr 8, poz. 121).
Wszystko to oznaczało, że skarżący płatnik składek wskutek objęcia
zainteresowanych polskimi ubezpieczeniami społecznymi nie tylko nie poniósł
żadnej szkody, ale mógł osiągnąć korzyść wynikająca z ustalenia podstawy
wymiaru i składek według korzystniejszego krajowego (polskiego) porządku
prawnego, zamiast według ustawodawstwa lex loci laboris.
Według miarodajnych ustaleń w sprawie zainteresowani pracownicy
wykonywali na rzecz skarżącego wyłącznie zatrudnienie za granicą i „tylko w jednej
miejscowości”, w której skarżący ówcześnie realizował zadanie inwestycyjne
(budowę) oraz nie wykonywali pracy w Polsce, która nawet nie była im
proponowana. Takie okoliczności wykluczały możliwość zakwalifikowania
opisanego „stałego” zatrudnienia za granicą jako wykonywanego w ramach
odbywania permanentnej podróży służbowej, która w rozumieniu prawa wymaga
wykonywania pracy w innym miejscu pracy niż siedziba pracodawcy lub stałe
miejsce zatrudnienia (art. 775
k.p.). Nie do przyjęcia jest stanowisko skarżącego, że
o miejscu wykonywania pracy decyduje wola stron, bo strony stosunku pracy nie
mają prawnych możliwości skutecznego nazwania (kwalifikacji) stałych miejsc
świadczenia pracy za granicą jako zatrudnienia w Polsce. Takiej zaproponowanej
przez skarżącego nieracjonalnej wykładni sprzeciwiają się właściwości (natura)
stałych miejsc zatrudnienia na kolejnych budowach zagranicznych w Belgii lub we
Francji (art. 3531
k.c. w związku z art. 300 k.p.), a odmienne uzgodnienia stron
zmierzają do ewidentnego obejścia polskiego prawa pracy lub prawa ubezpieczeń
społecznych.
10
W ujawnionych wyżej okolicznościach sprawy objęcie zainteresowanego
pracownika właściwym polskim systemem ubezpieczeń społecznych,
poświadczone formularzami E 101, pozwalało wyłącznie na odliczenie z podstawy
wymiaru składek na krajowe (polskie) ubezpieczenie społeczne przychodów z tytułu
zatrudnienia w innym państwie członkowski Unii Europejskiej (Belgii lub Francji) z
wyłączeniem jedynie części wynagrodzenia w wysokości równowartości diety
przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju pracownikom, z
zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód nie może być niższy od kwoty
przeciętnego wynagrodzenia, o której mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej
(§ 1 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r.). W tym zakresie skarżący
nie wykazał, tj. precyzyjnie nie wyliczył, aby proponowana przezeń sposób
(metoda) wyliczenia wymiaru miesięcznych składek na krajowe ubezpieczenia
społeczne w porównaniu do metody, którą miał stosować organ rentowy, który
zresztą nie wydał w sprawie decyzji „wymiarowej”, dawała rozbieżne wyniki i w
jakiej konkretnie wysokości w odniesieniu do konkretnego wymiaru składek
należnych od zainteresowanego S. R., bo tylko w części dotyczącej niego skarga
kasacyjna okazała się dopuszczalna ze względu na wymaganą wartość
kasacyjnego zaskarżenia i została poddana merytorycznemu osądowi
kasacyjnemu. W wymienionym zakresie Sąd Najwyższy nie miał obowiązku ani
procesowych możliwości domyślania się lub zastępowania skarżącego w
precyzyjnym wykazaniu i uzasadnieniu błędnej metodologii ani potencjalnie
zawyżonego matematycznego rachunku zastosowania § 1 ust. 1 pkt 16
rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. Konkretnie rzecz ujmując, kasacyjny zarzut
braku udowodnienia przez organ rentowy, że „zaskarżone decyzje prawidłowo
określają podstawę wymiaru składek, ani nie określił wymiaru należnych składek,
aby decyzje były możliwe do wykonania” nie poddawał się weryfikacji w
postępowaniu kasacyjnym, skoro skarżący nie przedstawił własnych konkretnych
wyliczeń zarzucanego naruszenia wymienionego przepisu w/w rozporządzenia jako
rzekomej „konsekwencji nieprawidłowych wniosków wyciąganych z faktu związania
Sądu Apelacyjnego ostatecznymi decyzjami ZUS poświadczenia formularza e-101”.
Mając jednak na uwadze urzędową znajomość tego, że w analogicznych
sprawach Sąd Najwyższy uwzględniał podobne skargi kasacyjne ze względu na
11
brak stwierdzenia w podstawie faktycznej zaskarżanych wyroków, „czy wypłacone
zainteresowanemu wynagrodzenie w każdym miesiącu pracy za granicą było
wyższe niż przeciętne”, co ma istotne znaczenie dla osądu prawidłowości
zastosowanego przez ZUS mechanizmu podstawy wymiaru składek (por. wyroki z:
2 października 2013 r., II UK 78/13, OSNP 2014 nr 8, poz. 120, 14 listopada
2013 r., II UK 204/13 lub 2 grudnia 2014 r., II UK 203/13, oba dotychczas
niepublikowane, w których Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że niedopuszczalne jest
określenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika
zatrudnionego za granica u polskiego pracodawcy jako kwoty przeciętnego
wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 16 § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia
z 18 grudnia 1998 r., jeżeli faktycznie wypłacone mu wynagrodzenie było niższe od
tej kwoty, co oznacza, że ZUS nie może podwyższać podstawy wymiaru składek
pracownika delegowanego do kwoty przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli było ono
niższe od wynagrodzenia faktycznie uzyskanego w poszczególnych miesiącach),
skład orzekający poddany ustrojowemu obowiązkowi Sądu Najwyższego
zapewnienia w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa
sądów powszechnych przez rozpoznawanie skarg kasacyjnych (art. 1 pkt 1a
ustawy o Sądzie Najwyższym) - orzekł jak w sentencji (art. 39814
k.p.c.).