Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Elżbieta Trybulec-Czernek

Protokolant: st. sekr. sąd. Barbara Urmańska

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2013 r. w Gdańsku

sprawy G. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania G. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 31 stycznia 2013 r. nr (...)- (...)

oddala odwołanie

/na oryginale właściwy podpis/

Sygn. akt VIII U 476/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu G. M. przeliczenia podstawy wymiaru emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku. W uzasadnieniu wskazał, że decyzją z dnia 7 kwietnia 1994 roku przyznał ubezpieczonemu emeryturę. Do ustalenia podstawy wymiaru tego świadczenia przyjęto wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu a obliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 157,09%. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony z uwzględnieniem kwot wynagrodzenia uzyskanego w latach 1973 – 1975 jako minimalne nie wypływa na podwyższenie wskaźnika podstawy wymiaru świadczenia. Wskaźnik został wyliczony z uwzględnieniem wynagrodzenia na podstawie legitymacji ubezpieczeniowej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony G. M. wnosząc o jej zmianę poprzez uwzględnienie rzeczywistych zarobków w latach 1973 – 1975 w miejsce przyjętego wynagrodzenia minimalnego. W uzasadnieniu wskazał, iż w tym okresie zatrudniony był w Zakładach (...) w G.. W tym czasie jego wynagrodzenie znacznie przewyższało wynagrodzenie minimalne.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wskazał, iż ubezpieczony nie przedłożył żadnych dokumentów potwierdzających wysokość jego wynagrodzenia w spornym okresie. Załączony do odwołania angaż nie jest dowodem dla pozwanego z uwagi na fakt, że nie zachowały się dane dotyczące liczby godzin jaką pracownik faktycznie przepracował.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

G. M., urodzony (...), od dnia 1 lutego 1997 roku ma przyznane prawo do emerytury.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 9 grudnia 1955 roku do dnia 28 lutego 1986 roku G. M. zatrudniony był w Zakładach (...) w G.. W tym czasie zatrudniony był na stanowiskach tokarza, montera klimatyzacji i chłodnictwa oraz kontrolera jakości produkcji.

/dowody: świadectwo pracy koperta k. 24/

W latach 1973 – 1975 ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku montera klimatyzacji i chłodnictwa w systemie akordowym. Zaszeregowany był do VIII grupy wynagrodzenia. Na miesięczne wynagrodzenie ubezpieczonego składało się: ilość przepracowanych przez niego godzin pomnożona przez stawkę godzinową, dodatek za pracę w nocy, dodatek za dyżury, wynagrodzenie za wykonywanie prób wodnych i rozruchów oraz dodatek stażowy. Każdy z pracowników przepracowywał różną ilość godzin.

/dowody: świadectwo pracy koperta k. 24; częściowo zeznania świadka G. K. 00:03:09 – 00:15:52 płyta CD k. 47; częściowo dowód z przesłuchania ubezpieczonego 00:16:49 – 00:31:10 płyta CD k. 47/

W dniu 22 stycznia 2013 roku ubezpieczony G. M. złożył wniosek o przeliczenie wysokości emerytury poprzez uwzględnienie rzeczywistych zarobków w miejsce wynagrodzenia minimalnego za lata 1873 – 1975.

Decyzją z dnia 31 stycznia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu G. M. przeliczenia podstawy wymiaru emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku.

/okoliczności bezsporne/

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach ubezpieczeniowych ZUS i aktach osobowych ubezpieczonego z Zakładu (...) w G., bowiem żadna ze stron postępowania nie kwestionowała ich rzetelności i autentyczności. Sąd ponadto oparł się na zeznaniach świadka G. B. oraz zeznaniach ubezpieczonego przesłuchanego w charakterze strony. Wskazać jednakże należy, iż Sąd dał im wiarę jedynie w części w jakiej znalazły one odzwierciedlenie w ustalonym przez Sąd stanie faktycznym. W szczególności Sąd nie dał wiary ich zeznaniom w części w jakiej stwierdzili oni, iż ich wynagrodzenie w latach 1973 – 1975 było jednakowej wysokości. Wskazać należy, że ich zeznania w tej części są wewnętrznie sprzeczne z pozostałymi złożonymi przez nich zeznaniami. Zeznali bowiem, że wynagrodzenie było uzależnione od ilości przepracowanych przez nich godzin jak również od ilości dyżurów nocnych i innych czynności, w których brali udział. Jednocześnie przyznali, że ilość przepracowanych godzin przez poszczególnych pracowników była zbliżona jednakże nie była jednakowa. Co więcej zeznali że nie było żadnych dodatków podczas gdy w dalszych zeznaniach stwierdzili, że te dodatki były, co potwierdza np. świadectwo pracy ubezpieczonego, gdzie wskazane jest, iż otrzymywał on dodatek stażowy. Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, że wynagrodzenie ubezpieczonego nie mogło być w tej samej wysokości, co wynagrodzenie świadka G. K., albowiem przepracowywali oni różną ilość godzin w miesiącu, pełnili różną ilość dyżurów czy wreszcie legitymowali się różnym stażem pracy. Co więcej świadek G. K. otrzymywał również dodatek za pełnienie funkcji brygadzisty. Dla oceny wiarygodności ich zeznań w części odnoszącej się do wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego znaczenie miał również fakt zadawania przez pełnomocnika ubezpieczonego pytań wprost sugerujących odpowiedź jakiej mieli udzielać. W pozostałym zaś zakresie Sąd dał wiarę ich zeznaniom jako spójnym, logicznym i zgodnym z dokumentacją, której Sąd dał wiarę w całości.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie ubezpieczonego G. M. jako niezasadne nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty, - a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W myśl art. 15 w/w ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Ubezpieczony w przedmiotowej sprawie domagał się przy wyliczaniu wysokości należnej mu emerytury uwzględnienie rzeczywiście otrzymywanego wynagrodzenia w latach 1973 – 1975 z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) w G.. W tym względzie wskazać należy, iż ciężar dowodu wykazania wysokości zarobków w wysokości przekraczającej minimalne wynagrodzenie za okresy, które winny być zdaniem strony skarżącej, uwzględnione do podstawy wymiaru emerytury, obciążał ubezpieczonego, zgodnie z przepisem art. 232 k.p.c. w związku z art. 116 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazać również trzeba, iż zgodnie z przepisami § 20 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty są dla pracowników – zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Dodać przy tym należy, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w postępowaniu sądowym nie obowiązuje ograniczenie co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określane w § 20 cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 – sygn. akt II UKN 186/97, OSN – 1998/11/342). Podkreślić jednak należy, iż w sprawach emerytalno – rentowych wyliczenie wysokości świadczenia może nastąpić jedynie na podstawie zarobków faktycznie otrzymanych i to tych, od których istniał obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie społeczne, co wynika jednoznacznie z treści art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zasada obliczania świadczeń w oparciu o rzeczywiste zarobki nie może zostać zastąpiona domniemaniem wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym.

Na okoliczność wysokości zarobków osiąganych przez ubezpieczonego w spornych latach Sąd dopuścił dowód z akt osobowych ubezpieczonego jak również dowód z zeznań świadków. Jednocześnie Sąd zważył, iż zgodnie z informacją przekazaną przez (...) S.A. w G. nie zachowała się dokumentacja płacowa ubezpieczonego za lata 1973 – 1975.

Przechodząc to meritum przede wszystkim zwrócić należy uwagę na fakt, że sam ubezpieczony nie potrafił podać dokładnej wysokości osiąganych dochodów, od których odprowadzone były składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Sąd nie był również w stanie ustalić takiego wynagrodzenia na podstawie zeznań świadka G. K. jak również na podstawie zeznań złożonych przez ubezpieczonego przesłuchanego w charakterze strony. Z zeznań tych jednoznacznie wynika, iż wysokość wynagrodzenia ustalana była na podstawie ilości przepracowanych przez każdego pracownika godzin, które były mnożone przez stawkę godzinową. Co więcej za pracę w godzinach nocnych czy też w niedzielę i święta przysługiwały dodatki w nieznanej Sądowi wysokości. Do wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego były również doliczane dodatki z tytułu uczestniczenia w dyżurach, próbach wodnych czy też rozruchach maszyn, które również odbywały się nieregularnie. Wreszcie każdemu pracownikowi przysługiwał dodatek stażowy. Sąd uznał zatem, iż taka ilość dodatków oraz fakt ustalania wynagrodzenia w oparciu o ilość przepracowanych przez ubezpieczonego godzin uniemożliwia przyjęcie, że ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie w takiej samej wysokości, co jego przełożony świadek G. K., któremu przysługiwał również dodatek z tytułu pełnienia funkcji brygadzisty. Sąd zważył, że samo zaszeregowanie ubezpieczonego do określonej grupy wynagrodzenia jest zatem niewystarczające albowiem nie sposób ustalić ilości przepracowanych przez niego godzin, która to ilość była różna w poszczególnych miesiącach.

Podkreślić należy, iż oprócz przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów nie przedłożył on na okoliczność osiąganych dochodów jakichkolwiek innych dowodów, na podstawie których Sąd byłby w stanie ustalić wysokość otrzymywanego przez ubezpieczonego wynagrodzenia. Przypomnieć w tym miejscu należy, że w odniesieniu do spornego okresu nie zachowała się również dokumentacja płacowa ubezpieczonego i brak jest jakichkolwiek innych dokumentów, na podstawie których można by ustalić wysokość otrzymywanego przez niego wynagrodzenia.

Raz jeszcze w tym miejscu należy podkreślić, że to na ubezpieczonym spoczywa obowiązek przedłożenia w organie rentowym dokumentów niezbędnych nie tylko do przyznania prawa do świadczenia, ale również mających wpływ na jego wysokość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 r. II UKN 297/00 Lex48122).

Wykrycie prawdy przez sąd ogranicza się w zasadzie do przeprowadzenia dowodów zgłoszonych przez strony, bowiem na nich spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.), zasada prawdy materialnej nie może bowiem przekreślać kontradyktoryjności procesu, gdyż – ciężar wskazania niezbędnych dowodów spoczywa przede wszystkim na stronach procesowych. Działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu niewskazanego przez stronę jest po uchyleniu art. 3 § 2 k.p.c. dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 grudnia 2010 r. w sprawie I BU 8/10, Lex nr 785642).

Podobne stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 28 czerwca 2001 r. zapadłym w sprawie o sygn. akt III AUa 2588/00, w wyroku z dnia 23 października 2001 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 377/01 oraz w wyroku z dnia z dnia 12 grudnia 2000 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1540/00. Zaś Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w pełni pogląd zaprezentowany przez Sąd Najwyższy oraz Sąd Apelacyjny w cytowanych wyżej wyrokach.

Reasumując Sąd uznał, że wysokość emerytury wnioskodawcy została ustalona prawidłowo w związku z czym odwołanie jako niezasadne należało na mocy cytowanych wyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sędzia SR del. do SO Elżbieta Trybulec – Czernek