Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 114/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
SSN Karol Weitz
w sprawie z powództwa M. L.
przeciwko L. M.
przy uczestnictwie interwenienta ubocznego B. F.
o złożenie oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 23 października 2013 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok,
2. zmienia wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia
26 lutego 2013 r. w ten sposób, że oddala powództwo,
3. zasądza od powoda na rzecz pozwanej koszty
postępowania za obie instancje oraz koszty postępowania
kasacyjnego, pozostawiając ich wyliczenie referendarzowi
sądowemu w Sądzie Okręgowym w K.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 26 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy, uwzględniając powództwo
M. L., w punkcie I nakazał pozwanej L. M. złożenie oświadczenia woli o
następującej treści: „L. M. w wykonaniu przedwstępnej umowy sprzedaży zawartej
w dniu 8 czerwca 2006 r. przed notariuszem M. K. przenosi na rzecz M. L. udział
wynoszący 23/50 części we współwłasności nieruchomości stanowiącej
zabudowaną działkę ewidencyjną nr 68 obr. 13 o powierzchni 368 m2
wraz z
częściami składowymi, położoną przy ul. M. w K., objętą księgą wieczystą […] wraz
ze wszystkimi roszczeniami i wierzytelnościami związanymi z tym udziałem”. W
punkcie II i III wyroku Sąd Okręgowy orzekł o kosztach procesu.
Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na tle następujących ustaleń faktycznych.
Współwłaścicielami nieruchomości zabudowanej położonej w K. przy ul. M. byli
poprzednicy prawni pozwanej L. M. oraz ojciec powoda M. L., przy czym udział
rodziców matki pozwanej – R. K. wynosił 46/100 części. Powód M. L. po uzyskaniu
stwierdzenia nabycia spadku po swoim ojcu, podjął poszukiwania pozostałych
współwłaścicieli kamienicy i skontaktował się z R. K., zamieszkującą wówczas w
Republice Południowej Afryki. W dniu 24 stycznia 2006 r. powód spotkał się z R. K.
w jej domu w RPA, w spotkaniu uczestniczyli także pełnomocnik R. K.- A. B. oraz
córka R. K. - pozwana L. M. i jej mąż. Powód zaproponował R. K. odkupienie
przysługującego jej udziału w wysokości 23/50 części opisanej wyżej
nieruchomości, oferując cenę 120.000 USD z sugestią, że jest to cena odpowiednia
z uwagi na stan prawny i techniczny kamienicy oraz fakt, że jest ona zasiedlona
przez lokatorów z przydziału. Powód zobowiązał się do podjęcia niezbędnych
czynności prawnych umożliwiających nabycie tego udziału oraz pokrycia wszelkich
związanych z transakcją wydatków. R. K. zgodziła się na tę propozycję powoda. W
dniu 25 stycznia 2006 r. w Johannesburgu R. K. w obecności notariusza złożyła
swój podpis na przedwstępnej umowie sprzedaży udziału w nieruchomości zawartej
dnia 25 stycznia 2006 r. w Johannesburgu z M. L. W umowie tej zobowiązała się
zawrzeć umowę sprzedaży, na mocy której sprzeda powodowi lub osobie przez
niego wskazanej oddziedziczony przez nią udział 23/50 części w prawie własności
opisanej wyżej nieruchomości położonej w K. wraz ze związanymi z tą
nieruchomością prawami lub wierzytelnościami za cenę 120.000 USD. M. L.
3
zobowiązał się nabyć nieruchomość w stanie zastanym ze wszelkimi
wierzytelnościami i zastawami ustanowionymi w związku z naprawami wykonanymi
przez Skarb Państwa bądź zastawami bankowymi. Strony ustaliły również, że
niezwłocznie po zawarciu tejże umowy przedwstępnej R. K. udzieli powodowi lub
osobie przez niego wskazanej pełnomocnictwa do zawarcia w Polsce notarialnej
umowy przedwstępnej, która w zakresie essentialia negotii będzie identyczna z
opisaną wyżej umową przedwstępną zawartą w Johannesburgu. Strony ustaliły też,
że umowa przyrzeczona sprzedaży udziału zostanie zawarta po otrzymaniu przez
powoda postanowienia Sądu Rejonowego w K. stwierdzającego prawomocne
nabycie przez R. K. spadku po jej rodzicach. R. K. zobowiązała się sporządzić
pełnomocnictwo umożliwiające pełnomocnikowi zawarcie umowy przyrzeczonej,
które będzie nieodwołalne oraz niegasnące z chwilą jej śmierci. M. L. zobowiązał
się pokryć koszty zastępstwa procesowego, koszty sądowe, honoraria adwokackie,
koszty postępowania spadkowego, podatki od spadku oraz wszelkie inne wydatki
poniesione w Polce związane bezpośrednio z majątkiem L. i I. E. Cena sprzedaży
miała zostać zapłacona przez powoda w dwóch ratach: pierwsza w wysokości
20.000 USD płatna potwierdzonym czekiem lub przelewem w chwili podpisania
umowy przedwstępnej zawartej w Johannesburgu, druga zaś rata - w 100.000 USD
w terminie dwóch tygodni po otrzymaniu postanowienia o stwierdzeniu nabycia
spadku, lecz nie później niż dnia 30 stycznia 2007 r., jednak pod warunkiem
uprzedniego otrzymania przez kupującego zaświadczenia Ministra Finansów
stwierdzającego, że z tytułu pozostawionego w Polsce majątku R. K. nie otrzymała
odszkodowania na mocy międzynarodowych umów indemnizacyjnych, przelewem
na rachunek bankowy wskazany przez R. K. bądź osobiście potwierdzonym
czekiem. R. K. potwierdziła odbiór 20.000 USD uiszczonych przez powoda w dacie
zawarcia umowy przedwstępnej w Johannesburgu.
W dniu 25 stycznia 2006 r. w Johannesburgu R. K., w obecności notariusza
złożyła swój podpis na pełnomocnictwie opatrzonym datą 24 stycznia 2006, w
którym ustanowiła pełnomocników w osobach M. L. i A. B., działających łącznie lub
oddzielnie oraz upoważniła ich do zawarcia w formie aktu notarialnego
przedwstępnej umowy sprzedaży przysługującego jej w wyniku spadkobrania
udziału 23/50 części nieruchomości przy ul. M. w K., na warunkach określonych w
4
umowie przedwstępnej zawartej w Johannesburgu w dniu 25 stycznia 2006 r., a
także do wykonywania wszelkich czynności związanych z zarządem
nieruchomością i występowania we wszelkich sprawach związanych z
przedmiotowym udziałem przed władzami i urzędami administracji publicznej,
sądami, instytucjami oraz innymi osobami.
W dniu 8 czerwca 2006 r. powód, działający imieniem własnym jako
kupujący i w imieniu sprzedającej R. K. jako jej pełnomocnik, zawarł notarialną
przedwstępną umowę sprzedaży udziału 23/50 części w prawie własności
nieruchomości położonej przy ulicy M. w K., zobowiązując się w imieniu R. K. do
sprzedania samemu sobie przedmiotowego udziału we współwłasności
nieruchomości z jej częściami składowymi za cenę wynoszącą 120.000 USD, a w
imieniu własnym do nabycia tego udziału za powyższą cenę. Powód oświadczył w
tej umowie, że część ceny w kwocie 20.000 USD została już zapłacona, a
pozostała część ceny miała być płatna w terminie dwóch tygodni po
uprawomocnieniu się postanowień o stwierdzeniu nabycia przez R. K. spadku, lecz
nie później niż do 30 stycznia 2007 r., jednak pod warunkiem uprzedniego
otrzymania przez stronę kupującą zaświadczenia Ministra Finansów
stwierdzającego, że z tytułu pozostawionego w Polsce majątku R. K. nie otrzymała
żadnych wartości na mocy międzynarodowych umów indemnizacyjnych. Działając
w imieniu stron powód postanowił, że przyrzeczona umowa sprzedaży udziału
zostanie zawarta niezwłocznie po przedłożeniu przez sprzedającą dokumentów w
postaci: prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu spadku po L. E.,
zaświadczenia Urzędu Skarbowego o uregulowaniu podatku od spadku, wypisu
z rejestru gruntów i wykazu zmian gruntowych oraz opisanego wyżej
zaświadczenia Ministra Finansów, przy czym nie później niż do dnia 31 grudnia
2008 roku. Powód nie wystąpił do Ministra Finansów o wydanie zaświadczenia
dotyczącego otrzymania przez R. K. odszkodowania na podstawie
układu indemnizacyjnego i ostatecznie nie oczekiwał jego przedstawienia.
Według dalszych ustaleń Sądu pierwszej instancji, do dnia 30 stycznia 2007 r. M.
L. nie przekazał R. K. kwoty 100.000 USD tytułem pozostałej części ceny udziału
wynikającej z umowy przedwstępnej z dnia 8 czerwca 2006 r. Kilkanaście dni przed
upływem tego terminu poprosił L. M. o podanie numeru rachunku bankowego R. K.,
5
ale go nie otrzymał. Powód poinformował także, że powyższą kwotę może
przekazać czekiem lub w gotówce (częściami) za pośrednictwem jego syna, ale
pozwana stwierdziła, że nie jest to konieczne i może poczekać. W dniu 1 lutego
2007 r. powód zwrócił się (faksem) do R. K. z prośbą o podanie rachunku
bankowego. W dniu 2 lutego 2007 r., R. K. oświadczyła, odwołując się do braku
zapłaty pozostałej części ceny czyli 100.000 USD w terminie do dnia 30 stycznia
2007 r., że w związku z niedotrzymaniem przez powoda warunków umowy
„unieważnia (zrywa) ją ze skutkiem natychmiastowym". W dniu 2 lutego 2007 r.
powód wysłał do R. K. przesyłkę pocztową zawierającą wystawiony przez niego na
jej rzecz czek na kwotę 100.000 USD. R. K. nie podjęła środków z banku uznając,
że umowa przedwstępna z dnia 25 stycznia 2006 roku już jej nie wiąże. W dniu
2 lutego 2007 r. powód wysłał również do powódki faks, w którym poinformował
ją o przesyłce z czekiem i zaproponował, że może przekazać środki pieniężne
w gotówce w RPA (tylko 50.000 USD z uwagi na przepisy dewizowe) lub w Izraelu.
Zaznaczył też, że nadal oczekuje na przesłanie przez R. K. zaświadczenia Ministra
Finansów. Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2007 r. Sąd Rejonowy w K. zezwolił
M. L. na złożenie do depozytu sądowego kwoty 100.000 USD lub jej równowartości
w złotych polskich tytułem zapłaty części ceny z przedwstępnej umowy sprzedaży
udziału 23/50 części w spornej nieruchomości oraz ustalił, że depozyt ten może być
wypłacony R. K. bez żadnych dodatkowych warunków. Wskazaną kwotę,
przeliczoną na złote polskie, powód wpłacił na rachunek depozytowy Sądu
Rejonowego w K. w dniu 19 czerwca 2007 r. Postanowieniem z dnia 13 listopada
2008 r. Sąd Rejonowy w K. stwierdził, że spadek po L. E. nabyli na podstawie
ustawy mąż I.E. w 1/4 części i córka R. K. w 3/4 części, a spadek po I. E. nabyła z
mocy ustawy córka R. K. w całości. Powyższe postanowienie uprawomocniło się z
dniem 5 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy ustalił dalej, że w dniu 12 grudnia 2008 r. R.
K. sprzedała M. T. swój udział wynoszący 45/100 części w prawie własności
przedmiotowej nieruchomości za cenę 400.000 USD, zaś w dniu 11 lutego 2009 r.
sprzedała mu pozostały udział wynoszący 1/100 część za cenę 10.000 zł. M. T.
zbył następnie B. F. udział wynoszący 23/100 części w nieruchomości położonej
przy ul. M. w K. za cenę 900.000 zł. Umową z dnia 10 kwietnia 2009 r. M. T.
sprzedał T. T. udział 23/100 części w spornej nieruchomości. Prawomocnym
6
wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w K. stwierdził nieważność tej
umowy wobec ustalenia, że nabycie udziału nastąpiło na rzecz cudzoziemca bez
uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Sąd Okręgowy
ustalił ponadto, że R. K. była obywatelką polską, a od 1965 r. - obywatelką RPA,
gdzie mieszkała. Zmarła w dniu 18 listopada 2010 r. w wieku 85 lat. Pozwana L. M.
(urodzona w 1965 r.) jest jej córką.
W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji podniósł,
że powództwo M. L. zasługuje na uwzględnienie, albowiem zrealizowały się
przewidziane w art. 390 § 2 k.c. w związku z art. 64 k.c. i art. 1047 § 2 k.p.c.
przesłanki do nakazania pozwanej złożenia oświadczenia woli sformułowanego
przez powoda w petitum pozwu. Umowa przedwstępna z dnia 8 czerwca 2006 roku
zawarta została w formie aktu notarialnego przez pełnomocnika R. K. w osobie M. L.
Powód mógł być drugą stroną notarialnej umowy przedwstępnej, bo wynika to z
treści pełnomocnictwa i umowy przedwstępnej zawartej w Johannesburgu przez R.
K. i powoda. Notarialna umowa przedwstępna z dnia 8 czerwca 2006 roku zawiera
essentialia negotii umowy przyrzeczonej sprzedaży udziału, jest ważna i spełnia
wymagania co do formy i treści pozwalające powodowi na żądanie na podstawie art.
390 § 2 k.c. przymusowego zawarcia umowy przyrzeczonej. Nie było konieczne
uzyskanie przez powoda zaświadczenia Ministra Finansów stwierdzającego, że R.
K. nie otrzymała odszkodowania na podstawie umów indemnizacyjnych zawartych
przez Polskę, albowiem był to warunek zastrzeżony na korzyść powoda, który mógł
z niego zrezygnować, a nadto Polska nie zawarła z RPA umowy indemnizacyjnej.
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 października 2013 r. Sąd Apelacyjny
oddalił apelację pozwanej L. M., podzielając ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego
i wypływające z nich wnioski prawne. Sąd drugiej instancji wskazał, że
sformułowane w pozwie oświadczenie woli odpowiada treści umowy przedwstępnej
sprzedaży udziału zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 8 czerwca 2006 roku.
Umowa przedwstępna jest ważna i nie ma znaczenia, czy ustalona w niej cena
sprzedaży udziału w kwocie 120.000 USD odpowiada jego wartości rynkowej. W
świetle umowy przedwstępnej z dnia 8 czerwca 2006 roku nie można przyjąć, że
strony uzależniły zawarcie umowy przyrzeczonej sprzedaży udziału od zapłaty
przez powoda w terminie do dnia 30 stycznia 2007 roku pozostałej części ceny w
7
kwocie 100.000 USD. W razie nieuiszczenia przez powoda reszty ceny pozwanej
służy roszczenie o jej zapłatę. Nie objęcie żądaniem pozwu ceny sprzedaży nie
mogło być przyczyną oddalenia powództwa M. L., albowiem zostały spełnione
warunki do zawarcia umowy przyrzeczonej i Sąd miał obowiązek wydać orzeczenie
zastępujące oświadczenie woli pozwanej. Uzupełnienie oświadczenia
sformułowanego w pozwie o cenę sprzedaży udziału nie mieściło się w uprawnieniu
sądu do kształtowania treści oświadczenia woli pozwanej, złożenia którego
dochodził powód.
W skardze kasacyjnej wywiedzionej od tego orzeczenia pozwana L. M.
zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj. art. 390 § 2 w związku z art. 535 k.c.,
art. 64 w związku z art. 390 § 2 k.c., art. 156 k.c., art. 510 § 2 k.c. i art. 389 § 2
zdanie 3 k.c. Wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 23 października 2013 r. i o orzeczenie co do istoty sprawy
poprzez oddalenie powództwa lub o wydanie orzeczenia kasatoryjnego i
przekazanie sprawy temu Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpatrzenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 389 § 1 k.c. w umowie przedwstępnej strony zobowiązują
się do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej o określonej przez strony treści,
tak więc umowa przedwstępna powinna zawierać jej istotne postanowienia
(esentialia negotii). W przypadku uchylania się którejkolwiek ze stron umowy
przedwstępnej od zawarcia umowy przyrzeczonej, drugiej strony przysługują środki
prawne wskazane w art. 390 k.c. Uchylenie się od zawarcia umowy definitywnej
stanowi niewykonanie zobowiązania z umowy przedwstępnej, stąd w grę wchodzi
przede wszystkim obowiązek naprawienia wyrządzonej takim zachowaniem
szkody (art. 390 § 1 k.c.). Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość
wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności
wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy
przyrzeczonej w drodze sądowej (art. 390 § 2 k.c.).
W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967
roku stanowiącej zasadę prawną (III CZP 32/66, OSNC 1968, nr 5, poz. 99)
Sąd Najwyższy przyjął, że prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek
strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie
8
(art. 64 k.c. oraz art. 1047 k.p.c.). Jeżeli więc oświadczenie to ma stanowić składnik
umowy, jaka ma być zawarta pomiędzy stronami, do zawarcia tej umowy konieczne
jest złożenie odpowiedniego oświadczenia woli przez drugą stronę z zachowaniem
wymaganej formy. Nie dotyczy to zawarcia umowy przyrzeczonej w umowie
przedwstępnej (art. 390 § 2 k.c.) oraz wypadków, gdy sąd uwzględnia powództwo
o stwierdzenie obowiązku zawarcia umowy całkowicie zgodnie z żądaniem powoda;
w takich wypadkach orzeczenie sądu stwierdza zawarcie umowy i zastępuje
tę umowę.
Podkreślenia wymaga, że art. 64 k.c. nie stanowi samoistnej podstawy
kreowania obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia woli, lecz jest prawną
podstawą przymusowej realizacji tego obowiązku wynikającego z innych źródeł, np.
z ustawy czy ważnej czynności prawnej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia
29 stycznia 1999 roku, I CKU 86/98, niepubl., z dnia 26 października 2011 roku,
III CSK 16/11, niepubl.).
W sprawie, w której uprawniony na podstawie art. 390 § 2 k.c. w związku
z art. 64 k.c. domaga się złożenia przez pozwanego oświadczenia woli kreującego
zarazem umowę przyrzeczoną, żądanie to musi obejmować treść oświadczenia,
jakiego powód oczekuje i domaga się od pozwanego, musi nadto pozostawać
w zgodzie z treścią umowy przedwstępnej i obejmować postanowienia dotyczące
umowy przyrzeczonej. Dopiero bowiem takie oświadczenie woli pozwanego
prowadzi do założonego przez powoda skutku w postaci zawarcia umowy
przyrzeczonej. Tak sformułowane żądanie powoda wyznacza także zakres
rozpoznania sprawy przez sąd. Ingerencja sądu w treść tego żądania możliwa jest
w przypadku, gdy odpowiada ono treści umowy przedwstępnej, a jedynie jest
sformułowane w sposób niejasny czy nieprecyzyjny (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 9 czerwca 2009 r., II CSK 24/09, niepubl.).
W niniejszej sprawie powód, powołując się na postanowienia notarialnej
umowy przedwstępnej z dnia 8 czerwca 2006 roku, żądał nakazania przez Sąd
pozwanej, aby złożyła oświadczenie woli, iż „w wykonaniu przedwstępnej umowy
sprzedaży zawartej w dniu 8 czerwca 2006 r. w formie aktu notarialnego przenosi
na rzecz powoda udział wynoszący 23/50 części we współwłasności bliżej opisanej
9
nieruchomości z jej częściami składowymi i ze wszystkimi roszczeniami
i wierzytelnościami związanymi z tym udziałem”.
W paragrafie 4 notarialnej umowy przedwstępnej z dnia 8 czerwca 2006 roku
strony określiły essentialia negotii przyrzeczonej umowy sprzedaży -
zidentyfikowały jej przedmiot jako udział wynoszący 23/50 we współwłasności
nieruchomości stanowiącej działkę nr 63 obręb 13 o powierzchni 368 m2
wraz
z częściami składowymi oraz cenę ustaloną na kwotę 120.000 USD.
W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę na to,
że sformułowane przez powoda w petitum pozwu i uwzględnione w całości przez
Sąd pierwszej instancji żądanie dotyczące treści oświadczenia pozwanej,
które miało doprowadzić do przymusowego zawarcia przyrzeczonej umowy
sprzedaży udziału w nieruchomości w drodze uzyskania przez M. L. wyroku
uwzględniającego powództwo, nie zawiera istotnego postanowienia przyrzeczonej
umowy sprzedaży, jakim jest cena sprzedaży udziału wynosząca 120.000 USD,
uznał jednakże błędnie, że pozostaje to bez wpływu na rozstrzygnięcie niniejszego
sporu. Tymczasem jest to kwestia o kardynalnym znaczeniu, albowiem umowa
sprzedaży jest umową wzajemną, a jej essentialia negotii określa art. 535 k.c.
Sformułowane przez powoda w petitum pozwu oświadczenie, którego powód żądał
od pozwanej i które zostało uwzględnione przez Sąd w całości nie odpowiada więc
swoją treścią zobowiązaniu stron, wynikającemu z notarialnej umowy
przedwstępnej z dnia 8 czerwca 2006 roku, albowiem nie zawiera istotnego
postanowienia przyrzeczonej umowy sprzedaży, jakim jest cena sprzedaży udziału
w kwocie 120.000 USD. Jeżeli strony zobowiązały się do zawarcia umowy
przyrzeczonej sprzedaży określonego udziału w prawie własności nieruchomości za
ustaloną cenę, to brak było podstaw do uwzględnienia przez Sąd żądania powoda
nie odpowiadającego treści umowy przyrzeczonej ustalonej w umowie
przedwstępnej. Doszło więc w ten sposób do naruszenia art. 390 § 2 w związku z
art. 64 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie.
Wyrok Sądu nie kreuje bowiem umowy sprzedaży udziału w nieruchomości
o treści ustalonej w notarialnej umowie przedwstępnej, lecz nakłada na pozwaną
nie posiadający oparcia w umowie przedwstępnej „obowiązek przeniesienia na
rzecz powoda udziału w nieruchomości”. Oddalenie apelacji pozwanej
10
doprowadziło, jak trafnie zarzucono w skardze kasacyjnej, do sytuacji, w której
zgodnie z treścią wyroku Sądu pierwszej instancji na powoda przeszło prawo
majątkowe w postaci udziału w opisanej wyżej nieruchomości bez ekwiwalentu na
rzecz pozwanej w postaci obowiązku zapłaty przez powoda ceny nabycia tego
udziału wskazanej w umowie przedwstępnej.
Zasadność omówionego wyżej podstawowego zarzutu skargi kasacyjnej
decyduje o jej uwzględnieniu i czyni zbędnym odnoszenie się do pozostałych
zarzutów pozwanej sformułowanych w skardze kasacyjnej. W tym stanie rzeczy
Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok Sądu
Apelacyjnego i orzekł co do istoty sprawy w ten sposób, że zmienił wyrok Sądu
Okręgowego i oddalił powództwo. Stosownie do wyniku procesu jego kosztami
został obciążony powód, przy czym na podstawie art. art. 108 § 1 k.p.c.
szczegółowe obliczenie kosztów procesu pozostawiono referendarzowi sądowemu
w Sądzie pierwszej instancji.