Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 100/15
POSTANOWIENIE
Dnia 23 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący)
SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
SSN Eugeniusz Wildowicz
w sprawie G. T.
w przedmiocie zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 23 kwietnia 2015 r.,
kasacji Rzecznika Praw Obywatelskich wniesionej na korzyść skazanego
od prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w R.
z dnia 30 stycznia 2014 r.,
p o s t a n o w i ł
1. uchylić zaskarżone postanowienie;
2. kosztami postępowania kasacyjnego obciążyć Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 20 grudnia 2010 r., G. T. został
uznany za winnego popełnienia czynów z art. 278 § 1 k.k. i art. 279 § 1 k.k. i za to
skazany na karę łączną roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną
grzywny w wymiarze 150 stawek dziennych po 10 zł każda stawka. Wykonanie kary
pozbawienia wolności zostało warunkowo zawieszone na okres próby 3 lat, z
oddaniem oskarżonego w tym czasie pod dozór kuratora sądowego.
Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2012 r., Sąd Rejonowy w R., na
podstawie art. 75 § 2 k.k., zarządził – wobec G. T. – wykonanie orzeczonej kary
łącznej roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
2
Postanowieniami Sądu Rejonowego w R. z dnia 26 września 2012 r., z dnia
6 lutego 2013 r. oraz z dnia 16 lipca 2013 r. odraczano skazanemu G. T. wykonanie
orzeczonej wobec niego kary, kolejno na 3 miesiące, następnie od dnia 6 lutego
2013 r. do dnia 26 marca 2013 r. i od dnia 16 lipca 2013 r. do dnia 26 września
2013 r.
W dniu 26 września 2013 r. skazany wystąpił z wnioskiem o warunkowe
zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności – na podstawie art. 152 k.k.w.
Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2013 r., Sąd Rejonowy w R. wstrzymał
wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności do czasu rozpoznania wniosku
skazanego.
Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2014 r., wydanym i ogłoszonym na
posiedzeniu w obecności skazanego, Sąd Rejonowy w R. uwzględnił jego wniosek i
warunkowo zawiesił wykonanie kary pozbawienia wolności na okres próby 3 lat,
oddając jednocześnie skazanego pod dozór kuratora.
Orzeczenie to było wadliwe i zostało wydane z rażącym naruszeniem treści
art. 152 k.k.w., który przewiduje możliwość warunkowego zawieszenia wykonania
kary pozbawienia wolności w postępowaniu wykonawczym, jeżeli wymiar tej kary
nie przekracza 2 lat, a okres odroczenia wynosił co najmniej rok. Wobec G. T. nie
została spełniona druga z przesłanek, albowiem okres odroczenia był krótszy niż
rok.
Sąd Rejonowy w R. dostrzegł swoją pomyłkę, już po wydaniu postanowienia
z dnia 28 stycznia 2014 r. i postanowieniem z dnia 30 stycznia 2014 r., wydanym
na podstawie art. 24 § 1 i 2 k.k.w. uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w R. z
dnia 28 stycznia 2014 r. w przedmiocie zawieszenia wykonania kary łącznej
pozbawienia wolności. W uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd Rejonowy
podniósł, że ujawniła się nowa okoliczność dotycząca obliczenia okresu odroczenia
wykonania kary pozbawienia wolności, która uzasadnia potrzebę uchylenia w/w
postanowienia, co umożliwi odbycie posiedzenia z udziałem stron w tej sprawie i
wydanie nowego rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku skazanego o warunkowe
zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Następnie, postanowieniem z dnia 25 lutego 2014 r., Sąd Rejonowy w R. nie
uwzględnił wniosku skazanego o warunkowe zawieszenie wykonania kary
3
pozbawienia wolności. Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem
Sądu Okręgowego w P. z dnia 9 kwietnia 2014 r.
W związku z powyższym, Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył kasacją,
na korzyść skazanego, postanowienie Sądu Rejonowego w . z dnia 30 stycznia
2014 r., którym uchylono postanowienie Sądu Rejonowego w R. z dnia 28 stycznia
2014 r. w przedmiocie warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności na
podstawie art. 152 k.k.w. Powołując się na treść art. 523 § 1 k.p.k. i art. 531 § 1
k.p.k. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono rażące i mające istotny wpływ na jego
treść naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 24 § 1 k.k.w., poprzez błędne
uznanie, iż stwierdzony po wydaniu orzeczenia, brak przesłanek do stosowania
instytucji przewidzianej w art. 152 § 1 k.k.w. jest ujawnieniem się nowej lub
poprzednio nieznanej okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia, mimo że było to
następstwem braku wyjaśnienia przez Sąd, na etapie orzekania w dniu 28 stycznia
2014 r., czy przesłanki te są spełnione.
Powołując się na przedstawione zarzuty Rzecznik Praw Obywatelskich
wniósł o:
1. wstrzymanie wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w R. z dnia 12
kwietnia 2012 r., o zarządzeniu wykonania kary łącznej roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w W., z dnia 20
grudnia 2010 r.;
2. uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest zasadna, albowiem zaskarżone
orzeczenie zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa, wskazanym w zarzucie
kasacji.
Na wstępie wskazać należy, że o ile przepis art. 24 § 1 k.k.w. daje sądowi
możliwość w każdym czasie uchylenia bądź zmiany postanowienia, jeżeli ujawnią
się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, to
bezspornym jest, że owe nowe lub poprzednio nieznane okoliczności nie mogą
wiązać się z odmienną analizą stanu prawnego. Postanowienie nie może zatem
podlegać reformacji w trybie art. 24 k.k.w. z innych przyczyn, na przykład z powodu
jego wadliwości prawnej, omyłki zaistniałej w postanowieniu lub zmiany stanu
4
prawnego (K. Postulski, Komentarz do art. 24 Kodeksu karnego wykonawczego,
Lex 2014).
Przepis art. 24 § 1 k.k.w. ma zastosowanie wówczas, gdy podstawą
reformacji postanowienia mają być „nowe lub poprzednio nieznane okoliczności
istotne dla rozstrzygnięcia”, a zatem przesłanki natury faktycznej. Podstawą kasacji
mogą być natomiast tylko takie postanowienia, które są dotknięte uchybieniem
prawnym określonym w art. 523 § 1 k.p.k. i gdy postanowienie uchylone lub
zmienione w tym trybie należy do kategorii postanowień kończących postępowanie
(K. Postulski, Komentarz do art. 24 Kodeksu karnego wykonawczego, Lex 2014,
zob. także postanowienie SN z dnia 5 lutego 2003 r., sygn. akt V KK 241/02,
OSNKW 2003, z. 5-6, poz. 49).
W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy w R., usiłując „naprawić” błąd jaki
został popełniony przy wydawaniu postanowienia z dnia 28 stycznia 2014 r., sam
dopuścił się oczywistej obrazy art. 24 § 1 k.k.w., co niewątpliwie miało istotny wpływ
na jego treść w rozumieniu art. 523 § 1 k.p.k.
W tej sytuacji, nawet jeśli, prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w
R. z dnia 28 stycznia 2014 r. zapadło z oczywistą obrazą art. 152 k.k.w., to
niedopuszczalne było jego uchylenie na podstawie art. 24 § 1 k.k.w. W dacie
wydania zaskarżonego kasacją postanowienia była możliwość skorygowania
postanowienia Sądu Rejonowego w R. z dnia 28 stycznia 2014 r. uwzględniającego
wniosek skazanego o warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary
pozbawienia wolności w trybie art. 152 k.k.w., poprzez złożenie zażalenia (art. 152
§ 3 k.k.w.). Jednocześnie rację ma autor kasacji, że po uprawomocnieniu się
postanowienia z dnia 28 stycznia 2014 r. jedynym skutecznym sposobem
wyeliminowania tego orzeczenia z obrotu prawnego byłoby zaskarżenie go kasacją
na niekorzyść w trybie art. 521 k.p.k. Zaniechanie podjęcia tego rodzaju działań
procesowych przez uprawnione podmioty spowodowało, że mimo oczywistej
wadliwości wskazanego orzeczenia z dnia 28 stycznia 2014 r., aktualnie nie może
być ono uchylone w postępowaniu kasacyjnym na niekorzyść skazanego, z uwagi
na upływ sześciomiesięcznego okresu od daty jego uprawomocnienia (art. 524 § 3
k.p.k.).
5
Uchylenie zaskarżonego kasacją postanowienia wydanego na podstawie art.
24 § 1 k.k.w. powoduje, że orzeczenie Sądu Rejonowego w R. z dnia 28 stycznia
2014 r., staje się ponownie wykonalne. W konsekwencji tracą moc orzeczenia w
przedmiocie nieuwzględnienia wniosku skazanego o warunkowe zawieszenie
wykonania kary pozbawienia wolności wydane przez Sąd Rejonowy w R. w dniu 25
lutego 2014 r., oraz Sąd Okręgowy w P. w dniu 9 kwietnia 2014 r., których byt
prawny w występującym układzie procesowym był ściśle związany z faktem
uprzedniego uchylenia postanowienia Sądu Rejonowego w R. z dnia 28 stycznia
2014 r. Należy podkreślić, że wszystkie te orzeczenia dotyczyły możliwości
stosowania w tej sprawie art. 152 k.k.w. i stanowiły reakcję procesową na ten sam
wniosek skazanego o warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej skazanemu
prawomocnie kary pozbawienia wolności. Rozpoznanie tego wniosku
postanowieniem z dnia 28 stycznia 2014 r., którego uchylenie okazało się
nieskuteczne spowodowało, że jego ponowne rozpoznanie w toku postępowania
wykonawczego było niedopuszczalne z uwagi na res iudicata. Jednocześnie,
ponieważ Sąd Najwyższy uznał, że orzeczenie z dnia 30 stycznia 2014 r. należy
do kategorii postanowień korygujących orzeczenie definitywnie zamykające
rozpoznanie danej kwestii i powodujące trwałe skutki w zakresie wykonywania
orzeczonej prawomocnie kary pozbawienia wolności przy zastosowaniu art. 152
k.k.w, a zatem należy do grupy orzeczeń wskazanych w art. 521 k.p.k., to tym
samym opisane powyżej orzeczenia, związane przedmiotem postanowienia z dnia
28 stycznia 2014 r., wydane po dacie zaskarżonego kasacją orzeczenia uznać
należy za pozbawione wykonalności.
Sytuacja procesowa jaka wytworzyła się po wydaniu niniejszego orzeczenia
powoduje, iż bezprzedmiotowym staje się postulowane przez skarżącego
wstrzymanie wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w R. z dnia 12 kwietnia
2012 r. o zarządzeniu wykonania kary, skoro w obrocie prawnym funkcjonuje
postanowienie o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej skazanemu kary
pozbawienia wolności wydane w trybie art. 152 k.k.w., w dniu 28 stycznia 2014 r.
Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Najwyższy na podstawie art.
537 § 2 k.p.k. i art. 535 § 5 k.p.k. orzekł jak w postanowieniu.
6
O kosztach postępowania kasacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z art. 638
k.p.k.