Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 czerwca 2015r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Andrzej Jastrzębski (spr.)

Sędziowie SO: Wanda Dumanowska, Mariola Watemborska

Protokolant: sekr. sądowy Kamila Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2015 r., w S.

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej w G.

z udziałem M. R.

o stwierdzenie nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie

na skutek apelacji obu stron od postanowienia Sądu Rejonowego wL.

z dnia 16 grudnia 2014 r. sygn. akt VI Ns 140/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 1 w ten sposób, że ustalić datę zasiedzenia służebności przesyłu na dzień 5 grudnia 2010 roku,

2.  oddalić apelację uczestniczki postępowania w pozostałym zakresie,

3.  uchylić zaskarżone postanowienie w punkcie 2 co do stwierdzenia zasiedzenia służebności przesyłu linii średniego napięcia znajdującej się na działce (...) i w tym zakresie sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w L. do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 257/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca (...) w G. wniósł o stwierdzenie z dniem 25 grudnia 2008 r. zasiedzenia służebności przesyłu wobec linii wysokiego napięcia 110 kV, obciążającej nieruchomości uczestniczki postępowania M. R., położone w miejscowości T., składające się z działek ewidencyjnych o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy wL.prowadzi księgę wieczystą o nr (...), działki nr (...) dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), a także położonej w miejscowości N. działki o nr ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającej na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej, poprzez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację znajdujących się na nich urządzeń elektroenergetycznych – słupów energetycznych oraz linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV relacji B.-O. oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną, w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonania niezbędnych robót związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych, w szczególności wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej sprzętem, w tym także ciężkim.

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca podniósł, że na nieruchomości uczestniczki postępowania znajdują się urządzenia elektroenergetyczne należące do przedsiębiorstwa przesyłowego, tj. fragment linii wysokiego napięcia 110 kV relacji B. – O., która wybudowana została w roku 1988. Wnioskodawca podniósł, że w dacie 25 grudnia 2008 r. z pewnością na nieruchomości uczestniczki postępowania istniała w/w linia, która od tego czasu była permanentnie eksploatowana. W rezultacie - zdaniem wnioskodawcy – z dniem 25 grudnia 2008 r. nabył on przez zasiedzenie służebność przesyłu w/w linii. Ponadto podniósł, że od chwili posadowienia i modernizacji linii, nieprzerwanie z niej korzysta będąc posiadaczem samoistnym w dobrej wierze.

Pismem z dnia 5 lipca 2013 r. wnioskodawca rozszerzył przedmiotowy zakres wniosku domagając się stwierdzenia z dniem 25 marca 1988 r. zasiedzenia służebności przesyłu linii średniego napięcia 15 kV obciążającą nieruchomości uczestniczki postępowania M. R., położoną w miejscowości N., składającej się z działki ewidencyjnej o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą o nr (...), polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację znajdujących się na niej urządzeń elektroenergetycznych – słupów energetycznych oraz linii elektroenergetycznej średniego napięcia 15 kV oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną, w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonania niezbędnych robót związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych, w szczególności wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej sprzętem, w tym także ciężkim. Wnioskodawca podniósł, że urządzenia przesyłowe linii średniego napięcia na w/w nieruchomości zostały posadowione w latach 70-tych. W roku 1978 przeprowadzono remont tej linii.

Uczestniczka postępowania M. R. wniosła o oddalenie wniosku wskazując, że wnioskodawca co najwyżej udowodnił poprzez dołączone do wniosku dokumenty, że linia wysokiego napięcia posadowiona na jej nieruchomościach została wybudowana w roku 1988 (protokół odbioru z 28 września 1988 r.). Nadto wskazała, że w roku 1988 nieruchomości obecnie stanowiące jej własność, stanowiły własność Skarbu Państwa, w rezultacie wnioskodawca był w posiadaniu przedmiotowej służebności w złej wierze co najwyżej 24 lata. Zdaniem uczestniczki postępowania nie została spełniona przesłanka 30-letniego okresu posiadania przedmiotowej służebności przez wnioskodawcę.

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w L. VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w B. stwierdził, że wnioskodawca (...) S.A. w G. nabył z dniem 1 lutego 2009 roku przez zasiedzenie służebność przesyłu wobec linii wysokiego napięcia 110 kV obciążającą nieruchomości stanowiące własność M. R. położone w:

a)  T., składającej się między innymi z działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w L. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o nr (...)

b)  T., składającej się między innymi z działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w L. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o nr (...)

c)  T., składającej się między innymi z działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w L. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o nr (...)

d)  N., składającej się między innymi z działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w L. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o nr (...)

polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację znajdujących się na niej urządzeń elektroenergetycznych wysokiego napięcia 110 kV relacji B. - O. oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną, w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonania niezbędnych robót związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych, w szczególności wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej sprzętem, w tym także ciężkim, w przebiegu służebności ustalonej zgodnie z opinią biegłego sądowego P. J. sporządzoną w dniu 15 kwietnia 2014 roku, zawartej na kartach 247-249 akt sprawy, która to opinia stanowi integralną część niniejszego postanowienia (punkt 1 sentencji). Nadto oddalił wniosek w pozostałym zakresie, a mianowicie co do stwierdzenia zasiedzenia służebności przesyłu wobec linii średniego napięcia 15 kV znajdującej się na działce ewidencyjnej nr (...), dla której Sąd Rejonowy w L. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) oraz co do stwierdzenia zasiedzenia służebności przesyłu wobec linii wysokiego napięcia 110 kV znajdującej się na działce ewidencyjnej nr (...), dla której Sąd Rejonowy w L. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w B. prowadzi księgę wieczystą o nr (...)(punkt 2 sentencji). Wreszcie Sąd I instancji ustalił, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (punkt 3 sentencji).

Przedmiotowe orzeczenie zostało oparte na następujących ustaleniach. Właścicielem nieruchomości gruntowych położonych w miejscowości T. składających się z działek gruntu o numerach ewidencyjnych (...) (księga wieczysta o nr (...)), (...) (księga wieczysta o nr (...)), działki nr (...) (księga wieczysta o nr (...)), nr (...) (księga wieczysta o nr (...)), a także położonej w miejscowości N. o nr ewidencyjnym (...) (księga wieczysta o nr (...)) jest uczestniczka postępowania M. R.. Wnioskodawczyni nabyła przedmiotowe nieruchomości od Skarbu Państwa, który był ich uprzednim właścicielem. Na w/w działkach z wyjątkiem działki (...) znajduje się fragment napowietrznej linii wysokiego napięcia 110 kV relacji B. – O.. Linia ta została posadowiona w roku 1988. W dniu 28 września 1988 r. nastąpił odbiór robót geodezyjno – kartograficznych związanych z posadowieniem linii. Prace te były poprzedzone wydaniem decyzji lokalizacyjnej dla przedmiotowej inwestycji oraz decyzji z dnia 13 stycznia 1987 r. w przedmiocie wydania pozwolenie na budowę linii. Wiosną 1989 r. pod linią posadzono drzewa.

Uczestniczka postępowania nie jest właścicielką nieruchomości - działki o numerze ewidencyjnym (...), dla której według treści wniosku prowadzona jest księga wieczysta o nr(...)

Od 28 grudnia 1988 r. linia była co najmniej raz w roku monitorowana przez pracowników poprzednika prawnego wnioskodawcy. W roku 1988 linia liczyła 66 słupów.

Na działce nr (...) znajdują się dwa słupy kratowane w/w linii, zaś na działkach (...) po jednym słupie kratowanym.

Na działce ewidencyjnej (...) znajdują się urządzenia przesyłowe linii średniego napięcia 15 kV, która była remontowana w roku 1978.

(...) S.A. w G. Oddział w S. jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S., który został wyodrębniony organizacyjnie zarządzeniem Naczelnego Dyrektora Zakładów (...) w B. z dnia 10 maja 1978 r., zaś zarządzeniem nr(...) Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 r. w sprawie podziału niektórych przedsiębiorstw zgrupowanych we Wspólnocie (...) i (...) B. utworzono w związku z podziałem Północnego O. Energetycznego w B. - Zakład (...) z siedzibą w S.. Przedmiotem działania wydzielonego w ten sposób Zakładu (...) w S. było między innymi zarządzanie wspólną siecią elektryczną oraz wykonywanie w ustalonym zakresie remontów urządzeń elektroenergetycznych i zabiegów profilaktycznych sieci.

Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu nr (...)/O./(...) z dnia 9 lipca 1993 r. dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S. i przekształcono je w jednoosobową spółkę z udziałem Skarbu Państwa, następnie 12 lipca 1993 r. przedsiębiorstwo to zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa działającą pod firmą Zakład (...) S.A. W roku 2004 spółka ta została przekształcona na spółkę akcyjną pod firmą (...) S.A., która następnie zmieniła firmę na (...) S.A., a następnie (...) S.A. w G..

Analizując ustalone w sprawie okoliczności przez pryzmat art. 145 k.c., art. 292 k.c., art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c., Sąd I instancji stanął na stanowisku, że wniosek zasługiwał na uwzględnienie w zakresie zasiedzenia służebności przesyłu linii wysokiego napięcia 110 kV, której urządzenia przesyłowe znajdują się na działkach ewidencyjnych o numerach (...) stanowiących własność uczestniczki postępowania. Nie zasługiwał natomiast na uwzględnienie w zakresie linii średniego napięcia 15 kV, której urządzenia przesyłowe znajdują się na działce o nr (...) oraz w zakresie linii wysokiego napięcia 110 kV, której urządzenia przesyłowe zlokalizowane są na działce o nr (...), której właścicielem nie jest uczestniczka postępowania.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostawał fakt, że linia wysokiego napięcia 110 kV istniała na nieruchomości uczestniczki postępowania w dniu 28 września 1988 r. Protokół odbioru robót, decyzja lokalizacyjna, decyzja pozwolenie na budowę oraz ogólna charakterystyka linii, a także projekt modernizacji linii, protokół sprawdzenia technicznego urządzeń oraz informacja o terenie, wreszcie zeznania świadka D. R., w sposób nie budzący wątpliwości wskazywały tę datę, jako datę posadowienia linii wysokiego napięcia. Tym niemniej mając na uwadze zeznania świadka D. R., Sąd I instancji zauważył, że wnioskodawca nie przedstawił dokumentu w postaci protokołu technicznego odbioru linii i przekazania jej przez wykonawcę - przedsiębiorstwu przesyłowemu. Wobec braku powyższych dokumentów w materiale dowodowym Sąd uznał, że linia wysokiego napięcia była eksploatowana od co najmniej 1 lutego 1989 r., tj. po upływie czterech miesięcy od odbioru robót geodezyjno - kartograficznych (protokół z dnia 28 września 1988 r.). W tym zakresie Sąd miał na uwadze dokument w postaci uwag specjalnych personelu eksploatacyjnego (k. 59), z którego wynika, że w roku 1989 wiosną pod linią posadzono las. Mając zaś na uwadze zasady doświadczenia życiowego zauważył, że nasadzenie drzew mogło nastąpić po ostatecznym oddaniu do eksploatacji linii i stanowiło niejako czynność estetyczną związaną z zagospodarowaniem przyrodniczym terenu pod linią.

Sąd zauważył, że przywołane przez wnioskodawcę okoliczności jednoznacznie wykluczają możliwość nabycia przez niego służebności przesyłu co do linii średniego napięcia. W roku 1988 instytucja ta nie istniała w polskim prawie. Opisany stan faktyczny mógłby wprawdzie wskazywać na wykonywanie przez wnioskodawcę i jego poprzedników prawnych - w tym okresie - służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, jednakże wobec jednoznacznego sformułowania żądania (stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu), Sąd nie był uprawniony do rozpoznania sprawy pod kątem spełniania przesłanek tej odrębnej instytucji. Skoro więc wnioskodawca nie domagał się stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, co do linii średniego napięcia na nieruchomości uczestniczki postępowania - działce nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...), orzekanie w tym przedmiocie było niedopuszczalne.

W zakresie linii wysokiego napięcia 110 kV Sąd wskazał, że urządzenia przesyłowe, stanowiące własność najpierw Skarbu Państwa, a następnie Zakładu (...) w S. (poprzednika prawnego wnioskodawcy) zostały wybudowane na gruncie stanowiącym własność obecnie uczestnika postępowania, a wcześniej Skarbu Państwa w 1988 roku i co najmniej od 1 lutego 1989 roku były w sposób nieskrępowany wykorzystywane zgodnie z ich przeznaczeniem. Stąd też bieg terminu zasiedzenia służebności, w zakresie określonym we wniosku, rozpoczął się z dniem 1 lutego 1989 roku, bowiem z tą datą urządzenia elektroenergetyczne na nieruchomości uczestniczki postępowania już niewątpliwie istniały i były eksploatowane.

Sąd I instancji mając na uwadze utratę mocy przez art. 128 k.c., wyrażający zasadę jednolitego funduszu własności państwowej, stwierdził, że z dniem 1 lutego 1989 roku poprzednik prawny wnioskodawcy, będący bezsprzecznie przedsiębiorstwem państwowym, zyskał możliwość nabywania dla siebie własności nieruchomości i innych praw rzeczowych. W rezultacie dopiero po 1 lutego 1989 roku mógł wykonywać posiadanie w zakresie odpowiadającym treści służebności dla siebie, we własnym imieniu.

W ocenie Sądu na gruncie przedmiotowej sprawy została spełniona także przesłanka upływu czasu posiadania wymaganego do stwierdzenia zasiedzenia, bowiem w ocenie Sądu poprzednik prawny wnioskodawcy - Skarb Państwa był posiadaczem służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu w dobrej wierze przez okres 20 lat. Sąd miał przy tym na względzie fakt, iż urządzenia przesyłowe, stanowiące własność najpierw Skarbu Państwa, a następnie Zakładu (...) w S. (poprzednika prawnego wnioskodawcy) zostały wybudowane na gruncie stanowiącym wówczas własność Skarbu Państwa. Jednocześnie poprzednicy prawni wnioskodawcy wielokrotnie w okresie trwania posiadania wchodzili na nieruchomość uczestniczki postępowania i wykonywali stosowne prace remontowe na linii, usuwali awarie, kontrolowali co najmniej raz w roku stan tej linii. Uczestniczka postępowania dopiero we wrześniu 2012 roku sprzeciwiła się wejściu na jej nieruchomość pracownikom wnioskodawcy, by usunęli oni awarię linii, zatem już po nabyciu przez wnioskodawcę służebności przesyłu.

W świetle powyższego Sąd Rejonowy stwierdził, że nabycie w drodze zasiedzenia służebności przesyłu w zakresie linii wysokiego napięcia 110 kV, na rzecz wnioskodawcy, nastąpiło z dniem 1 lutego 2009 roku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Wnioskodawca zaskarżył powyższe postanowienie apelacją, w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2 sentencji, domagając się jego zmiany poprzez stwierdzenie, że nabył z dniem 1 października 2010 roku przez zasiedzenie służebność przesyłu obciążającą nieruchomość położoną w N., stanowiącą działkę nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr(...), ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto wniósł o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Skarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie:

⚫

art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego oraz niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy;

⚫

art. 610 § 1 k.p.c. w zw. z art. 670 § 1 k.p.c. i art. 677 § 1 k.p.c., poprzez niewystarczające działanie przez Sąd z urzędu, mające na celu ustalenie, czy nastąpiły przesłanki do stwierdzenia zasiedzenia służebności;

⚫

art. 1 pkt 34 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny, wykreślającego art. 177 k.c., poprzez jego niezastosowanie i ustalenie, że w niniejszej sprawie należało stwierdzić zasiedzenie służebności gruntowej z dniem 25 marca 1988 r.;

⚫

art. 172 § 1 k.c. oraz art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c., poprzez uznanie, że wnioskodawca nie nabył przez zasiedzenie służebności przesyłu.

Uczestniczka postępowania M. R. zaskarżyła powyższe postanowienie apelacją, domagając się jego zmiany, poprzez oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności w całości, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto wniosła o zasądzenie na swoja rzecz zwrotu kosztów postepowania za obie instancje. Skarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

⚫

niezgodność ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez ustalenie, że została spełniona przesłanka upływu czasu koniecznego do zasiedzenia;

⚫

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego i przyjęcie dobrej wiary po stronie poprzednika prawnego wnioskodawcy;

⚫

art. 176 k.c., art. 128 k.c. art. 2 ust. 1 i 2 u.zm.g.g., poprzez przyjęcie, że wnioskodawcy przysługuje prawo zaliczenia okresu samoistnego posiadania Skarbu Państwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia stanu faktycznego stanowiące podstawę wydania zaskarżonego wyroku i wyciągnięte na ich podstawie wnioski nie były do końca prawidłowe.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do apelacji uczestniczki postępowania M. R., która kwestionowała zasadność orzeczenia Sądu I instancji w zakresie, w jakim uwzględniało ono wniosek (...) S.A. z siedzibą w G. o stwierdzenie zasiedzenia.

Wyjaśnienia wymaga kwestia statusu prawnego poprzedników prawnych wnioskodawcy (...) S.A. w G. oraz dopuszczalności zaliczenia okresu korzystania przez nich ze spornej służebności do okresu posiadania tejże służebności przez wskazaną spółkę.

Po II wojnie światowej na obszarze państwa polskiego działało kilkanaście zarządów przemysłowych zajmujących się energetyką, które z dniem 1 stycznia 1947 roku zostały przekształcone w przedsiębiorstwa państwowe. Każde z nich odpowiadało za kwestie związane z energetyką w danym okręgu. W dniu 10 maja 1978 roku z części Przedsiębiorstwa Państwowego Zakłady (...) w B. utworzony został, działający według zasad wewnętrznego pełnego rozrachunku gospodarczego podmiot pod nazwą Zakład (...) w S.. Na mocy zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 roku, z dniem 31 grudnia 1988 roku Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w B. uległo podziałowi, wskutek którego powstało m.in. Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) z siedzibą w S.. Zarządzeniem nr (...)/O. (...) Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku oraz na podstawie aktu notarialnego - aktu przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa - z dniem 12 lipca 1993 roku Zakład (...) w S. został przekształcony w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa - pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.. Zgodnie z § 3 ust. 1 zarządzenia nr (...)/O./(...) Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku, na nowoutworzoną spółkę przeszły wszelkie prawa i obowiązki, jakie przysługiwały Zakładowi (...) w S. (z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) SA w W.). Innymi słowy owa spółka wstąpiła we wszystkie stosunki prawne i faktyczne, których stroną był Zakład (...) w S. – w tym również w te, wynikające z faktu korzystania z sieci energetycznej przechodzącej przez nieruchomości należące obecnie uczestniczki postepowania. Kolejne przekształcenia w/w spółki - połączenie z (...) S.A. w G. ( (...) S.A. w G.), a dalej zmiana nazwy na (...) S.A. w G. doprowadziły do ostatecznego przejścia opisanych wyżej uprawnień na wnioskodawcę.

W świetle powyższego Sąd II instancji w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji dotyczące następstwa prawnego wnioskodawcy i jego poprzedników, w tym Przedsiębiorstwa Państwowego Zakład (...) w S.. Co wymaga podkreślenia, kwestia ta była w ostatnim czasie wielokrotnie badana przez Sąd Okręgowy w S., na kanwie analogicznych spraw z udziałem (...) S.A. w G. o stwierdzenie zasiedzenia służebności.

W rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości fakt, iż w 1988 roku, tj. w okresie, kiedy na należących obecnie do uczestniczki postępowania nieruchomościach, w postaci działek o nr ewidencyjnych (...) (księga wieczysta o nr (...)), (...) (księga wieczysta o nr (...)), (...)(księga wieczysta o nr (...)), (...) (księga wieczysta o nr (...)), powstały elementy linii elektroenergetycznej 110 kV, działki te stanowiły własność Skarbu Państwa. Skarb Państwa był również – zgodnie z wynikającą z art. 128 k.c. zasadą jednolitości mienia państwowego - właścicielem powstającej wówczas sieci wysokiego napięcia, którą w jego imieniu administrowało Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady (...) w B., a następnie od 31 grudnia 1988 roku Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) z siedzibą w S..

Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, zniesiona została zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność. Zmiana art. 128 k.c. dokonana tą ustawą nie spowodowała jednak przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym - z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych - uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie tej ustawy. Dopiero jednak na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, prawo zarządu istniejące w dniu 5 grudnia 1990 roku po stronie państwowych osób prawnych w stosunku do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa przekształciło się więc z mocy prawa z tym dniem w prawo użytkowania wieczystego w rozumieniu kodeksu cywilnego, natomiast w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali - w prawo własności (uchwała składu siedmiu sędziów - zasada prawna - Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 38/91, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1990 r. (...) 13/90 – za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex).

Gdy zarówno właścicielem nieruchomości obciążonej, jak i posiadaczem służebności gruntowej oraz właścicielem nieruchomości władnącej był Skarb Państwa, nie mogło w ogóle dojść do zasiedzenia służebności przesyłu, gdyż właściciel nie może nabyć przez zasiedzenie służebności gruntowej na nieruchomości stanowiącej jego własność. W okresie obowiązywania art. 128 k.c., wyrażającego konstrukcję jednolitej własności państwowej, zasiedzenie własności przez przedsiębiorstwo państwowe na swoją rzecz, także w odniesieniu do działek stanowiących własność osób fizycznych, było niedopuszczalne. Bieg terminu zasiedzenia służebności polegającej na korzystaniu z linii przesyłowej znajdującej się w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego, przebiegającej po działce stanowiącej własność Skarbu Państwa, będącej w zarządzie innej państwowej osoby prawnej, nie mógł się rozpocząć przed dniem 5 grudnia 1990 roku (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2014 r., II CSK 551/13 – za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex).

Skutkiem powyższego było przekształcenie z dniem 5 grudnia 1990 roku przysługującego Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) z siedzibą w S. prawa zarządu w odniesieniu do urządzeń energetycznych, w tym elementów opisanej wyżej linii elektroenergetycznej 110 kV, w prawo własności. Z tą datą rozpoczął swój bieg termin zasiedzenia służebności, który płynął niezależnie od faktu, iż w kolejnych latach sporne działki zmieniały właścicieli, a Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) z siedzibą w S. zmieniało swoją formę prawną. Nie budzi przy tym wątpliwości fakt, iż w posiadanie służebności poprzednik prawny wnioskodawcy wszedł, będąc w dobrej wierze, co skutkowało możliwością zastosowania regulacji z art. 176 § 1 zd. pierwsze k.c.

Podkreślić wypada, że będąca przedmiotem rozważań w niniejszej sprawie linia elektroenergetyczna 110 kV była użytkowana co najmniej od 1 lutego 1989 roku. Bezsporny pozostaje fakt, iż przez cały omawiany okres, wnioskodawca i jego poprzednicy prawni, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w sposób stały, samoistny i nieprzerwany, korzystali opisanych wyżej, a należących obecnie do uczestniczki postępowania nieruchomości, za pośrednictwem znajdującej się na nich infrastruktury przesyłowej.

Art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny, znowelizował dotychczasowy przepis art. 172 k.c., wprowadzając 20–letni (dobra wiara) i 30–letni (zła wiara) termin zasiedzenia. W pełni uzasadnionym było więc w realiach rozpoznawanej sprawy - zważywszy na fakt, iż nabycie posiadania służebności przez poprzednika prawnego wnioskodawcy nastąpiło w dobrej wierze - zastosowanie 20–letniego okresu zasiedzenia. W konsekwencji, bieg terminu zasiedzenia, służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu, rozpoczął się w dniu 5 grudnia 1990 roku i upłynął w dniu 5 grudnia 2010 roku.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie 1 sentencji w ten sposób, że ustalił datę zasiedzenia służebności przesyłu na dzień 5 grudnia 2010 roku (punkt 1 sentencji).

Na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., Sąd oddalił apelację uczestniczki postepowania w pozostałym zakresie (punkt 2 sentencji).

Odnosząc się do apelacji wnioskodawcy należy stwierdzić, że jest ona w uzasadniona.

Oddalając wniosek (...) S.A. z siedzibą w G. w zakresie, w jakim dotyczył linii średniego napięcia 15 kV, Sąd I instancji stwierdził, że wnioskodawca domagał się w nim stwierdzenia zasiedzenia służebności przesyłu z dniem 25 marca 1988 roku, a wówczas ta instytucja w polskim prawie jeszcze nie funkcjonowała. Uznał przy tym, że przez wzgląd na związanie żądaniem wnioskodawcy, nie jest uprawniony do rozpoznania owego żądanie przez pryzmat obowiązujących w tym czasie przepisów regulujących zasiedzenie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, jako że jest to odrębna konstrukcja prawna.

Stanowisko swoje sąd I instancji oparł między innymi na treści poglądu Sądu Najwyższego wyrażonym w uzasadnieniu postanowienia z dnia 5 lipca 2012 roku wydanego w sprawie IV CSK 606/11 (za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex), uznając, że zakres niezwiązania sądu żądaniem w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia nie obejmuje możliwości orzekania o innym przedmiocie, ani o innym prawie, które nie było przedmiotem żądania.

Jednakże sądowi I instancji uszło uwadze, że w tym samym postanowieniu Sąd Najwyższy rozważając kwestię niezwiązania sądu żądaniem w postepowaniu o stwierdzenie zasiedzenia wskazał, że dotyczy ono możliwości określenia innego nabywcy, innej daty nabycia ewentualnie innego ograniczonego przedmiotowo zakresu nabycia.

W ocenie sądu II instancji rozpoznający w tym zakresie sprawę sąd I instancji, jak się zdaje zasugerowany datą wskazaną przez wnioskodawcę i a priori przyjął, że w tej dacie nie funkcjonowała instytucja służebności przesyłu, co legło u podstaw oddalenia wniosku w tym zakresie, nie dokonując jakikolwiek ustaleń w zakresie możliwości zasiedzenia służebności przesyłu w innej dacie, również po wprowadzeniu do kodeksu cywilnego ustawowej regulacji służebności przesyłu.

Tymczasem, wobec niezwiązania datą w jakiej mogło dojść do zasiedzenia służebności przesyłu (o czym mowa wyżej) w ocenie sądu II instancji rzeczą sądu I instancji pozostawało przeprowadzenie w tej mierze postępowania dowodowego w zakresie wniosków w tej materii zaoferowanych przez wnioskodawcę, czego nie uczyniono.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, iż Sąd Rejonowy miał obowiązek rozpoznać merytorycznie wniosek (...) S.A. z siedzibą w G. także w zakresie, w jakim dotyczył on linii średniego napięcia 15 kV, a tym samym w tym zakresie nie została rozpoznana istota sprawy.

Rzeczą Sadu Rejonowego przy ponownym rozpoznaniu sprawy w zakresie w jakim wyrok uchylono również będzie przeprowadzenie postepowania dowodowego w zakresie przesłanek zasiedzenia przez wnioskodawcę służebności dotyczącej linii średniego napięcia na działce (...), które zostały zaoferowane w tym zakresie przez strony postępowania, jak również analiza dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...), na okoliczność własności działki nabytej przez uczestników postepowania przed datą jej nabycia w 1995 r.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., postanowił uchylić zaskarżone postanowienie w części pkt 2 postanowienia i w tym zakresie sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Lęborku do ponownego rozpoznania, pozostawiając jednocześnie temuż Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postepowania (punkt 3 sentencji).