Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 180/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący)
SSN Antoni Górski
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. S.
przeciwko "W." S.A.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 lutego 2015 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 21 stycznia 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
J. S. wniósł o zasądzenie od „W.” S.A. kwoty 307.650,91 zł z ustawowymi
odsetkami i kosztami postępowania.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2013 r. zasądził od pozwanej na
rzecz powoda kwotę 307.650,91 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 20 stycznia
2006 r. do dnia zapłaty, zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 13.217 zł
tytułem kosztów postępowania, nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu
Państwa kwotę 15.383 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był
zwolniony oraz oddalił powództwo z zakresie odsetek od dnia 20 grudnia 2005 r. do
dnia 19 stycznia 2006 r. Ustalił, że powód prowadzący przedsiębiorstwo Handlowo-
Produkcyjne „D.” nabył dnia 7 kwietnia 2004 r. własność nieruchomości, na której
prowadzi działalność gospodarczą, za kwotę 450.000 zł, w tym budynku
gospodarczego i wiaty o wartości 380.000 zł. Dnia 7 lipca 2004 r. powód zawarł z
agencją pozwanej umowę ubezpieczeniową. Rzeczoznawca pozwanej wycenił
wartość ubezpieczonych przez powoda budynków na kwotę 380.000 zł, powód
uiścił stosowną do tego składkę ubezpieczeniową w wysokości 1.254 zł. W dniu
7 listopada 2005 r. na skutek pożaru spłonęły wspomniane budynki. Specjalista ds.
likwidacji szkód z ubezpieczeń korporacyjnych bez zastrzeżeń podpisał protokół
szkody, nie stwierdzając wad konstrukcyjnych budynku, złego jego użytkowania czy
też niewłaściwej konserwacji. Prokuratura Rejonowa uznała, że nie ma podstaw
uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu zabronionego, opisanego w art.
288 § 1 k.k. Powód, zgodnie z poleceniem pozwanej, zlecił wykonanie kosztorysu
szkodowego biegłemu rzeczoznawcy budowlanemu instalacyjnemu, który wycenił
szkodę powoda na kwotę 381.615,74 zł, a także zlecił wykonanie opinii stanu
konstrukcji budynku i wiaty, która została zakwestionowana przez pozwaną.
Zgodnie z opinią wykonaną na zlecenie pozwanej, wartość prac naprawczych po
pożarze przy uwzględnieniu zużycia technicznego budynku została ustalona na
kwotę 72.349,09 zł i w tej kwocie pozwana przyznała powodowi odszkodowanie.
Powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 369.059,06 zł, która poza kwotą
307.650,91 zł obejmowała koszty związane z zabezpieczeniem pogorzeliska,
wywożeniem gruzu i kosztami dokumentacji.
3
Sąd Okręgowy podkreślił - na podstawie dokumentów i zeznań autorów
opinii wykonanych na zlecenie powoda - że znajdują one potwierdzenie w opinii
Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle „O.” Centrum Opinii i Ekspertyz
Sądowych. Nie podzielił opinii przygotowanej na zlecenie pozwanej, jak również
opinii T. B. i L. S. opracowanych metodą odtworzeniową ustalenia szkody. Uznał,
że całkowicie chybiona jest opinia Politechniki […], w której położono nacisk na
wady konstrukcyjne budynku, a nie na fakt pożaru w budynku. Nie podzielił też
opinii A. Ś.
Pozwana wniosła apelację od wyroku Sądu Okręgowego.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 21 stycznia 2014 r. zmienił zaskarżony
wyrok przez obniżenie kwoty z 307.650,91 zł do kwoty 31.456,80 zł zasądził od
powoda na rzecz pozwanej kwotę 14.173,60 zł tytułem kosztów procesu, obniżył
kwotę z 15.383 zł do kwoty 2.387 zł, w pozostałej części powództwo oddalił, nie
obciążył powoda na rzecz Skarbu Państwa kosztami sądowymi, w pozostałym
zakresie apelację oddalił oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę
18.164,70 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Apelacyjny podzielił zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolne
i bezkrytyczne przyjęcie, że opinia Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle
„O.” Centrum Opinii i Ekspertyz Sądowych jest najbardziej rzeczowa, rzetelna,
obiektywna, jasna i pełna, podczas gdy eksperci w opinii zasadniczej, jak i w
sporządzonej opinii uzupełniającej, inaczej niż biegły A. Ś., w ogóle nie ustalili
wysokości szkody powstałej w nieruchomości powoda na skutek pożaru, a jedynie
utożsamili ją z sumą ubezpieczenia nieruchomości. Ponadto uznał, że Sąd
Okręgowy naruszył art. 328 § 2 k.p.c., gdyż ustalenia stanu faktycznego sprawy nie
dokonał samodzielnie, ale dosłowne powtórzył twierdzenia pozwu oraz nie
przedstawił rzetelnie przyczyn, dla których odmówił wiarygodności i mocy
dowodowej opiniom Politechniki i A. Ś. Rozumowanie przyjęte przez Sąd Okręgowy
w sposób oczywisty pomija regulację art. 8241
w związku z art. 805 § 2 pkt 1 k.c.
ustanawiającego zasadę możliwości dochodzenia przez ubezpieczonego jedynie
wartości faktycznie poniesionej szkody. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, prawidłowe
jest ustalenie szkody poniesionej przez powoda w wysokości 103.765,89 zł. Skoro
4
zatem pozwana wypłaciła powodowi kwotę 72.349,09 zł, mógł on się domagać
zapłaty kwoty 31.456,80 zł.
Powód wniósł skargę kasacyjną, w której zaskarżył wyrok Sądu
Apelacyjnego w części dotyczącej pkt 1 i 3, zarzucając naruszenie przepisów
prawa materialnego, mianowicie art. 805 § 2 pkt 1 w związku z art. 8241
§ 1 k.c.,
a także przepisów postępowania, mianowicie art. 382 § 2 w związku z art. 316 § 1
k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie art. 233 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. może wypełniać podstawę kasacyjną
przewidzianą w art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. tylko w wypadku pominięcia przez sąd
drugiej instancji części zebranego w sprawie materiału, w związku z czym strona
powołująca się na naruszenie tego przepisu powinna wskazać materiał dowodowy,
który został przez sąd drugiej instancji pominięty przy wydaniu wyroku, i wykazać,
że popełnione uchybienie mogło mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 września 2014 r., II CSK 478/13, nie publ.; zob. także
wcześniejsze postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1999 r., II CKN
100/98, OSNC 1999, nr 9, poz. 146 i z dnia 7 lipca 1999 r., I CKN 504/99, OSNC
2000, nr 1, poz. 17 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 1999 r., III CKN
1178/98, nie publ., z dnia 8 października 1999 r., II CKN 443/98, nie publ., z dnia
21 października 1999 r., I CKN 728/99, nie publ., z dnia 8 grudnia 1999 r., II CKN
587/98, nie publ. i z dnia 10 października 2012 r., II PK 65/12, nie publ.). Gdyby
podzielić podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 382 k.p.c.,
oznaczałoby to, że taki zarzut powinien być uznany za zasadny zawsze wtedy, gdy
w postępowaniu przez sądami pierwszej i drugiej instancji zostały wydane
wzajemnie sprzeczne np. dwie opinie biegłych, a sąd drugiej instancji
zakwestionował prawidłowość jednej z nich. Nie oznacza to jednak oczywiście,
że sąd drugiej instancji w takiej sytuacji orzekał na podstawie niepełnego materiału
zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.
W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny zakwestionował opinie
korzystne dla powoda i szczegółowo to uzasadnił. W ten sposób ocenił
5
wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania (art. 233 § 1 k.p.c.),
co nie może być kwestionowane w skardze kasacyjnej (art. 3983
§ 3 k.p.c.).
Sąd Apelacyjny - wbrew podniesionemu w skardze kasacyjnej zarzutowi
naruszenia art. 805 § 2 pkt 1 w związku z art. 8241
§ 1 k.c. - nie dokonał
zmniejszenia wartości ubezpieczonego mienia z kwoty 380.000 zł do kwoty
103.765,89 zł, ale jedynie przyjął, że ostatnio wymieniona kwota odpowiada
wysokości poniesionej przez powoda szkody. Wynikało to z tego, że Sąd
Apelacyjny jako miarodajne przyjął opinie Politechniki i biegłego A. Ś., a nie - jak
Sąd Okręgowy - opinię zamówioną przez powoda oraz opinię Instytutu Organizacji i
Zarządzania w Przemyśle „O.” Centrum Opinii i Ekspertyz Sądowych. Jak już wyżej
wspomniano, zajęcie takiego stanowiska mieści się w granicach oceny
wiarygodności i mocy dowodów zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., a ponadto odpowiada
przepisom prawa materialnego regulującym umowę ubezpieczenia. Zgodnie z art.
805 § 2 pkt 1 k.c., świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie
- przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę
powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Sumą ubezpieczenia jest
określona w umowie ubezpieczenia mienia kwota, na którą ubezpieczono dany
przedmiot. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w
umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela (art. 824 § 1 k.c.).
O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z
tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody (art. 8241
§ 1
k.c.). Z ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie nie wynika zaś, aby strony umówiły
się inaczej.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł, jak w sentencji.