II CSK 428/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:13-03-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 64/08 II UK 71/13 III APa 14/12 III APa 14/12 III APa 14/12 III APa 14/12 III SK 16/12 III SK 29/12 V CKN 1780/00 V CSK 113/11 V CZ 131/00 V CZ 187/02 I CKN 1391/00 I PKN 341/01 II UK 37/08 IV CZ 200/01 V CK 69/04
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 428/14
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski
w sprawie z powództwa "P. G." Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w K. i Z. B.
przeciwko J. M.
o ochronę dóbr osobistych,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 18 lutego 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 lutego 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz
zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Skarga kasacyjna ukształtowana została w przepisach kodeksu
postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, nakierowany na
ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa i jednolitości
wykładni oraz usunięcie z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu
dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny
środek zaskarżenia orzeczeń nie satysfakcjonujących stron. Koniecznej selekcji
skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu, ustanowiona
w art. 3989
k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny
sprawy przedstawionej mu ze skargą kasacyjną. Zakres przeprowadzanego
badania jest ograniczony do kontroli, czy w sprawie ujawniły się przewidziane w art.
3989
§ 1 pkt 1 - 4 k.p.c. okoliczności przemawiające za przyjęciem skargi
do rozpoznania.
Pełnomocnik strony powodowej P. G. sp. z o.o. w K. i Z. B. w skardze
kasacyjnej wniesionej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 lutego 2014 r.
wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania oparł na przesłankach wskazanych w art.
3989
§ 1 pkt 1, 2 i 4 k.p.c.
W ocenie skarżących należy rozstrzygnąć: po pierwsze, czy struktura
właścicielska osoby prawnej może mieć znaczenie przy ocenie naruszenia dóbr
osobistych tej osoby; po drugie, czy interes społeczny w każdych okolicznościach
można zaliczyć do przesłanek wyłączających bezprawność działania. We wniosku
wskazano także, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona z uwagi na
naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, mających istotne
znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
W wypadku powołania się na występowanie w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), obowiązkiem skarżących jest
wywiedzenie i uzasadnienie występującego w sprawie problemu w sposób zbliżony
do tego, jaki przewidziany jest przy przedstawianiu zagadnienia prawnego
przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. Sformułowanie zagadnienia
powinno odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który
3
nie podlega jednoznacznej wykładni (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
11 czerwca 2013 r., II UK 71/13, LEX nr 1331300).
Z kolei wykazując spełnienie przesłanki określonej w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
skarżący powinni nie tylko sprecyzować przepis wymagający wykładni, ale także
wyjaśnić, na czym polegają poważne wątpliwości związane ze stosowaniem tego
przepisu wraz z podaniem doktrynalnego lub orzeczniczego źródła tych wątpliwości.
Konieczne jest przytoczenie argumentów, które prowadzą do rozbieżnych ocen
prawnych, a także przedstawienie własnej propozycji interpretacyjnej. Jeżeli zaś
skarżący powołują się na rozbieżności w orzecznictwie, to zobowiązani są
przytoczyć rozbieżne orzeczenia sądów i poddać je analizie w celu wykazania,
że występująca w nich rozbieżność ma swoje źródło w różnej wykładni przepisu,
bądź też przytoczyć argumenty wskazujące, że wykładnia przeprowadzona przez
sąd drugiej instancji sprzeczna jest z jednolitym stanowiskiem doktryny lub
orzecznictwa Sądu Najwyższego. Ponadto, ze względu na publiczne zadania jakie
ma do spełnienia rozpoznanie skargi kasacyjnej, skarżący powinni także wykazać
celowość dokonania wykładni konkretnego przepisu przez Sąd Najwyższy
ze względu na potrzeby praktyki sądowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 14 grudnia 2012 r., III SK 29/12, LEX nr 1238124).
Istotne zagadnienie prawne oraz potrzeba wykładni przepisów nie występują,
jeżeli Sąd Najwyższy w pewnej kwestii wyraził pogląd we wcześniejszym
orzecznictwie, a nie zachodzą okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu.
Trzeba przy tym uwzględnić, że skarga kasacyjna wnoszona jest w konkretnej
sprawie, a ustalony przez sądy meriti stan faktyczny, którym Sąd Najwyższy przy jej
rozpoznaniu byłby związany (art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2 k.p.c.), musi pozostawać
w związku z przedstawionym przez skarżących zagadnieniem prawnym, czy
wątpliwościami prawnymi, i pozwalać na ich rozstrzygnięcie.
Wskazane we wniosku okoliczności nie przekonują o występowaniu
w niniejszej sprawie przesłanek z art. 3989
§ 1 i 2 k.p.c. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że działanie w ramach porządku prawnego
- podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego - stanowi okoliczność
4
wyłączającą bezprawność postępowania naruszyciela (wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 9 stycznia 2003 r., I CKN 1391/00, nie publ.).
W sprawie o naruszenie dóbr osobistych decydujące znaczenie dla oceny
zasadności twierdzenia o naruszeniu dobra osobistego ma nie tyle subiektywne
odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale także kontekst społeczny oraz to,
jaką reakcję konkretne naruszenie wywołuje w społeczeństwie (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., V CK 69/04, nie publ.; wyrok Sądu
Apelacyjnego w Lublinie z dnia 28 grudnia 2012 r., III APa 14/12, nie publ.).
Sądy orzekające w tej sprawie miały na względzie te okoliczności.
Oparcie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na przesłance
uregulowanej w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wymaga wykazania niewątpliwej,
widocznej na pierwszy rzut oka sprzeczności wyroku z przepisami prawa nie
podlegającymi różnej wykładni (por. m. in.: postanowienie SN z dnia 8 marca
2002 r., sygn. akt I PKN 341/01, OSNP 2004, nr 6, poz. 100; postanowienie SN
z dnia 10 stycznia 2003 r., sygn. akt V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49).
Powołując się na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej należy wykazać,
że popełnione przy ferowaniu zaskarżonego wyroku uchybienia w zakresie
stosowania prawa miały charakter kwalifikowany i nie podlegały różnym ocenom,
były więc dostrzegalne w sposób oczywisty dla przeciętnego prawnika (por. m.in.
postanowienie SN z dnia 12 grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001, nr 3,
poz. 52, postanowienie SN z dnia z 22 marca 2001 r., V CZ 131/00, OSNC 2001, nr
10, poz. 156). Ponadto, skarżący powinni zawrzeć we wniosku wyodrębniony
wywód prawny wskazujący w czym wyraża się „oczywistość” naruszenia prawa
(postanowienie SN z dnia 5 września 2008 r., sygn. akt I CZ 64/08, nie publ.;
postanowienie SN z dnia 9 czerwca 2008 r., sygn. akt II UK 37/08, nie publ.;
postanowienie SN z dnia 19 grudnia 2001 r., sygn. akt IV CZ 200/01, nie publ.).
Sam zarzut naruszenia, nawet oczywistego, określonych przepisów prawa nie jest
wystarczający, gdyż nie prowadzi wprost do oceny, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona (por. orzecznictwo przytoczone w motywach
postanowienia Sądu Najwyższego z 6 listopada 2012 r., III SK 16/12,
Lex nr 1232793). Mimo bowiem nawet oczywistego naruszenia prawa, wyrok może
5
być prawidłowy (postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2011 r., V CSK 113/11, nie
publ.).
Skarżący nie wykazali, że Sąd drugiej instancji dopuścił się oczywistego
naruszenia prawa w powyższym rozumieniu oraz że zaskarżony wyrok jest
oczywiście wadliwy. Ponadto należy zauważyć, że uzasadnienie wniosku
w przeważającej mierze opiera się na polemice z oceną faktów i dowodów
poczynioną przez sąd odwoławczy, co jest niedopuszczalne w postępowaniu
kasacyjnym (art. 3983
§ 3 k.p.c.).
Z przytoczonych względów należało odmówić przyjęcia skargi kasacyjnej do
merytorycznego rozpoznania (art. 3989
§ 2 k.p.c.).
Na wniosek pozwanego zawarty w odpowiedzi na skargę kasacyjną Sąd
Najwyższy orzekł o kosztach postępowania kasacyjnego na podstawie art. 98 § 1
i 3 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 39821
k.p.c. oraz § 11
ust. 1 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 4 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461).
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski
w sprawie z powództwa "P. G." Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w K. i Z. B.
przeciwko J. M.
o ochronę dóbr osobistych,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 18 lutego 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 lutego 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz
zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 180 (sto
osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Skarga kasacyjna ukształtowana została w przepisach kodeksu
postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, nakierowany na
ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa i jednolitości
wykładni oraz usunięcie z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu
dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny
środek zaskarżenia orzeczeń nie satysfakcjonujących stron. Koniecznej selekcji
skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu, ustanowiona
w art. 3989
k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny
sprawy przedstawionej mu ze skargą kasacyjną. Zakres przeprowadzanego
badania jest ograniczony do kontroli, czy w sprawie ujawniły się przewidziane w art.
3989
§ 1 pkt 1 - 4 k.p.c. okoliczności przemawiające za przyjęciem skargi
do rozpoznania.
Pełnomocnik strony powodowej P. G. sp. z o.o. w K. i Z. B. w skardze
kasacyjnej wniesionej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 lutego 2014 r.
wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania oparł na przesłankach wskazanych w art.
3989
§ 1 pkt 1, 2 i 4 k.p.c.
W ocenie skarżących należy rozstrzygnąć: po pierwsze, czy struktura
właścicielska osoby prawnej może mieć znaczenie przy ocenie naruszenia dóbr
osobistych tej osoby; po drugie, czy interes społeczny w każdych okolicznościach
można zaliczyć do przesłanek wyłączających bezprawność działania. We wniosku
wskazano także, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona z uwagi na
naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, mających istotne
znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
W wypadku powołania się na występowanie w sprawie istotnego
zagadnienia prawnego (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), obowiązkiem skarżących jest
wywiedzenie i uzasadnienie występującego w sprawie problemu w sposób zbliżony
do tego, jaki przewidziany jest przy przedstawianiu zagadnienia prawnego
przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. Sformułowanie zagadnienia
powinno odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który
3
nie podlega jednoznacznej wykładni (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
11 czerwca 2013 r., II UK 71/13, LEX nr 1331300).
Z kolei wykazując spełnienie przesłanki określonej w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.
skarżący powinni nie tylko sprecyzować przepis wymagający wykładni, ale także
wyjaśnić, na czym polegają poważne wątpliwości związane ze stosowaniem tego
przepisu wraz z podaniem doktrynalnego lub orzeczniczego źródła tych wątpliwości.
Konieczne jest przytoczenie argumentów, które prowadzą do rozbieżnych ocen
prawnych, a także przedstawienie własnej propozycji interpretacyjnej. Jeżeli zaś
skarżący powołują się na rozbieżności w orzecznictwie, to zobowiązani są
przytoczyć rozbieżne orzeczenia sądów i poddać je analizie w celu wykazania,
że występująca w nich rozbieżność ma swoje źródło w różnej wykładni przepisu,
bądź też przytoczyć argumenty wskazujące, że wykładnia przeprowadzona przez
sąd drugiej instancji sprzeczna jest z jednolitym stanowiskiem doktryny lub
orzecznictwa Sądu Najwyższego. Ponadto, ze względu na publiczne zadania jakie
ma do spełnienia rozpoznanie skargi kasacyjnej, skarżący powinni także wykazać
celowość dokonania wykładni konkretnego przepisu przez Sąd Najwyższy
ze względu na potrzeby praktyki sądowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 14 grudnia 2012 r., III SK 29/12, LEX nr 1238124).
Istotne zagadnienie prawne oraz potrzeba wykładni przepisów nie występują,
jeżeli Sąd Najwyższy w pewnej kwestii wyraził pogląd we wcześniejszym
orzecznictwie, a nie zachodzą okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu.
Trzeba przy tym uwzględnić, że skarga kasacyjna wnoszona jest w konkretnej
sprawie, a ustalony przez sądy meriti stan faktyczny, którym Sąd Najwyższy przy jej
rozpoznaniu byłby związany (art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2 k.p.c.), musi pozostawać
w związku z przedstawionym przez skarżących zagadnieniem prawnym, czy
wątpliwościami prawnymi, i pozwalać na ich rozstrzygnięcie.
Wskazane we wniosku okoliczności nie przekonują o występowaniu
w niniejszej sprawie przesłanek z art. 3989
§ 1 i 2 k.p.c. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że działanie w ramach porządku prawnego
- podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego - stanowi okoliczność
4
wyłączającą bezprawność postępowania naruszyciela (wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 9 stycznia 2003 r., I CKN 1391/00, nie publ.).
W sprawie o naruszenie dóbr osobistych decydujące znaczenie dla oceny
zasadności twierdzenia o naruszeniu dobra osobistego ma nie tyle subiektywne
odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale także kontekst społeczny oraz to,
jaką reakcję konkretne naruszenie wywołuje w społeczeństwie (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 17 września 2004 r., V CK 69/04, nie publ.; wyrok Sądu
Apelacyjnego w Lublinie z dnia 28 grudnia 2012 r., III APa 14/12, nie publ.).
Sądy orzekające w tej sprawie miały na względzie te okoliczności.
Oparcie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na przesłance
uregulowanej w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wymaga wykazania niewątpliwej,
widocznej na pierwszy rzut oka sprzeczności wyroku z przepisami prawa nie
podlegającymi różnej wykładni (por. m. in.: postanowienie SN z dnia 8 marca
2002 r., sygn. akt I PKN 341/01, OSNP 2004, nr 6, poz. 100; postanowienie SN
z dnia 10 stycznia 2003 r., sygn. akt V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49).
Powołując się na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej należy wykazać,
że popełnione przy ferowaniu zaskarżonego wyroku uchybienia w zakresie
stosowania prawa miały charakter kwalifikowany i nie podlegały różnym ocenom,
były więc dostrzegalne w sposób oczywisty dla przeciętnego prawnika (por. m.in.
postanowienie SN z dnia 12 grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001, nr 3,
poz. 52, postanowienie SN z dnia z 22 marca 2001 r., V CZ 131/00, OSNC 2001, nr
10, poz. 156). Ponadto, skarżący powinni zawrzeć we wniosku wyodrębniony
wywód prawny wskazujący w czym wyraża się „oczywistość” naruszenia prawa
(postanowienie SN z dnia 5 września 2008 r., sygn. akt I CZ 64/08, nie publ.;
postanowienie SN z dnia 9 czerwca 2008 r., sygn. akt II UK 37/08, nie publ.;
postanowienie SN z dnia 19 grudnia 2001 r., sygn. akt IV CZ 200/01, nie publ.).
Sam zarzut naruszenia, nawet oczywistego, określonych przepisów prawa nie jest
wystarczający, gdyż nie prowadzi wprost do oceny, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona (por. orzecznictwo przytoczone w motywach
postanowienia Sądu Najwyższego z 6 listopada 2012 r., III SK 16/12,
Lex nr 1232793). Mimo bowiem nawet oczywistego naruszenia prawa, wyrok może
5
być prawidłowy (postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2011 r., V CSK 113/11, nie
publ.).
Skarżący nie wykazali, że Sąd drugiej instancji dopuścił się oczywistego
naruszenia prawa w powyższym rozumieniu oraz że zaskarżony wyrok jest
oczywiście wadliwy. Ponadto należy zauważyć, że uzasadnienie wniosku
w przeważającej mierze opiera się na polemice z oceną faktów i dowodów
poczynioną przez sąd odwoławczy, co jest niedopuszczalne w postępowaniu
kasacyjnym (art. 3983
§ 3 k.p.c.).
Z przytoczonych względów należało odmówić przyjęcia skargi kasacyjnej do
merytorycznego rozpoznania (art. 3989
§ 2 k.p.c.).
Na wniosek pozwanego zawarty w odpowiedzi na skargę kasacyjną Sąd
Najwyższy orzekł o kosztach postępowania kasacyjnego na podstawie art. 98 § 1
i 3 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i art. 39821
k.p.c. oraz § 11
ust. 1 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 4 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 461).