Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 271/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gierszon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
SSN Przemysław Kalinowski
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Beaty Mik
w sprawie Ł. D.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 11 lutego 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść od wyroku
zaocznego Sądu Rejonowego w W.
z dnia 21 grudnia 2010 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem zaocznym z dnia 21 grudnia 2010 r., sygn. akt … 1051/10 Sąd
Rejonowy w W. uznał Ł. D. za winnego tego, że w okresie od dnia 26 marca 2010 r.
do dnia 9 kwietnia 2010 r. w R., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu
z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził A.
D. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 700 zł. w ten
2
sposób, że pobrał od niej zaliczki: w dniu 27 marca 2010 r. w wysokości 100 zł., w
dniu 29 marca 2010 r. w wysokości 500 zł., w dniu 2 kwietnia 2010 r. w wysokości
100 zł., D. S. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 1000 zł.,
w ten sposób, że pobrał od niego zaliczki: w dniu 30 marca 2010 r. w wysokości
100 zł., w dniu 8 kwietnia 2010 r. w wysokości 900 zł., D. G. do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 1100 zł., w ten sposób, że pobrał od
niego zaliczki: w dniu 26 marca 2010 r. w wysokości 100 zł., w dniu 9 kwietnia 2010
r. w wysokości 1000 zł. tytułem czynszu najmu wprowadzając pokrzywdzonych w
błąd co do możliwości dysponowania wynajmowanym lokalem w R. przy ulicy R. 12
m. 23, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej
sześciu miesięcy pozbawienia wolności kary pozbawienia wolności za umyślne
przestępstwo podobne, to jest czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. i za to wymierzył oskarżonemu karę 2 lat pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia
szkody poprzez zapłatę na rzecz A. D. kwoty 700 zł., na rzecz D. S. kwoty 1000 zł.
oraz na rzecz D. G. kwoty 1100 zł.
Wyrok ten nie został przez strony zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 9
kwietnia 2011 r. (k. 182, 192 akt … 1051/10).
Kasację od tego wyroku wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich, który
zaskarżył go w całości na korzyść skazanego i zarzucił temu orzeczeniu:
rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa karnego
procesowego, to jest art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k., poprzez
zaniechanie uwzględnienia na korzyść oskarżonego i wyjaśnienia przez Sąd I
instancji istotnej okoliczności sprawy, z której wynikało, że faktycznie nie odbył on
co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności, orzeczonej za przypisane mu
wcześniej umyślne przestępstwo podobne, co w konsekwencji doprowadziło do
dowolnego uznania, iż Ł.D. działał w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k.
Równocześnie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w sposób oczywisty.
3
Zaskarżony nią wyrok wydano z oczywistą obrazą, wskazanego w zarzucie
kasacji, przepisu prawa karnego procesowego, to jest art. 366 § 1 k.p.k. Wpływ
tego uchybienia na treść zaskarżonego wyroku jest niewątpliwie istotny, skoro w
jego następstwie bezpodstawnie przypisano oskarżonemu popełnienie
zarzucanego mu przestępstwa w warunkach określonych w art. 64 § 1 k.k., tym
samym rażąco naruszając ten przepis prawa materialnego.
W świetle jego treści bezspornym jest, że przyjęcie - przewidzianej tą normą
- recydywy specjalnej podstawowej jest możliwe tylko w przypadku umyślnego
popełnienia przez sprawcę skazanego za przestępstwo umyślne na karę
pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy tej kary,
przestępstwa podobnego do tego, za które był już skazany. Jednym z koniecznych
warunków uznania zaistnienia tej instytucji prawa karnego materialnego jest zatem
odbycie przez sprawcę co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności
orzeczonej za - poprzednio przez niego popełnione - przestępstwo umyślne.
Wymóg ten w przypadku oskarżonego Ł. D. nie został jednak spełniony.
Wprawdzie nie zostało sporządzone uzasadnienie zaskarżonego kasacją
wyroku, niemniej jednak analiza akt sprawy dowodzi tego, że ustalenie o tym, iż
oskarżony dopuścił się przypisanego mu czynu w warunkach art. 64 § 1 k.k. było
następstwem uwzględnienia przez Sąd Rejonowy w W. danych wynikających z
dowodów, zaliczonych w poczet materiału dowodowego będącego podstawą
wyroku, w postaci: karty karnej oraz odpisów wyroków wydanych wobec
oskarżonego w sprawach: … 1103/04 Sądu Rejonowego w S. z dnia 2 sierpnia
2004 r (k. 98 w/w akt), … 628/07 Sądu Rejonowego w K. z dnia 21 grudnia 2007 r.
(k. 100 w/w akt) oraz … 706/08 Sądu Rejonowego w S. z dnia 15 lipca 2008 r. (k.
108 w/w akt). Przy czym uwzględniając treść wskazanych wyroków, a także zapisy
w karcie karnej oraz na odwrocie odpisu wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w
S. w sprawie … 1051/10 dotyczące okresu odbycia przez oskarżonego kary
pozbawienia wolności orzeczonej tym wyrokiem, nie ulega wątpliwości, że
podstawą przyjęcia wobec oskarżonego działania w warunkach powrotu do
przestępstwa, określonych w art. 64 § 1 k.k., był właśnie fakt zarządzenia
wykonania kary 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem wydanym w
sprawie … 1051/10, której to wykonanie pierwotnie warunkowo zawieszono, jak też
4
wspomniana informacja dotycząca okresu odbycia przez oskarżonego tej kary. W
pozostałych dwóch sprawach (wskazanych powyżej) już tylko same daty wydania
postanowień o zarządzeniu wobec oskarżonego wykonania zawieszonych –
wyrokami w tych sprawach wydanymi - kar pozbawienia wolności świadczą o tym,
że nie mogły one w ogóle być podstawą do przyjęcia popełnienia przez
oskarżonego przypisanego mu zaskarżonym wyrokiem przestępstwa w warunkach
recydywy. Takie bowiem postanowienie w sprawie … 628/07 wydano w dniu 8
marca 2011 r., a w sprawie … 706/08 - w dniu 16 grudnia 2010 r., a więc
niewątpliwie już po popełnieniu czynu przypisanego oskarżonemu zaskarżonym
wyrokiem. Przyjmując w tym orzeczeniu popełnienie przez oskarżonego tego
przestępstwa w warunkach art. 64 § 1 k.k. w oparciu o ustalenie odnośnie odbycia
przez niego zarządzonej postanowieniem Sądu Rejonowego w S. z dnia 4 czerwca
2007 r. kary 8 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2004 r., wydanym w
sprawie … 1103/04, w dniach od 29 września 2007 r. do 28 maja 2008 r. - Sąd
Rejonowy w W. najwyraźniej nie posiadał wiedzy o tym, że postanowieniem z dnia
30 listopada 2007 r. Sąd Rejonowy w S., w trybie art. 24 § 1 k.k.w., uchylił to
postanowienie o zarządzeniu wykonania kary orzeczonej wyrokiem z dnia 2
sierpnia 2004 r., sygn. akt … 1103/04 (k. 236 tych akt). Oskarżony został więc
faktycznie zwolniony z Zakładu Karnego w dniu 7 grudnia 2007 r, a zatem był w tej
sprawie pozbawiony wolności tylko przez 2 miesiące i 9 dni. Tym samym nie został
dopełniony warunek faktycznego odbycia przez oskarżonego kary 6 miesięcy
pozbawienia wolności, konieczny do przyjęcia, że przypisane mu zaskarżonym
wyrokiem przestępstwo popełnił on w warunkach recydywy specjalnej podstawowej
wskazanych w art. 64 § 1 k.k..
Zapoznanie się przez Sąd Rejonowy w W. z aktami wskazanych powyżej
spraw – w zakresie prowadzonego w nich wobec oskarżonego postępowania
wykonawczego – pozwoliłoby temu Sądowi podważyć zasadność zarzutu
popełnienia przez niego przedmiotowego przestępstwa w warunkach art. 64 § 1 k.k.
Zaniechanie takich działań procesowych stanowiło zatem rażące naruszenie przez
ten Sąd art. 366 § 1 k.p.k., poprzez brak wyjaśnienia wszystkich istotnych
okoliczności sprawy, związanych z uprzednią karalnością oskarżonego. Wpływ tego
5
uchybienia na treść zaskarżonego wyroku jest istotny. Nie tylko dlatego, że jego
następstwem było bezpodstawne zastosowanie wobec oskarżonego przepisu art.
64 § 1 k.k., ale z uwagi na potencjalne – jednoznacznie dla niego niekorzystne -
następstwa tego rozstrzygnięcia (art. 64 § 2 k.k.; art.78 § 2 k.k.).
Stąd też należało uznać zasadność kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich i
– w konsekwencji – uchylić zaskarżony nią wyrok i sprawę przekazać Sądowi
Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania, który dokonując tych czynności
będzie miał na względzie powyższe uwagi i spostrzeżenia.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak wyżej.