Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 27/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 lutego 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie M. P. i P. N.,
skazanych z art. 286 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 18 lutego 2015 r.,
w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego - na korzyść skazanych,
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 8 grudnia 2014 r.,
1. uchyla rozstrzygnięcia zawarte w punkach 5 i 6
zaskarżonego wyroku, a dotyczące środków karnych
orzeczonych wobec M. P. i P. N. w
postaci obowiązku naprawienia szkody;
2. wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
2
UZASADNIENIE
Prokurator Rejonowy w W. oskarżył:
1. M. P. o to, że w bliżej nieokreślonym czasie, lecz nie później niż do 30 lipca
2009 roku w W., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu z góry
powziętego zamiaru, doprowadził Miejskie Zakłady Autobusowe Sp. z o.o. z
siedzibą w W. przy ul. W. 52 do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w
kwocie 2.400 złotych w ten sposób, że w dniu 30 lipca 2009 roku złożył wniosek
o przyznanie z zakładowego Funduszu Socjalnego Świadczeń Socjalnych MZA
Sp. z o. o. dofinansowania do wczasów, do którego przedłożył jako autentyczny
podrobiony dokument w postaci Faktury VAT Nr […] z dnia 27 lipca 2009 roku,
opieczętowanej pieczęcią firmy P.P.H.U. J. W., Pensjonat „ V." ul. K. 32A, P.,
który to dokument miał istotne znaczenie dla uzyskania przedmiotowego
świadczenia socjalnego, wprowadzając pokrzywdzonego w błąd co do faktu
uczestnictwa na wczasach we wskazanym miejscu i czasie i należnego z tego
tytułu dofinansowania z MZA Sp. z o.o.,
tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,
2. P. N. o to, że w bliżej nieokreślonym czasie, lecz nie później niż do 29 czerwca
2010 roku w W., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wykonaniu z góry
powziętego zamiaru, doprowadził Miejskie Zakłady Autobusowe Sp. z o.o. z
siedzibą w W. przy ul. W. 52 do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w
kwocie 3.150 złotych w ten sposób, że w dniu 29 czerwca 2010 roku złożył
wniosek o przyznanie z zakładowego Funduszu Socjalnego Świadczeń
Socjalnych MZA Sp. z o.o. dofinansowania do wczasów, do którego przedłożył
jako autentyczny podrobiony dokument w postaci Faktury VAT Nr […] z dnia 3
lipca 2010 roku, opieczętowanej pieczęcią firmy P.P.H.U. J. W., Pensjonat „V.”
ul. K. 32A, P., który to dokument miał istotne znaczenie dla uzyskania
przedmiotowego świadczenia socjalnego, wprowadzając pokrzywdzonego w
błąd co do faktu uczestnictwa na wczasach we wskazanym miejscu i czasie i
należnego z tego tytułu dofinansowania z MZA Sp. z o.o.,
tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Wraz z aktem oskarżenia prokurator skierował, na podstawie art. 335 § 1 k.p.k.,
wnioski o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i
orzeczenie uzgodnionych z oskarżonymi kar po 6 miesięcy pozbawienia wolności z
3
warunkowym zawieszeniem ich wykonania na okres 3 lat próby oraz nałożenie
obowiązku naprawienia szkody.
Pismem z dnia 21 sierpnia 2014 roku (k. 863 akt o sygn. … 369/14) Sąd
Rejonowy w W., dostrzegając znajdującą się na k. 574 akt informację z Miejskich
Zakładów Autobusowych Sp. z. o.o. z siedzibą w W. z dnia 4 stycznia 2013 roku, z
treści której wynikało, iż M. P. i P. N. zwrócili w całości nienależnie pobrane
świadczenia, wystąpił do prokuratora o rozważenie modyfikacji złożonego w trybie
art. 335 § 1 k.p.k. wniosku wobec obu oskarżonych. Pismem z dnia 26 sierpnia
2014 roku (k. 20 akt o sygn. III K 510/14) oskarżyciel publiczny zmodyfikował złożo-
ne wnioski poprzez wyeliminowanie z nich zapisu o obowiązku naprawienia szkody
w odniesieniu do M. P. i P. N.
Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2014 roku, sygn. akt … 510/14 (k. 31-33), Sąd
Rejonowy w W. uwzględnił złożone przez prokuratora w trybie art. 335 § 1 k.p.k.
wnioski i orzekł:
1. uznał M. P. za winnego popełnienia zarzucanego mu w akcie oskarżenia
czynu stanowiącego występek z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art.
11 § 2 k.k. i za to skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k.
wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;
2. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orze-
czonej wobec oskarżonego M. P. w pkt 1 kary pozbawienia wolności warunkowo
zawiesił na okres 3 (trzech) lat próby;
3. uznał oskarżonego P. N. za winnego popełnienia zarzucanego mu w akcie
oskarżenia czynu stanowiącego występek z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 270 § 1 k.k.
w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art.
11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;
4. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orze-
czonej wobec oskarżonego P. N. w pkt 3 kary warunkowo zawiesił na okres 3
(trzech) lat próby;
5. na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego M. P. do naprawienia
szkody w całości poprzez zapłatę kwoty 2.400 (dwóch tysięcy czterystu) złotych na
rzecz pokrzywdzonego Miejskich Zakładów Autobusowych Sp. z o.o. z siedzibą w
W.;
4
6. na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego P. N. do naprawienia
szkody w całości poprzez zapłatę kwoty 3.150 (trzech tysięcy stu pięćdziesięciu)
złotych na rzecz pokrzywdzonego Miejskich Zakładów Autobusowych Sp. z o.o. z
siedzibą w W.;
7. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił w całości oskarżonych M. P. i P. N.
od zapłaty kosztów sądowych i obciążył nimi Skarb Państwa.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się z
dniem 16 grudnia 2014 roku.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 8 grudnia
2014 r., na korzyść skazanych – w części dotyczącej orzeczenia o karze w zakresie
orzeczonego w pkt 5 i 6 obowiązku naprawienia szkody na rzecz Miejskich
Zakładów Autobusowych Sp. z o.o. z siedzibą w W., wniósł Prokurator Generalny,
który zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie
przepisów prawa procesowego (art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k.),
polegające na zobowiązaniu oskarżonych, z rażącą obrazą przepisu prawa
materialnego art. 46 § 1 k.k. i naruszeniem warunków określonych we wniosku
złożonym przez prokuratora, do naprawienia szkody w całości poprzez zapłatę
przez M. P. kwoty 2.400 złotych oraz przez P. N. kwoty 3.150 złotych na rzecz
pokrzywdzonego - Miejskich Zakładów Autobusowych Sp. z o.o. z siedzibą w W.,
mimo, że szkoda została przez obu oskarżonych naprawiona przed wydaniem
orzeczenia, wniósł w konkluzji „o uchylenie wyroku w zaskarżonej części”.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na korzyść skazanych M. P. i P.
N. jest oczywiście zasadna, co skutkowało jej uwzględnieniem w trybie art. 535 § 5
k.p.k.
Nie ulega bowiem najmniejszych wątpliwości, że zaskarżony wyrok został
wydany z rażącym naruszeniem przepisów prawa karnego procesowego i
materialnego, wskazanych w zarzucie kasacji. W pkt 5 i 6 przedmiotowego wyroku
Sąd Rejonowy zobowiązał oskarżonych do naprawienia w całości szkody na rzecz
pokrzywdzonego - Miejskich Zakładów Autobusowych Sp. z o.o. z siedzibą w W.
mimo uprzedniego uzyskania od oskarżyciela publicznego modyfikacji wniosków
złożonych w trybie art. 335 § 1 k.p.k. poprzez wyeliminowanie z nich zapisu doty-
5
czącego obowiązku naprawienia szkody przez M. P. i P. N., rażąco naruszając tym
samym wskazane w zarzucie kasacji przepisy prawa procesowego. Jest to tym
bardziej zastanawiające, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że przecież modyfikacja
złożonych wniosków przez prokuratora nastąpiła na skutek inicjatywy Sądu
Rejonowego, który przesłał prokuratorowi kopię pisma pokrzywdzonego z dnia
04.01.2013 r., a z którego jednoznacznie wynika, że P. N. i M. P. zwrócili w całości
nienależnie pobrane dofinansowania (odpowiednio w kwocie: 3150 zł i 2400 zł),
wraz z sugestią „zmiany wniosku złożonego w trybie art. 335 k.p.k.”
W sytuacji natomiast, gdyby Sąd Rejonowy - zgodnie z treścią art. 343 § 7
k.p.k. - nie znajdował podstaw do uwzględnienia nawet tak zmodyfikowanego
wniosku prokuratora, złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k., zarówno w zakresie kar
jak i środków karnych, to winien był sprawę rozpoznać na zasadach ogólnych.
Słusznie Prokurator Generalny we wniesionej kasacji wskazuje ponadto, że
zgodnie z art. 46 § 1 k.k. sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej
osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem
szkody w całości lub w części jedynie wówczas, gdy szkoda w chwili orzekania
faktycznie istnieje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2014 roku, sygn.
III KK 54/14, LEX nr 1496293). Taka natomiast sytuacja w omawianej sprawie nie
miała miejsca.
Podzielając zatem zarzuty i wnioski zawarte w kasacji Prokuratora
Generalnego, Sąd Najwyższy uchylił jedynie rozstrzygnięcia zawarte w pkt 5 i 6
zaskarżonego wyroku o obowiązku naprawienia szkody, dotknięte wskazanymi
powyżej uchybieniami, a wydatkami postępowania kasacyjnego – zgodnie z art.
638 k.p.k. – obciążył Skarb Państwa.