Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 28/15
POSTANOWIENIE
Dnia 24 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 24 marca 2015 r.
sprawy J. K. i D. K.,
z powodu kasacji wniesionych przez obrońców skazanych
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 9 września 2014 roku,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w L. z dnia 28 marca 2014 roku,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić obie kasacje jako oczywiście bezzasadne,
2. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adwokata B. K.,
Kancelaria Adwokacka, kwotę 738 zł (siedemset trzydzieści
osiem złotych), w tym 23% VAT, za sporządzenie i wniesienie
kasacji na rzecz skazanego D. K.,
3. zwolnić skazanych od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 28 marca 2014 r., Sąd Okręgowy w L. uznał J. K. i D. K. za
winnych czynu z art. 148 § 1 k.k. i skazał na kary po 15 lat pozbawienia wolności.
Wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 9 września 2014 roku, skazanie to utrzymano
w mocy, uznając apelacje obrońców oskarżonych za oczywiście bezzasadne.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego obrońcy obu skazanych wnieśli kasacje. W
kasacji obrońcy J. K. zarzucono rażące naruszenie przepisów prawa karnego
procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku, a przede wszystkim
art. 433 § 2 k.p.k., art. 457 § 3, art. 410, art. 7, art. 458 k.p.k., na skutek:
2
1. akceptacji oceny materiału dowodowego i konkluzji Sądu Okręgowego w
zakresie ustalenia rodzaju zamiaru skazanego J. K., pomimo iż pozostają one w
sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania,
bowiem nie uwzględniają tego, iż skazanemu przypisano działania w zamiarze
bezpośrednim pozbawienia życia G. S., co pozostaje w sprzeczności z ustalonymi
przez Sąd okolicznościami zajścia wskazującymi, iż J. K. działał z zamiarem
nagłym, pozostając pod ogromnym wpływem emocji związanych z odpieraniem
gwałtownego, zaskakującego, niczym nieuzasadnionego bezpośredniego ataku
pokrzywdzonego na życie i zdrowie skazanego, przy użyciu młotka i innego
niebezpiecznego ostrego narzędzia, przy czym sposób obrony, jej intensywność,
realizowanie jej nawet po ustaniu zagrożenia, zdeterminowane były strachem i
wzburzeniem usprawiedliwionymi okolicznościami zamachu G. S.;
2. akceptacji pominięcia przez Sąd Okręgowy dogłębnej oceny elementów
strony podmiotowej zachowania skazanego i skupienia się tegoż Sądu oraz Sądu
Apelacyjnego zasadniczo na elementach przedmiotowych (stronie wykonawczej) i
przydaniu im znaczenia decydującego, czego wyrazem było wnioskowanie o
zamiarze skazanego wyłącznie na podstawie analizy czynności wykonawczych
skazanych z faktycznym pominięciem zdarzeń poprzedzających rozpoczęcie bicia
pokrzywdzonego, które to zdarzenia spowodowały przecież przestępczą reakcję
skazanych, a także zdeterminowały jej przebieg;
3. nieuwzględnienia, iż żaden z zadanych przez skazanego ciosów nie był
sam w sobie śmiertelny (pomimo niekwestionowanej rozległości spowodowanych
nimi obrażeń), co wskazuje na stosunkowo niewielką, a w każdym razie nie
maksymalną, siłę z jaką ciosy były zadawane, co w konsekwencji winno
doprowadzić do wniosku o braku zamiaru bezpośredniego spowodowania skutku
śmiertelnego, i w konsekwencji uwzględnienia wniosku obrońcy o rozważenie
działania w zamiarze spowodowania jedynie skutku określonego w art. 156 § 1 pkt
2 k.k., a także objęcia skutku śmiertelnego nieumyślnością, tj. art. 156 § 3 k.k.
Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 9 września 2014 r. w części dotyczącej skazanego J. K.
Z kolei obrońca D. K. zarzucił w kasacji rażące naruszenie prawa
procesowego, mogące mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj.:
3
1. art. 433 § 2 k.p.k., art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., polegającą na
podzieleniu dokonanej przez Sąd pierwszej instancji dowolnej oceny dowodów, w
szczególności zaś wyjaśnień oskarżonego J. K. w części dotyczącej sprawstwa
skazanego D. K., podczas gdy rzetelne odniesienie się do zarzutu obrońcy w
powyższym zakresie winno prowadzić do oceny przeciwnej,
2. art. 433 § 2 k.p.k., art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. i art. 366 § 1
k.p.k., poprzez przyjęcie, iż w niniejszej sprawie nie istnieje potrzeba dokonania
oględzin oraz eksperymentu procesowego,
3. art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 424 k.p.k., przez
nienależyte rozważenie i odniesienie się do zarzutów apelacji obrońcy, a w
konsekwencji nienależyte wskazanie czym kierował się Sąd Apelacyjny wydając
zaskarżony wyrok i dlaczego wskazane zarzuty apelacji uznał za niezasadne,
4. art. 433 § 2 k.p.k., art. 457 § 3 k.p.k. w zw. art. 5 § 2 k.p.k., art. 410 k.p.k.
w zw. z art. 192a § 2 k.p.k. w zw. z art. art. 171 § 4 pkt 2 k.p.k oraz art. 6 ust. 113 lit.
d) Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej
w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., przez:
- chybione odniesienie się do zarzutów, naruszenie istoty prawa do obrony i
domniemania niewinności poprzez pominięcie dowodu z ekspertyzy (opinii)
biegłego z zakresu badań poligraficznych,
- niezasadne przyjęcie i zaakceptowanie tezy, iż ustalony przez Sąd
Okręgowy stan faktyczny, a w konsekwencji przyjęcie, iż udział D. K. w
przypisanym mu czynie - wynika z części niesłusznie obdarzonej walorem
wiarygodności materiału i dowodowego, tj. wyjaśnień oskarżonego J. K., podczas
gdy ten niekorzystny dla skazanego dowód w sprawie pozostaje w rażącej
sprzeczności z pozostałą częścią materiału dowodowego, korzystną dla
skazanego, w tym co istotne konsekwentnego w toku całego postępowania
oświadczenia procesowego oskarżonego, w którym nie przyznaje się on do
popełnienia przypisanego mu czynu, a także innych przeprowadzonych dowodów,
- rozstrzygnięcie na niekorzyść skazanego nieusuwalnych wątpliwości co do
treści dowodów,
- brak dostrzeżenia i dążenia do usunięcia wytkniętych w apelacji
oczywistych nieprawidłowości (na kanwie sprzeczności z innymi dowodami oraz
4
wymogami logicznego rozumowania) ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I
Instancji.
W kasacji podniesiono, że wskazane rażące naruszenia prawa popełnione
przez Sąd Apelacyjny w postępowaniu odwoławczym doprowadziły do akceptacji
poczynionych przez Sąd I Instancji niezasadnych i wzajemnie sprzecznych ustaleń
faktycznych oraz do utrzymania w mocy niesprawiedliwego rozstrzygnięcia, co
oznacza naruszenie zasadniczych celów procesu karnego wyrażonych w art. 2 § 1
pkt 1 i 2 oraz § 2 k.p.k.
Z ostrożności procesowej orzeczeniu zarzucono również rażące naruszenie
prawa materialnego, mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 25 § 1 w zw. z art. 25 §
2 oraz 3 k.k., przez przyjęcie, że zachowanie oskarżonego D. K. wyczerpuje
znamiona przestępstwa z art. 148 § 1 k.k., podczas gdy zachowanie to wypełniło
znamiona działania w obronie koniecznej, określonej treścią art. 25 § 1 k.k.,
względnie stanowiło działanie opisane w art. 25 § 2 k.k.
W konkluzji kasacji obrońca D. K. wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego
wyroku Sądu Apelacyjnego i uniewinnienie skazanego, ewentualnie uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu.
W pisemnej odpowiedzi prokurator wniósł o oddalenie obu kasacji jako
oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacje obu obrońców okazały się bezzasadne w stopniu oczywistym.
Zawarte w kasacjach zarzuty naruszenia art. 433 § 2 i art. 457 § 3 k.p.k.
tylko pozornie odnoszą się do postępowania Sądu Apelacyjnego. Treść zarzutów
wskazuje bowiem, że istotą większości zarzutów w obu kasacjach jest próba
zakwestionowania przyjętych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, w tym
postaci zamiaru, z jakim popełniono przypisane skazanym zabójstwo, a powodem
wniesienia kasacji jest niezadowolenie skarżących z wyników poczynionej w
sprawie kontroli odwoławczej. Wszystkie kwestie podniesione w kasacjach były
przedmiotem kontroli odwoławczej, a zatem kasacje zmierzają do powtórnego
zbadania rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego. Ze względu na charakter kasacji, jako
nadzwyczajnego środka zaskarżenia, którego celem jest kontrola postępowania
5
odwoławczego pod kątem jego zgodności z prawem, rozpoznanie niniejszych
kasacji ogranicza się do zbadania, czy kontrola odwoławcza Sądu Apelacyjnego w
zakresie kwestii podniesionych w zarzutach kasacyjnych spełniała kryteria
wynikające z art. 433 § 2 i art. 457 § 3 k.p.k.
I tak, Sąd Apelacyjny poprawnie rozważył zarzuty dotyczące oceny
wyjaśnień J. K. w zakresie współsprawstwa D. K. (zob. s. 5 i n. uzasadnienia
wyroku SA) wspierając swoje stanowisko wnikliwą i przekonującą argumentacją
odnoszącą się do realiów sprawy. Na stronie 7 uzasadnienia wyroku wskazano
przyczyny, dla których niezasadne było przeprowadzenie wobec D. K. badań
poligraficznych, a stanowiska tego Sąd Najwyższy nie może uznać za rażące
naruszenie prawa. W uzasadnieniu wskazano też dlaczego nie mogą być
skuteczne zarzuty dotyczące naruszenia zasady in dubio pro reo, zasady
obiektywizmu czy swobodnej oceny dowodów (s. 3-4 uzasadnienia wyroku SA);
także te rozważania Sądu odwoławczego należy uznać za w pełni poprawne.
Szczególnie wnikliwie Sąd Apelacyjny odniósł się do zarzutów dotyczących
umyślności i postaci zamiaru, jaki towarzyszył działaniom sprawców – na s. 8-10
szczegółowo wskazano powody, dla których zasadne było przyjęcie nagłego
zamiaru pozbawienia życia pokrzywdzonego. Stanowisko to jest poparte
odwołaniem się do okoliczności przedmiotowych, co jest w pełni poprawne; myli się
skarżący twierdząc, jakoby kluczowe dla ustalenia strony podmiotowej
przestępstwa miała być treść wyjaśnień skazanych. Także kwestia nieprzyjęcia
przez Sąd Okręgowy działania w ramach kontratypu obrony koniecznej była
przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego - na s. 10 i n. uzasadnienia wyroku
wskazano powody, dla których nie było to uzasadnione (np. fakt, że w czasie
zadawania ciosów skutkujących zgonem pokrzywdzonego miał on związane ręce);
rozważania te są wnikliwe, poprawne i pełni zasługujące na aprobatę.
Konkludując, w ocenie Sądu Najwyższego kontrola odwoławcza Sądu
Apelacyjnego przeprowadzona w niniejszej sprawie spełniała standardy wynikające
z art. 433 § 2 i art. 457 § 3 k.p.k., a zatem brak podstaw do przyjęcia naruszenia
przywołanych przepisów, co sprawia, że obie kasacje uznać należało za
bezzasadne.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.
6