Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Rataj

Sędziowie: SSO Violetta Kossowska-Czinar

SSR del. Małgorzata Sewera

Protokolant: Magdalena Maślanka

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. G. (1)

przeciwko P. G.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 27 października 2014 r. sygn. akt III RC 676/13

I.  oddala apelację;

II.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Oleśnicy) na rzecz adwokata M. B. kwotę 369 zł ( w tym podatek VAT) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt XIII Ca 9/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 października 2014 r. Sąd Rejonowy w Oleśnicy III Wydział Rodzinny i Nieletnich w sprawie o sygn. akt XIII RC 676/13 w pkt I wyroku) podwyższył alimenty od pozwanego P. G. na rzecz powódki A. G. (1), zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 10.02.2009r. w sprawie o sygnaturze akt III RC 554/08 z kwoty po 375,00 złotych miesięcznie do kwoty po 600,00 (sześćset) złotych miesięcznie, płatne z góry do dnia 15-go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 01 stycznia 2014r., w pkt II) dalej idące powództwo oddalił, w pkt III) nie obciążył stron kosztami postępowania na rzecz Skarbu Państwa, w pkt IV) koszty zastępstwa procesowego między stronami wzajemnie zniósł, w pkt V) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. B. kwotę 73,80 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu; w pkt VI) wyrokowi w pkt I-wszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 10 lutego 2009r. w sprawie o sygn. akt III RC 554/08 alimenty od pozwanego P. G. na rzecz małoletniej wówczas powódki A. G. (1) zostały podwyższone z kwoty po 300 złotych do kwoty po 375 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 27.10.2008r. A. G. (1) pochodzi ze związku małżeńskiego pozwanego i matki A. G. (2), rozwód rodziców powódki został orzeczony w 2003r. wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu. W 2009r. A. G. (1) miała 14 lat, uczęszczała do Gimnazjum w M.. Razem z matką i starszym bratem S. zamieszkiwała u dziadków. Matka powódki pracowała wówczas w piekarni jako pomoc biurowa za wynagrodzeniem 600 złotych brutto miesięcznie na pół etatu. Pozwany P. G. od czasu rozwodu w 2003r. i zasądzenia alimentów na rzecz małoletniej powódki nie płacił alimentów, były one wypłacane cały czas przez fundusz alimentacyjny. Koszt utrzymania małoletniej powódki w 2009r. jej matka określała wtedy na kwotę po 900 złotych miesięcznie.

Pozwany P. G. w 2008r. postanowieniem Sądu został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dziećmi – S. i A. rodz. G.. W 2009r. utrzymywał się z prac dorywczych – budowalnych podejmowanych za granicą na terenie Niemiec i Irlandii. W czasie kiedy przebywał w Polsce mieszkał u siostry w K., której płacił za utrzymanie 700-800 złotych miesięcznie, zarabiał ok. 1300 złotych miesięcznie.

Matka powódki A. A. (2) G. obecnie nie pracuje już w piekarni, otworzyła niedawno swoją działalność gospodarczą - sklep z pieczywem i nabiałem, który prowadzi od października 2014r. Obecnie trudno jej określić jakie dochody będzie przynosił sklep, ma jednak nadzieję, że będzie to więcej niż 1200 złotych miesięcznie. W dalszym ciągu A. G. (2) wraz z dziećmi mieszka w domu jednorodzinnym u swoich rodziców, do utrzymania mieszkania dokłada się kwotą 500 złotych miesięcznie, na benzynę do samochodu wydaje ok. 300 złotych miesięcznie. Wyżywienie swoje i dzieci, a także pozostałe potrzeby dzieci A. G. (2) pokrywa z pieniędzy zarobionych przez siebie, a także z wypłacanych jej przez fundusz alimentacyjny alimentów, jak również zasiłków rodzinnych na dzieci z (...), na utrzymanie całej rodziny A. G. (2) dysponuje obecnie kwotą ok. 2300 złotych miesięcznie. A. G. (2) nie ma pomocy finansowej ze strony rodziców.

A. G. (1) obecnie ma 19 lat i kontynuuje naukę w klasie maturalnej Technikum Ekonomicznego w T., jest to szkoła dzienna, zajęcia odbywają się codziennie. Następnie powódka chciałaby podjąć studia na kierunku ekonomicznym, ewentualnie na kierunku fotografika lub na obu równorzędnie. Swój miesięczny koszt utrzymania powódka A. G. (1) określiła na kwotę ponad 1000 złotych miesięcznie, na co składa się: wyżywienie – 400-500 złotych miesięcznie, ubrania i buty – 300 - 400 złotych kwartalnie, wydatki szkolne na początek roku szkolnego tj. książki, przybory szkolne – 400 złotych, ubezpieczenie w szkole – 59 złotych rocznie, składki klasowe – 100 złotych rocznie, co miesiąc na ksero powódka musi wydać ok. 150 złotych, dojazdy pociągiem do szkoły do T. z M. – 150-160 złotych miesięcznie. Leczenie ortodontyczne powódki wynosi 100 - 280 złotych miesięcznie na wizyty u ortodonty, założenie aparatu ortodontycznego – 3000 złotych jednorazowo. Leczenie ginekologiczne powódki wynosi ok. 100 złotych raz na pół roku. Koszty utrzymania powódki wzrosły od 2009r., ponieważ ma ona inne potrzeby niż 5 lat temu, np. obecnie zrobiła prawo jazdy, którego koszt wyniósł 1300 złotych. A. G. (1) chciałaby chodzić na basen, do kina ze znajomymi, czasem do teatru, nie zawsze ma jednak na to wystarczające środki. Koszt studniówki w tym roku szkolnym wyniesie 460 złotych plus koszty ubrania i butów dla powódki na studniówkę.

Pozwany P. G. od 5 lat z przerwami pracuje w Holandii. W czasie kiedy przyjeżdża do Polski zamieszkuje w swojej siostry i szwagra w K.. W Holandii podejmuje prace przez pośrednika pracy – biuro F. P.. Pozwany deklaruje, że obecnie jest w Polsce i nie pracuje, ponieważ nie przedłużono z nim umowy o pracę, wcześniej umowy o pracę zawierał na okres jednego tygodnia od kilku lat. Pozwany będąc w Polsce nie zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, nie potrafi podać dlaczego. Pozwany wskazał, że w każdej chwili ponownie może wyjechać do Holandii do pracy. Deklaruje, że kiedy pracował w Holandii zarabiał dziennie ok. 40-50 Euro, podejmował prace w cynkowni, w magazynach, na fermie drobiu, zamieszkiwał na kwaterach zapewnianych przez pośrednika pracy w Holandii. Z zawodu pozwany jest stolarzem, tapicerem, posiada prawo jazdy kat. B. Pozwany nie pozostaje w nowym związku. Nie spłaca żadnych kredytów, nie ma oszczędności, nieruchomości, samochodu. Pozwany na swoje wyżywienie w Holandii wydaje ok. 50 Euro tygodniowo, na telefon komórkowy – 10 Euro miesięcznie, na papierosy 200-300 złotych miesięcznie. Pozwany przyjeżdża do Polski 3-4 razy w roku, swojej matce dokłada do utrzymania ok. 50 Euro miesięcznie.

Pozwany P. G. od 12 lat nie utrzymuje kontaktu ze swoimi dziećmi A. i S. rodz. G.. Nie dawał również dzieciom żadnych prezentów od czasu ich I Komunii Świętej. Nie utrzymuje z dziećmi żadnych kontaktów- telefonicznych, mailowych, nie odwiedza ich, nie płacił od początku alimentów zasądzonych przez Sąd- przez cały czas od ich zasądzenia w wyroku rozwodowym w 2003r. alimenty były płacone przez fundusz alimentacyjny. Pozwany ma zadłużenie z tytułu niepłacenia alimentów na dzieci na kwotę 120.000 złotych.

W toku postępowania Sąd zwrócił się do Powiatowego Urzędu Pracy w O. i O. o informację czy w okresie ostatnich 6 miesięcy były oferty pracy dla osób w zawodzie stolarz, tapicer, pracownik budowlany, a także przy uboju drobiu, a jeśli tak to za jakim wynagrodzeniem. Powiatowy Urząd Pracy w O. w odpowiedzi z dnia 28.03.2014 r. wskazał, że w okresie ostatnich 6 miesięcy dysponował ofertami pracy w zawodach stolarz, tapicer, pracownik budowlany za wynagrodzeniem np. w zawodzie stolarza od 1600 do 3200 złotych brutto miesięcznie, tapicera za wynagrodzeniem od 1680 do 2000 złotych brutto miesięcznie, pracownika budowlanego za wynagrodzeniem od 1680 do 2500 złotych miesięcznie.

Powiatowy Urząd Pracy w O. w piśmie z dnia 27.03.2014 r. również podał oferty pracy jakimi dysponował w w/w zawodach za wynagrodzeniem np. w zawodzie stolarz meblowy – 1680 złotych brutto miesięcznie, monter stolarki budowlanej – 1600 złotych brutto miesięcznie, tapicer – 1600 złotych brutto miesięcznie, pracownik ogólnobudowlany 3000 złotych brutto miesięcznie, murarz – tynkarz – 1600 złotych brutto miesięcznie, brukarz – 2000 złotych brutto miesięcznie, murarz – 2000 złotych brutto miesięcznie, płytkarz – 2500 złotych brutto miesięcznie.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy po dokonaniu wykładni przepisu art. 133 krio i art. 135 § 1 i 2 krio oraz art. 138 krio uznał, że powództwo powódki zasługiwało na częściowe uwzględnienie. W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy przyjął, że powódka A. G. (1) szczegółowo określiła zakres swoich usprawiedliwionych potrzeb i własną sytuację materialną oraz sytuację materialną swojej matki A. G. (2). Wykazała, że jej potrzeby niewątpliwie wzrosły od 2009 r. i określiła swój aktualny średniomiesięczny koszt utrzymania na kwotę po 1000 złotych. W w/w zakresie kosztów utrzymania powódki Sąd Rejonowy oparł się w znacznej mierze na zeznaniach jej matki A. G. (2), ponieważ powódka z racji młodego wieku nie pamiętała o wszystkich swoich wydatkach, które wymieniła w swoich zeznaniach jej matka.

Sąd Rejonowy przyjął, że udział pozwanego P. G. w kosztach utrzymania pełnoletniej, ale uczącej się nadal powódki winien kształtować się na poziomie po 600 zł miesięcznie, jako że całkowity koszt utrzymania A. G. (1) wynosi po ok. 1000 złotych miesięcznie, a pozwany w żadnej części nie spełnia swojego obowiązku alimentacyjnego poprzez spędzanie czasu z córką, a więc osobiste starania o jej wychowanie. Pozwany nie partycypuje w żadnych wydatkach powódki, nie odwiedza jej i nie kontaktuje się z nią w żaden inny sposób. Od 12 lat w ogóle nie widział córki, widuje ją tylko na sali sądowej. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że powódka również nie dąży do kontaktu z ojcem, ale Sąd Rejonowy przyjął, iż jest to wynikiem zaniedbań w podtrzymywaniu kontaktu z córką ze strony pozwanego, który przez wiele lat nie interesował się swoim dzieckiem.

W ocenie Sądu Rejonowego najważniejszą zmianą jaka zaszła od 2009 r. był wzrost kosztów utrzymania powódki A. G. (1), który obecnie ma 19 lat, uczy się w Technikum Ekonomicznym w T. i planuje po jego skończeniu podjęcie studiów, w związku z czym jej wydatki związane z nauką, odzieżą, wyżywieniem są znacznie droższe niż w momencie gdy powódka miał 14 lat i uczęszczała do gimnazjum.

Sąd Rejonowy przyjął, że kwota 375 złotych miesięcznie, jaką do tej pory płacił pozwany P. G., przy usprawiedliwionych potrzebach powódki jest kwotą zbyt małą i nieadekwatną do obecnych kosztów utrzymania A. G. (1). Jednocześnie sytuacja materialna pozwanego pozwalała zdaniem Sądu Rejonowego na podwyższenie alimentów od niego na rzecz powódki, pozwany pracuje za granicą i w ocenie Sądu Rejonowego nie ujawnia swoich rzeczywistych dochodów. Nadto będąc w Polsce nie rejestruje się w urzędzie pracy, gdzie jak ustalono są oferty pracy, którą pozwany mógłby podjąć i wykonywać zgodnie ze swoimi kwalifikacjami. W ocenie Sądu Rejonowego pozwany wcale nie musi wyjeżdżać za granicę do pracy, posiada dobre zawody i mógłby strać się o pracę w Polsce. Nie czyni tego jednak, w związku z czym należy uznać, że nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych. Poza tym jak wynika z zeznań pozwanego, P. G. nie ma pracy jedynie chwilowo, skoro deklaruje, że ma zamiar ponownie wyjechać za granicę do pracy, a wcześniej od 5 lat pracował w Holandii na takiej zasadzie, że co jakiś czas podpisywał umowy o pracę na krótkie okresy.

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwany mimo kilkukrotnego zobowiązania go przez Sąd nie dołączył zaświadczenia o swoich zarobkach ani deklaracji podatkowej za 2012 i 2013 r., nie udowodnił zatem w żaden sposób swoich twierdzeń o niskich zarobkach osiąganych w Holandii.

Sąd Rejonowy uznał, że zadłużenie alimentacyjne pozwanego P. G. wobec powódki i jej brata S. na łączną kwotę 120.000 złotych nie może mieć wpływu na wysokość obecnie orzekanych alimentów przez Sąd, gdyż w przeciwnym wypadku pozwany jako dłużnik alimentacyjny byłby w uprzywilejowanej sytuacji z racji niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego na czas.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego na podstawie art. 367 § 1 i 2 kpc, zaskarżając go w części, tj. w zakresie zasądzającym od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 1 stycznia 2014 r. oraz w zakresie nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, zarzucając:

- sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. bezpodstawne uznanie, że pozwany ma odpowiednie możliwości zarobkowe i majątkowe w oparciu o informację z Powiatowego Urzędu w O. z dnia 27 marca 2014 r., z której wynika, że pozwany mógłby znaleźć pracę za wynagrodzeniem od 1.600 zł do 3.000 zł brutto, zaś biorąc pod uwagę wysokość zasądzonych alimentów na rzecz córki A. możliwości zarobkowe pozwanego nie wystarczą na pokrycie tak wysokich alimentów.

Mając na uwadze powyższe, pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 600 zł wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 1 stycznia 2014 r., zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za instancję odwoławczą, a także uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego co do pkt I zaskarżonego wyroku.

Uzasadniając apelację pozwany podniósł, że z informacji PUP dołączonych do akt postępowania pierwszoinstancyjnego wynika, że pozwany mógłby znaleźć pracę w zawodzie za wynagrodzeniem od 1.600-3.000 zł brutto miesięcznie. W ocenie apelującego w właśnie w tej wysokości kształtują się zatem możliwości zarobkowe i finansowe pozwanego. Zważywszy zaś na w/w możliwości zarobkowe pozwanego niezasadnym jest obciążanie go alimentami na rzecz powódki w wysokości 600 zł miesięcznie.

Na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2015 r. pełnomocnik z urzędu wyznaczony dla powódki wniósł o oddalenie apelacji pozwanego i wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy wyjaśnił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne i poczynił prawidłowe ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjął za własne, prawidłowo powołał także podstawy prawne rozstrzygnięcia oraz dokonał ich wykładni.

Przede wszystkim nie zasługuje na uwzględnienie zarzut pozwanego jakoby Sąd Rejonowy, wbrew treści art. 135 § 1 k.r.o. nie dokonał właściwych ustaleń w zakresie możliwości zarobkowych pozwanego. Z treści powołanego przepisu wynika, bowiem, iż jednym z kryteriów ustalenia wysokości świadczeń alimentacyjnych, są możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej. Regulacja ta nie nakłada jednakże na Sąd obowiązku szczegółowego, kwotowego ustalenia tych możliwości, a jedynie ustalenia, czy oparte na konkretnych okolicznościach możliwości zarobkowe pozwalają na płacenie alimentów w danej kwocie. I tak, słusznie Sąd Rejonowy ustalił, iż pozwany nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych. Co więcej postawa pozwanego zaprezentowana w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, tj. nie przedkładanie mimo wezwania Sądu Rejonowego zaświadczeń o zarobkach czy też deklaracji podatkowej za rok 2012 i 2013, wskazuje w ocenie Sądu Okręgowego, że pozwany nie wykazuje swoich rzeczywistych dochodów, jakie osiąga. Budzi również wątpliwość okoliczność, iż pozwany dotychczas nie zarejestrował się w Polsce jako osoba bezrobotna, gdzie jak ustalił Sąd Rejonowy w oparciu o informacje z PUP w O. i O. są oferty pracy dla osób z wykształceniem zgodnym z wyuczonym zawodem pozwanego. Przyjąć należy za Sądem Rejonowym, że pozwany reprezentując bierną postawę w zakresie znalezienia nowej pracy w Polsce bądź ponownego wyjazdu do pracy zarobkowej w Holandii, mając na względzie, iż pozwany sam zadeklarował, że ponownie zamierza wyjechać do pracy za granicę, nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych i nie podejmuje w chwili obecnej żadnego zatrudnienia. Z przesłuchania pozwanego z dnia 20 października 2014 r. wynika, że pozwany podczas pracy za granicą zarabiał 40-50 euro dziennie, z przedłożonej do akt sprawy umowy wynika, że pozwany otrzymywał 9 euro za godzinę pracy w 38 godzinnym tygodniu pracy, tak więc pozwany pracując za granicą miał z pewnością możliwość uzyskania zarobków w wysokości przekraczającej wysokość wynagrodzenia wskazywanego przez PUP w O. i O. w ofertach pracy dołączonych do przedmiotowych akt.

W tym stanie rzeczy Sąd I instancji, wysunął słuszną konkluzję, iż możliwości zarobkowe pozwanego pozwalają na zasądzenie alimentów w wysokości 600 zł na rzecz powódki. Taki sposób dedukcji w żaden sposób nie narusza dyspozycji art. 135 k.r.o, chociażby oparty był tylko na ustaleniach dotyczących wymiaru czy charakteru pracy, które mają wpływ na wysokość możliwości zarobkowych zobowiązanego do alimentacji.

Odnosząc się do zarzutu w zakresie nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności Sąd Okręgowy wskazuje, że zgodnie z art. 333 § 1 pkt 1 kpc Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności jeżeli zasądza alimenty co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące. Zgodnie zaś z art. 336 kpc rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było - od chwili podpisania sentencji orzeczenia. Według art. 337 kpc natychmiastowa wykonalność wyroku wygasa z chwilą ogłoszenia, a jeżeli nie było ogłoszenia, z chwilą podpisania sentencji orzeczenia zmieniającego albo uchylającego wyrok lub postanowienie o natychmiastowej wykonalności wyroku - w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana lub uchylenie.

Z tych względów, zdaniem Sądu Okręgowego, żądanie uchylenia rygoru natychmiastowej wykonalności nie znajduje oparcia w przepisach prawa. Postanowienie Sądu Rejonowego o nadaniu wyrokowi w części zasądzającej alimenty na rzecz powódki rygoru natychmiastowej wykonalności jest prawidłowe.

Z powyższych względów apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc, co znalazło wyraz w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie § 6 pkt 3 w zw. z § 7 ust. 4 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Dz.U.2002, Nr 163 poz. 1348 ze zm. (pkt II sentencji).